CHƯƠNG 4 : TRẬN MỞ MÀN

 

1.1 Tình hình tại mặt trận Lorraine  

Mainz được lựa chọn làm vị trí đặt Sở chỉ huy các lực lượng Đức bởi đây là nơi trung chuyển các tuyến đường liên lạc với 3 Tập Đoàn Quân và các Quân Đoàn cũng như hậu cần giữ bị ở phía sau . Wilhelm rời Berlin và bắt đầu di chuyển đến Mainz bằng đường tàu vào lúc 6 giờ chiều ngày 31 tháng 7 . Quá trình vận chuyển Sở chỉ huy ra mặt trận được thực hiện bởi 6 đoàn tàu di chuyển với tốc độ thấp do các đoàn tàu này được chèn vào lịch trình vận chuyển quân số sao cho không ảnh hưởng tới kế hoạch ban đầu . Đoàn tàu chở Wilhelm đi qua các nhà ga tại Magdeburg , Hanover , Cologne và đến Mainz vào rạng sáng 2/8 .

Trong khi đó ở phía bên kia chiến tuyến dư luận Paris đang dần mất kiên nhẫn và gây sức ép lên Louis Napoleon . Đã 2 tuần trôi qua kể từ khi bắt đầu chiến tranh mà vẫn chưa có bất kì một trận đánh lớn nào , tất nhiên chỉ các chỉ huy cấp cao trong quân đội hiểu rằng cần phải tập trung đầy đủ quân số để có thể tiến hành những trận đánh ấy . Thậm chí đến thời điểm hiện tại nhiều Quân đoàn của Pháp vẫn chưa nhận được đầy đủ quân số và tiếp tế nên việc thực hiện một chiến dịch tấn công tầm xa qua sông Rhine là điều khó có thể xảy ra , cuộc đổ bộ dự kiến vào bờ biển Bắc Đức cũng bị hủy bỏ . Một cuộc tấn công nhằm vào Saarbrücken và Wehrden với mục đích trinh sát , thăm dò các lực lượng Phổ cũng như xoa dịu dư luận được thực hiện bởi 2^eCA , 5^eCA và 3^eCA phối hợp bởi Thống chế Bazaine (tư lệnh 3^eC). Đối đầu với các lực lượng này là một nửa lực lượng của 16.Inf.Div. với 3 Trung đoàn bộ binh (29. , 69. , 40.) , 2 Trung đoàn kỵ binh (Thương kỵ số 7 , Thương kỵ số 9 ) và 2 Khẩu đội phối hợp dưới quyền thiếu tướng Neidhardt von Gneisenau (con) - Tư lệnh Lữ đoàn 1 thuộc 16.Inf.Div/VIII.AK.

Để thuận tiện thì ta quy ước kí hiệu viết tắt như sau :
- II./40. : Tiểu đoàn II./Trung đoàn bộ binh số 40 của Phổ
- 10./69. : Đại đội 10./Trung đoàn bộ binh số 69 của Phổ

Ảnh : Biên chế đẩy đủ toàn bộ lực lượng thuộc 16.Inf.Div. 

1.2 Giao tranh tại Saarbrücken 

Vào rạng sáng 2/8/1870 , Gen.d.Div. Frossard di chuyển 2^eC  chiếm lĩnh các quả đồi đối diện Saarbrücken bên bờ trái sông Saar , lực lượng thuộc 3^eC của Bazaine tiến về Völklingen  và 5^eC bắt đầu vượt qua sông Saar tại Sarreguemines . Hoàng đế Pháp cùng con trai của mình - Thái tử Louis 14 tuổi cũng có mặt tại đây chứng kiến trận đánh .  

Frossard triển khai phần lớn lực lượng của mình trên đồi Spicheren với Sư đoàn 2 (Gen.d.Div. Bataille)  làm tuyến thứ nhất , hỗ trợ bởi 2 khẩu đội cỡ 4 (Khẩu đội 7 & 8 /5e d’Artillerie)  , 1 khẩu đội Mitrailleuse từ pháo binh Sư Đoàn, 1 khẩu đội cỡ 12 (Khẩu đội 10 /5e  d’Artillerie) từ pháo binh Quân Đoàn  và 5e Chasseurs à cheval  với Lữ đoàn 1 (Gen.d.Bri. Pouget) bên trái , Lữ đoàn 2 (Gen.d.Bri Bastoul) bên phải , chính giữa là con đường dẫn từ Forbach đến  Saarbrücken  . Đằng sau cánh phải  của  Sư đoàn 2 là Lữ Đoàn 2 (Gen.d.Bri. Micheler) thuộc Sư đoàn 3 (Gen.d.Div. Laveaucoupe) cùng 1 khẩu đội cỡ 4 (Khẩu đội 8, 15e d’Artillerie) và 1 đại đội công binh , tương tự bên cánh trái là Lữ Đoàn 1 (Gen.d.Bri. Valazé)  từ Sư đoàn 1 (Gen.d.Div. Vergé) cùng 1 khẩu đội cỡ 4 và 1 khẩu đội Mitrailleuse của Sư Đoàn (Khẩu đội 11/5e d’Artillerie) . Một phân đội gồm 1 Kỵ đội thuộc 4e Chasseurs à cheval (Đại tá du Ferron)  và 2 tiểu đoàn của Sư đoàn 1 di chuyển theo cánh trái ngoài cùng, nhằm vào Gersweiler có nhiệm vụ  trinh sát và thiết lập đường liên lạc với Quân đoàn của Bazaine   . 

Đối đầu với Frossard là lực lượng đồn trú ở Saarbrücken gồm II./40 (Thiếu tá von Horn) , 10./69 và 3 kỵ đội  thuộc Thương kỵ số 7 , tổng chỉ huy bởi Trung tá Pestel . Ban đầu chính vì sự nguy hiểm khi chỉ có 1500 người đối đầu với cả 1 Quân đoàn khoảng 25 000 người mà Pestel được lệnh rút lui khỏi  Saarbrücken . Tuy nhiên trung úy đã xin được ở lại vị trí và thuyết phục cấp trên rằng hành vi của quân Pháp cho thấy họ đang sợ và sẽ không tấn công ngay lập tức . Yêu cầu đã được chấp thuận và phần còn lại thuộc Trung đoàn số 40 , kỵ đội còn lại của Khinh kỵ số 7 , 2 tiểu đoàn thuộc Trung đoàn số 29  ,2 Kỵ đội thuộc Khinh kỵ số 9 và 2 Khẩu đội thuộc Trung đoàn pháo dã chiến số 8 được điều đến đã chờ sẵn ở phía sau  , sẵn sàng hỗ trợ Saarbrücken trong trường hợp bị tấn công .

Vào 8 giờ sáng  , Lữ đoàn của Micheler bắt đầu nhổ trại ở Estling và bắt đầu sắp xếp đội hình chiến đấu cùng với Khẩu đội 8 /5e d’Artillery , công binh Sư Đoàn và 1 Trung đội thuộc Long kỵ 7 . Đến 9 giờ , Lữ Đoàn đã di chuyển đến Spicheren . Theo lệnh của Frossard , Bastoul tiến hành sắp xếp đội hình tiến công với 1 tiểu đoàn từ 40e de Ligne cùng Đại đội công binh  , Trung tá Thibaudin (từ 67e de Ligne) sẽ chỉ huy lực lượng hỗn hợp gồm  tiểu đoàn 3 , 67e de Ligne cùng  1 trung đội từ 5e Chasseurs à cheval tấn công  làng St.Arnual .

Vào khoảng 10 giờ sáng các nhóm tuần tra Phổ phát hiện lực lượng của Frossard đối diện Saarbrücken bắt đầu tiến công . Ngay sau đó , một bức điện tín từ Blittersdorf thông báo rằng các lực lượng thuộc  5^eCA đã bắt đầu di chuyển khỏi vị trí đồn trú tại Sarreguemines  .  II./40 liền triển khai 2 Đại đội lên các vị trí tiền đồn trên 1 ngọn đồi nằm ở phía trước Saarbrücken : Một trung đội từ Đại đội 6  đồn trú ở tòa nhà ‘’Rothe’’ , Löwenburg và khu vực phía Tây  Winterberg , 1 trung đội thiết lập vị trí ở phía Đông Winterburg và Trung đội 3 chỉ huy trực tiếp bởi đại úy Grunder (Đại đội trưởng)  ở St.Arneval . Đại đội 7 của đại úy Bá tước von Rosen bố trí ở khu vực ‘’bãi tập trận’’ .  Đại đội 8 (Đại úy Naydecker) triển khai 1 trung đội thành tuyến tản rộng ở Brebach , hỗ trợ bởi 2 khẩu pháo  (từ Khẩu đội hạng nhẹ 6 , TĐPDC số 8) dưới quyền Trung úy Meyer và Đại đội 5 (Đại úy Kosch) cùng 1 kỵ đội và 3 trung đội thuộc Thương kỵ số 7 đồn trú ở St Johann làm dự bị   .  Xa hơn ở phía sau là các lực lượng có thể sẵn sàng tiến đến hỗ trợ : 1 Kỵ đội của Khinh kỵ số 7 ở Duttweiler  ; I./40 , III./40 , Kỵ đội 2 (Khinh kỵ số 9) và Khẩu đội hạng nhẹ 6 (TĐPDC số 8) ở Rashpful  làmdự bị cho các lực lượng dưới quyền Gneisenau  ; II./29 , Kỵ đội 1 (Khinh kỵ số 9) và Khẩu đội hạng nặng 6 (TĐPDC số 8) ở Hensweiler ; 10./69 ở Malstatt.

11 giờ sáng  ,với 3 kỵ đội thuộc 5^eChasseurs di chuyển ngay phía trước ,  Lữ đoàn 2/Sư đoàn 2 tiến xuống từ đồi Spicheren  với 8e de Ligne di chuyển dọc tuyến đường chính dẫn đến Saarbrücken. Ngay khi phần còn lại của 66e và 67e de Ligne đã tiến đến bên phía cánh trái của mình , Trung tá Thibaudin tung 3 đại đội từ Tiểu đoàn 3/67e de Ligne tiến thẳng về St.Arnual và tiếp cận ngôi làng từ sườn dốc phía Nam .   Lữ đoàn 2/Sư đoàn 3 di chuyển phía sau khoảng 600m hướng về St.Arnual với 1 tiểu đoàn từ 40e de Ligne và 1 đại đội công binh . Tiểu đoàn Chasseurs 10 thuộc Lữ đoàn 1/Sư đoàn 3  di chuyển dọc phía Nam đường Sarreguemines - St.Arnual .  

Cuộc tấn công của Lữ đoàn 2/Sư đoàn 2 bởi  lực lượng của Trung tá Thibaudin gặp kháng cự mạnh từ Trung đội 3 , 6./40 (Đại úy Grunder) được hỗ trợ bởi hỏa lực từ bên kia bờ sông bởi 8./40 và 2 khẩu pháo (Trung úy Meyer)  gần Brebach . Đáp trả lại , Lữ đoàn 2/Sư đoàn 3 đang di chuyển hỗ trợ ở phía sau triển khai 1 khẩu đội cỡ 4  (Khẩu đội 8, 15e d’Artillerie) nã vào vị trí 2 khẩu pháo của Meyer và áp chế hỏa lực hỗ trợ từ các khẩu pháo này .  Micheler sau đó triển khai 1 tiểu đoàn từ 40e de Ligne và 1 đại đội công binh tiến tới hỗ trợ Thibaudin.  Dưới sự phối hợp của Thibaudin , 3 đại đội của tiểu đoàn (thuộc 40e) sẽ chờ cho tới khi Đại đội 5/Tiểu 3/67e vòng qua bên trái và ập vào sườn St.Arnual . Đòn đánh này đã buộc  Trung đội 3,6./40  phải bỏ  St.Arnual và rút lui sang phía bờ kia sông Saar dưới sự hỗ trợ của cuộc phản công từ Đại đội 5 lên đồi Reppertsberg,đại úy Grunder buộc phải qua sông dưới làn đạn tại cây cầu cũ ở hướng thượng nguồn . Lữ đoàn của Bastoul tiếp tục tấn công với 67e de Ligne tiến về Winterberg từ phía Nam và 66e Ligne tiến về Reppertsberg . 3 Đại đội thuộc 40e de Ligne chiếm giữ con dốc nằm ở phía nam St.Arnual cùng Đại đội công binh . Đại đội 5/Tiểu3/67e di chuyển sang phía bên trái leo lên con dốc phía Đông Winterberg nhằm hợp nhất tấn công với phần còn lại của 67e de Ligne    .

Trước đó , trong khi Trung tá Thibaudin đang chiến đấu ở St.Arnual , 66e de Ligne cùng 67e de Ligne đã thực hiện một cuộc tấn công lên con dốc nằm ở phía Nâm Winterberg và Reppertsberg. Cả 2 trung đoàn đều triển khai thành các đội hình xung kích khối cột tiểu đoàn với các trung đội bố trí tản rộng di chuyển phía trước và được dẫn đầu bởi 2 trung đội thuộc 3e Chasseurs à pied . Hỗ trợ cuộc tấn công là 2 khẩu đội pháo binh : Khẩu đội 8/5e d’Artillerie (Khẩu đội cỡ 4) theo sau 66e de Ligne và Khẩu đội 10/5e d’Artillerie (Khẩu đội cỡ 12) thiết lập vị trí tại mũi cực bắc  trên đồi Spicheren (Rotherberg)  cách Winterburgs khoảng hơn 1km và lệch sang bên trái đường Spicheren-Saarbrücken , từ một vị trí thuận lợi sẵn sàng hỗ trợ cho cuộc tấn công .

Về khẩu đội này , sau chiến tranh Đại tá Devaureix làm việc với Section Historique , État-major d'armée  (Bộ phận lịch sử , Bộ Tổng Tham Mưu Pháp ) và từng là một trung úy thuộc 66e de Ligne , hỗ trợ các khẩu đội pháo binh kể rằng Khẩu đội 10/5e d’Artillerie sau đó di chuyển đến vị trí tại Galgenberg và nổ pháo về phía quân phòng ngự ‘’một nửa về Reppertsberg , một nửa về Winterberg’’ . Mặt khác , theo báo cáo từ Kỵ đội trưởng Rebillot về hiệu quả của 2 khẩu đội cỡ 12 thuộc pháo binh Quân Đoàn ‘’Khẩu đội 10 thuộc 5e d’Artillerie  , đã di chuyển đến Spicheren vào ngày 1/8 , theo lệnh của Bastoul  vào 9h30 , chiếm lĩnh vị trí đối diện ‘’bãi tập trận’’ . Hỗ trợ cuộc tấn công của Lữ Đoàn , quá trình triển khai của khẩu đội không gặp quá nhiều khó khăn , bố trí ở một vị trí bao quát toàn bộ khu vực Saarbrücken và nã 42 phát về phía địch’’ . Theo báo cáo từ tướng Gagneur , chỉ huy pháo binh Quân Đoàn 2 , khẩu đội này đã thiết lập vị trí tại Galgenberg và ngay lập tức nổ pháo, mặt khác ông kể rằng khẩu đội thiết lập vị trí trên đồi Spicheren bao quát toàn bộ Saarbrücken và nổ pháo ngay lập tức . Theo lịch sử của 5e d’Artillerie ,  không nhắc tới việc khẩu đội 10 triển khai đến Galgenberg và nã pháo như lời kể của Đại tá Devaureix . Theo bản báo cáo của Bataitlle , chỉ nhắc đến khẩu đội này khi nó thiết lập vị trí gần Saarbrücken . Theo bản báo cáo của Bastoul rằng Khẩu đội này thiết lập vị trí ở phía Đông đồi Spicheren , bao quát khu vực tiến công của Lữ Đoàn nhưng không nhắc đến việc có bắn hay không . Theo Großer Generalstab (Đại Tham Mưu Đức) , không hề có nhắc đến việc các đại đội phòng ngự ở Winterberg và Reppertsberg chịu hỏa lực pháo binh và chỉ nhắc đến sự hiện diện của pháo binh Pháp khi các khẩu đội được di chuyển đến các con dốc gần Saarbrücken . Dựa trên các nguồn có sẵn , khả năng cao khẩu đội 10 được triển khai đến vị trí nằm bên trái khoảng 300m của đường Spicheren-Saarbrücken từ ngày 1/8 nhưng không nổ pháo . Khẩu đội chỉ bắt đầu nã về phía quân Phổ khi đã được triển khai đến con dốc phía Nam gần Saarbrücken.

67e de Ligne với Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 2 , chỉ huy bởi Đại tá Mangin tiến quân dọc theo con đường dẫn từ Spicheren đến  Saarbrücken và ập đến Winterberg , phối hợp với Tiểu đoàn 3 của Trung tá Thibaudin ập vào sườn Winterberg từ phía Đông  . Trung úy Schlesinger cùng trung đội của mình (thuộc Đại đội 6) phòng ngự trong tòa nhà ‘’Rothe’’ đến thời điểm hiện tại tiến hành phản công lên đồi Reppertsberg bằng lưỡi lê và đẩy lùi tuyến phân tán của 66e de Ligne trên một cánh đồng ngô .  Phần còn lại của đại đội 6 (dưới quyền thiếu tá von Horn) chiếm lĩnh quanh các hàng rào gần đồi Reppertsberg nã súng về các đại đội của 67e de Ligne đang tiến về Winterberg . Đại đội 5 lúc này đã bị áp đảo bởi một lực lượng vượt trội hơn và buộc phải rút lui qua cây cầu ở hướng thượng nguồn với sự che chắn bởi trung đội của trung úy Schlesinger và trung đội của trung úy von Schilgen. Phần lớn trung đội ở Winterberg không thể chống trả đòn đánh từ 2 sườn bởi 3 tiểu đoàn thuộc 67e buộc phải rút vào bên trong thị trấn , theo Section Historique , État-major d'armée khoảng 30 tù binh Phổ bị bắt giữ bởi 67e de Ligne .

Trong khi 67e de Ligne đang tấn công Winterberg , 66e de Ligne triển khai 2 tiểu đoàn (1,2) vào 10h45 tiến về Reppertsberg ở vị trí giữa 67e và đường Forbach - Saarbrücken . Do tiểu đoàn 3 tiến xuống dốc cuối cùng không thể tiến lên đội hình phía trước kịp nên tiểu đoàn di chuyển thành đội hình cột phía sau bên trái 2 tiểu đoàn phía trước . Lúc này phòng ngự trên đồi Reppertsberg chỉ có 1 trung đội từ 7./40 nên lực lượng phòng ngự hoàn toàn bị áp đảo hỏa lực trước tuyến tản rộng của Pháp . Cuộc phản công bằng lưỡi lê của 5./40 như đã kể ở trên đã đẩy lùi các tay súng trên tuyến tản rộng của 66e gần đỉnh đồi . Tiểu đoàn 3 sau đó di chuyển lên tuyến trước bên phía cánh trái và triển khai thành đội hình chiến đấu . 66e nhanh chóng chiếm lĩnh Reppertsberg và khẩu đội 8/5e d’Artillerie được kéo đến bố trí trên ngọn đồi. 5./40 rút lui qua cây cầu cũ ở hướng thượng nguồn dưới sự bọc lót của 2 trung đội che chắn phía sau .

Xa hơn về phía Tây , 7./40 (Đại úy Bá tước von Rosen) bố trí vị trí phòng ngự tại ‘’bãi tập trận’’ đối đầu với Lữ đoàn của Pouget tiến quân bên dọc con đường dẫn từ Forbach đến Saarbrücken  . Do tình trạng sức khỏe của  Pouget nên Đại tá Haca (Trung đoàn trưởng 8e de Ligne) tạm thời làm chỉ huy Lữ Đoàn . Đội hình tấn công của Lữ Đoàn như sau : 8e de Ligne nằm bên cánh trái hướng đến ‘’bãi tập trận’’với 1 tiểu đoàn tiến quân dọc đường sắt theo đội hình hành quân  ,  23e de Ligne nằm bên cánh phải có nhiệm vụ duy trì liên lạc với Lữ đoàn Bastoul bên cạnh với 1 tiểu đoàn được đặt bên phải  đường Forbach- Saarbrücken  , Tiểu đoàn Khinh Binh 12 di chuyển sau cùng và hỗ trợ pháo binh (Pháo binh Sư Đoàn - 2 khẩu đội cỡ 4) .Các trung đoàn dẫn đầu đều triển khai  một tuyến phân tán rất dày lên phía trước nhằm chuẩn bị cho cuộc giao tranh với các tay súng phòng ngự . Đáp lại , 7./40 cũng triển khai các trung đội thành đội hình phân tán  lên phía trước . Cuộc đấu súng diễn ra gần 1 tiếng đồng hồ , người Pháp liên tục nổ súng từ khoảng cách rất xa - khoảng 900m  nhằm tận dụng ưu thế của súng trường Chassepot  . Lữ đoàn theo sau nhanh chóng vượt qua các tiền đồn và mương lạch và sau đó tiếp cận khu vực địa hình lõm xuống trước các quả đồi gần  Saarbrücken . Dù Đại úy Bá tước von Rosen được nhắc nhở trước đó rằng nên rút lui ngay khi có cuộc tấn công của địch , von Rosen vẫn để Đại đội của mình ở yên vị trí của mình và nã súng bắn trả khiến các nhóm phân tán dẫn đầu đội hình của Pháp phải liên tục nằm xuống , tìm chỗ nấp và bắn hỗ trợ góp phần làm chậm bước tiến của họ . Chỉ khi khoảng cách giữa 2 bên thu hẹp chỉ còn 200m và theo lệnh từ cấp trên thì Đại đội của Đại úy Bá tước von Rosen mới tiến hành rút lui qua cây cầu mới ở hạ nguồn . Quá trình rút lui được bọc lót bởi trung đội của Trung úy Goldschmidt , liên tục thay đổi vị trí , lùi dần , bắn trả và tổ chức các đợt phản công nhỏ bằng lưỡi lê  . Một vài đại đội của 8e de Ligne vượt qua Deutschmühle và tiến thẳng tới gần khu vực nhà máy công cụ nhưng sau đó đã bị chặn lại bởi hỏa lực từ 10./69 bắn từ bờ kia sông Saar ở Malstatt .

Quyền chỉ huy các lượng lượng Đức tại khu vực , Neidhardt von Gneisenau (con) trước đó vào lúc 11 giờ quan sát trận chiến ở ‘’bãi tập trận’’ đã nhanh chóng lệnh III./40 (Thiếu tá von Holleben) và 4 khẩu pháo còn lại từ Khẩu đội hạng nhẹ 6 , TĐPDC số 8 ở Raschpfühl di chuyển đến St.Johann . Tiểu đoàn 3 nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí ở ga tàu và sau đó kiểm soát cây cầu ở hạ nguồn với một nửa lực lượng của mình

Vào lúc này (Khoảng 11 giờ 15) , Lữ đoàn Pouget tiến hành triển khai khẩu đội 7 , 5e d’Artillerie đến ‘’bãi tập trận’’ và  bắt đầu nã đạn về phía nhà ga đường sắt . Cùng lúc đó , Lữ đoàn Bastoul bên phía tay phải sau khi chiếm lĩnh Winterberg cũng ngay lập tức triển khai Khẩu đội 8 , 5e d’Artillerie lên đồi Reppertsberg và cùng bắn về phía nhà ga . Cuộc pháo kích diễn ra trong khoảng 20 phút sau đó cả 2 Khẩu đội chuyển sang mục tiêu mới : Khẩu đội hạng nhẹ 6 , TĐPDC 8 chỉ huy bởi Đại úy von Helden vừa được triển khai bởi Gneisenau đến một quả đồi ở Malstatt (4 khẩu pháo , 2 khẩu pháo của Trung úy Meyer đã rút lui từ trước ở Brebach) .   Sau đó vào khoảng 12 giờ 15 các khẩu đội Pháp đã được tiếp viện bởi Khẩu đội 4, 5e d’Artillerie đến ‘’bãi tập trận’’ ; Khẩu  đội 10 , 5e d’Artillerie và Khẩu đội 9 (Khẩu đội Mitrailleuse của Sư đoàn 2)/5e d’Artillerie đến Reppertsberg . Bị áp đảo hỏa lực , Đại úy von Helden buộc phải từ bỏ cuộc giao chiến và rút lui các khẩu pháo của mình .

 Sư đoàn 2di chuyển bên cánh trái của Quân đoàn 2 có nhiệm vụ tấn công Gersweiler và nhanh chóng thiết lập đường liên lạc với Quân Đoàn của Bazaine . Một cụm trinh sát chỉ huy bởi Đại tá du Ferron gồm Tiểu đoàn Chasseurs à pied 3 , tiểu đoàn 1/77e de Ligne và 1 kỵ đội thuộc 4e Chasseurs à cheval rời Forbach vào lúc 6 giờ sáng và chiếm lĩnh vị trí tại Scheneck . Vào khoảng 11 giờ trưa , Ferron tiếp tục di chuyển và đến 12 giờ 30 đã chiếm được quả đồi nằm ở phía Tây Saarbrücken . Tại đây tiểu đoàn 1/77e de Ligne triển khai các Đại đội thành đội hình tản rộng lên phía trước đấu súng với 10./69 từ bên kia bờ sông tại Malstatt và Burbach . Theo Großer Generalstab
 , một vài trung đội Pháp đã thực hiện một số nỗ lực vượt sông tại Gersweiler nhưng đã bị ngăn chặn bởi các nhóm tuần tra của Phổ . 

Sau khi đã kiểm soát được gần như toàn bộ Saarbrücken ,  Frossard không hề có ý định tiếp tục tiến công và đẩy sang bên bờ kia sông Saar . Nhà ga đường sắt và cả 2 cây cầu đều nằm trong tay III./40 và phần còn lại của II./40 , cây cầu đường sắt vẫn nằm dưới sự kiểm soát của 10./69 ở Malstatt . Vào khoảng 2 giờ chiều , Gneisenau lệnh toàn bộ lực lượng ở Saarbrücken rút lui về Raschpfühl . II./40 của thiếu tá von Horn tiến hành rút lui qua ga tàu và di chuyển đến rừng Köllerthal . III./40 của thiếu tá von Hollenben rút đến cánh rừng nằm ở phía nam Rüsshutte , riêng Đại đội 10 phòng ngự ở vị trí đến 3 giờ chiều , sau đó  rút lui đến Raschpfühl .Khẩu đội của đại úy von Helden và Trung đoàn số 69 ở Burbach cũng rút lui về Raschpfühl . Trong quá trình rút khỏi Saarbrücken , các khẩu đội của Pháp hoàn toàn kiểm soát ưu thế : 2 khẩu đội ở ‘’bãi tập trận’’ liên tục nã các phát đạn khiến các đống rơm được chất đầy quanh cây cầu đường sắt bị bốc cháy , khẩu đội Mitrailleuse nã  các loạt đạn quanh cối xoay . Các khẩu đội ngoài ra còn tấn công quân Phổ đang rút lui nằm trong khoảng cách từ 1800m đến 2700m với tổng cộng 68 phát đạn và 1700 viên đạn Mitrailleuse .

Tại Raschpfühl , Thiếu tướng von Gneisenau chuẩn bị sẵn sàng cho các hành động tiếp theo của Pháp nếu họ vượt sông và truy đuổi  , tuy nhiên theo thông tin từ các nhóm tuần tra vào lúc 6 giờ chiều rằng một đội hình mạnh đang di chuyển về hướng Gersweiler , Gneisenau quyết định rút lui toàn bộ lực lượng của mình (bao gồm ở Völklingen) về Hilschbach . Riêng 8./40 và 2 khẩu pháo của trung úy Meyer vào khoảng 7 giờ tối mới bắt đầu di chuyển về Dudweiler từ Brebach và biết về cuộc rút lui của Gneisenau nên phải tới sáng hôm sau , họ mới đến được Hilschbach .

 Tổn thất sau giao tranh của hai bên như sau :

Theo Kriegsgeschichtliche Abteilung/I. Nebenetat/Großer Generalstab
- Pháp : 6 sĩ quan và 80 binh sĩ (Bị giết , bị thương , mất tích)
- Bắc Đức : 4 sĩ quan bị thương (Đại úy von Helden-Sarnowski , Trung úy von Schligen , Thiếu úy von Borries và Thiếu úy von Kouarski)  , 8 binh sĩ bị giết , 64 binh sĩ bị thương và 7 binh sĩ mất tích

Theo Section historique/État-major de l'armée
- Pháp : 2 sĩ quan và 9 binh sĩ bị giết , 5 sĩ quan và 72 binh sĩ bị thương

Theo Verdy du Vernois (Trung tá Tham mưu Phổ trong cuộc chiến)
- Bắc Đức : 5 sĩ quan và 131 binh sĩ (Bị giết , bị thương , mất tích)

Theo báo cáo của Gén.d.Div Frossard tới Louis Napoleon
- ‘’Tính đến thời điểm hiện tại các báo cáo về tổn thất mà tôi đã nhận được như sau : 66e de Ligne có 1 sĩ quan bị giết chết , M.de Bar , một Trung úy Franc-Tireurs ; Thượng úy Major Privat có một vết thương rất nguy hiểm ; Trung úy Laramey trúng một viên đạn ở vai ;  15-16 binh sĩ bị thương hoặc chết . 67e de Ligne không hề có thương vong sĩ quan , 20 binh sĩ bị giết hoặc bị thương . 8e de  Ligne : 8 binh sĩ bị giết hoặc bị thương ; 3^eD báo cáo 1 trung sĩ bị giết và 1 binh nhì bị thương . Tôi vẫn chưa nhận được báo cáo từ Đại tá du Ferron , tôi được báo rằng lực lượng cậu ấy đã giao chiến và có 10 binh sĩ bị thương  . Tôi vẫn chưa thể nhận được báo cáo từ chỉ huy tiểu đoàn Khinh binh 10 , …. Tổn thất của chúng ta gồm 6 bị giết và 67 bị thương.’’

Sau cuộc giao tranh nhỏ này , thư kí của Hoàng Đế Pháp thông báo về chiến thắng với Bộ trưởng bộ nội vụ như sau:

’’Metz , 2 tháng 8 , 4:30

Theo lệnh của Louis Napoleon , dòng tin tức sau đây phải được đăng lên tờ Le Moniteur ở phần không chính thức và gửi bản copy đến toàn bộ các tờ báo ở Paris :
- Vào ngày này 2 tháng 8 , vào 11 giờ sáng , các binh sĩ Pháp đã có một cuộc trạm chán lớn với quân Phổ . Quân đội của chúng ta tiến hành cuộc tấn công , vượt qua biên giới và xâm lược lãnh thổ của Phổ . Mặc dù vị trí mạnh của kẻ thù , các tiểu đoàn của chúng ta đã thành công trong việc kiểm soát các con đồi quanh Sarrebruck (Saarbrücken) , và pháo binh của chúng ta nhanh chóng đẩy lùi kẻ thù khỏi thị trấn. Trận chiến bắt đầu vào lúc 11 giờ trưa và kết thúc vào 1 giờ chiều . Hoàng Đế đã có mặt trên chiến trường cùng với Thái Tử , Thái Tử đã thực hiện phép rửa lửa (Baptême du feu , theo nghĩa quân sự là trận chiến đầu tiên của một người lính) tại đây . Sự điềm tĩnh của ngài rất xứng đáng với cái tên mà ngài mang . Hoàng đế trở lại Metz vào lúc 4 giờ’’

1.3 Giao tranh tại Völklingen

Mệnh lệnh giao cho Quân Đoàn 3 của Thống chế Bazaine vào ngày 1 tháng 8 rằng ông ta sẽ phải hỗ trợ cho cánh trái cuộc tấn công của Quân đoàn 2 bằng một cuộc tấn công khác nhằm vào Wehrden và thu hút các lực lượng Phổ phân tán trong khu vực Völklingen-Carling-Überherrn-Saarlouis .
Sư đoàn 1 : Chiếm lĩnh vị trí ở Petite-Roselle
Sư đoàn 2 : Triển khai 1 Lữ đoàn tới Rosbrück , Lữ đoàn này sẽ đợi thêm lệnh sau đó
Sư đoàn 3 : Triển khai 1 Lữ đoàn tới Creutzwald
Sư đoàn 4 : Triển khai 1 Lữ đoàn tới Carling , Lữ đoàn còn lại sẽ chiếm lĩnh vị trí có tên gọi ‘’de Porcelette’’
Toàn bộ kẻ thù sẽ phải bị quét sạch ở các khu vực nêu trên .

Quá trình thực hiện các mệnh lệnh nêu trên diễn ra vào ngày 2 tháng 8 như sau :
a) Sư đoàn 1 : ăn súp , nhổ trại tại Morsbach (2km phía sau Forbach) . Để lại 1 đoàn vận tải hạng nhẹ ở lại , Sư đoàn đem theo toàn bộ pháo binh , 1 xe chở đạn cho mỗi trung đoàn . Đội hình , dẫn đầu bởi kỵ binh di chuyển đến Forbach sau đó hành quân dọc theo con đường tới Sarrelouis . Trước khi đi vào đoạn đường rừng , thống chế Bazaine đến trực tiếp chỉ đạo và chuyển hướng Sư đoàn di chuyển đến khu vực nằm bên trái Grande-Roselle . Tiểu đoàn Khinh binh 18 chiếm lĩnh vị trí này cùng vài đại đội của 31e de Ligne . 62e de Ligne cùng Lữ Đoàn 2 , theo lệnh của tư lệnh Sư đoàn , tiếp tục di chuyển dọc đường Vieille-Verrie để leo lên cao điểm nằm ở bờ trái sông Saar .

Khoảng trưa,  nghe thấy tiếng đạn pháo từ  Saarbrücken , vào lúc 2 giờ chiều , Thống chế Bazaine trực tiếp đi cùng 62e de Ligne tiến thẳng vào rừng lên phía trước và di chuyển đến khu vực cao điểm trống trải với các cánh rừng đã bị chặt phá từ lâu vào khoảng 3 giờ chiều , đối diện Völklingen. 4 khẩu pháo ngay lập tức nã pháo về phía một tiểu đoàn Bắc Đức (III./69) , tiểu đoàn này rút lui khỏi vị trí tiền đồn ngay sau đó và bố trí phòng ngự sau các tòa nhà ở Furstenhausen và Völklingen . Bazaine không có ý định nghiêm túc tổ chức một cuộc tấn công nhằm vào đây khi đó và toàn bộ lực lượng của Pháp rút lui  trở lại biên giới vào khoảng 4 giờ chiều và trở về vị trí đóng quân ở Morsbach vào lúc 9 giờ 30 tối .

b) Sư đoàn 2 : Lữ đoàn 1 , hỗ trợ bởi 1 khẩu đội cỡ 12 và đại đội công binh thiết lập doanh trại tại Rosbrück vào 8 giờ sáng , uống cà phê và sau đó di chuyển đến Forbach vào 11 giờ 30 . Ngay sau khi nghe thấy tiếng pháo từ Saarbrücken  , Sư đoàn hành quân theo hướng Tây đến Petite-Roselle và ở lại tại đây tới chiều sau đó trở lại  Rosbrück vào 7 giờ 30 tối

c) Sư đoàn 3 : Lữ đoàn 1 , hỗ trợ bởi phân đội pháo cỡ 12 và 1 kỵ đội Chasseurs , rời Ham-sous-Varsberg vào 9 giờ sáng và đóng quân tại Creutzwald vào 11 giờ trưa .  Ngay cả khi chưa có dấu hiệu của kẻ thù , Lữ đoàn tiến hành triển khai 4 tiểu đoàn sang hai bên của con đường dẫn đến Überherrn  trong khi phân đội pháo được đặt ngay trên con đường . Vào 11 giờ 30 ,kỵ đội Chasseurs tiến hành trinh sát dọc theo tuyến đường đến Überherrn , Bisten  và trở lại vào lúc 12 giờ 30 sau khi không tìm thấy được bất cứ kẻ thù nào . Lữ đoàn giữ nguyên tại vị trí này đến 7 giờ tối , sau đó quay trở lại doanh trại của mình .

d) Sư đoàn 4 : Lữ đoàn 1 , với 1 kỵ đội từ 3e Chasseurs à cheval và 2 phân đội pháo binh , rời Boucheporn vào 9 giờ sáng và đến Carling vào 11 giờ 15 . Quan sát làng Lauterbach nằm ở bên kia biên giới , trông có vẻ như không có bất cứ lực lượng kẻ thù nào tại đây . Vào khoảng 5 giờ chiều , Lữ đoàn di chuyển đến vị trí mới tại Diesen và quay trở lại Boucheporn vào 8 giờ tối .

Như vậy trong suốt toàn bộ ngày 2 tháng 8 , Quân đoàn của Bazaine không hề có bất cứ động thái tấn công ngoài việc 1 trung đoàn và 1 khẩu đội nã pháo về Völklingen . Đối diện với Bazaine hầu như không có bất cứ kẻ thù nào , tuy nhiên toàn bộ cả 3 Lữ đoàn được triển khai  đều tổ chức phòng ngự một cách bị động .Và sau đó khi tiếng pháo từ Saarbrücken vang đến , Bazaine còn không gửi một sĩ quan liên lạc nhằm hỏi Frossard liệu ông này có cần trợ giúp bởi theo lẽ tự nhiên thì các Quân Đoàn gần đó phải ập đến khu vực giao tranh nhanh nhất có thể nếu như anh ta không đụng độ bất cứ kẻ thù nào(như vào thời Napoleon) . Điều này có thể được giải thích bởi một số mâu thuẫn trong nội bộ chỉ huy của Pháp : Đầu tiên là việc một Thống chế hàng đầu trong hàng ngũ Pháp như Bazaine chỉ được chỉ huy 1 Quân Đoàn thay vì 1 Tập Đoàn Quân và việc Quân Đoàn 2 của Frossard đảm nhận mũi tiến công chính tại   Saarbrücken còn ông chỉ có vai trò hỗ trợ . Điều này đã khiến Bazaine có thái độ không hài lòng với Louis Napoleon , lúc đó có vẻ như Bazaine muốn một mình Frossard nhận toàn bộ trách nhiệm trong trận đánh ngày hôm đó (Theo nhận định của Bộ Tổng Tham Mưu Pháp sau chiến tranh, 1901). Tham mưu trưởng của Louis Napoleon , Lebrun kể lại rằng ‘’Hoàng đế nghĩ rằng Thống chế sẽ có mặt ở đó nhưng khi ngài đến , liền không thấy ông ấy và hỏi rằng Bazaine đang ở đâu ‘’Ngài thống chế , chúng tôi không biết…’’ vì rất muốn được gặp vị tư lệnh quân đoàn 3 , Hoàng đế đã lệnh cho tôi đi tìm kiếm ông ấy dọc con đường dẫn đến Wehrden nhưng kết quả là tôi vẫn không thể tìm thấy Thống chế.’’ Thay vì đang ở một vị trí có thể phối hợp chỉ huy cả 3 Quân Đoàn thì Bazaine lại trực tiếp đi cùng một trung đoàn chỉ đạo cuộc bắn pháo nhỏ vào Völklingen . Hành động của Thống chế đến thời điểm hiện tại vẫn chưa thể giải thích được (Section historique/État-major de l'armée , 1901) . Dù gì đi nữa thì sự thụ động của Quân đoàn 3 cũng không gây bất cứ bất lợi nào cho quân Pháp bởi Quân đoàn của Frossard vốn đã có sức mạnh áp đảo quân đội Bắc Đức và đã nhanh chóng kiểm soát Saarbrücken chỉ trong vòng 3 tiếng đồng hồ

1.4 Hành động của 5e Corp d’Armée

Trước đó vào ngày 1 tháng 8 , tư lệnh Quân đoàn 5 đã yêu cầu nhằm thực hiện chuyến trinh sát quy mô lớn vào lãnh thổ của Phổ vào rạng sáng  ở khu vực trước Sarreguemines nhằm hỗ trợ cho bước tiến của Quân Đoàn 3. Mệnh lệnh vào ngày 2 tháng 8 đã đặt sẵn các mốc thời gian cho từng đơn vị , tuy nhiên Bazaine và Frossard yêu cầu de Failly rằng ‘’mọi sự chuẩn bị về thời gian đã được thống nhất trước đó giữa bọn họ’’ và do đó cuộc vượt sông được dời lại vào lúc 10 giờ sáng . Toàn bộ các đơn vị tham gia chuyến trinh sát của 5^eC đều thực hiện đúng với kế hoạch mà không phát sinh thêm vấn đề nào , các đội hình dẫn đầu chỉ bắt gặp một số nhóm tuần tra của Phổ và nhanh chóng rút lui sau đó . Ngay khi nghe thấy pháo ở bên trái ở khu vực của Quân Đoàn 2 , và trinh sát kỵ binh trở về từ phía trước .  de Failly thông báo với Frossard rằng ông ấy không cần phải lo lắng cánh phải của mình bởi phía trước không hề phát hiện bất cứ một Quân Đoàn nào của Phổ . Vào khoảng 4 giờ chiều , de Faily lệnh cho các lực lượng của mình quay trở về Sarreguemines  .

Tuy nhiên nếu các nhóm trinh sát kỵ binh của de Faily di chuyển xa hơn về phía trước , cụ thể tuyến Rheinheim-Bebelsheim-Bliesransbach thì họ đã có thể phát hiện các lực lượng đáng kể của Bắc Đức tập trung quanh Saint-Ingbert và Dudweiler . Do đó de Failly không thể chắc chắn rằng không có bất cứ Quân Đoàn địch nào đang nằm trước mặt của ông . 

1.5  Tổng quan tình hình mặt trận Lorraine sau trận đánh

Sau trận chiến tại Saarbrücken , quân Pháp không hề khám phá thêm được bất cứ thông tin nào về tình hình lực lượng của địch bởi các lực lượng chủ lực của Tập Đoàn Quân I vẫn đang từ từ tiếp cận biên giới từ Trier . Các thông tin về hướng duy chuyển của quân Phổ chủ yếu đến từ lực lượng tình báo  ‘’Gần toàn bộ các lực lượng tại Trier , cũng như phần lớn tại Konz sẽ rời đi trong vòng 24 giờ để phòng thủ lưu vực Saar’’ .  Theo thông tin từ phía Luxembourg  ‘’Các lực lượng mạnh nhất của Phổ dưới quyền tướng Steimetz đã rời khỏi Trier để tiếp viện cho Saarlouis - nơi người Phổ muốn giành một chiến thắng để nâng cao tinh thần chiến đấu’’ . Theo một gián điệp từ Thionville ‘’Toàn bộ khu vực (Trier , dọc sông Saar và Saarlouis ) khắp nơi đều xuất hiện quân địch’’ . Từ những thông tin này, sở chỉ huy của Napoleon nhận định cuộc tập trung quân số quy mô lớn của địch đang diễn ra ở vùng thượng Saar .

Vị trí đóng quân của Tập Đoàn Quân sông Rhine , ngày 2/8/1870
-Sở chỉ huy : Metz
-Quân đoàn 1 : Vị trí cũ từ ngày 1/8
-Quân đoàn 2 : HQ tại Brèmè d’Or ; Sư đoàn 1 tại bãi tập trận Saarbrücken ; Sư đoàn 2 tại tòa nhà hải quan và các công trình phía Nam thị trấn Saarbrücken ; Sư đoàn 3 tại Spicheren làng St.Arnual và các công trình phía Nam Saarbrücken ; Sư đoàn kỵ binh tại Forbach ; Pháo binh dự bị tại  Brèmè d’Or
-Quân đoàn 3 : HQ tại St.Avold ; Sư đoàn 1 tại Morsbach ; Sư đoàn 2 tại St.Avold và Rosbrück ; Sư đoàn 3 tại Ham-sous-Vamberg ; Sư đoàn 4 tại Boucheporn ; Sư đoàn kỵ binh tại St.Avold ; Pháo binh dự bị tại St.Avold
-Quân đoàn 4 : Vị trí cũ từ ngày 1/8
-Quân đoàn 5 : Vị trí cũ từ ngày 1/8
-Quân đoàn 6 : Vị trí cũ từ ngày 1/8
-Quân đoàn 7 : Vị trí cũ từ ngày 1/8
-Dự bị kỵ binh : Sư đoàn Barail tại Lunéville ; Sư đoàn Bonnemains đang di chuyển đến Brumath , Sư đoàn Forton tại Pont-à-Mouson
-Dự bị pháo binh : Nancy

Trong khi cuộc giao chiến tại Saarbrücken vẫn đang diễn ra , VII.AK. vẫn đang tiếp tục di chuyển đến Losheim . Sư đoàn bộ binh số 13 từ Trier và Konz đã đến khu vực lân cận Saarburg với tiền quân di chuyển theo đường Thionville đến Trassem và triển khai trinh sát kỵ binh nhằm quan sát các hoạt động của quân Pháp tại Sierck . 1 Tiểu đoàn tiếp tục đồn trú tại cây cầu ở Konz   . Sư đoàn số 14 nhổ trại ở Bittburg , để lại 2 tiểu đoàn đồn trú tại Trier và di chuyển đến Zerf vào chiều 2/8 . Pháo binh Quân Đoàn di chuyển phía sau 2 Sư Đoàn di chuyển đến Pellingen . Lữ đoàn kỵ binh 7 hành quân đến khu vực ở phía Nam Trier khoảng 5 dặm . Đoàn vận tải vẫn ở Schweich ở bên bờ trái Moselle . VIII.AK. Và chủ lực của Sư đoàn số 15 đã đến khu vực lân cận Wadern , đại tá von Loe với tiểu đoàn súng trường và 3 kỵ đội khinh kỵ  di chuyển đến Rehlingen và Dillingen thay thế cho 2 kỵ đội thuộc Khinh kỵ số 9 , thu hồi về Sư đoàn số 16 .

Quá trình di chuyển của Sư Đoàn số 16 cũng bị ảnh hưởng bởi trận chiến tại Saarbrücken . Sau trận chiến  lực lượng của Gneisenau rút về Hilsbach và Guichenbach . Phần còn lại của Sư Đoàn tiến đến Neukirchen và lân cận Lebach . Khi Gneisenau báo cáo về ý định rút lui về rừng Köllerthal , tư lệnh Sư Đoàn yêu cầu các lực lượng của mình tại Lebach sẵn sàng di chuyển lên phía trước đến Heusweiler . Vị tư lệnh đồng thời cưỡi ngựa đến Hilsbach và yêu cầu Gneisenau phải tìm lại dấu chân của địch .Tư lệnh VIII.AK - Thượng tướng bộ binh von Goeben vào 2 giờ chiều khi nghe báo cáo về trận đánh ở Saarbrücken cũng yêu cầu Gneisenau phải thiết lập lại tầm quan sát với quân Pháp và lệnh cho các lực lượng này quay trở lại Dudweiler , Saarbrücken và Völklingen vào ngày hôm sau . Để hỗ trợ cho nước đi này , Goeben dự định di chuyển toàn bộ Quân Đoàn của mình về hướng Nam : Sư đoàn số 15 đến Lebach nơi nó có thể triển khai quân theo mọi hướng . Báo cáo về ý định này được gửi đến tư lệnh Tập Đoàn Quân tại Trier vào ngày hôm đó và đã nhận được sự chấp thuận .  Như vậy vào ngày 3/8 , Tập Đoàn Quân I thay vì tập trung quanh Wadern - Losheim như kế hoạch ban đầu ,đã thực hiện việc đó ở một vị trí xa hơn về phía Nam .

Trước đó vào ngày 2/8 và 3/8 , các báo cáo trinh sát được gửi đến Sở chỉ huy tối cao tại Mainz rằng kẻ thù trước Tập Đoàn Quân I đang di chuyển các lực lượng của mình theo hướng Nam từ ngày 1/8 và báo cáo từ ngày 1/8 rằng lực lượng đối phương phát hiện tại Waldwise và Flistroff , nhưng không thấy bất cứ lực lượng nào ở phía Bắc Saarlouis-Bouzonville vào ngày 2/8 ngoại trừ 30 Khinh kỵ Pháp . Giao tranh nhỏ đã diễn ra với các Khinh kỵ này vào ngày 3/8 tại Henning . Mặt khác , các báo cáo từ chỉ huy quân đồn trú tại pháo đài Saarlouis và tiền quân VIII.AK báo cáo rằng một lực lượng đáng kể kẻ thù xuất hiện ở phía trên khu vực đó : khoảng 40 000 quân của Bazaine tập hợp gần Boulay và một lực lượng lớn tại Saarbrücken . Quân Pháp sau trận Saarbrücken không hề vượt sông mà chỉ đóng quân phòng ngự trên các con đồi bên bờ trái , thậm chí liên lạc điện tín giữa St.Johann và các trạm liên lạc khác ở phía sau cũng diễn ra một cách rất bình thường mà không gặp bất cứ trở ngại nào . Từ các báo cáo trinh sát ở Saarbrücken rằng ‘’quân địch ở các tiền đồn thường bất cẩn và họ chỉ tổ chức  tuần tra  với lực lượng mạnh  ‘’ . Từ các báo cáo này , tư  lệnh Tập Đoàn Quân I cho rằng chủ lực của Pháp đang di chuyển đến vùng Palatinate , đâm thẳng đến vị trí của Tập Đoàn Quân II . Khi chuẩn bị ban hành lệnh vào chiều ngày 3 , Steinmetz nhận được bức điện tiến từ Sở chỉ huy tối cao :

’’Bước tiến do dự của người Pháp đã giúp bọn ta cho rằng Tập Đoàn Quân II sẽ sẵn sàng vào ngày 6 ở phía trước dãy rừng rậm ở Kaiserslautern . Nếu ta không thể ngăn cản cuộc tấn công nhanh của kẻ địch , Tập Đoàn Quân II sẽ tập trung đâu đó ở phía sau sông Lauter . Cả 2 Tập Đoàn Quân nên phối hợp trong trận đánh , dự đoán Tập Đoàn Quân I sẽ từ St.Wendel hoặc Baumholder . Bệ hạ lệnh cho Tập Đoàn Quân I tập trung về hướng Tholey vào ngày 4 . Tập Đoàn Quân III sẽ vượt qua biên giới vào ngày mai ở Wissembourg . Một cuộc tổng tiến công đã được dự định’’

Tư lệnh Tập Đoàn Quân I sau đó ban hành lệnh :

’’Tập Đoàn Quân I thực hiện bước tiến vào ngày mai theo hướng Tholey .  VII.AK. tập trung tại Lebach , VIII.AK. với Sư đoàn số 16 tại Ottweiler , số 15 tại Tholey . Sư đoàn kỵ binh số 3 ở giữa Tholey và St.Wendel , phía Bắc đường Tholey-St.Wendel . Đường phân cách khu vực hoạt động giữa VII.AK. và VIII.AK. Chạy từ Mühlfeld đến Theelbach và Dirmingerbach . Sở chỉ huy của Tập Đoàn Quân I tại Tholey . ‘’

Mệnh lệnh này được gửi đến Sở chỉ huy tối cao tại Mainz và gửi đến Tập Đoàn Quân II . Quá trình di chuyển của Tập Đoàn Quân I được thực hiện vào ngày hôm sau

Là lực lượng đầu tiên hoàn thành quá trình tập hợp quân số , trước Tập Đoàn Quân II và Tập Đoàn Quân III , thượng tướng Steinmetz muốn lập tức mở một cuộc tấn công ngay khi có cơ hội bằng cách đưa quân số của mình ở gần với lực lượng của Pháp  , như ông đã từng làm trong chiến dịch năm 1866 khi chỉ huy V.AK. và mở đường cho bước tiến của Friedrich Karl .  Steinmetz  dự định rằng ông có thể tấn công nhằm thu hút nhiều lực lượng nhất có thể nhằm bảo vệ quá trình di chuyển đến vị trí xuất phát của Tập Đoàn Quân II . Một cuộc tấn công vào ngày 4/8 nhằm vào khu vực giữa Saarlouis -Hellenhausen và từ đây triển khai các nhóm trinh sát mạnh vào ngày 5/8 từ Sư Đoàn Kỵ Binh và VIII.AK. chạy dọc các ngã đường St.Avold , Bouzonville và Boulay

Tuy nhiên ý định của Moltke là không tiến hành chiến dịch vượt qua sông trước ngày 9/8 , bởi theo các thông tin tình báo trinh sát , xác định gần đúng bố trí quân số của Tập Đoàn Quân sông Rhine được Moltke gửi đến Steinmetz và thái tử Friedrich Karl -quân Pháp chủ yếu tập trung ở khu vực Lorraine , đối diện Tập Đoàn Quân I và Tập Đoàn Quân II , trong khi đó ở khu vực Alsace có vẻ như Tập Đoàn Quân III chỉ phải đối mặt với một mình Quân Đoàn của MacMahon . ‘’Ý định của kẻ thù có vẻ như là phòng ngự chặt chẽ dọc sông Saar’’  . Trước một lực lượng mạnh ở trước mặt Tập Đoàn Quân I , Moltke dự định lùi thời gian bắt đầu chiến dịch tiến công lại để có thể chờ Tập Đoàn Quân II kịp hành quân đến biên giới . Trong khi đó , Tập Đoàn Quân III bên kia sẽ tiến quân và đẩy lùi cánh yếu hơn của quân Pháp , sau đó vòng lên thượng Saar ập vào sườn phải của chủ lực Pháp tại đây .  Như bức điện tín từ Mainz được gửi đến Tập Đoàn Quân I vào ngày 4/8 bởi Tổng Tham Mưu Trưởng yêu cầu Tập Đoàn Quân giữ nguyên vị trí của mình và chờ cho tới khi có lệnh . Việc Steinmetz tấn công quá sớm sẽ đưa Tập Đoàn Quân của ông ấy đâm đầu vào chủ lực  của quân Pháp , là một tình huống hết sức nguy hiểm . Cảm thấy khó chịu  , Steinmetz yêu cầu được giải thích về quyết định này  : ‘’Theo mệnh lệnh của Quốc Vương , tôi đã cho Tập Đoàn Quân I hành quân đến khu vực Tholey , nhưng tốt hơn có lẽ tôi nên giữ nguyên vị trí của mình dọc bờ sông Saar, bởi vì như vậy (Tập Đoàn Quân I) sẽ hình thành thế đẩy bên cánh của Tập Đoàn Quân II  , và bởi vì từ đây Tập Đoàn Quân I có thể hành động hiệu quả hơn so với vị trí tại St.Wendel hoặc thậm chí là Baumholder , khi Tập Đoàn Quân I có thể đóng vai trò nối dài chiến tuyến cho Tập Đoàn Quân II . Do đó tôi vẫn chưa thể hiểu được ý đồ chiến lược về việc bỏ các vị trí dọc sông Saar ; yêu cầu được giải thích để có thể thực hiện tốt vai trò của mình trong tương lai .  Nếu Vương thái tử vào ngày 6 ở Weißenburg , cộng với bước tiến của Tập Đoàn Quân I và 2 theo hướng Nancy hoặc Luneville sẽ khiến địch phải dàn trải rộng dọc mặt trận và họ buộc phải rút lui khỏi các vị trí sông Saar , giúp Tập Đoàn Quân I có thể can thiệp vào trận chiến một cách hiệu quả . Tôi lo ngại rằng người Pháp sẽ tìm ra điểm yếu trong vị trí mới của chúng ta’’

sau đó một bức điện tín được gửi đến Steinmetz vào tối hôm đó từ Mainz :

 ‘’... Như trong bức điện tín số 103 trước đó về mệnh lệnh của tướng von Moltke được gửi vào ngày 4 , 12 giờ trưa . Theo yêu cầu của tướng von Steinmetz , sẽ được giải thích rõ ràng và gửi đến bằng vào ngày 5’’

Bức thư được gửi đến vào lúc 6 giờ sáng ngày 5/8/1870 :

‘’Tôi hoàn toàn đồng ý với Ngài và hiểu được tầm quan trọng của việc Ngài hiểu được ý đồ theo như mệnh lệnh của Quốc Vương gửi đến . Do đó tôi cảm thấy vinh dự khi được trả lời những thắc mắc của Ngài về mệnh lệnh vào ngày 4 bằng một cách chi tiết hơn trong bức thứ này so với liên lạc điện tín.

Như đã thảo luận trước đó tại Berlin . Ý của tôi muốn nói với Ngài hoặc với Tham mưu trưởng và Quân nhu trưởng của Ngài đó là nhiệm vụ của Tập Đoàn Quân I ngoài bảo vệ tỉnh Rhine là đánh vào sườn trái của địch trong trận quyết chiến .

Đòn đánh này tất nhiên không thể thực hiện một mình mà phải tác chiến phối hợp với Tập Đoàn Quân II. Vấn đề là điều này không chỉ phụ thuộc vào Tập Đoàn Quân II mà còn phụ thuộc vào động thái của kẻ thù .

Khi mệnh lệnh tập trung quân số tại Wadern được ban hành . Tập Đoàn Quân II vẫn còn ở quá xa ở phía sau đến nỗi liên lạc (với các đơn vị) ở bên kia Kaiserslautern vẫn phải diễn ra . Vì vậy chúng tôi vẫn đang xét đến khả năng cho Tập Đoàn Quân I   rút lui đến Baumholder để chuẩn bị cho trận đánh .

Hiện tại vẫn chưa thể chắc chắn được nếu giao chiến sẽ nổ ra ở tuyến Ottweiler-Homburg . Nếu điều đó xảy ra , Tập Đoàn Quân I sẽ ở đúng vị trí của mình tại Tholey . Chỉ khi nào Tập Đoàn Quân II đã tiếp cận sông Saar thì khi đó mới là thời điểm thích hợp để Tập Đoàn Quân I bắt đầu tiến công qua dòng sông này .

Một cuộc tấn công đơn độc của Tập Đoàn Quân I nhằm vào lực lượng của địch , có vẻ như đã tập trung toàn bộ lực lượng của mình , chắc chắn sẽ bị đánh bại  .

Hành động phối hợp giữa ba Tập Đoàn Quân sẽ chỉ được ra lệnh bởi Quốc Vương và chỉ khi đó quyền tự do hành động được trao cho các chỉ huy Tập Đoàn Quân để thực hiện nhiệm vụ của mình dựa vào tình huống xảy ra. ‘’

Vị trí ngày 1/8/1870 của Tập Đoàn Quân I :
1.Armee (Theo kế hoạch tập trung trên tuyến Wadern-Losheim trước ngày 3/8)
-HQ :  Trier
-VII.AK : Trier (13. , Lữ đoàn kỵ binh 7),  Konz và Saarburg (4 tiểu đoàn , 4 kỵ đội , 2 khẩu đội) , Bittburg (14. , bên bờ trái Moselle)
-VIII.AK : Wadern (15.) , Neukirchen (Phần lớn 16.) , Vöklingen-Saarbrücken (Còn lại 16. dưới Gneissenau)


Vị trí ngày 3/8/1870 :
1.Armee (Thay đổi kế hoạch tập trung từ Wadern-Losheim đến vị trí xa hơn về phía Nam)
-HQ dời từ Trier đến Losheim
-VII.AK. : 13. di chuyển từ  Saarburg và Trassem về phía Nam , Sư đoàn ban đầu di chuyển dọc bờ trái Saar và sau đó vượt sông tại Mettlach, cây cầu trước đó bị vứt xuống sông đã di dời , chủ lực Sư đoàn đến Merzig , tiền quân đến Harlingen , 1 tiểu đoàn bên cánh trái Saar che chắn cánh phải , một số trung đội Hussars tuần tra dọc Saarburg và Sierck. 14. hành quân xuống phía Nam qua Losheim và thu hồi 2 tiểu đoàn từ Trier , cánh phải ở Broddorf . Pháo binh quân đoàn ở Losheim . Đoàn vận tải ở Schweich  
-VIII.AK. : Gneisenau giữa Hilschbach và Dilsburg , tiền quân ở rừng Köllerthal và tuần tra đến St.Johann , Saarbrücken . Phần còn lại của 16. nằm ở phía bắc Heusweiler cùng Lữ đoàn kỵ binh Redern từ 2.Armee . 15. và Pháo binh Quân đoàn ở Lebach . Đoàn vận tải đến Wadern . Ở gần sông Saar dưới Saarlouis vần còn 1 cánh quân của Loe , sẽ được tiếp viện bởi 13. . Nr.33 thuộc 15. di chuyển qua các khu vực đồi núi từ St.Goar và Boppard  trong vòng 3 ngày (69 dặm) đã đến Wadern
-3.Kav.Div. thu hồi 7.Lancer (sau trận Saarbrücken)và 8.Cuirassier , hoàn thành quá trình tập trung giữa Losheim và Lebach (giữa 14. và 15.)


Vị trí ngày :4/8/1870 (Di chuyển theo hướng Tholey)
1.Armee
-HQ : Tholey
-VII.AK : Lebach (HQ.) , 14. di chuyển từ Losheim đến Lebach với tiền quân dưới quyền von Francois thiết lập vị trí khoảng 2-3 dặm về phía Nam . Tây-Bắc của 14. là chủ lực của 13.  di chuyển từ Merzig đến Bettingen , tiền quân dưới quyền  Thiếu tướng v.d.Goltz  đến khu vực gần Hüttersdorf . Tiền đồn nằm bên bờ trái Saar được rút về Oppen qua Merzig . Tiểu đoàn ở Saarburg đến Zerf . Pháo binh Quân đoàn đến Neukirchen . Đoàn vận tải đến Wadern
-VIII.AK : Ottweiller (HQ.) , Tholey (15.) , 16. dưới quyền Gneissenau di chuyển từ Hilschbach đến Schiffweiler . Phần thuộc  16. dưới quyền Đại tá von Rex từ Heusweiler đến Stennweiller . Nhìn chung 16. bố trí quanh phía nam Ottweiller . 15. bố trí quanh giữa Tholey , Mainzweiler và Aschbach. Pháo binh quân đoàn : Dirmingerbach và Dirmingen .
-3.Cav : phía bắc đường Tholey-St.Wendel , thiết lập kết nối với 2.Armee

Vào ngày 4/8/1870 , Tập Đoàn Quân I nhận quyền chỉ huy Sư Đoàn Kỵ Binh số 1 và 1 ngày sau đó nhận quyền chỉ huy Quân đoàn I. vừa được vận chuyển đến mặt trận từ hậu phương .  Sư Đoàn Kỵ Binh số 1 gồm 6 Trung Đoàn Pomerania và Đông Phổ đã tập hợp ở Berlin vào ngày 2/8 và bắt đầu di chuyển bằng đường sắt tuyến Nahe đến Birkenfeld và bằng tuyến Palatinate đến Homburg . Vào chiều 5/8 , Thiết kỵ số 3 và Thương kỵ số 12  đã đến Birkenfeld . Quân đoàn I. cũng di chuyển bằng hai tuyến đường sắt tương tự xuống tàu tại Birkenfeld và Kaiserslautern . Theo mệnh lệnh trước đó bởi tư lệnh Tập Đoàn Quân II sẽ tập trung nội trong tam giác Tholey-St.Wendel-Türkismühle . Vào ngày 5/8/1870 , vị trí của Quân Đoàn như sau : Sư đoàn số 1 tại Birkenfeld với một số đơn vị đã di chuyển khoảng 5 dặm về phía bắc St.Wendel , vẫn còn thiếu 1 tiểu đoàn và 1 khẩu đội . Sư Đoàn số 2 quanh các vùng lân cận Kaiserslautern , gần như đã đầy đủ quân số , chỉ có Trung đoàn số 44 di chuyển đến Neukirchen . Pháo binh Quân Đoàn vẫn còn thiếu 3 khẩu đội . Gần như toàn bộ Quân Đoàn đã đầy đủ và chỉ cần vài ngày để có thể mang phần còn lại từ Kaiserslautern đến khu vực của Tập Đoàn Quân I .

Các báo cáo trinh sát được gửi về từ St.Johann vào ngày 4 và 5 tháng 8 cho thấy tình hình tại Saarbrücken không có gì thay đổi ngoại trừ vào ngày hôm trước các khẩu đội Pháp nổ súng khiến một vài công trình nhà ga đường sắt bốc cháy . Các khẩu đội đã rút lui khỏi Saarbrücken vào ngày 5 về biên giới .

1.6 Tập Đoàn Quân II tiến quân

Từ ngày 29/7 , Tập Đoàn Quân II đã nhận được lệnh di chuyển đến tuyến Alsenz-Göllheim-Gründstadt . Vị trí của Tập Đoàn Quân II vào ngày 1/8 như sau :
Quân đoàn III. bên cánh phải tại Wöllstein với Sư đoàn bộ binh số 5 tại Meisenheim , bên cánh trái Quân đoàn IV. ở khu vực lân cận phía Tây Gründstadt và Dürkheim với Sư đoàn bộ binh số 8 tại Kaiserslautern. Quân đoàn IX. nằm ở phía sau ở vị trí cũ tại Oppenheim và Worms , chuẩn bị di chuyển lên chiến tuyến phía trước . Nằm ở đằng sau bên cánh phải là Quân đoàn X. vừa xuống tàu tại Bingen với Sư Đoàn Bộ Binh số 19 đã di chuyển đến Kreuznach . Nằm ở phía sau bên cánh trái là Vệ Binh Đế Chế Phổ , đóng quân ở khu vực phía Tây Mannheim , quá trình vận chuyển bằng đường sắt của lực lượng này vẫn đang tiếp tục diễn ra . Giữa Quân đoàn IX. và Quân đoàn X. là Quân đoàn XII. với các lực lượng đã di chuyển đến vùng lân cận Nieder Olm và Ingelheim nằm bên bờ trái sông Rhine . Sở chỉ huy Tập Đoàn Quân đặt tại Alzey.

Phía trước Quân đoàn III. và IV.AK. , bên phía tay phải là Sư đoàn kỵ binh 5 với các Lữ đoàn của Redern và Barby kéo dài đến Reichenbach và Baumholder . Lữ đoàn của Bredow nằm bên cánh trái kéo dài tới Kaiserslautern . Long kỵ số 13 từ Lữ đoàn Bredow được triển khai đến Annweiler nhằm thiết lập liên lạc với Tập Đoàn Quân III . Sư đoàn kỵ binh 6 được đẩy lên phía trước giữa Lữ đoàn của Barby và Bredow , đã đến Altenglan .

Vị trí Tập Đoàn Quân vào chiều 2/8 : III.AK. ở Mesenheim với Sư đoàn bộ binh 5 tại Offenbach ,IV.AK. nằm giữa Gründstadt và Kaiserslautern . IX.AK. di chuyển đến khu vực lân cận Kirchheimboladen . X.AK. và Vệ Binh vẫn ở Mannheim và Kreuznach . XII.AK. di chuyển đến Wörstadt .

Mệnh lệnh gửi từ Sở chỉ huy tối cao tại Mainz vào hôm đó rằng nếu địch tiếp tục tấn công qua Saarbrücken và Sarreguemines thì III.AK. sẽ giữ nguyên vị trí của mình và IV.AK. sẽ không di chuyển quá Kaiserslautern . Trong trường hợp một cuộc tấn công như vậy không diễn ra , III.AK. sẽ di chuyển đến Baumholder vào ngày 3 và IV.AK. sẽ di chuyển đến Landstuhl . Sẽ không có bất kì bước tiến nào xa hơn tuyến Baumholder - Landstuhl cho tới khi các Quân Đoàn còn lại tiếp cận đến khoảng cách nửa ngày hành quân .

Vị trí Tập Đoàn Quân vào ngày 3/8 : Ở tuyến phía trước Sư đoàn bộ binh 5  ở Konken , Sư đoàn bộ binh 6 ở phía sau tại Baumholder , Sư đoàn bộ binh 8  ở Bruchmühlbach , Sư đoàn bộ binh số 7 tại Kaiserslautern . Sở chỉ huy III. và IV.AK. đặt tại Baumholder và Kaiserslautern . Ở tuyến thứ hai , X.AK. nằm ở phía Nam Kreuznach và Fürfeld , XII.AK. hành quân đến Alzey. IX.AK. mở rộng khu vực trú quân từ Kirchheimboladen về cánh trái đến Gründstadt . Bộ binh Vệ binh đã di chuyển đến Durkheim , Kỵ binh cùng Pháo binh Vệ binh ở phía Bắc Kaiserslautern .  Sở chỉ huy được dời đến Kirchheimbolanden .  

Vào ngày 3/8 khi người Pháp rõ ràng sẽ không tiến sâu hơn tại Saarbrücken .Tư lệnh Sư đoàn kỵ binh 5 bên cánh trái báo cáo rằng một phân đội gồm đẩy đủ các binh chủng của địch vào chiều 2/8 đã tiến công tại Rubenheim và bắn phá rất hiệu quả nhằm vào Long kỵ số 5 . Tuy nhiên địch sau đó đã rút lui về biên giới vào buổi tối . Có vẻ nhưng cuộc giao chiến này tiếp tục là chỉ đòn trinh sát tương tự như tại   Saarbrücken . Nhận định này được xác nhận vào ngày hôm sau bởi báo cáo từ Sư đoàn kỵ binh 6 : Một kỵ đội thuộc Thiết kỵ số 6 dưới quyền Đại úy Bá tước Monts tiến về St.Johann , sỹ quan này cho rằng đã nhìn thấy quân Pháp gần Saarbrücken nhưng không hề chiếm đóng thị trấn . Một kỵ đội khác thuộc Thương kỵ số 3 , dưới quyền Đại úy Bothe cũng di chuyển đến Brebach qua ngã đường St.Johann . Một trung đội chỉ huy bởi Trung úy Lange phi thẳng vào thị trấn và bắt giữ 7 bộ binh Pháp .Cuối cùng , bên cánh trái Kỵ đội của Đại tá von Grimm  thuộc Khinh kỵ số 3 và Kỵ đội của Đại tá von Rosenberg thuộc Thương kỵ số 15 di chuyển theo hướng hạ Blies không hề bị bắn một phát đạn nào khi di chuyển đến làng Bliesbogen, Habkirchen và Frauenberg , khoảng 4 dặm đối diện Sarreguemines .  Rõ ràng có một lực đáng kể quân Pháp tại khu vực Saar và Blies nhưng họ không hề có bất cứ động thái tấn công nào , trong cùng ngày hôm đó một bức điện tín được gửi đến từ Mainz :

’’Bước tiến do dự của người Pháp đã giúp bọn ta cho rằng Tập Đoàn Quân II sẽ sẵn sàng vào ngày 6 ở phía trước dãy rừng rậm ở Kaiserslautern . Nếu ta không thể ngăn cản cuộc tấn công nhanh của kẻ địch , Tập Đoàn Quân II sẽ tập trung đâu đó ở phía sau sông Lauter . Cả 2 Tập Đoàn Quân nên phối hợp trong trận đánh , dự đoán Tập Đoàn Quân I sẽ từ St.Wendel hoặc Baumholder . Bệ hạ lệnh cho Tập Đoàn Quân I tập trung về hướng Tholey vào ngày 4 . Tập Đoàn Quân III sẽ vượt qua biên giới vào ngày mai ở Wissembourg . Một cuộc tổng tiến công đã được dự định’’

Vào ngày 4/8 , IV.AK. bắt đầu di chuyển qua Landstuhl với Sư đoàn bộ binh 7 đẩy đến Mühlbach và Sư đoàn bộ binh 8 đẩy đến Königsbruchhof , III.AK. với Lữ đoàn 9 đến Neukirchen và Lữ đoàn 10 đến Waldmohr  , 2 Sư đoàn Vệ binh hành quân đến Frankenstein và Ramsen ,IX.AK. đến Münchweiler và Rockenhausen , X.AK đến Lautereeken và Meisenheim . XII.AK. tiến quân đến vùng lân cận Göllheim . Sở chỉ huy Tập Đoàn Quân II di chuyển đến Winnweiler . Cả 2 Sư đoàn kỵ binh đều di chuyển gần hơn với chiến tuyến địch và triển khai các nhóm trinh sát sang biên giới . Lữ đoàn của Bredow triển khai 5 nhóm trinh sát băng qua biên giới giữa Sarreguemines và Pirmasens , một  số nhóm di chuyển đến tận 9 dặm đâm sâu vào khu vực kiểm soát của Pháp . Ở một số khu vực như Bliesbrücken , Schweigen , Haspelscheidt và Breidenbach có bắt gặp các nhóm nhỏ quân Pháp canh phòng nhưng nhanh chóng bị đẩy lùi trở lại nơi đóng quân . Long Kỵ số 13 thậm chí đã quan sát được doanh trại đóng quân quy mô lớn tại Bitsch . Ở cánh bên phải , Lữ đoàn của Redern cũng triển khai một số nhóm tuần tra qua biên giới qua Vöklingen đến Ludweiler . Ở ngã đường này không hề có sự hiện diện của quân Pháp , Đại úy von Knobelsdorff thuộc Khinh kỵ số 11 đã thành công trong việc di chuyển đến tận Rosseln mà không bị phát hiện , và khi đã đến Emmersweiler thì Đại úy nhận ra mình đã gần như ở sau lưng quân Pháp . Từ vị trí này , nhóm trinh sát của Knobelsdorff quan sát quá trình rút lui của địch theo tuyến đường Rösbruck từ 9 giờ sáng . Thông tin này đã giúp các chỉ huy Đức xác nhận rằng cánh trái của quân Pháp chỉ kéo dài đến Saarbrücken và sẽ không có trận đánh nào khác diễn ra trên sông Saar bởi họ đang có dấu hiệu rút lui khỏi nơi đây . Mệnh lệnh quy định vị trí trước ngày 7/8 được ban hành bởi tư lệnh Tập Đoàn Quân vào chiều hôm đó :
-III.AK. : Neunkirchen , tiền quân tại Sulzbach
-X.AK. : Bexbach , tiền quân tại  St.Ingbert
-IV.AK : Zweibrücken , tiền quân tại Neuhornbach
-IX.AK : Sở chỉ huy tại Waldmohr
-XII.AK : Sở chỉ huy tại Mühlbach

Ngày 8/8 được dự định sẽ để cho binh sĩ nghỉ ngơi sau chuỗi ngày hành quân mệt mỏi qua khu vực rừng rậm đồi núi và ngày 9/8 dự định là ngày bắt đầu của cuộc tổng tiến công qua biên giới Pháp .  

Tuy nhiên vì một số vấn đề chồng lấn chiến tuyến với Tập Đoàn Quân I trên tuyến đường hành Tập Đoàn Quân II nên Tập Đoàn Quân I đã được lệnh di chuyển khỏi tuyến đường hành quân của III.AK. Quá trình di chuyển vào ngày 5 của Tập Đoàn Quân II như sau :
-III.AK. : Toàn bộ Sư đoàn bộ binh 5 ở Neukirchen , Sư đoàn bộ binh 6 với HQ Quân Đoàn ở St.Wendel .
-IV.AK. : Sư đoàn bộ binh 8 đến Zweibrücken , Sư đoàn bộ binh 7 cùng HQ Quân Đoàn đến Homburg
-X.AK. : Đến vùng lân cận Kusel và Altenglan .
-Vệ Binh : Ở phía tây Kaiserslautern và kéo dài đến Landstuhl
-IX.AK. : Tại Ottenberg
-XII.AK. : Ở Münchweiler và Enkenbach .
-Sở chỉ huy Tập Đoàn Quân di chuyển đến Kaiserslautern

Mệnh lệnh các vị trí vào ngày 6/8 như sau:
-III.AK. : Neukirchen , tiền quân đẩy đến Saarbrücken
-IV.AK. : Zweibrücken , tiền quân tại Neuhornbach
-IX.AK : Waldmohr
-Vệ binh : Homburg
-IX.AK : Landstuhl
-XII.AK: Kaiserslautern. 

1.7 Tổng quan tình hình chiến trường vào ngày 3/8/1870

Lúc này vào ngày 3/8/1870 các lực lượng Pháp bố trí rời rạc dọc khắp mặt trận: 3 Quân Đoàn dưới quyền MacMahon che chắn cánh phải giữa Lauter và Strassbourg , L’Admirault bên cánh trái tại Thionville , de Faily gần Bitche , bảo vệ tuyến đường sắt Sarreguemines - Haguenau và lực lượng dưới quyền Bazaine tại Forbach . Ở tuyến hai là Quân đoàn của Thống chế Canronbert tại Nancy và Quân Đoàn của Douay tại Đông Nam Belfort .  Hầu hết các vị trí này đã được chiếm giữ bởi các lực lượng nêu trên trong suốt nhiều ngày , ngoại trừ cuộc tấn công nhằm vào Saarbrücken vào ngày 2/8 . Vì tính chất rời rạc chia các lực lượng của Tập Đoàn Quân sông Rhine thành 2 phần do đó các chỉ huy Quân Đoàn đã được giao quyền chỉ huy phối hợp các Quân Đoàn lân cận còn lại : Thống chế Bazaine chỉ huy các lực lượng gồm Quân Đoàn 2,3,4,5,6  ; Thống chế MacMahon chỉ huy các lực lượng gồm Quân Đoàn 1,7 . Riêng Vệ binh đế chế vẫn nằm dưới quyền chỉ huy trực tiếp của Hoàng Đế .

Mặc dù cách bố trí này phù hợp với kế hoạch tấn công dự tính vào đầu cuộc chiến ,
(Kế hoạch chi tiết chỉ được gửi đến cho Thống chế Mac Mahon và Thống chế Le Bœuf : Các vị trí tập kết ban đầu của quận đội gồm : 150 000 tại Metz , 100 000 tại Strassbourg và 50 000 tại Châlons . Sau đó toàn bộ quân số tại Metz và Strassbourg sẽ hợp nhất gần Maxau , vượt qua sông Rhine và tiến thẳng sang hướng Tây ), tuy nhiên giờ đây , trước sức mạnh gần như đầy đủ của các Tập Đoàn Quân Đức đã đặt kiểu bố quân như này vào tình huống rất nguy hiểm trước một cuộc tấn công nhằm vào cánh phải của Tập Đoàn Quân sông Rhine bởi MacMahon vẫn đang nằm cách chủ lực của Bazaine khoảng 100 km ở giữa là địa hình đồi núi của dãy Vosges .

Về phía các lực lượng Đức , các lực lượng dự bị (I.AK , II.AK và VI.AK.)  vẫn đang trong quá trình di chuyển đến Mặt trận . Tập Đoàn Quân I và 3 hầu như đã tập trung toàn bộ lực lượng của mình và Tập Đoàn Quân II đã di chuyển đến Neukirchen và trong quá trình di chuyển đến ngang với chiến tuyến của 2 Tập Đoàn Quân còn lại . Sau đó, chiến dịch tấn công qua lãnh thổ Pháp sẽ bắt đầu được thực hiện .  Thượng tướng von Moltke dự định sẽ thực hiện đòn vận động bọc sườn chủ lực Tập Đoàn Quân sông Rhine , bằng cách sử dụng các lực lượng thuộc Tập Đoàn Quân I và Tập Đoàn Quân II kìm chân chủ lực Pháp , Tập Đoàn Quân III của Vương thái tử Frederick Karl sẽ tấn công sang biên giới từ phía Nam và vòng lên phía Bắc ập vào cánh phải của chủ lực Pháp .

2.1 Tình hình mặt trận Alsace vào ngày 3/8/1870

Ảnh : Bản đồ khu vực Lauter-Rhine năm 1744 , biên giới Pháp-Bayern vào năm 1870 chạy dọc sông Lauter với thị trấn Wissembourg và Lauterbourg nằm trên dòng chảy . 

Ngay từ ngày 28 tháng 7 dựa trên các thông tin tình báo , Ducrot đã được cho hay rằng một Quân Đoàn với một phần là quân Phổ, khoảng 25000-30000 người sẽ tập trung gần Landau và Neustadt . Vào ngày hôm sau , theo bản tin hằng ngày từ Sở chỉ huy Tập Đoàn Quân , Sư đoàn Baden được tiếp viện bởi 4 trung đoàn Phổ đã có mặt tại Rastatt .  Trong cùng ngày hôm đó , Đại úy Jung báo cáo từ Strasbourg đến Bộ  Tham Mưu rằng quân Phổ đang có dấu hiệu tập trung quanh Mannheim , Gemersheim và Mazan . Điều này có vẻ càng rõ ràng hơn khi vào ngày 1 tháng 8 , MacMahon báo cáo rằng có 8 trung đoàn tại Landau, xuất hiện lực lượng tại Pirmasen và các dấu hiệu rằng địch đang tập trung tại Landau , Gemersheim , Maxau, ... Quân Wurttemburg và Bayern đang di chuyển đường sắt và trong vòng 2 ngày về phía Bắc và phía Tây . Thống  chế MacMahon xác nhận lại điều trong bản tin ngày hôm sau của Quân Đoàn . Vào chiều 2/8 , MacMahon báo cáo có dấu hiệu lực lượng tập trung tại Bergzabern .

Các báo cáo trinh sát từ ngày hôm trước vào 3/8 của Quân Đoàn 1 như sau :
Tại Ensisheim , phát hiện một đoàn quân Phổ hướng di chuyển trên đường từ Baden hướng  về Huningue trong vòng 6 ngày , ước tính khoảng 20 000 người . Một đại úy tham mưu của Quân Đoàn 1 sau khi trở về từ nhiệm vụ thăm dò ở Haut-Rhin trong báo cáo từ ngày 1/8 rằng vào khoảng 6 giờ tối , không có dấu hiệu của địch ở Larrach hoặc Nollingen . Ở Freiburg xuất hiện một lực lượng nhỏ . Đằng sau rừng đen ở khu vực Stuttgart và Ulm , theo thông tin từ các gián điệp là địa điểm tập trung quân số quy mô lớn . Vị trí Vieux-Brisach không hề có bất cứ lực lượng nào của kẻ thù theo thông tin tra hỏi từ các cư dân tại đây . Với Thụy Sĩ , quân đội nước này đã tập trung quân số nhằm bảo vệ tính trung lập của mình , 1 Sư đoàn đóng quân ở thủ đô Basel và các khu vực lân cận .  Ở khu vực Lauterburg phát hiện 2 trung đoàn địch . Ở Bergzabern phát hiện 2 đoàn quân Phổ hoặc Bayern , 1 đoàn bộ binh và 1 đoàn pháo binh . Không có bất cứ kẻ thù nào tạch Larrach . Một lực lượng khoảng 300 người tại Freiburg im Breisgau . Theo thông tin từ xã Wissembourg vào ngày 2 tháng 8 rằng 2 trung đoàn Bayern đã chiếm đóng thị trấn Lauterburg của Pháp , các nhóm trinh sát địch phát hiện đã vượt qua biên giới , di chuyển đến tận Altenstad và  cảnh sát trưởng thị trấn Wissembourg kể rằng theo các thông tin từ nguồn gián tiếp 2 trung đoàn Phổ hoặc Bayern đã xuất hiện tại Bergzabern . Theo các thông tin từ Đại tá de Franchessin thuộc Sư đoàn 1 , khi ông được triển khai với nhiệm vụ trinh sát qua biên giới đã báo cáo rằng với các thông tin mà ông thu thập được bởi các gián điệp nên ông rất chắc chắn vào ngày hôm qua gần khu vực Wissembourg vẫn không hề có bất cứ một lực lượng nào của địch .  Nếu như ở bên kia chiến tuyến , quân Đức thường triển khai các nhóm trinh sát kỵ binh nhỏ , lẻn sâu vào khu vực hoạt động của quân Pháp (điển hình như chuyến trinh sát mạo hiểm của Bá tước Zeppelin) thì ngược lại kỵ binh Pháp bị ảnh hưởng nặng từ các cuộc chiến ở Algeria và Mexico , sợ rằng kỵ binh đi quá xa với lực lượng nhỏ rất dễ bị phục kích tiêu diệt ,  như  Thống chế Baizane đã nói ‘’Trinh sát quân ta không nên quá táo bạo’’ nên thường chỉ được triển khai thành các lực lượng mạnh  ,không đâm quá sâu vào lãnh thổ của địch , kết quả là các chỉ huy Pháp hầu như không thể đoán chính xác được quy mô các lực lượng Đức trước khi chạm trán họ . Vào ngày 3/8 nếu một lực lượng trinh sát kỵ binh mạnh từ Lữ đoàn 1 được triển khai sang cánh phía Bắc rừng Bienwald , họ  đã có thể phát hiện đoàn hành quân quy mô lớn của Tập Đoàn Quân III và thậm chí đánh quấy rối đội hình này .  Các thông tin về lực lượng của quân Đức dù không rõ ràng nhưng cũng cho thấy phần lớn các lực lượng của họ đang tập trung về phía Bắc sông Lauter hơn là dọc khu vực biên giới sông Rhine .  

Vào buổi chiều ngày 2/8 khi đọc bản báo cáo từ Thị xã Wissembourg và được xác nhận bởi Douay (chỉ huy Sư Đoàn 2) , MacMahon cho rằng trong vòng 24 tiếng địch sẽ chiếm đóng Altenstadt và đánh điện tín cho Douay rằng vị tư lệnh Sư Đoàn phải nhanh chóng di chuyển toàn bộ Sư Đoàn đến xã Wissembourg nhanh nhất có thể vào ngày mai , ngoại trừ 2 tiểu đoàn đồn trú tại Seltz . 2 Tiểu đoàn này sẽ trở lại Sư Đoàn của Douay vào ngày 4 sau khi được thay thế bởi 2 tiểu đoàn từ Sư đoàn 3 . Đồng thời Thống chế MacMahon cũng gửi điện tín đến Ducrot - tư lệnh Sư đoàn 1 nhằm yêu cầu ông này hỗ trợ quá trình di chuyển và thiết lập liên lạc với Sư Đoàn 2 .Ducrot liền triển khai Tiểu đoàn khinh binh 13 và 18e de Ligne đến Lembach và báo cáo với MacMahon rằng phần còn lại của Sư đoàn sẽ đến đây vào ngày mai .  MacMahon sau đó viết thư gợi ý cho Ducrot rằng Sư Đoàn 1 nên đến hỗ trợ Sư Đoàn 2 qua tuyến đường dẫn đến Wissembourg và bố trí quân số trên các quả đồi ở phía Tây thị trấn .  Vào rạng sáng ngày 3/8  Ducrot thay vì làm theo gợi ý của MacMahon chỉ triển khai 1 nhóm tuần tra đến Col du Pigeonnier và gửi chỉ thị đến Douay
 (Ducrot cũng chính là chỉ huy phối hợp bố trí quân số của Sư đoàn 1 và 2 bởi  ông rất am hiểu địa hình nơi đây ) .

’’Tôi không nghĩ rằng một lực lượng kẻ thù mạnh đang ở gần khu vực của chúng ta , ít nhất là ở khoảng cách buộc chúng ta cần phải có các hành động nghiêm trọng nào , tuy nhiên để đề phòng trong mọi tình huống xảy ra , tôi khuyên ông nên thực hiện những điều sau : Lữ đoàn 1 ở bên cánh phải tại điểm cao Geisberg , Lữ đoàn 2 bên cánh trái tại điểm cao Vogelsberg , bằng cách triển khai này ta có thể chiếm lĩnh dãy đồi chạy dọc đường Wissembourg-Bitche , Kỵ binh và Pháo binh triển khai ở tuyến thứ hai ,ở con dốc  Tây Nam của dãy đồi và 1 tiểu đoàn ở Wissembourg  vào tối ngày 3/8 . Rạng sáng ngày 4/8 , 1 trung đoàn từ Lữ đoàn 2 sẽ thay thế 96e de Ligne (thuộc Sư đoàn 1) gần Climbach , 96e de Ligne sẽ di chuyển lên phía trước theo hướng Nothweiler  và thiết lập liên lạc với Sư đoàn 2 gần Climbach . ‘’

Douay được thông báo rằng Sở chỉ huy cùng gần như toàn bộ Sư đoàn 1 sẽ tập trung tại Lembach vào  ngày 4 .

 

‘’Lữ đoàn kỵ binh  (Lữ đoàn kỵ binh 1 của Septeuil hỗ trợ Sư đoàn 1 và 2) sẽ được đặt dưới mệnh lệnh trực tiếp của ông và gợi ý cho ông , có thể triển khai Lữ đoàn ở phía trước Wissembourg hoặc bên cánh phải theo hướng Lauterbourg ‘’

Cuối cùng ,Douay được gợi ý rằng vào tối hôm đó nên tranh thủ sản xuất bánh mì trong thị trấn ‘’…bởi vì từ thị trấn Wissembourg , chúng ta nên tận dụng mọi nhu yếu phẩm nhất có thể…’’

’’Nếu có thời gian , ông nên nghiên cứu địa hình và tìm hiểu về tình hình địch , nếu như điều này giúp ích ,  ông nên tăng cường mặt trước và cánh phải của mình đồng thời chiếm lĩnh lâu đài Saint-Rémy d'Altenstadt’’

Về việc chỉ có  1 Lữ đoàn kỵ binh (Lữ đoàn 1) phải hỗ trợ 2 Sư đoàn bộ binh nằm xa nhau là bởi Lữ đoàn 3 buộc phải đồn trú tại Brumath và Lữ đoàn 2 phải canh phòng biên giới sông Rhine từ Lauterburg đến Strassbourg (khoảng 60km chiến tuyến)

Sư đoàn 2 nhổ trại tại Haguenau vào lúc 4 giờ sáng và bắt đầu hành quân , đến Soultz vào lúc 10 giờ 30 và nghỉ ngơi tại đây nhằm chờ thêm thức ăn và các trang thiết bị (Quân đoàn 1 vốn đã thiếu mặc dù đã liên tục gửi yêu cầu từ Strassbourg trước đó) . Chờ đợi trong 5 tiếng mà không có gì , Sư đoàn tiếp tục di chuyển vào lúc 3 giờ30 . Đến khu vực Wissembourg vào lúc 8 giờ tối , Sư đoàn lập trại hướng về sông Lauter trên điểm cao Geisberg . Sở chỉ huy Sư đoàn đặt tại Steinseltz . 74e de Ligne từ đây triển khai Tiểu đoàn 2 tiến vào thị vấn Wissembourg .  Vị trí đóng quân của Douay hơi khác biệt so với mệnh lệnh di chuyển số 4 của MacMahon vào ngày 2/8 , theo đó Sư đoàn 2 sẽ triển khai quân số với cánh phải tại Altenstadt và phần lớn quân số sẽ đồn trú trong thị trấn Wissembourg cùng với Sở chỉ huy Sư Đoàn , Weiler  cùng các vị trí xung quanh sẽ được sử dụng làm vị trí kết nối liên lạc với Sư Đoàn 1 … Tướng Ducrot am hiểu địa hình quan Wissembourg sẽ chỉ định các vị trí đóng quân cho Sư Đoàn . Theo Ducrot việc chiếm lĩnh các vị trí tại Altenstadt , Wissembourg và Weiler là nhằm chiếm lĩnh toàn bộ khu vực phía Nam thung lũng Lauter , các vị trí này được bao quanh bởi địa hình đồi núi bên cánh trái và rừng Bienwald chạy dọc biên giới đến tận Lauterbourg bên cánh phải nên rất thích hợp cho việc chặn đứng quân Đức tiến công qua biên giới từ khu vực này . Tuy nhiên ở chỉ thị vào rạng sáng 3/1  gửi đến Douay , Ducrot đã thay đổi suy nghĩ của mình và thay vào đó chỉ khuyên Douay triển khai phần lớn quân số trên các cao điểm Geisberg , Vogelsberg và chỉ 1 tiểu đoàn tại thị trấn Wissembourg . Điều này là bởi sau khi nhận được các thông tin rằng thị trấn Lauterbourg nằm cách đó khoảng 15km về phía Đông ( gần điểm cực Đông biên giới Pháp ) đã bị chiếm đóng bởi 2 trung đoàn Bayern , quân Đức có thể tập trung lực lượng từ đây ập vào sau lưng từ cánh phải và cắt đứt đường rút của Douay nếu ông ấy tập trung toàn bộ Sư Đoàn của mình sát biên giới tại Wissembourg .  Tuy nhiên điều đó cũng không làm thay đổi điểm yếu chiến lược của 2 Sư Đoàn nói riêng và Quân Đoàn 1 nói chung , Quân Đoàn 1 của Thống chế MacMahon ngay từ những ngày đầu chiến tranh vẫn chưa thể hoàn thành việc chuẩn bị hậu cần , đặc biệt là lương thực . Điều này dẫn đến việc Quân Đoàn của ông phụ thuộc vào các kho lương thực tại các thành phố , thị trấn tại địa phương . Khi Quân Đoàn 1 rời khỏi Strassbourg , MacMahon buộc phải triển khai các Sư Đoàn nằm cách xa nhau (nhằm thu thập lương thực từ dân cư tại khu vực)  và gần như không thể lập tức tiến đến hỗ trợ nhau trong trường hợp 1 Sư Đoàn bị tấn công . Kết quả là tại khu vực Wissembourg nơi Tập Đoàn Quân III sắp sửa tiến công chỉ có Sư Đoàn của Douay cùng Lữ đoàn kỵ binh 1 . Sư Đoàn của Douay cách Sư Đoàn 1 khoảng 15km từ Lembach , cách Sư Đoàn 3 khoảng 30km từ Reichshoffen và cách Sư Đoàn 4 khoảng 35km từ Haguenau . Ước tính thời gian ập đến của các Sư Đoàn : Khoảng 4 tiếng (Sư đoàn 1) , 7 tiếng rưỡi (Sư đoàn 3) và 8 tiếng rưỡi (Sư Đoàn 4)  . Trong trường hợp Douay bị tấn công , ông sẽ phải giữ vững vị trí của mình ít nhất hơn 3 tiếng trước khi dần dần rút lui để Sư đoàn Ducrot có thể có mặt kịp thời trên chiến trường .

 Vào ngày 3/8 ,tướng Ducrot nhận xét rằng

"Theo những thông tin thu thập được vào sáng nay, tôi có nhận xét rằng nỗi sợ của các cư dân xã Wissembourg đều là phóng đại . 5 giờ chiều ngày hôm qua ở tháp canh , tôi không hề thất bất cứ một tiền đồn địch nào ở gần đó . Đại tá Franchessin , người đã tuần tra vượt biên giới cũng như nhận tin từ các điệp viên của chúng ta đảm bảo với tôi rằng không có bất cứ lực lượng nào của địch đang ở gần chúng ta . Mối đe doạ Bayern do đó đối với tôi chỉ là trò bịp bợm"

Ducrot nghĩ rằng người Đức chưa sẵn sàng tấn công vào lúc đó tuy nhiên trên thực tế Quân đoàn Bayern II của Tập Đoàn Quân III vào ngày 3/8 trên chỉ cách Wissembourg khoảng hơn 10km (dưới 2 tiếng hành quân) và đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công nhằm vào Wissembourg vào ngày hôm sau  .

Vị trí vào ngày 3/8/1870 của Quân Đoàn 1

Quân Đoàn 1 (MacMahon) , sở chỉ huy đặt tại Strassbourg với 4 Sư Đoàn Bộ Binh và 1 Sư Đoàn Kỵ Binh
- Sư Đoàn 1 (Ducrot) bố trí tại Reichshoffen , Lembach và Clinubach
- Sư Đoàn 2 (Douay)bố trí tại Wissembourg và Geisberg
- Sư Đoàn 3 (Raoult)bố trí tại Haguenau
- Sư Đoàn 4  (Marie-Hippolyte) đồn trú ở phía sau tại Strassbourg
- Sư Đoàn Kỵ Binh (Duhesme) bố trí tại Geisberg , Seltz và Brumath
- Pháo Binh Quân Đoàn đồn trú tại Strassbourg

Việc có một lực lượng kẻ thù đáng kể trước mặt đã khiến MacMahon phải lường trước mọi nước đi có thể xảy ra từ phía bên kia chiến tuyến bởi việc Quân Đoàn của ông bị tấn công chỉ còn là vấn đề thời gian . Đêm 3/8 và rạng sáng 4/8 , MacMahon nhận được tin báo động từ Douay rằng khoảng 6000 Quân Wurttemburg đang tập trung tại Neuburg với phần lớn đang có dấu hiệu di chuyển theo hướng Lauterburg .

MacMahon ngay lập tức tạm dừng việc hành quân của Sư Đoàn Conseil-Dumesmil đến Colmar và chờ cho tới khi có thêm lệnh , 87e de Ligne sẽ tiếp tục đồn trú tại Strasbourg . 2 giờ 25 phút sáng , MacMahon báo cáo những sự sắp xếp này cho Bộ Tham Mưu và nhận được phản hồi rằng ông ta nên đề phòng cẩn thận bởi các lực lượng nằm trước mặt của ông ấy đang thực hiện một cuộc tiến công . Khoảng 6 giờ sáng , MacMahon gửi tin nhắn điện tín đến Douay "Sáng nay ông có nhận được tin tức gì về việc có lực lượng mạnh tập trung trước mặt ông không ? Báo lại với tôi ngay lập tức . Hãy đề phòng , trong trường hợp ông bị tấn công bởi lực lượng vượt trội so với quân của Ducrot , hãy gửi thư  cảnh báo ông ấy nên đề phòng trong khi  hành quân đến Lembach . "

Douay liên lạc nội dung của bức điện tín này đến Ducrot vào 7 giờ sáng sau đó đưa ra lệnh cho Sư Đoàn trong trường hợp phải rút lui : "Quá trình rút lui, nếu diễn ra , sẽ bắt đầu với Lữ đoàn 2. Chúng ta sẽ men theo dãy đồi và các con đường chạy từ Wissembourg đến Bitche theo ngã Col du Pigeonnier và Climbach sau đó chuyển hướng đến Lembach"

Vị trí vào ngày 4/8/1870

-Sư đoàn 1 : Rời Reichshoffen vào ngày 4/8 để di chuyển đến Lembach
-Sư đoàn 2 : Rời Haguenau vào ngày 4/8 để di chuyển đến Wissembourg
-Sư đoàn 3 : Rời Strassbourg vào ngày 4/8 để di chuyển đến Reichshoffen
-Sư đoàn 4 : Rời Strassbourg vào ngày 4/8 để di chuyển đến Haguenau
-Sư đoàn kỵ binh :
+Lữ đoàn 1 : Đến Geisberg vào ngày 4/8 gần với Sư đoàn 2
+Lữ đoàn 2 : 2e Lancier đến Seltz với 2 tiểu đoàn thuộc Sư Đoàn 3 , 6e Lancier đến Haguenau cùng Sư Đoàn 4 vào ngày 4/8

+Lữ đoàn 3 : Tiếp tục đóng quân tại Brumath
-Pháo binh Quân Đoàn : Đến Haguenau vào ngày 5

Riêng 87e de Ligne sẽ ở lại Strassbourg để đồn trú cho tới khi thay thế bởi Vệ binh cơ động , sau đó sẽ trở lại Quân Đoàn 1.

Tổng cộng sức mạnh (bộ binh+kỵ binh+pháo binh) của Quân Đoàn 1 vào ngày 4/8 gồm :
- Sư Đoàn 1 : 10509
- Sư Đoàn 2 : 8600
- Sư Đoàn 3 : 8165
- Sư Đoàn 4 : 8432
- Sư Đoàn Kỵ Binh : 3721
- Pháo Binh Quân Đoàn cùng công binh : 1778
- Khác : 611


Tập Đoàn Quân III gồm các lực lượng Phổ , Bayern ,Baden và Wurttemberg chỉ huy bởi Vương thái tử Phổ Friedrick Karl . Vào ngày 3/8/1870 , sở chỉ huy Tập Đoàn Quân được đặt tại Landau . Theo nội dung của bức điện tín số 101 , gửi đến trung tướng von Blumenthal (Tham mưu trưởng Tập Đoàn Quân) :

‘’Tập Đoàn Quân III được phép tự do hành động để hoàn thành nhiệm vụ của mình . Bước tiến phối hợp cùng Tập Đoàn Quân II hiện tại là khả dĩ nếu không có bất cứ khó khăn nào ngoài dãy núi Haardt … Khả năng cao Vương Thái Tử sẽ đụng độ Quân đoàn de Faily hoặc Quân đoàn MacMahon . Nếu đã tiến quân đến Haguenau (mà không gặp bất cứ trở ngại nào) , cần phải các định rằng các lực lượng của kẻ thù đã tập trung dọc tuyến St.Avold - Saargemünd . Nếu tiếp tục tiến xuống phía Nam thì không khác gì một cú đấm vào không khí nên việc chuyển hướng tiến công lên thượng Saar là điều cần thiết … Về lực lượng của kẻ thù , như các vị trí trong bản phác gửi kèm , tiếp tục phòng ngự thụ động … Điều này là đúng với sự thật khi vào ngày hôm qua các phân đội của chúng ta ở Saarbrücken bị đẩy lùi bởi 3 Sư đoàn của Frossard , tuy nhiên chúng không chiếm giữ nhà ga đường sắt ở St.Johann . Có vẻ như ý định của họ là phòng ngự sau bờ sông Saar , sau khi tiến hành quấy rối phá hoại tuyến đường sắt cũng như công sự của chúng ta . Trong trường hợp đó , cuộc tấn công trực diện bởi Tập Đoàn Quân II sẽ được hỗ trợ bởi bước tiến của Tập Đoàn Quân III, nên tiến công trên diện rộng nhất để có thể sử dụng nhiều tuyến đường nhất có thể . Chúng ta vẫn chưa xác định được nên tăng cường VI.AK. cho Tập Đoàn Quân nào nên tạm thời sẽ giao cho Tập Đoàn Quân III chỉ huy vào thời điểm hiện tại . Quân đoàn này , di chuyển về hướng Tây theo đường Pirmasens là cầu nối  quan trọng giữa Tập Đoàn Quân II và Tập Đoàn Quân III , ngăn quân địch từ Bitsch tiến công mối nối giữa 2 Tập Đoàn Quân … ‘’  Vị trí vào ngày 3/8/1870 :

-II. Bayerisches Armeekorps : Sư đoàn bộ binh 4 (Bothmer) : hành quân dọc đường Landau-Wissembourg đến Bergzabern .
- Khoảng 2 dặm phía sau là Quân đoàn V. và Quân đoàn XI.  , đóng quân tại Billigheim và Rohrbach .
- Phía sau 2 Quân Đoàn này tại Walsheim , phía Bắc Landau là phần còn lại của II. Bayerisches Armeekorps .
- I. Bayerisches Armeekorps đóng quân ở phía Tây Germersheim
- Sư đoàn kỵ binh số 4 hoàn thành tập kết lực lượng của mình 2 ngày trước đó đóng quân quanh Offenbach , phía Tây Landau .
-Các Sư Đoàn Baden và Wurttemberg , hợp nhất thành 1 Quân Đoàn dưới quyền Trung tướng von Werder bố trí bên cánh trái của Tập Đoàn Quân , ngăn cách với chủ lực là rừng Bienwald , Sư Đoàn Baden ở Pfortz (Ngày nay là  Maximiliansau ) và Sư Đoàn Wurttemberg ở Knielingen , cầu Maxau làm đường liên lạc giữa 2 Sư Đoàn qua hai bờ sông Rhine được đồn trú bởi 1 tiểu đoàn.

Các nhóm tuần tra được triển khai đến các khu vực thuộc dãy núi Vosges nằm bên cánh phải Tập Đoàn Quân hầu hết vẫn giữ nguyên vị trí ban đầu của mình : V.AK thu hồi các phân đội từ Hinter-Windenthal và tại Anweiler giảm xuống còn 1 tiểu đoàn thuộc Trung đoàn số 58 và 1 trung đội Long kỵ . Tiểu đoàn Jaeger Bayern 5 và 2 kỵ đội thuộc Chavauxleger 5 được chỉ đạo nhằm chuẩn bị thu hồi về Quân Đoàn của mình khi phần còn lại của II. Bayerisches Armeekorps  tiến lên phía trước . Long Kỵ số 5 tuần tra quanh Zweibrücken. 4.Inf.Div./II.Bayerisches AK. (Bothmer) triển khai 1 tiểu đoàn từ Bergzabern đến Birkenhödt nhằm bảo vệ sườn của mình . 2 tiểu đoàn khác cùng 2 kỵ đội ở Ober và Nieder-Otterbach, triển khai thành một loạt các tiền đồn chạy dọc từ Schweigen đến Schaidt . Ở Otterbach các tiền đồn này được nối tiếp bởi các tiền đồn thuộc XI.AK , nơi Lữ đoàn số 42 đồn trú tại Windel và Minfeld và sau đó tiếp tục được nối tiếp bởi các tiền đồn Baden chạy từ Büchelberg đến Neuberg . Sư đoàn Wurttemberger quan sát dọc bờ phải sông Rhine . Sức mạnh tác chiến của Tập Đoàn Quân III vào ngày 3/8/1870 là 128 tiểu đoàn , 102 kỵ đội và 80 khẩu đội, ngoài ra còn có các lực lượng đang trên đường di chuyển đến như VI.AK và Sư đoàn kỵ binh số 2 , tuy nhiên các lực lượng này sẽ không thể đến kịp để tham gia trận đánh diễn ra tại Wissembourg vào ngày hôm sau .

4 giờ chiều ngày 3/8/1870 , Vương thái tử  Friedrick Karl ban hành mệnh lệnh cho các Quân Đoàn dưới quyền :

’’Sở chỉ huy , Landau , 3 tháng 8
Đây là ý định của ta vào ngày mai khi thực hiện một cuộc tấn công đến sông Lauter và triển khai tiền quân vượt qua sông  . Với mục tiêu này , các lực lượng của chúng ta sẽ di chuyển theo rừng Bienwald bằng 4 tuyến đường và đẩy lui bất cứ lực lượng kẻ thù nào xuất hiện . Các đội hình hành quân sẽ như sau :

(1) Sư đoàn Bayern của Bothmer sẽ tiếp tục làm tiền quân , di chuyển đến Wissembourg và giành quyền kiểm soát thị trấn . Cánh phải của Sư Đoàn phải được bảo vệ bằng cách triển khai một phân đội tiến quân qua Böllenborn đến Bobenthal . Sư đoàn sẽ nhổ trại vào 6 giờ sáng .

(2) Phần còn lại của Quân Đoàn Hartmann (II. Bayerisches Armeekorps) bao gồm sư đoàn của Walther sẽ nhổ tại vào 4 giờ sáng và di chuyển vòng qua Landau qua ngã Impflingen và Bergzabern đến Ober-Otterbach. Đoàn vận tải của Quân Đoàn sẽ di chuyển đến Appenhofen trước buổi trưa .

(3) Sư đoàn kỵ binh 4 sẽ tập hợp tại Mörlheim vào 6 giờ sáng , và hành quân qua Insheim , Billigheim , Barbelroth , Capellen đến Otterbach . Khoảng 3000m ở phía Đông của Ober Otterbach .

(4) Quân đoàn V. sẽ bắt đầu từ vị trí đóng quân ở Billigheim vào 4 giờ sáng và hành quân qua Babelroth , Nieder Otterbach đến Gross Steinfeld và Kapsweyer . Quân Đoàn sẽ triển khai tiền quân của mình , vượt qua sông Lauter tại St.Remy và Wooghaüsen và đóng quân ở vị trí tiền đồn trên con đồi . Đoàn vận tải ở lại Billigheim .

(5) Quân đoàn XI. sẽ bắt đầu từ Rohrbach vào 4 giờ sáng và hành quân qua Steinweiler , Winden , Schaidt đến nông trại Bienwald . Quân Đoàn sẽ triển khai tiền quân của mình vượt sông Lauter và đặt các tiền đồn dọc các con đồi ở bên kia sông . Đoàn vận tải ở lại Rohrbach .

(6) Quân đoàn của Werder (Baden-Württemberg) sẽ hành quân dọc con đường chính dẫn đến Lauterburg , giành kiểm soát thị trấn và đặt các tiền đồn ở bờ kia sông . Đoàn vận tải ở Hagenbach

(7) Quân đoàn của Von d. Tann (I. Bayerisches Armeekorps) sẽ nhổ trại vào 4 giờ sáng , di chuyển dọc con đường chính qua Rulzheim đến Langenkandel . Quân đoàn sẽ đóng quân ở phía Tây ngôi làng . Đoàn vận tải ở lại Rheinzabern . Sở chỉ huy Quân Đoàn đặt tại Langenkandel .

(8) Vị trí của ta vào sáng mai sẽ nằm đâu đó trên các con đồi giữa Kapsweyer và Schweigen . Theo ta dự đoán  , sở chỉ huy sẽ được di chuyển đến Nieder-Otterbach

(Kí tên)

Friedrich Wilhelm
Vương Thái Tử ‘’

Việc kiểm soát Wissembourg là rất quan trọng bởi ngã đường qua thị trấn này là nơi duy nhất có thể băng qua biên giới ở khu vực sông Lauter một cách dễ dàng , khu vực hẹp này được bao quanh bởi dãy Vosges ở phía Tây là rừng Bienwald ở phía Đông , kéo dài đến tận sông Rhine , ngoài ra đây còn là giao lộ giữa các tuyến đường chạy từ Landau , Bitsch và Strassbourg . Một khi đi qua ngã đường này , phía trước Tập Đoàn Quân III sẽ là địa hình bằng phẳng với hầu như không có bất kì ngọn núi nào giúp cho việc tìm thấy các lực lượng của MacMahon dễ dàng hơn . Thị trấn Wissembourg từng là một thành phố tự do thuộc Đế chế La Mã Thần Thánh sau đó được chuyển lại cho Pháp vào năm 1648 trong Hòa ước Westfalen . Từ năm 1719 đến 1725 , thị trấn nằm trong lãnh địa của Công tước Lorraine (Stanislas Leczynski , cựu Hoàng vương Ba Lan) . Trước đó vào năm 1705 Thống chế Villars đã lựa chọn nơi này để xây dựng thành một chiến tuyến phòng ngự sau khi chinh phục vùng đất Alsace . Một loạt các ngọn đồi , chiến lũy đã được xây dựng từ gần Geisberg ,chạy dọc bờ sông Lauter đến tận Lauterbourg  và được gọi là ‘’Phòng tuyến Wissembourg’’ . Trong suốt chiều dài lịch sử của nó , phòng tuyến Wissembourg liên tục bị chiếm và tái chiếm trong nhiều cuộc chiến tranh khác nhau : Trong chiến tranh liên minh thứ nhất vào 13/10/1793 bởi quân đội Áo do Công tước Waldeck chỉ huy và nhanh chóng bị tái chiếm bởi Quân cách mạng Pháp vào tháng 12 . Kể từ đó tính đến thời điểm hiện tại (1870) , Wissembourg là nơi yên bình không phải hứng chịu bất cứ một cuộc chiến nào . Kể từ năm 1867 quân đội Pháp loại bỏ Wissembourg khỏi danh sách các pháo đài và kể từ đó trở đi không còn được dự trữ đồn trú cho chiến tranh như các thành phố lớn khác , trước đó  thị trấn vẫn được liệt vào loại ‘’Pháo đài hạng hai’ .

Ảnh : Wissembourg vào năm 1600

Mặc cho việc không còn được phân loại ‘’pháo đài’’ từ  năm 1867 , thị trấn vẫn là vị trí khép kín được bảo vệ tốt bởi bức tường lũy bao quanh khiến mọi cuộc tấn công của bộ binh đều phải tập trung quanh các cổng thành , bên ngoài tường lũy là hào nước rộng từ 6m-9m sâu khoảng 2m và lấy nước từ sông Lauter . Ở bức tường lũy phía Bắc , tường nhô cao khoảng 9m tính từ đáy hào nước . 

Có thể thấy một phần các cộng sự của phòng tuyến Wissembourg nằm ở góc dưới bên phải

Ảnh : Các cộng sự và mô đất thuộc phòng tuyến Wissembourg

Như vậy ở khu vực Lauter - Rhine , một mình Sư Đoàn của Douay sẽ phải đối đầu với Tập Đoàn Quân III với gần như đầy đủ sức mạnh của mình  .

Tại chiến tuyến Lauter , các nhóm tuần tra trinh sát của Đức liên tục được gửi sang biên giới cùng với việc hỏi thông tin từ các cư dân Đức sống ở khu vực biên giới (Tại đây các cư dân vùng Palatinate và Rhine liên tục băng qua sông  giao thương như thường ngày mà không có bất kỳ cản trở nào từ chính quyền địa phương )  đã giúp Friedrick Karl có thể đoán được quy mô các lực lượng của MacMahon . Tuy vậy thông tin chính xác chi tiết về bố trí của Sư đoàn Douay vẫn không được rõ ràng , như mệnh lệnh của Vương Thái Tử Phổ không thể nêu chính xác bố trí phòng ngự của quân Pháp mà chỉ ‘’đẩy lui bất cứ lực lượng kẻ thù nào xuất hiện ‘’  . Theo thiếu tá von Hahnke ‘’Sáng ngày 3/8 chưa có thông tin mới nào về động thái của địch’’ . ‘’Nhìn chung tình hình vẫn còn chưa rõ ràng’’ - Theo Großer Generalstab . 

2.2 Trận Wissembourg

 2.2.1. Sư đoàn Bayern 4 mở đầu cuộc tấn công

Nửa đêm 3/8-4/8 trời đổ mưa tại khu vực khiến các con đường gần rừng Bienwald trở nên lầy lội và bầu trời vào rạng sáng 4/8 có nhiều mây u ám .  Douay vào lúc này dù đã bố phòng nhưng không nghĩ rằng lực lượng đối phương sẽ tấn công vào ngày hôm đó , vào khoảng 3 giờ sáng ông đã lệnh cho 78e de Ligne rời khỏi Climbach và di chuyển qua Col du Pigeonnier như chỉ thị của Ducrot .  5 giờ 30 sáng , 1 nhóm tuần tra gồm 1 tiểu đoàn Tirailleurs algériens , 2 kỵ đội thuộc 11e Chasseurs à cheval và 1 phân đội pháo binh dưới quyền đại tá Dastuges đã được triển khai đến Wissembourg với nhiệm vụ tìm kiếm dấu hiệu của địch . Nhóm tuần tra di chuyển đến cổng Haguenau của thị trấn sau đó đi dọc đường Lauterbourg đến khu vực phía Nam Schweigen , theo thông tin từ cơ quan chức năng ở địa phương ‘’Khoảng 30 000 quân Phổ xuất hiện từ Landau và đang chiếm giữ các ngọn đồi bao quát Wissembourg ở bờ trái Lauter’’ , thay vì kiểm chứng thông tin này bằng cách gửi tuần tra qua sông Lauter thì nhóm tuần tra này chỉ vượt biên giới sau đó rẽ phải và trở về biên giới đến đường Speyer . Nhóm trinh sát quay về doanh trại vào khoảng 7 giờ 30 và báo cáo chỉ phát hiện một vài lính khinh binh của địch .

Trong khi đó Sư đoàn Bayern 4 của Trung tướng Bá tước Bothmer với 8 tiểu đoàn , 4 khẩu đội , 3,5 kỵ đội  và 1 đại đội công binh nhổ trại ở Bergzabern vào lúc 6 giờ sáng theo ngã đường Ober Otterbach và hành quân theo thứ tự  :


-Tiền quân :  
+Kỵ đội 3/Chevauxleger 2
+Tiểu đoàn Jäger 10
+Khẩu đội 6(6 Pfünder)/PDC(B)4
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 5
+Kỵ đội 4/Chevauxleger 2

-Chủ lực :  
(Lữ đoàn bộ binh 8 )
+Tiểu đoàn 1/Bộ binh 7
+Khẩu đội 2/PDC(B)4,Tiểu đoàn 3/Bộ binh 11
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 14
+Khẩu đội 1(6 Pfünder)/PDC(B)4
+Khẩu đội 5(4 Pfünder)/PDC(B)4

(Lữ đoàn bộ binh 7 )
+Tiểu đoàn 1/Bộ binh 5
+Tiểu đoàn 2/Bộ binh 5
+Tiểu đoàn Jäger 6
+Kỵ đội 1/Chevauxleger 2
+Kỵ đội 2/Chevauxleger 2
+Đại đội quân y 2

Bảo vệ cánh phải của Sư đoàn trong quá trình hành quân là Tiểu đoàn 3/Bộ binh 9 (Thiếu tá von Ebner) di chuyển qua ngã đường Bollenbörn . Tiểu đoàn sau đó sẽ ập vào Wissembourg qua ngã Germanshof và Weiler . 2 Kỵ đội từ Chevauxleger 5 (thuộc Lữ đoàn Thương kỵ của Quân Đoàn và Tiểu đoàn Jäger 5 được bố trí xa hơn về phía tay phải  ở các tiền đồn tại Budenthal và Bobenthal với nhiệm vụ quan sát vùng núi và thị trấn Zweibrücken từ xa .

Tiền đồn của Sư Đoàn được đóng quân bởi Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 2 thuộc Bộ binh 9 sẽ ở nguyên vị trí của mình cho tới khi tiền quân đã di chuyển qua vị trí của họ .
Riêng Tiểu đoàn 3/Bộ binh 1 (thuộc Lữ đoàn 8) mới chỉ đến Walsheim vào ngày hôm trước nên sẽ ở lại phía sau .

Vào ngày 8/4 ,Douay có trong tay 8 tiểu đoàn , 7,5 kỵ đội , 2 khẩu đội cỡ 4 , 1 khẩu đội Mitrailleuse và 1 đại đội công binh , tổng cộng : khoảng 5200 bộ binh , 900 tay kiếm và 18 khẩu pháo . Bố trí các lực lượng ở doanh trại của Sư Đoàn Douay :

-Tiểu đoàn 2/50e de Ligne ở Seltz
-Tiểu đoàn 2/74e de Ligne trong thị trấn Wissembourg
-Phần còn lại của Lữ đoàn 1 (50e và 74e ) cùng với Pháo binh Sư Đoàn, Đại đội công binh và 3 tiểu đoàn thuộc 1er Tiralleurs Algériens bố trí trên đồi Geissberg , lần lượt từ phải sang trái tính từ Château du Geisberg .
-Lữ đoàn kỵ binh của Septuil bố trí ở phía sau trên con dốc phía Nam gần Steinselt

Vào khoảng 8 giờ sáng , Kỵ đội 3/Chevauxleger 2 chạm trán với tiền đồn của Pháp , lực lượng này sau đó rút về thị trấn và đóng cửa thành , các vị trí trên đồi Geisberg cũng như trên bức tường thành thị trấn Wissembourg được quan sát thấy đã bị chiếm giữ bởi quân Pháp . Nhiệm vụ của tiền quân là đẩy lùi tiền quân của địch , thăm dò bố trí lực lượng của địch , chiếm lĩnh vị trí có lợi thế và đánh cầm chừng đợi quân chủ lực đến . Tiền quân Bayern sau đó nhanh chóng triển khai thành đội hình chiến đấu với Khẩu đội 6/PDC(B)4 (Bauer) bố trí ở ngọn đồi khoảng 500m ở phía Nam Schweigen và được bảo vệ bởi tiểu đoàn Jäger 10 (Đại tá von Heckel) . 2 Kỵ đội di chuyển qua Windhof ,Schweighofen và con đường dẫn đến lâu đài St.Paul để do thám và quay trở lại vị trí nằm ở phía đông Schweigen .

 

Ảnh : Thị trấn Wissembourg nhìn từ phía Tây Bắc , ngọn đồi chạy lên bên góc phải đằng sau thị trấn là đồi Geissberg

Ảnh : Khẩu đội của Bauer triển khai ở Schweighofen

 Lúc này Sư đoàn Bayern 3 trước đó đóng quân khoảng 15km sau Sư đoàn Bayern 4 bắt đầu nhổ trại và di chuyển theo hướng Wissembourg.

Khoảng 8 giờ 15 trong khi các binh sĩ Tiểu đoàn 2/74e de Ligne đang nấu nướng bên trong thị trấn thì một quả đạn pháo rơi xuống , theo sau bởi vài quả đạn khác tất cả đều nhằm vào Wissembourg . Douay ngay lập tức lệnh cho Pellé (Tư lệnh Lữ đoàn 2 , 1er Tiralleurs  algériens và 78e de Ligne ) nhanh chóng triển khai 1er T.algériens (Đại tá Mauraudy) và khẩu đội 9/9e d’Artillerie (Đại úy Didier) đến chiếm lĩnh nhà ga đường sắt nằm gần thị trấn ở hướng đông nam nhằm tổ chức phản pháo , các lực lượng này bỏ hành trang lại doanh trại và di chuyển lên phía trước. Pellé triển khai đội hình tác chiến của mình gồm : Tiểu đoàn 2 (Tiểu trưởng Sermansan) làm tuyến thứ nhất với 2 đại đội gần các nhà máy dọc bờ sông Lauter và đại đội còn lại được bố trí nằm giữa sông Lauter và đường Lauterburg  , cả 3 đại đội đều tận dụng các mô đất của phòng tuyến Wissembourg làm chỗ nấp . Tiểu đoàn 3 (Tiểu trưởng de Lammerz) bố trí gần góc phía Đông Nam quảng trường thị trấn , phía trước cánh đồng hoa bia và nhà ga đường sắt . Tiểu đoàn 4 (Tiểu trưởng de Coulanges) được bố trí gần bức tường thành phía Tây Nam thị trấn bố phòng cây cầu bắc qua sông Lauter gần cổng thành Bitche , tiểu đoàn nằm ở vị trí biệt lập nhất so với phần còn lại của trung đoàn . Khẩu đội của Didier triển khai các khẩu pháo của mình giữa con đường dẫn đến Strassbourg và nhà ga , chệch về phía Bắc so với đường Lauterbourg.  Khẩu đội ngay lập tức nổ pháo đáp trả khẩu đội của Bauer ở Schweigen . Khẩu đội Bauer nhanh chóng được tiếp viện bởi Khẩu đội 2/PDC(B)4 (Wurm) từ cánh chủ lực , bên trái của 2 khẩu đội này triển khai Tiểu đoàn 3/Bộ binh 5 (ngoại trừ 1 đại đội ở lại làng Schweigen) , 1 trung đội dưới quyền Đại úy von Massenbach  di chuyển theo hướng Nam có nhiệm vụ tấn công khẩu  đội của Pháp (2 Khẩu đội Bayern vẫn tiếp tục bắn phá tường lũy thị trấn , một vài ngôi nhà bốc cháy) . Khẩu đội Didier hầu như không đem lại nhiều hiệu quả bởi ngòi nổ xa tận 300m (xem Chương 1) cộng với việc Trung đội của Massenbach chạy thẳng về phía khẩu đội của Pháp buộc Didier phải lùi các khẩu pháo của mình khoảng 500m về phía sau để tránh tầm bắn của súng trường  , từ vị trí này hiệu quả của các phát đạn nã về phía 2 khẩu đội Bayern mới bắt đầu hiệu quả rõ rệt . Ngược lại 2 khẩu đội Bayern vào lúc này đã rơi vào tầm bắn của 2 đại đội Pháp dọc bờ sông Lauter nhưng vẫn giữ nguyên vị trí của mình và tiếp tục nã đạn về phía thành lũy . Con ngựa của đại úy Bauer bị bắn chết khiến ông ngã xuống từ trên lưng ngựa và bị nứt xương đùi phải , ngựa của Thiếu úy Windblaster cũng bị thương .  

Trong khi 1er Tiralleurs  algériens  và Lữ đoàn Septuil đang triển khai đội hình chiến đấu , Tiểu đoàn 1/50e de Ligne (Tiểu trưởng Boutroy) triển khai đội hình tuyến, mặt hướng về phía Đông Bắc , khoảng 200m về phía Đông từ Château du Geisberg với Đại đội 6 được đưa lên phía trước theo hướng nông trại Gutleithof làm tuyến phân tán . Tiểu đoàn 3/50e de Ligne (Tiểu trưởng Joanin) triển khai gần như bằng với cánh trái của Tiểu đoàn 1 , hướng về phía Bắc trên một cánh đồng với Đại đội 1 được đưa lên trước khoảng 200-300m làm tuyến phân tán, cả 2 tiểu đoàn đều bỏ lại hành trang tại doanh trại . Việc bỏ lại hành trang tại doanh trại là bởi các chỉ huy Pháp bao gồm Douay cho rằng đây chỉ là một cuộc tấn công nhỏ  , theo lá thư của Đại úy Pédoya gửi đến Lữ đoàn tướng Robert : ‘’Chúng tôi không nghĩ rằng , ở thời điểm hiện tại , cuộc tấn công sẽ không trở nên nguy hiểm , chúng tôi sẽ có dư thời gian để nhổ trại và mang theo quân tư trang’’ . 2 khẩu đội pháo binh còn lại của Sư đoàn ở cùng với 2 tiểu đoàn dự bị nêu trên và Lữ đoàn kỵ binh của Septuil vẫn giữ nguyên vị trí ở con dốc phía Nam đồi Geisberg . Khẩu đội Mitrailleuse (Khẩu đội 10/9e d’Artillerie) chỉ huy bởi Đại úy de Saint Georges được lệnh di chuyển xuống đồi nhằm hỗ trợ Khẩu đội Didier, Tiểu đoàn 3/74e de Ligne (Tiểu trưởng Valet) bố trí ngay phía sau lâu đài Geisberg để có thể hỗ trợ các khẩu đội ở nhà ga khi cần thiết , Tiểu đoàn 1/74e de Ligne (Tiểu trưởng Cécile) bố trí ngay phía sau lưng Tiểu đoàn 1/50e de Ligne .

Khoảng 8 giờ 30 ,khi chủ lực của Bother đang tiến hành triển khai đội hình chiến đấu (Lữ đoàn 7 ở Ober Otterbach , Lữ đoàn 8 phía sau Rechtenbach ) thì có tin phát hiện 2 tiểu đoàn của Pháp đang di chuyển qua các ngọn đồi ở phía sau thị trấn theo hướng Tây Bắc (Thực tế là 78e de Ligne đang di chuyển từ Climbach đến Col du Pigonnier theo mệnh lệnh từ rạng sáng của Douay) . Cho rằng quân Pháp có ý định tấn công sườn phải của mình , Thiếu tướng Mallinger (Lữ đoàn 8) điều Tiểu đoàn 1/Bộ binh 7 qua ngã St.Paul ở phía Tây Schweigen . Bản thân Bother  cũng điều thêm Tiểu đoàn 3/Bộ binh 9  và 2 đại đội từ Lữ đoàn 7 đến Dörrenbach và đến Guttenburg  với mục đích tương tự . 2 Đại đội tiền đồn ở Rechtenbach và Schweigen tiếp tục giữ nguyên vị trí của mình . Phần còn lại của Lữ đoàn 7, cho tới khi Tiểu đoàn 2/Bộ binh 9 xuất hiện , chỉ có 2 tiểu đoàn và 2 khẩu đội tiến hành di chuyển qua Rechtenbach . Chevauxleger 2 đã tập trung toàn bộ 4 Kỵ đội ở phía Đông ngôi làng này và chuẩn bị thiết lập liên lạc với Quân đoàn V. đang tiến tới từ bên cánh trái .  Lữ đoàn 7 tiến hành triển khai Tiểu đoàn 1/Bộ binh 5 đến St.Paul và Tiểu đoàn Jäger 6 cùng Khẩu đội 1/PDC(B)4 của Kirchhoffer di chuyển sang cánh trái. Như vậy gần như toàn bộ các lực lượng của Sư Đoàn Bayern 4 đều đã được triển khai chiến đấu và Bother chỉ còn lại trong tay Tiểu đoàn 3/Bộ binh 11 (Thiếu tá von Gropper) và Tiểu đoàn 3/Bộ binh 14 (Thiếu tá von Remich) của Lữ đoàn 8 làm dự bị

Khoảng 9 giờ tư lệnh Sư đoàn của Pháp đã có mặt tại Geisberg và chấp thuận sự dàn xếp của chỉ huy Lữ đoàn , đồng thời lệnh cho Kỵ đội 6/11 Chasseus à cheval  đến Soultz nhanh nhất có thể để thông báo cho Thống chế MacMahon về tình hình . Kỵ đội đến đây vào khoảng lúc trưa và bắt gặp Thống chế đã ngồi trên lưng ngựa , sau đó kỵ đội được lệnh quay trở lại chiến trường và gửi lệnh đến Douay rằng hãy giữ vững càng lâu càng tốt , trong trường hợp bị đẩy lùi thì hãy rút lui trong trật tự (Tuy nhiên khi Kỵ đội này trở lại chiến trường thì trận chiến đã kết thúc) .
Được thông tin bởi trưởng làng Schleithal chạy về từ ngôi làng rằng 300 kỵ binh địch đã đánh chiếm nơi này cộng với việc quân Bayern vẫn tiếp tục chiến đấu quyết liệt gần thị trấn đã khiến Douay bắt đầu nghi ngờ về một cuộc tấn công tổng lực của địch . Việc làng Schleithal nằm bên cánh trái đã rơi vào tay địch sẽ khiến cánh phải của Douay bị đe dọa nghiêm trọng nên ông lập tức lệnh Đại úy Pédoya thực hiện một chuyến trinh sát dọc sông Lauter và 1 lúc sau gửi thêm 1 kỵ đội từ 3e Hussars theo hướng này . Khi di chuyển đến gần bìa rừng Niederwald , kỵ đội trúng hỏa lực súng trường và buộc phải trở lại . Riêng Đại úy Pédoya đã có thể di chuyển xa hơn về phía đông đã phát hiện một lực lượng quy mô lớn mà ông ước tính khoảng 1 Sư Đoàn , ngay lập tức báo về cho Douay .

Cùng lúc đó , Tiểu đoàn 3/Bộ binh 9  đã đến sông Lauter sau khi băng qua các con đường rừng rậm hiểm trở và bố trí tại một vị trí ở phía Tây Germanshof . Các nhóm tuần tra được gửi quanh khu vực này dù tiên đoán rằng các lực lượng của Pháp sẽ đào hào phòng ngự gần đây nhưng ngược lại lại không thấy bất cứ kẻ địch nào . Tiểu đoàn sẽ ở nguyên vị trí của mình đến 11 giờ trưa , sau đó tiếp cận thị trấn Wissembourg từ phía Tây .

Khoảng 9 giờ 15 , Tư lệnh Tập Đoàn Quân III Vương thái tử  Friedrick Karl đã có mặt trên đồi Wolfsbergs nằm ở phía Đông Schweigen cùng với tư lệnh II. Bayerisches Armeekorps - Thượng tướng bộ binh von Hartmann . Sư đoàn Bayern 4 lúc này vẫn chưa thể xuyên phá được qua vị trí phòng ngự của Pháp tại Wissembourg , bởi Sư đoàn Bayern 3 đang hành quân ở phía sau vẫn cách chiến trường tận 7km tại Bergzabern nên Bothmer buộc phải trông chờ vào sự hỗ trợ của quân Phổ ập đến thị trấn từ cánh phía Đông . Vương thái tử  Friedrick Karl lập tức gửi chỉ thị đến Quân đoàn V. cùng Quân đoàn XI. phải tăng tốc độ tiến quân nhanh nhất có thể .


Khoảng 9 giờ 30 tiểu đoàn Jäger 10 tiến thẳng về sông Lauter và từ từ áp sát thị trấn qua các con mương mương rẫy buộc Tiểu đoàn 2 /1er Tirailleurs algériens phải triển khai toàn bộ 4 đại đội đến gần bờ sông để tăng cường hỏa lực đấu súng với Jäger . 1 Trung đội của Đại úy Emmerich lén di chuyển sang phía cổng thành Bitche (nằm ở hướng Tây ) nhằm tạo bất ngờ ,  sau đó trung đội chạy nhanh nhằm áp sát cổng thành tuy nhiên đã bị trúng hỏa lực bắn từ trong thị trấn bởi Tiểu đoàn 2/74e de Ligne (Tiểu trưởng Liaud)  khiến Đại úy Emmerich bị thương (hoặc bị chết theo Bộ Tổng Tham Mưu Pháp) và một nửa số thành viên trung đội chết dưới hào nước nằm trước cổng thành , phần còn lại của trung đội buộc phải tìm chỗ nấp gần đó .  

Một cuộc đấu súng diễn ra ở tường thành phía Bắc giữa Tiểu đoàn Jäger 10 (Bayern)  và 2 Đại đội (1 và 6) thuộc Tiểu đoàn 2/74e de Ligne . Tiểu trưởng Liaud nhanh chóng điều đại đội thứ ba , và sau đó là toàn bộ tiểu đoàn đến tường thành phía Bắc nhằm tăng cường hỏa lực đối chọi với tiểu đoàn Bayern . Bố trí các đại đội theo thứ tự từ cổng thành Landau đến cổng thành Bitche : 1 , 5 , 2 , 3 , 4 , 6 . Các cổng thành được bố phòng bởi các phân đội đặc biệt ví dụ như cổng Haguenau được canh phòng bởi 1 trung sĩ và 15 binh sĩ . 3 nhóm , mỗi nhóm chỉ huy bởi 1 trung úy được phân công để bắn về phía 2 khẩu đội của Bayern (nằm cách đó chỉ 900m theo Bộ Tổng Tham Mưu Phổ)  .

Như vậy trận chiến đã diễn ra trong khoảng 1 tiếng rưỡi , Sư đoàn của Bothmer vẫn chưa tiến thêm được bước nào qua sông Lauter. Douay lệnh cho Khẩu đội 12/9e d’Artillerie (Foissac) đến vị trí bao quát khu vực Beryes nhằm tăng cường hỏa lực cho Khẩu đội của Didier .  Ở phía bên kia chiến tuyến , 2 khẩu đội ở Schweigen cũng được hỗ trợ bởi Khẩu đội 1/PDC(B)4 của Kirchhoffer triển khai ở Windhof .  Tiểu đoàn 3/74e de Ligne với nhiệm vụ bảo vệ khẩu đội của Foissac triển khai ở con dốc phía trước của khẩu đội theo đội hình ‘’Colonne par peloton à demi-distance’’ Khối cột theo trung đội giãn hàng nữa khoảng’’ , theo đó toàn bộ 4 đại đội của tiểu đoàn xếp thành 4 khối  , mỗi khối xếp thành 3 hàng và mỗi khối cách nhau một khoảng bằng nửa chiều ngang của khối . Tiểu đoàn trưởng đứng trước hoặc bên hông của đội hình , phụ tá đứng bên trái khối thứ nhất , hạ sĩ quan phụ tá đứng bên trái khối thứ tư , cách khối khoảng 2 bước chân có nhiệm vụ điều chỉnh nhịp nhân của đội hình  ,cầm cờ đứng ở giữa khối thứ hai và các nhạc sĩ kèn trống đứng hai bên bất kì của khối thứ ba hoặc đứng sau cùng  . Ở mỗi khối , chỉ huy đại đội ở phía trước khối và ở giữa.   Sau khi đã xếp thành đội hình ,Valet  cho toàn bộ tiểu đoàn của mình nằm sát xuống đất để tránh hỏa lực pháo từ các khẩu đội Bayern . Tuy nhiên những viên đạn pháo liên tục rơi xuống gần đó đã buộc Valet phải phá đội hình và ẩn nấp sau một mô đất gần  đó.  2,5 kỵ đội thuộc 11e Chasseurs à cheval và 4 kỵ đội thuộc 3e Hussars di chuyển đến khu vực Tây Nam Altenstadt với nhiệm vụ thiết lập liên lạc giữa 1er Tiralleurs  algériens  và Lữ đoàn 1 . Hỏa lực từ hai khẩu đội của Pháp đã buộc 2 khẩu đội ở Schweigen chuyển từ bắn phá thành lũy Wissembourg sang đấu pháo với các khẩu đội của Pháp . 2 Khẩu đội Bayern không những phải chịu hỏa lực từ 2 khẩu đội Pháp mà còn là hỏa lực súng trường từ 2 tiểu đoàn và ngược lại 2 khẩu đội Pháp được bố trí ở một vị trí sau hàng cây Bạch Dương nằm dọc đường Wissembourg-Lauterbourg khiến các khẩu đội Bayern không thể nào ngắm bắn các khẩu đội của Pháp được .
Đạn trái phá bắn từ nhà ga liên tục rơi trúng vị trí của 2 khẩu đội đã nhanh chóng khiến Bauer và Wurm buộc phải rút lui về Schweigen . Quá trình rút lui được thực hiện bằng vận động xoay trái : Khẩu đội bên trái lùi về phía sau và khẩu đội bên phải tiến lên phía trước và quay đầu di chuyển theo khẩu đội còn lại , động tác cơ động này có tác dụng khiến pháo binh Pháp mất tầm bắn và hạn chế phần nào hỏa lực bắn tới . Dù vậy quá trình rút lui cũng không hề diễn ra một cách suôn sẻ , mặt đất lầy lội ở khu vực nông trại đã hạn chế tốc độ di chuyển đáng kể  , 2 khẩu đội của Pháp đã tận dụng cơ hội này để bắn phá và khiến xe chở đạn của Bauer phải dừng lại một lúc bởi con ngựa kéo ở giữa bị giết chết . Trung úy Gessner cùng một số pháo thủ khác phải rất vất vả để đưa xe chở đạn này trở về phía sau .

Trước đó , Khẩu đội 1/PDC(B)4 (4-Pfünder) của Đại úy Kirchhoffer được triển khai đến phía Bắc Windhof để hỗ trợ Bauer và Wurm nhưng đã phải dừng lại 1 lúc ở phía Nam Rechtenbach do trúng trái phá từ bên kia chiến tuyến . Khoảng 9 giờ 45 , Khẩu đội bắt đầu nổ pháo về phía các khẩu đội Pháp gần nhà ga , với khoảng cách giữa 2 bên khoảng 2200m . Khẩu đội 5/PDC(B)4 (6-Pfünder) của Đại úy Herold sau đó cũng được triển khai đây để tăng cường hỏa lực pháo binh chuẩn bị hỗ trợ cho đợt tấn công mạnh vào chính diện quân Pháp sắp tới . Khẩu đội Herold nằm bên trái khẩu đội của Kirchhoffer

 

Ảnh : Thị trấn Wissembourg nhìn từ đồi Geissberg

 2.2.2. Quân Phổ bọc sườn từ cánh phía Đông

Khoảng 6 giờ 30 , Kỵ đội 1/Long kỵ số 4 tiến hành vượt sông Lauter và đẩy lùi các nhóm tuần tra Pháp ở bờ nam tại St.Remy và chiếm lĩnh vị trí tại lâu đài này  . Khoảng 8 giờ 30  tiền quân của V.AK. đã có mặt tại Klein-Steinfeld và được kia làm hai phần , tiên phong tiền quân dưới quyền Đại tá von Rex vượt sông qua cây cầu St.Rémy và chủ lực tiền quân dưới quyền Đại tá von Bothmer vượt sông tại Wooghaüser. Nghe thấy tiếng pháo , Kirchbach gửi một sĩ quan tham mưu (Đại úy Manten) đến hỏi Bothmer rằng V.AK. có thể hỗ trợ Sư đoàn Bayern 4 bằng cách nào , Bothmer trả lời rằng Sư đoàn của ông ấy đang giao chiến trực diện và có thể cánh phải của ông ấy đang bị đe dọa nên một cuộc tấn công của V.AK. nhằm vào cánh phải của địch là phương án tốt nhất . Chủ lực Quân đoàn lúc này đã hành quân đến Oberhausen và dừng chân tại đây

Thứ tự hành quân , Quân đoàn V. :

a) Tiền quân : Lữ đoàn bộ binh số 17 ( chỉ huy bởi thiếu tướng von Sandrart , tư lệnh 9.Inf.Div. )
- Tiên phong tiền quân (Đại tá von Rex , chỉ huy Trung đoàn bộ binh Posen 3, số 58) :
+ Kỵ đội 1/Long kỵ Silesia 1 , số 4 (Đại úy kỵ binh von Trotta)
+ Kỵ đội 2/Long kỵ Silesia 1 , số 4 (Đại úy kỵ binh von Rofen)
+ Đại đội 1/Tiểu đoàn Jäger Silesia , số 5 (Đại úy von Schwemler)
+ Đại đội 4/Tiểu đoàn Jäger Silesia , số 5 (Thượng úy  von Gersborff)
+ Tiểu đoàn I./Bộ binh Posen 3 , số 58 (Thiếu tá von Gronefelb)
+ Khẩu đội hạng nhẹ 1/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 ( Đại úy Michaelis)
+ Tiểu đoàn điểu thương/Bộ binh Posen 3 , số 58  (Thiếu tá von Klaß)
+ 1 Phân đội thuộc Đại đội công binh dã chiến 2

- Chủ lực tiền quân (Đại tá von Bothmer , chỉ huy Lữ đoàn bộ binh số 17):
+ Tiểu đoàn điểu thương/Bộ binh Posen 4 , số 59 (Thiếu tá Cumme)
+ Khẩu đội hạng nhẹ 2/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5  (Thượng úy Haupt)
+ Tiểu đoàn I./Bộ binh Posen 4 , số 59 (Thiếu tá von Stosch)
+ Tiểu đoàn II./Bộ binh Posen 4 , số 59 (Thiếu tá Ehrharbt, Thiếu tá Bá tước Waldersee )
+ Kỵ đội 3/Long kỵ Silesia 1 , số 4
+ Kỵ đội 4/Long kỵ Silesia 1 , số 4
+ Đại đội công binh dã chiến 2 với đoàn cầu phao (Đại úy Hummell)
+ Phân đội thuộc Phân đoàn quân y số 1

b)Chủ lực Quân đoàn (Trung tướng von Schmidt , chỉ huy Sư đoàn bộ binh số 10)
- Lữ đoàn bộ binh số 18 (Thiếu tướng von Boigt-Rhetz):
+ Tiểu đoàn I./Bộ binh Hạ Silesia 2 , số 47 (Thiếu tá Schutz)
+ Tiểu đoàn II./Bộ binh Hạ Silesia 2 , số 47 (Thiếu tá von Mittelstaebt)
+ Tiểu đoàn điểu thương/Bộ binh Hạ Silesia 2 , số 47 (Thiếu tá von Winterfelb )
+ Khẩu đội hạng nặng 2/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy Anbers)
+ Khẩu đội hạng nặng 1/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy Matschke)
+ Tiểu đoàn I./Lựu binh Tây Phổ 2 , số 7* (Thiếu tá von Unrub)
+ Tiểu đoàn II./Lựu binh Tây Phổ 2 , số 7*  (Thiếu tá Schaumann)
+ Tiểu đoàn điểu thương/Lựu binh Tây Phổ 2 , số 7* (Thiếu tá von Raisenberg)
+ Các phân đội thuộc Phân đoàn quân y số 1 và số 2 , bệnh viện dã chiến

*: Trung đoàn này còn có tên gọi là ‘’Trung đoàn Lựu binh Quốc vương Wilhelm I’’ , thường được các chỉ huy Phổ gọi tắt là ‘’Lựu binh Quốc vương’’

- Pháo binh Quân đoàn (Trung tá Röhler)
+ Khẩu đội hạng nhẹ 3/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy Metzke)
+ Khẩu đội hạng nhẹ 4/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy von Habelmann)
+ Khẩu đội hạng nặng 3/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy Knaack)
+ Khẩu đội hạng nặng 4/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy Lilienhoff)
+ Khẩu đội pháo ngựa 2/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy Wendt)
+ Khẩu đội pháo ngựa 3/Pháo dã chiến Hạ Silesia 1 , số 5 (Đại úy von Corvisart)
+Phân đoàn quân y số 3

-Sư đoàn bộ binh 10 (12 Tiểu đoàn , 4 Kỵ đội , 4 Khẩu đội)

Tiên phong tiền quân của Đại tá von Rex vượt sông Lauter vào khoảng 9 giờ sáng và di chuyển men theo đường Wissembourg-Lauterbourg thì phát hiện một đội hình đang hành quân đến từ phía Đông . Đó là Lữ đoàn số 41 của Quân đoàn XI. đang hành quân theo hướng Tây từ Schleithal. Trước đó , tiền quân của XI.AK. Đã di chuyển đến sông Lauter vào khoảng 7 giờ sáng , cây cầu bắc qua sông tại cối xay Bienwald được quan sát thấy vẫn còn lành lặn . Công binh quân đoàn bắc thêm 3 cây cầu nữa qua dòng sông . Ở bờ nam của dòng sông xuất hiện một vài người  mặc trang phục nông dân bắn về phía lực lượng trinh sát khiến 3 lính Khinh kỵ bị thương . Quân đoàn không hề phát hiện bất cứ dấu hiệu nào của quân chính quy Pháp . Sau khi vượt qua rừng Bienwald , Quân đoàn chiếm lĩnh làng Schleithal và triển khai 1 tiểu đoàn đến một ngọn đồi ở phía Nam để canh phòng .

Lúc này , Đại úy Manten đã trở về từ HQ Sư đoàn của Bothmer và thông báo với Kirchbach rằng Bothmer đang thực hiện một cuộc tấn công táo bạo vào chính diện quân Pháp và cánh phải của ông ấy đang bị đe dọa , do đó ông ấy cần được hỗ trợ bằng cách gây áp lực lên cánh phải của địch . V.AK. ngay lập tức triển khai chủ lực của mình đến Altenstadt

Thứ tự hành quân , Quân đoàn XI. :

a)Tiền quân : Lữ đoàn bộ binh số 42 (Thiếu tướng von Thile)
+ Kỵ đội 4/Khinh kỵ Thượng Hesse 2 , số 14 (Đại úy kỵ binh Lieres um Wilfau)
+ Tiểu đoàn điểu thương/Bộ binh Thượng Hesse 2, số 82 (Thiếu tá von Tschirschky)
+ Khẩu đội hạng nhẹ 2/Pháo dã chiến Thượng Hesse 1 , số 11 (Đại úy Teubel)
+ Khẩu đội hạng nặng 1/Pháo dã chiến Thượng Hesse 1 , số 11 (Đại úy Neumann)
+ Tiểu đoàn I./Bộ binh Thượng Hesse 2, số 82 (Thiếu tá Bá tước von Schlieffen)
+ Tiểu đoàn II./Bộ binh Thượng Hesse 2, số 82 (Thiếu tá Nam tước von Henneberg)
+ Tiểu đoàn I./Bộ binh Nassau 2 , số 88 (Thiếu tá Hene)
+ Tiểu đoàn II./Bộ binh Nassau 2 , số 88 (Đại tá von Eglinizki)
+ Tiểu đoàn điểu thương/Bộ binh Nassau 2 , số 88 (Thiếu tá Nam tước von Hilgert)
+ Kỵ đội 2/Khinh kỵ Thượng Hesse 2 , số 14
+ Kỵ đội 3/Khinh kỵ Thượng Hesse 2 , số 14
+ Phân đội thuộc Đại đội công binh dã chiến 1 với 4 mảnh cầu phao
+ Phân đội thuộc Phân đoàn quân y số 1

b)Chủ lực Quân đoàn :
- Sư đoàn bộ binh 21 (Trung tướng von Schlachtmener)
(Lữ đoàn bộ binh số 41 , Đại tá von Roblinski)
+ Kỵ đội 1/Khinh kỵ Thượng Hesse 2 , số 14 (Đại úy kỵ binh von Colomb)
+ Tiểu đoàn Jäger Thượng Hesse , số 11
+ Khẩu đội hạng nhẹ 1/Pháo dã chiến Thượng Hesse 1 , số 11 (Đại úy Normann)
+ Khẩu đội hạng nặng 2/Pháo dã chiến Thượng Hesse 1 , số 11 (Đại úy Engelharbt)
+ Tiểu đoàn điểu thương/Bộ binh Nassau 1, số 87 (Thiếu tá Schulz)
+ Tiểu đoàn I./Bộ binh Nassau 1 , số 87 (Thiếu tá Rasch)
+ Tiểu đoàn II./Bộ binh Nassau 1 , số 87 (Thiếu tá von Grote)
+ Tiểu đoàn I./Điểu thương Thượng Hesse , số 80 (Đại tá von Detinger)

+ Tiểu đoàn II./Điểu thương Thượng Hesse , số 80 (Thiếu tá von Schon)
+ Tiểu đoàn III./Điểu thương Thượng Hesse , số 80 (Thiếu tá von Below)
+ Đại đội công binh dã chiến 1 với đoàn cầu phao hạng nhẹ (Đại úy Holln um Ponienßiess )
+ Phân đội thuộc Phân đoàn quân y số 1

- Pháo binh Quân Đoàn (Đại tá von Oppeln-Bronikowski) : 6 khẩu đội
- Sư đoàn bộ binh 22 (Trung tướng von Gersdorff) : 12 Tiểu đoàn , 4 Kỵ đội , 4 Khẩu đội

 

 Khoảng cách từ lực lượng tiền quân của XI.AK. ở Schleithal đến Wissembourg ở phía Tây chỉ khoảng 8km . Nghe rõ tiếng pháo nổ ra ở phía Tây và dù đã biết trước rằng V.AK. sẽ nhanh chóng ập đến chiến trường để hỗ trợ quân Bayern nhưng Trung tướng von Bose (Tư lệnh 21.Inf.Div/XI.AK.) vẫn quyết định sẽ triển khai chủ lực Sư đoàn (Lữ đoàn số 41+ hỗ trợ) đến Wissembourg , chỉ để lại tiền quân Quân đoàn (Lữ đoàn số 42) ở Schleithal .

Vào khoảng  8 giờ 45 , 1 kỵ đội thuộc Khinh kỵ số 14 , theo sau bởi Tiểu đoàn Jäger số 11 tiến hành vượt sông Lauter được lệnh di chuyển về hướng Wissembourg . Khinh kỵ di chuyển theo con đường chính từ Schleithal và Jäger di chuyển dọc theo đường rừng , phần còn lại của Lữ đoàn 41 được dẫn đầu bởi Tiểu đoàn Điểu thương/số 87 .
Tại đây tiểu đoàn bắt gặp lực lượng thuộc V.AK. của Đại tá von Rex . Sau đó trung tướng von Bose đã thảo luận với Thiếu tướng von Sandrart (9.Inf.Div./V.AK.) rằng Sandrart sẽ tấn công thị trấn Wissembourg với Sư đoàn của mình còn các lực lượng thuộc XI.AK. sẽ tấn công và bọc sườn đồi Geisberg từ phía Đông Nam. Theo sự sắp xếp này , Đại tá von Rex tiếp tục di chuyển dọc đường Wissembourg - Lauterbourg và Sư đoàn 21 sẽ di chuyển theo con đường Schleithal-Wissembourg bên cánh trái của V.AK. Thiếu tướng von Sandrart báo cáo lại kế hoạch với Trung tướng von Kirchbach (Tư lệnh V.AK.) .

 

10 giờ sáng , Trung đoàn số 58 thuộc chủ lực tiền quân di chuyển qua sông Lauter, theo sau bởi Lữ đoàn số 17 , Trung đoàn số 59 , Lữ đoàn số 18 và Sư đoàn bộ binh 10 . Pháo binh quân đoàn chia làm nhiều phần , di chuyển giữa đội hình hành quân . Ngay khi Trung tướng von Kirchbach có tầm quan sát rõ trên một ngọn đồi ở Schweighofen , ông nhận ra tầm quan trọng của việc kiểm soát Altenstadt và Gutleithof và lệnh cho Lữ đoàn số 17 tiến công Gutleithof và Lữ đoàn số 18 tiến công Altenstadt  .

 

10 giờ 30 , tiên phong tiền quân của Đại tá von Rex đã đến trước làng Altenstadt , ngôi làng không có một bóng quân Pháp và sau đó triển khai 6 Đại đội gồm Đại đội 1 , Đại đội 4/Tiểu đoàn Jäger số 5 và Tiểu đoàn I./Trung đoàn số 58 . Bọc lót cánh trái là Tiểu đoàn điểu thương/Trung đoàn số 58 di chuyển men theo tuyến đường sắt cùng với Khẩu đội hạng nhẹ 1/PDC số 5 của Đại úy Michaelis . Nhận thấy quân Phổ xuất hiện bên cánh phải, Pellé lập tức triển khai 2 đại đội thuộc Tiểu đoàn 2/Tirailleurs Algériens quay trở lại vị trí phía Bắc của tuyến đường sắt , vuông góc với đường Wissembourg-Lauterbourg, đồng thời gọi phần còn lại của Tiểu đoàn 3/T.A.quay trở lại nhà ga đường sắt . Hỏa lực từ 3 phía : nhà ga đường sắt, trên các chiến lũy dọc phòng tuyến Wissembourg và nghĩa trang Lauter dội xuống tiền quân  của von Rex  khiến bước tiến của Đại tá bị khựng lại . Một cuộc đấu súng giữa hai bên diễn ra trong suốt hơn nửa tiếng .

2.2.3. Sư đoàn Douay bị tấn công từ ba phía

Khoảng 10 giờ 30 ,  Bothmer nhận được tin Quân đoàn V. sắp di chuyển đến chiến trường và một vài khẩu đội Phổ đã nổ pháo ở phía Đông . Sườn phải của Douay lúc này đang ngày một trở nên bị đe dọa khi 2 Quân đoàn Phổ dần dần áp sát ,do đó Bothmer tiến hành thực hiện một cuộc đòn tấn công mãnh liệt nhằm giữ chân quân Pháp tại chỗ .

Nhằm tăng cường thêm cho sức mạnh của mũi tấn công , Thiếu tướng Maillinger quyết định tung vào trận chiến 2 Tiểu đoàn dự bị cuối cùng của Sư Đoàn Bothmer và Tiểu Đoàn  2/Bộ Binh 9 vừa mới trở về từ vị trí tiền đồn sau khi có tin V.AK. sắp tiến đến . 3 Đại đội thuộc Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 11 và 1 Trung đội thuộc Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 14 được triển khai thành tuyến phân tán với phần còn lại di chuyển ở sau theo đội hình khép sát , sau đó tiếp tục được tăng cường bởi Tiểu đoàn 2/Bộ binh 9 theo sau , toàn bộ đều được bố trí bên cánh trái của Jäger 10.  Tổng cộng 18 Đại đội đã được sắp xếp cho cuộc tấn công này .  

Tiểu đoàn Jäger 6 di chuyển ở sau cùng không thể theo kịp do bị cản trở bởi nông trại địa hình đồi dốc và buộc phải tránh đường ngắm của 2 khẩu đội ở Windhof.

 Tiểu đoàn Jäger 10 và Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 5 (Thiếu tá von Feilißsch) của cánh tiền quân mở đầu cuộc tiến công đã đẩy lùi đại đội gần bờ sông thuộc Tiểu đoàn 2/1er Tirailleurs Algériens đến các chiến lũy thuộc phòng tuyến Wissembourg gần nhà ga đường sắt và tiếp cận tới khu vực hào nước dưới làn đạn của 6 Đại đội Pháp bắn xuống từ trên tường lũy . Tiểu đoàn Jäger 10 sau một lúc chiến đấu căng thẳng đã lệch dần sang phía Tây , Thiếu tá Emmerich đã ở ngay trước cổng thành Bitche nhưng không thể chạy qua cổng vì bị hỏa lực dội xuống áp chế . Tiểu đoàn giữ vững vị trí của mình cho tới khi Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 9 di chuyển tới thị trấn từ cánh phải . Tiểu đoàn của thiếu tá von Feilißsch tấn công cổng thành Landau với Đại đội 11 và Đại đội 12 và sau đó được hỗ trợ bởi Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 14 tiến đến từ phía sau nhưng thất bại bởi hỏa lực áp chế quá dày đặc và cây cầu bắc qua hào nước đã được kéo lên .

Cuộc tấn công của Sư đoàn Bothmer diễn ra đồng thời với cuộc tấn công của đại tá von Rex về phía nhà ga đường sắt bên cánh phía Đông . Vào lúc này , Sư đoàn của Douay đang chịu áp lực từ 2 hướng .
 Khẩu đội hạng nhẹ 2/PDC số 5  (Thượng úy Haupt) từ chủ lực tiền quân được triển khai đến để hỗ trợ Khẩu đội của Michaelis thuộc tiền phong Đại tá von Rex , lúc này đang ở phía Đông nút giao đường sắt . Chủ lực tiền quân của Đại tá von Bothmer đang trong quá trình vượt sông tại cây cầu ở Wooghause .Tiếng pháo nổ cũng có thể nghe thấy ở khu vực của XI.Armeekorp : Khẩu đội hạng nặng 1/PDC số 11 (Đại úy Normann) và Khẩu đội hạng nặng 2/PDC số 11 (Đại úy Engelharbt) di chuyển sau tiểu đoàn dẫn đầu của Lữ đoàn 41 và triển khai ở bìa Tây rừng Niederwald , đối diện nông trại Gutleithof . Cả 4 đại đội từ 2 Quân đoàn khác nhau đồng loạt nã đạn lên đồi Geissberg .

Đáp trả lại , Douay triển khai khẩu đội Mitrailleuse (Khẩu đội 10/9e d’Artillerie) đến vị trí khoảng 500m từ phía Tây Bắc của lâu đài Geisberg .   Tuy nhiên ngay khi khẩu  di chuyển đến vị trí trên đường Gutleithof thì bị trúng hỏa lực từ 2 khẩu đội của XI.AK. tại Schweigen nên buộc phải tiến hành di chuyển lùi về phía sau khi thể chưa bắn được phát đạn nào . Khẩu đội sau đó triển khai tại Trois - Peupliers , nằm chệch về phía Tây của lâu đài . Khẩu đội 12/9e d’Artillerie (Foissac) được triển khai đến vị trí nằm bên trái của khẩu đội Mitrailleuse được bảo vệ bởi Tiểu đoàn 3/74e de Ligne , vị trí của tiểu đoàn liên tục bị các khẩu đội Phổ bắn phá . 

Ảnh : Khẩu đội của Foissac trên đồi Geissberg

Lữ đoàn số 41 của XI.AK. bắt đầu di chuyển ra khỏi đường Schleithal-Wissembourg và tiến về phía trước theo trục Riedseltz-Geissberg . Lữ đoàn triển khai thành 2 đội hình : Đại úy Grolman bên cánh trái hướng đến các con hào chạy dọc đường sắt , tới khu vực phía nam nút giao đường Wissembourg-Reidseltz và đường Wissembourg-Geitershof với Tiểu đoàn II/số 80 và Tiểu đoàn II/số 87 . Đại tá Columbus bên cánh phải tiến công qua Gutleithof với phần còn lại của Lữ đoàn . Lúc này Trung tướng von Bose (Tư lệnh XI.AK.) triển khai Lữ đoàn số 42 đang ở Schleithal di chuyển về Wissembourg và tham gia trận đánh ở bên cánh trái của Lữ đoàn 41 và lệnh cho Sư đoàn bộ binh 22 cùng Pháo binh Quân Đoàn, lúc này vẫn đang di chuyển qua rừng Bienwald nhanh chóng tiến đến chiến trường . Từ trên đồi Geissberg , Douay có thể quan sát rõ quá trình triển khai của Lữ đoàn số 41 và có vẻ như đây không phải là một cuộc tấn công trinh sát của quân Đức như ông nghĩ vào lúc sáng mà là một cuộc tấn công tổng lực , được thực hiện bởi một lực lượng vượt trội nhằm vào mặt trước và cánh phải của ông . Douay lập tức lệnh cho Lữ đoàn 2 cùng Tiểu đoàn 2/74e de Ligne trong thị trấn Wissembourg từ từ rút lui như kế hoạch trước đó , Lữ đoàn 1 cùng Khẩu đội 12/9e d’Artillerie sẽ ở lại đánh chặn hậu hỗ trợ cho cuộc rút lui . Đích thân Douay đi cùng khẩu đội này để trực tiếp chọn một vị trí bắn tốt nhất có thể

10 giờ 45 , hỏa lực từ súng trường cũng như 2 khẩu đội trên đồi Geissbergs bắn trả về phía các khẩu đội Đức khiếnThượng úy Franke thuộc khẩu đội của Michealis bị thương , Thiếu tá tham mưu Jacobi Stark cùng ngựa thuộc khẩu đội của Engelharbt bị thương , Thiếu tá von Langen (chỉ huy 2 khẩu đội Engelharbt và Normann )  bị thương nặng được thay thế bởi Đại úy Normann và Thượng úy Freyberg hay thế Đại úy Normann làm chỉ huy Khẩu đội hạng nhẹ 1/PDC số 11 . Ngược lại  các khẩu đội Đức cũng gây ra thương vong lên các lực lượng trên đồi Geissberg , sau một vài phát đạn ở khoảng cách 1200m 1 khẩu Mitralleuse đã bị phá hủy và 2 xe chở đạn của khẩu đội phát nổ .  Vô tình vụ nổ này đã bắn 2 mảnh văng trúng người Douay đang đứng gần đó . Theo Thanh tra quân y Dauvé , Douay bị thương bởi mảnh văng bắn vào háng phải và được vận chuyển bằng xe ngựa đến Schafbusch nhưng đã chết chỉ vài phút sau đó . Theo lá thư của Tiểu trưởng Pédoya gửi tướng Robert , khi Sư đoàn đang phải đối mặt với lực lượng kẻ thù vượt trội , lời trăn trối cuối cùng của Douay là : ‘’Chúng ta buộc phải rút lui’’ .  

 

2 Khẩu đội trên đồi Geissbergs dưới hỏa lực khủng khiếp buộc phải thay đổi vị trí và xuất hiện trở lại ở phía Bắc lâu đài Geissberg ,đoạn gần mép đồi . Ở khoảng cách 1500-1600m dù là khoảng cách thích hợp với loại lựu đạn của pháo binh Pháp , tuy nhiên trước 4 khẩu đội Phổ với loại pháo có tốc độ bắn và hỏa lực vượt trội , cường độ đáp trả của các khẩu đội Pháp dần dần hạ xuống  .

Trung tướng von Kirchbach lúc này đang đứng quan sát ở một tiền đồn gần Windhof , lệnh cho 2 khẩu đội thuộc pháo binh Sư đoàn 9 (Khẩu đội hạng nặng 2/PDC số 5 của Đại úy Anbers và Khẩu đội hạng nặng 1/PDC số 5 của Đại úy Matschke ) và toàn bộ pháo binh Quân Đoàn (6 khẩu đội) tăng tốc độ tiếp cập chiến trường nhất có thể .

Theo lệnh từ Đại tá Gaede (Chỉ huy pháo binh V.AK. )  , Khẩu đội của Anbers và Khẩu đội của Matschke di chuyển đến nơi đầu tiên tiến hành triển khai trên một con đồi ở Tây Nam Schweighofen và nhắm tới mục tiêu là 1 khẩu đội Pháp trên đồi Geissberg, nằm sau ‘’ba cây bạch dương*’’ (Khẩu đội của Foissac) với khoảng cách khoảng 3400m. Tuy nhiên do góc bắn không hiệu quả nên sau vài loạt đạn , cả 2 khẩu đội tiếp tục di chuyển đến Windhof và chờ thêm lệnh .

*: Đặc điểm địa hình , xem bản đồ

Đại tá Köhler cùng pháo quân đoàn phi nước đại 800m cuối cùng đến Windhof . Trước đó Köhler đã đến Altenstadt để quan sát tình hình cùng với Trung đoàn số 58 khi von Rex bắt đầu cuộc tấn công từ đây . Khẩu đội hạng nặng 3/PDC số 5 (Đại úy Knaack) , Khẩu đội hạng nhẹ 3/PDC số 5 (Đại úy Metzke) và Khẩu đội hạng nặng 4/PDC số 5 (Đại úy von Lilienhoff) triển khai ngay bên phải của 2 khẩu đội Sư đoàn 9 *.  3 Khẩu đội của lại của pháo binh Quân Đoàn được giữ lại ở phía sau tại một vị trí che chắn ở Đông Bắc Windhof .

*: 5 Khẩu đội từ phải sang trái : Knaack , Metzke , Lilienhoff , Anders , Matschke

Trung tướng von Kirchbach cùng các sĩ quan tham mưu cưỡi ngựa dọc đường Schweighofen - Wissembourg nhằm quan sát tình hình ở khoảng cách rất gần tường thành phía Bắc đã tiếp thêm tinh thần cho quân Bayern đang chiến đấu tại đó . Kirchbach sau đó di chuyển đến vị trí của Lữ đoàn số 18 ở Altenstadt và lệnh cho Lữ đoàn tiến hành triển khai lực lượng  nhằm hỗ trợ cho Sư đoàn Bayern cũng như  Đại tá von Rex  . Tiểu đoàn I. và Tiểu đoàn II./số 47 được lệnh tấn công dọc bụi rậm bên bờ sông Lauter  và bỏ lại Tiểu đoàn điểu thương ở Altenstadt .

Trong khi đó ,Lữ đoàn 2 của Pellé đã nhận được mệnh lệnh trước đó từ Douay về cuộc rút lui từ từ để Tiểu đoàn 2/74e de Ligne trong thị trấn có thời gian sơ tán khỏi đây . Tuy nhiên Pellé không thể thực hiện điều này một cách dễ dàng bởi Tiểu đoàn 2 và 3/Tirailleurs Algériens đang phải chống trọi quyết liệt ở khoảng cách gần với lực lượng của von Rex .  Đại tá von Rex lúc này nhận được sự hỗ trợ từ 2 Tiểu đoàn thuộc Trung đoàn số 47 đang di chuyển bên cánh phải đã dừng cuộc đấu súng để bị cho một đợt tiến công  nhà ga đường sắt .

Ngay khi nhận thấy sự hiện diện của Lữ đoàn số 19 và Lữ đoàn số 20 của địch đang triển khai ở phía Bắc Schweighofen , Pellé nhận định rằng ông cần phải tạm dừng giao chiến để có thể tung toàn bộ Lữ đoàn của mình vào trận chiến phòng ngự .Tiểu đoàn 2/1er Tirailleurs Algériens rút lui khỏi vị trí gần cổng thành Landau và di chuyển sang cánh phía Đông nhằm tăng cường cho Tiểu đoàn 3.

Vào lúc này , phụ tá của Pellé trở về từ Geissberg nhằm yêu cầu thêm viện trợ và đạn dược nhận được tin tư lệnh Sư Đoàn đã chết và theo Đại tá Robert , Tham mưu trưởng Sư đoàn rằng : ‘’Ông ấy (Pellé) với cấp bậc cao nhất tại đây nên nắm quyền chỉ huy Sư đoàn’’ . Pellé nhận quyền chỉ huy và tiếp tục cho Sư Đoàn rút lui như mệnh lệnh trước đó của Douay .  

Đại tá von Rex mở đầu cuộc tấn công của mình với Tiểu đoàn I/Trung đoàn số 58 tiến quân dọc theo hàng cây bạch dương dọc đường Wissembourg-Lauterbourg , Đại đội 2 và Đại đội 4  tiến quân dọc bên trái con đường , Đại đội 1 và Đại đội 3 tiến quân dọc bên phải . 2 Đại đội dẫn đầu (2 và 1) triển khai các trung đội phân tán đi phía trước tiểu đoàn . Khi đến trước lối vào phía Đông làng Altenstadt thì phát hiện cánh phải của 2 tiểu đoàn Turcos gần đó , Tiểu đoàn Phổ ngay lập tức nổ súng tấn công  . Dọc theo con đường từ khu vực này được bao quanh bởi các bức tường cao khoảng 1m8 ,cung cấp vị trí ẩn nấp lí tưởng cho Đại đội 2 và Đại đội 4 . Các trung đội tản rộng đi phía trước nhanh chóng lao xuống con mương dọc đường để ẩn nấp . Tuy nhiên Đại đội 1 và Đại đội 3 lại không may mắn như thế và nhanh chóng chịu thương vong nặng . Một cuộc đối đầu không cân bằng giữa các quân nhân dự bị từ Tiểu đoàn Phổ và Tiểu đoàn 2 cùng Tiểu đoàn 3 thuộc 1er Tirailleurs Algériens (đã ở đây từ đầu trận đánh) với các quân nhân chuyên nghiệp được tuyển từ thuộc địa Algeria , có thể nói 1er Tirailleurs Algériens là một trong các trung đoàn thiện chiến bậc nhất ở châu Âu vào thời điểm đó . Các Đại đội thay phiên nhau áp chế hỏa lực và tiếp cận vị trí của các tay súng Turco, một bên bắn một bên tiến nhưng cứ mỗi một bước tiến lên phía trước như vậy Tiểu đoàn tiếp tục nhận thương vong nặng : Thiếu tá von Gronefeld (Tiểu đoàn trưởng) cùng Trung úy Neumann bị giết chết , Đại úy von Kittlitz bị thương nặng và khi Đại úy von Sebottendorf (quyền tiểu đoàn trưởng) cùng toàn bộ các chỉ huy đại đội bị loại khỏi vòng chiến thì chức vụ chỉ huy tiểu đoàn được chuyền xuống cho một trung đội trưởng (Trung úy Spangenberg) . Toàn bộ tiểu đoàn đều bị rối loạn bởi hỏa lực súng trường rất chính xác dội lên đầu ,binh sĩ từ các đại đội trộn lẫn với nhau .

Với sự yểm từ Đại đội 2./Tiểu đoàn Jäger số 5 tiến công qua sông và các chiến lũy phòng tuyến Wissembourg nằm gần đó ,  Trung úy Spangenberg cùng các sĩ quan còn lại thúc giục đồng đội tràn lên tấn công thêm một đợt nữa đã thành công và đẩy lùi 2 tiểu đoàn Turcos đến nhà ga đường sắt và cổng thành Landau bằng lưỡi lê . Các ngôi nhà nhỏ ở ngoại ô bị bốc cháy và là nơi diễn ra trận giáp lá cà khốc liệt .   

Tiểu đoàn I. và Tiểu đoàn II./số 47 , tăng cường bởi Đại đội 3./Tiểu đoàn Jäger số 5 tiến hành di chuyển dọc đường Wissembourg-Lauterbourg nhằm tăng cường cho Tiểu đoàn I./ số 58 , Tiểu đoàn này tiến hành tập hợp lực lượng tại nhà ga đường sắt và điểm danh quân số . Thương vong của tiểu đoàn tính đến lúc này gồm 12 sĩ quan và 165 hạ sĩ quan , binh sĩ . Thiếu tá Bá tước Waldersee (chỉ huy Tiểu đoàn Jäger số 5) bị thương  ,con ngựa của Thiếu tướng von Sandrart (chỉ huy Tiền phong V.AK. và tư lệnh Sư đoàn số 9) bị bắn chết. Lúc này chủ lực tiền quân của Đại tá von Bothmer đã di chuyển đến Altenstadt .  

 Tại phía Nam Windhof , toàn bộ 30 khẩu pháo (5 khẩu đội) dưới sự chỉ đạo của Đại tá Gaede cùng 2 Khẩu đội Bayern đều tập trung hỏa lực vào 1 mục tiêu duy nhất : Khẩu đội của Didier . Một vài phát đạn được bắn ở tầm 2900 ; 3000 và 3100 bước chân (Khoảng 2200-2300m) để dọa lực lượng kỵ binh (Lữ đoàn của Septeuil)  xuất hiện ở khu vực lõm phía Đông đường Strassbourg khiến lực lượng này quay trở về khu vực phía Tây ‘’ba cây bạch dương’’. Khi khẩu đội của Pháp biến mất (Khẩu đội Didier rút sang phía Tây khoảng 1300m nhằm tái tổ chức) , mục tiêu bắn chuyển sang thị trấn Wissembourg nhằm hỗ trợ cuộc tấn công của 18 Đại đội Bayern ở trên cho tới khi bộ binh tiếp cận tường thành trong khoảng 700-1300m. Có lúc một vài khẩu pháo được lệnh ngắm bắn tháp chuông nhà thờ bởi nghi ngờ quân Pháp bố trí trinh sát pháo binh tại đây. Pellé lệnh cho  Tiểu đoàn 4/1er Tirailleurs Algériens  di chuyển đến phía Nam cổng thành Bitche và triển khai ở phía Tây Nam của nhà ga đường sắt , gần đường Strassbourg nhằm thu thập tàn quân của Tiểu đoàn 2 và Tiểu đoàn 3 .

Lúc này khẩu đội của Didier đã xuất hiện trở lại trên đỉnh đồi Geissberg .

 Khoảng  11 giờ 45 khi đã chắc chắn rằng trung đoàn Turcos vẫn chưa hoàn toàn vỡ trận , Pellé vội vàng đến đồi Geissberg gặp tư lệnh Lữ đoàn 1 (Gén.d.Bri. Montmarie).

Khoảng  11 giờ 45 khi đã chắc chắn rằng trung đoàn Turcos vẫn chưa hoàn toàn vỡ trận , Pellé vội vàng đến đồi Geissberg gặp tư lệnh Lữ đoàn 1 (Gén.d.Bri. Montmarie).
Lữ đoàn 1 vào lúc này đang đối đầu với Lữ đoàn số 41 của XI.AK. xuất hiện từ rừng Niederwald , tiến quân với đội hình bên phải là Đại tá de Colomb - chỉ huy  phối hợp Tiểu đoàn III./số 87 cùng Tiểu đoàn I/số 80 di chuyển về hướng nông đại Gutleuthof . Bên cánh trái , Đại tá Grolman phối hợp Tiểu đoàn II/số 80 và Tiểu đoàn Tiểu đoàn II./số 87 cố gắng chiếm lĩnh tuyến đường sắt ở Đông Bắc Riedseltz  

 2.2.4. Trận chiến giành quyền kiểm soát thị trấn

 Khoảng 12 giờ mệnh lệnh được gửi xuống từ Vương Thái Tử yêu cầu nhanh chóng đánh chiếm Wissembourg mà không có bất cứ sự chậm trễ nào .  Tuy nhiên các đơn vị Bayern trước cổng thành Landau vẫn không thể làm gì hơn ngoài chờ cho tới khi lối vào thị trấn được mở ra .  Yêu cầu hỏa lực nhắm vào cổng thành đã được gửi đến các khẩu đội Phổ tại Windhof thông qua Đại tá Köhler. Trước đó Đại tá Köhler đã đi cùng các đại đội Bayern trong cuộc tấn công nhằm quan sát tình hình và trinh sát pháo binh . Nhiệm vụ này sau đó đã được giao cho Khẩu đội hạng nặng 3/PDC số 5 (Trung úy von Berge) . Khẩu đội của Berge tiến hành di chuyển đến gần vị trí của các Đại đội Bayern trước cổng Landau cùng Đại tá Köhler và yêu cầu sự bảo vệ từ các Đại đội này gần đó . Bộ binh Bayern nhanh chóng bắn áp chế Tiểu đoàn Pháp trên tường lũy và Köhler tiến hành sắp xếp vị trí đặt các khẩu pháo . Bởi các con dốc chắn góc bắn gần đó cũng nhưng con đường chạy thẳng vào thị trấn nằm chệch sang bên trái cổng thành nên Khẩu đội được triển khai tại một vườn rau nằm ở phía Nam đường Wissembourg-Schweighofen , cách cổng thành khoảng 50m giúp cho góc bắn có thể bao quát sâu vào con đường phía trong tường lũy , ngăn lực lượng hỗ trợ của Pháp kéo đến . Tuy nhiên do không gian tại vị trí chật chội tại vị trí này nên chỉ có 2 khẩu pháo dưới quyền Trung úy von Berge được đặt tại đây sau khi bộ binh Bayern phá hủy tường rào tại vườn rau , phần còn lại của khẩu đội dưới quyền Đại úy von Mezke (Chỉ huy Khẩu đội hạng nhẹ 3/PDC số 5) bố trí tại một vị trí che chắn phía sau con đường .  Một vài quả lựu đạn đầu tiên được bắn qua phía sau cổng nhằm dọn dẹp con đường chính của thị trấn . Sau đó khẩu đội ngắm bắn phần trụ phải của cây cầu với cơ cấu dây kéo cầu bên trong , nếu phần trụ này sụp đổ cây cầu sẽ hạ xuống  . Sau một lúc , có vẻ như lựu đạn bắn tới đều bị trượt nảy ra ngoài nên 3 phát đạn sau đó được bắn với phần ngòi nổ được tháo ra để tăng diện tích bề mặt tiếp xúc của đầu đạn . Cả 3 phát đạn đều khoan 1 lỗ to dưới chân trụ cầu , nhưng trụ vẫn chưa đổ , tuy nhiên khi phát đạn làm gãy chốt nâng của cầu thì cây cầu liền hạ xuống một phần dưới tiếng hô ăn mừng của bộ binh Bayern (Khoảng 1 giờ 30) .

 Khoảng 12 giờ 30 ,  Sư đoàn Bayern 3 của Walther đã hành quân đến Schweigen và dự định sẽ triển khai Lữ đoàn 5 bên cánh phải và ập vào sau lưng quân Pháp. Tuy nhiên khu vực chân núi tại đây cộng với các cánh đồng và bụi cây dày đặc khiến việc triển khai toàn bộ Lữ đoàn điều khó có thể thực hiện được . Do đó từng Trung đoàn một được triển khai dọc sườn núi Wurmberg  , bắt đầu với Trung đoàn bộ binh Bayern 6  . 1 Tiểu đoàn được gửi đến để hỗ trợ lực lượng trước cổng Landau , tiểu đoàn này tuy nhiên không hề tham gia cuộc giao tranh .

 Vào lúc này khi tin đồn lan đến tai của Liaud - Chỉ huy Tiểu đoàn 2/74e de Ligne đồn trú trong thị trấn Wissembourg :’’Liaud, mệnh lệnh sơ tán Wissembourg và rút lui theo ngã đường Bitche đã được ban hành’’ , ban đầu ông hơi nghi ngờ về người đưa ra mệnh lệnh quan trọng như này nhưng sau khi biết được rằng Đại úy Biarre - phụ tá của tư lệnh Lữ đoàn 1 đã cưỡi ngựa đến đây để thông báo thì ông ngay lập tức chuẩn bị cho cuộc rút lui khỏi thị trấn . Liaud lệnh cho phụ tá của mình tập hợp các Đại đội ở quảng trường và chạy đến doanh trại chuẩn bị toàn bộ xe ngựa . Phụ tá của chỉ huy tiểu đoàn Pháp sau đó quay trở lại và cảnh báo rằng một lực lượng đáng kể của kẻ thù đang ở gần nhà ga đường sắt với một phần đang tiếp cận cổng Haguenau .

Liaud ngay lập tức dẫn các Đại đội của mình rút lui  về phía cổng Bitche , lúc này pháo binh Bayern đã bắt đầu bắn phá để chuẩn bị cho cuộc tấn công vào thị trấn từ cổng Landau . Tuy nhiên khi đến cổng Bitche thì Tiểu đoàn trưởng nhận ra rằng Tiểu đoàn của ông đã bị chặn đứng bởi một nửa Trung đội của Đại úy Emmerich nấp ở đây từ sáng , tiếp viện bởi Tiểu đoàn 3/Bộ binh (B) 9 (Thiếu tá von Ebner) và Trung đoàn bộ binh (B) 6  của Sư đoàn 3 đang tiến xuống sườn núi Wurmberg . Trong tình thế không thể thoát ra ngoài  , Liaud quyết định chiến đấu tới cùng trong thị trấn và  lệnh cho Đại đội 3 cùng Đại đội 4 theo lệnh Đại úy Dufour chiến đấu ở cổng Bitche , Đại đội 1 và Đại đội 2 đến cổng Haguenau , Đại đội 5 và Đại đội 6 đến cổng Landau . Phòng ngự tại cổng Landau trên thực tế chỉ có Đại đội 6 bởi lúc này Đại đội 5 đang vòng về doanh trại để thu thập đạn dược (nhiều người chỉ còn 2-3 viên đạn) . Mệnh lệnh đưa ra rằng chỉ được siết cò khi kẻ địch ló đầu ra khỏi hào lũy

Khoảng 1 giờ chiều , trong khi trận chiến giành giật từng ngôi nhà một gần nhà ga đương sắt tiếp tục diễn ra , đã kéo Tiểu đoàn 1/số 58 tới gần cổng Haguenau . Ở đây cây cầu dẫn vào trong thị trấn bị bỏ trống và hạ hoàn toàn xuống bởi một số cư dân Wissembourg khi tin đồn lan rộng rằng 74e de Ligne đã bỏ thị trấn . Khi các binh sĩ củaTiểu đoàn nằm trước cây cầu để nghỉ ngơi thì bỗng nhiên loạt đạn từ trong thị trấn bắn tới khiến 1 người bị thương . 2 Hạ sĩ quan cùng 10 binh sĩ tình nguyên sau đó tiến vào trong cổng thành , chính vào lúc này Đại đội 1 và Đại đội 2 của Liaud cũng vừa tiến đến cổng Haguenau đã ngay lập tức đẩy lùi nhóm này ra khỏi cổng  , chỉ có 2 Hạ sĩ quan thoát được ra ngoài và toàn bộ những người còn lại đều tử trận . Cây cầu sau đó được kéo lên và quân Pháp tại đây nổ súng từ trên tường lũy và qua các lỗ trống đã khiến Tiểu đoàn phải rút lui trở lại nhà ga đường sắt , Trung úy Spangenberg (quyền chỉ huy Tiểu đoàn) bị thương nặng và thêm một lần nữa chức vụ chỉ huy Tiểu đoàn được chuyển cho một trung đội trưởng khác . Một lúc sau, một số phân đội từ Trung đoàn số 47 tiếp tục tiến gần đến cổng Haguenau và một lần nữa phát hiện cánh cổng đã bị bỏ trống  ,các binh sĩ trèo qua trụ cầu và hạ cây cầu xuống . Khi đi vào bên trong thì không thấy bất cứ dấu hiệu nào của địch nên phân đội đã quay trở lại đến nhà ga đường sắt để báo cáo . Tuy nhiên ngay khi một số phân đội khác quay trở lại thì cây cầu lại được kéo lên trở lại .  Đại đội 8/Tiểu đoàn II/Trung đoàn số 47 sau đó di chuyển đến đây và bố trí trước cổng , bịt kín hoàn toàn lối thoát còn lại của Tiểu đoàn Liaud .

 

Ảnh : Cổng Haguenau

Khoảng 1 giờ 30 ,  sau khi được báo cáo về chuyện quân Phổ đột nhập vào trong nhờ cư dân thị trống mở cổng , đích thân Liaud đi đến cổng Haguenau để quan sát tình hình . Tiểu đoàn trưởng sau đó đi đến cổng Bitche nhằm kiểm tra bố trí phòng ngự , khi đến đây thì ông phát hiện ra rằng cả hai đại đội này bị lạc đường trên các con phố dẫn đến việc triển khai tại một cổng thành giả nằm giữa cổng Bitche và cổng Haguenau  . Vào lúc này lúc này , Khẩu đội của von Berge đã thành công trong việc phá hỏng trụ cầu của cổng Landau .Một trung đội pháo gồm 2 khẩu dưới quyền Thượng úy Jamin được gửi đến từ Khẩu đội Kirchhoffer bố trí ở khu  vực phía Bắc cổng Landau khoảng 80m bắn phá khu vực trong thị trấn nội trong bán kính 400m từ cổng thành.

 

Ảnh : Bộ binh Bayern tràn vào cổng Landau

Khi khẩu đội của Kirchhoffer nhận được lệnh ngừng bắn từ cấp trên , một vài binh sĩ từ Tiểu đoàn Jäger Bayern 10 và Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 11 (Bayern) leo qua trụ cầu đánh cận chiến với gác cổng Pháp tại đây và thả hoàn toàn cây cầu xuống dưới . Cả 2 Tiểu đoàn cùng Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 5(B) và Tiểu đoàn 3/Bộ Binh 14(B) ngay lập tức tràn vào thị trấn , Đại đội 6 của Tiểu đoàn Liaud rút lui trong hỗn loạn. Thiếu tướng Maillinger lệnh cho Tiểu đoàn Jäger (B) 6 tiến vào thị trấn để hỗ trợ . Bộ binh Bayern tiến quân dọc theo các ngã con đường đến tận quảng trường buôn bán  mà không gặp phải bất cứ kháng cự nào . Tòa thị chính ‘’Mairie’’ bị chiếm đóng , các khu phố bị lùng sục . Liaud liền đích thân dẫn 1 phân đội từ 1 Đại đội ở cổng Bitche chạy về cổng Landau để hỗ trợ Đại đội 6 nhưng khi chỉ vừa đi được khoảng 200 bước chân thì tại khúc uốn của con phố xuất hiện 1 Trung đội Bayern . Tiếng súng lập tức vang lên từ cả hai phía , sau đó Trung đội Bayern quay đầu rút lui .  Liaud bị thương ở chân và quyền chỉ huy Tiểu đoàn nhường lại cho Đại úy phụ tá Betrand . Nhận thấy toàn bộ Tiểu đoàn Bayern chắn trước con đường chính của thị trấn , Betrand dẫn phân đội về phía Bắc nhưng khi chứng kiến các ngã đường ở đây đều tràn ngập bóng dáng của địch thì ông lập tức rút về cổng Bitche , chia Đại đội 3 và Đại đội 4 thành nhiều phần nhỏ chiếm giữ các ngôi nhà xung quanh vị trí này làm cứ điểm, chuẩn bị phản công .

 

Tiểu đoàn Jäger (B) 10 lúc này chỉ cách đó khoảng 100 bước chân thì thị trưởng Wissembourg tay cầm cờ trắng tiến đến vị trí của Tiểu đoàn Pháp ngỏ ý đàm phán.
Thị trưởng thúc giục Betran đầu hàng và đảm bảo với ông ấy rằng sỹ quan của Bayern  không yêu cầu gì hơn ngoài việc cho Tiểu đoàn rút khỏi thị trấn . Đại úy Betrand có phần nghi ngờ , trả lời rằng ông ấy vẫn đang nắm giữ các vị trí quan trọng và mình vẫn đang còn đạn do đó chỉ đàm phán với người Bayern nếu Tiểu đoàn được phép rút lui khỏi thành phố . Sĩ quan của Bayern có vẻ như cũng đồng ý với điều kiện này và gửi Đại úy Dufour đến thông báo cho tư lệnh Lữ đoàn . Thiếu tướng Maillinger tuy nhiên không đồng ý và nhấn mạnh rằng cuộc tấn công vào Wissembourg - một thị trấn không phải là pháo đài hay cộng sự đặt pháo binh nên không hề có bất ý nghĩa quan trọng nào , hơn nữa quân của ông ấy đã tràn vào thành phố bằng vũ lực trước đó nên ông không thể nào chấp nhận việc chỉ đơn giản cho Tiểu đoàn rút khỏi thành phố . Kết luận cuối cùng được Maillinger đưa ra là Tiểu đoàn do đã bị cắt đứt khỏi Trung đoàn của mình trong nhiều giờ liền và trong trạng thái rút lui hỗn loạn nên tự xem mình là tù binh chiến tranh . Trong tình thế hiện tại của Tiểu đoàn tiếp tục kháng cự đều không mang lại bất cứ tác động nào đến trận chiến ngoài việc đổ máu vô ích , toàn bộ các sỹ quan đều tập hợp quanh Betrand đều cân nhắc ưu tiên mạng sống của binh sĩ lên hàng đầu và bảo vệ một vài mạng sống cuối cùng của Tiểu đoàn . Quyết định đầu hàng sau đó được đưa ra , các sĩ quan Pháp được giữ lại vũ khí cùng danh dự của mình . Quân Bayern cùng Tiểu đoàn I và Tiểu đoàn II/Trung đoàn số 47 tiến hành chiếm đóng thị trấn dọc bức tường lũy .

Ảnh : Cổng Landau sau trận chiến 

2.2.5. Trận chiến trên đồi Geissberg

Trong khi Sư đoàn Bayern 4 vẫn đang cố xuyên phá Wissembourg thì trận chiến vẫn tiếp tục diễn ra giữa Lữ đoàn số 41 thuộc XI.AK.  và Lữ đoàn 1 của Sư Đoàn Douay . Một vài lực lượng thuộc V.AK. cũng tham gia trận chiến này  - 2 Đại đội từ Tiểu đoàn điểu thương/số 58 và Đại đội 1/Tiểu đoàn Jäger số 5 (Thượng sĩ Meyer) từ cánh tiền quân của von Rex triển khai tản rộng di chuyển dọc sườn phía Bắc đồi Geissberg và tấn công sườn trái của Lữ đoàn Pháp .  Tiểu đoàn 1/74e de Ligne của Cécile cùng Tiểu đoàn 1/50e de Ligne bị áp sát bởi lính Jäger và có nguy cơ bị bọc sườn . Lữ đoàn của Montmarie vào lúc này buộc phải giữ chân quân Phổ trên đồi Geissberg lâu nhất có thể để Lữ đoàn của Pellé có thể an toàn rút lui . Khoảng 12 giờ 30 , Pellé đã đến đồi Geissberg  gặp Montmarie và chỉ thị Lữ đoàn bắt đầu rút lui từng tiểu đoàn một về ngã Pfaffenschlick . Tiểu đoàn 3/50e de Ligne phòng thủ con dốc phía Bắc của ngọn đồi cùng Tiểu đoàn 3/74e de Ligne , dọc con đường dẫn tới Altenstadt  và bắn trả về phía lực lượng của von Rex.

Khoảng 11 giờ trưa , khẩu đội của Didier trên đồi Geissberg hoàn toàn im lặng dưới hỏa lực từ hỏa lực tập trung từ 2 Khẩu đội Bayern và 5 Khẩu đội của Quân đoàn V. ở phía Nam Windhof ở khoảng cách 2000m , đã buộc phải rút lui . 11 giờ 15 , Khẩu đội Mitrailleuse cùng khẩu đội Foissac cũng rút lui từ trên đồi Geissberg. Khi Khẩu đội của Didier đang trong quá trình rút lui thì vẫn còn sót lại 1 khẩu pháo ở lại khi bộ binh Phổ đang ngày càng áp sát vị trí , khoảng 6 con ngựa kéo được điều đến để nhanh chóng kéo khẩu pháo đi nhưng không kịp bởi Đại đội của Thượng sĩ Meyer bất ngờ lao lên với lưỡi lê sau loạt đạn và đã chiếm được khẩu pháo này . 

Ảnh : Khẩu pháo của Khẩu đội Didier bị chiếm 

Sau một số nỗ lực giành lại khẩu pháo bất thành ,  Tiểu đoàn 3/50e de Ligne cùng Tiểu đoàn 3/74e de Ligne  rút lui về nông trại Schafbusch , cùng lúc đó khoảng 4 Đại đội thuộc Tiểu đoàn 1/50e de Ligne và 1 Đại đội thuộc 74e de Ligne rút lui về ngọn đồi ‘’3 cây bạch dương’’ , với một số Đại đội đã hoàn toàn bắn sạch đạn , phần còn lại của 2 Tiểu đoàn trú ẩn trong lâu đài Geissberg .Lịch sử của lâu đài này bắt nguồn từ khoảng 100 năm trước , là một công trình hình vuông với khoảng sân rộng bên trong với mặt tiền hướng về phía Đông , một vườn rau nằm ở phía Đông với cấu trúc chạy lên cao dần tạo thành một bức tường cao 7-8 mét . Bản thân công trình được bao quanh bởi một bức tường cao 6 mét chạy liền mạch xung quanh với 2 cửa nằm ở hướng Bắc và Nam . Phần mái là khu vực duy nhất có thể nhìn sang phía Tây , góc bắn ở phía Đông rất rộng và xa nhưng khi nhìn về phía Bắc thì bị giới hạn xuống 200m bởi một cánh đồng hoa bia che chắn Gutleuthof , tầm bắn ở phía Tây bởi giới hạn bởi ngọn đồi ‘’ba cây bạch dương’’ xuống khoảng 500m . Các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn 1/74e de Ligne và Tiểu đoàn 1/50e đồn trú trong lâu đài được đặt dưới quyền chỉ huy của Tiểu trưởng Cécile (1/74e de Ligne) , hỗ trợ bởi khoảng một chục sĩ quan khác .

Một đòn tấn công phối hợp từ nhiều hướng lên đồi Geissberg giữa V.AK. Và XI.AK. sắp được tung ra khi lực lượng của các Quân Đoàn này đang dần dần tiếp cận chiến trường. Với toàn bộ phần còn lại của Sư đoàn số 9 đã đến Altenstadt , Trung tướng Kirchbach lệnh cho Lữ đoàn số 18 cùng chủ lực tiền quân của Đại tá Bothmer tấn công lên đồi từ hướng Tây Bắc . Ở giữa đội hình tiến công của Lữ đoàn số 18 là Trung đoàn số 7 ‘’Lựu Binh Quốc Vương’’ , di chuyển sau Đại đội 10/số 47 dọc đường Altenstadt-Riedseltz . Tiểu đoàn Điểu thương/Trung đoàn số 59 tiến thẳng lên sườn đồi bên cánh phải và được men theo sau bởi 3 Đại đội từ lực lượng của von Rex nêu bên trên . Từ phía bên trái của Gutleuthof , Đại đội 9 và Đại đội 12 thuộc Trung đoàn số 58 (thuộc Tiền quân von Rex) tiến quân lên đồi với Tiểu đoàn I/số 59 theo sau cánh phải .    

Xa hơn về phía cánh trái , Trung tướng von Bose (Tư lệnh XI.AK.) lệnh cho Lữ đoàn số 41 thực hiện cuộc tấn công lên đồi từ dốc phía Nam . Tiểu đoàn  I và Tiểu đoàn II thuộc Trung đoàn số 87 tấn công lên đồi về lâu đài Geissberg từ hướng đối diện đường Riedseltz và Tiểu đoàn II/số 80 bọc sườn lâu đài từ cánh trái . Tiểu đoàn III/số 80 và Tiểu đoàn Jäger số 11 được chỉ huy Lữ đoàn giữ ở phía sau làm dự bị cho tới lúc này được tung ra triển khai gần tuyến đường sắt ở Riedseltz làm cánh cực trái .
Lữ đoàn số 42 đã hành quân đến bìa Tây rừng Niederwald , Sư đoàn số 10 , Sư đoàn số 22 và Pháo binh Quân Đoàn di chuyển theo sau dần dần tiếp cận chiến trường.  

Khẩu đội hạng nhẹ 1./PDC số 11 (Đại úy Normann , lúc này là Freyberg) và Khẩu đội hạng nặng 2./PDC số 11 (Đại úy Engelharbt) dưới quyền Đại úy Normann được lệnh di chuyển khoảng 381m xuống phía Nam đến một vị trí mới  giữa đường Riedseltz và tuyến đường sắt .  Tầm bắn từ đây đến lâu đài Geissberg vào khoảng 1500m .

Để chống trả lại cuộc tấn công này , Montmarie bố trí Lữ đoàn của mình dọc mép đồi Geissberg và kéo dài cánh phải đến tận Riedseltz dưới sự hỗ trợ từ Lữ đoàn kỵ binh của Septeuil , sử dụng lâu đài Geissberg làm cứ điểm phòng ngự trung tâm  . Tiểu đoàn 1/50e de Ligne lúc này đã hoàn toàn suy yếu , tiếp tục tổ chức rút lui theo nhịp trống về nông trạng Schafbusch với Tiểu đoàn 3/50e de Ligne tại đây. Tiểu đoàn 1/74e de Ligne bao bọc cho cuộc rút lui của Tiểu đoàn nêu trên theo sau về lâu đài Geissberg và nông trại Schafbusch  ,chịu hỏa lực từ 2 khẩu đội của XI.AK. khiến Trung úy Sciart , Thiếu úy Panisset, Thiếu úy Guffroy ,… ,Trung úy Ciffre bị thương nặng . Trung tá Delatour-d'Auvergne dẫn khoảng 200-300 binh sĩ rút về nông trại Schafbusch và Tiểu trưởng Cécile dẫn phần còn lại của tiểu đoàn đến lâu đài Geissberg  , trở thành chỉ huy chung tại đây .

Đại đội 10./số 47 sau khi bám theo 2 Tiểu đoàn Pháp rút lui về sau đã chiếm lĩnh được sườn dốc phía Bắc và dừng lại để đợi Lựu Binh Tây Phổ 2, số  7 tiến đến từ sau theo đội hình với tiếng trống điều nhịp , đội hình của Tiểu đoàn điểu thương từ từ vượt lên qua bên phải của 10./47 , Tiểu đoàn II vượt lên qua bên trái và Tiểu đoàn I tiến về hướng ‘’ba cây bạch dương’’ . Trước đó , Đại đội 10 sau khi đẩy lùi quân Pháp khỏi cánh đồng hoa bia thì Thiếu tá Winterfelb (Tiểu đoàn III./số 47) đã bị giết chết .  Đại đội 4/Tiểu đoàn Jäger số 5 lúc này đã được điều đến để tuyến tản rộng duy chuyển phía trước đội hình . Ngay khi tuyến phía trước dần dần tiếp cận lâu đài  , ở khoảng cách khoảng 150m thì bị chặn đứng lại bởi hỏa lực súng trường dày đặc bắn đến từ dưới tầng trệt lên tận trên sân thượng . Đại đội 4/Tiểu đoàn Jäger số 5 lúc này đã được điều đến đây để hỗ trợ . Buộc các binh sĩ phải tìm chỗ nấp quanh các cây trồng ở cánh đồng và các con mương hoặc mô đất dọc đường . Thiếu tá von Kaisenberg dẫn đầu Đại đội 9 và Đại đội 12 (Tiểu đoàn điểu thương.) thuộc Lựu Binh số 7 tiến lên phía trước , sau đó được tăng cường bởi Đại đội 11 , từ từ áp sát bức tường của lâu đài với tổn thất nặng : 2 binh sĩ cầm cờ của Tiểu đoàn lần lượt bị bắn trọng thương , Thiếu tá Kaisenberg chạy đến dựng cờ và tiếp tục tiến lên phía trước nhưng sớm bị trúng 3 viên đạn và ngã xuống , Thượng úy Siemon (Chỉ huy Đại đội 9) tiếp tục  cầm cờ sau đó bị thương  và  cuối cùng lá cờ nằm trong tay một hạ sĩ quan . Đại úy Batsch (Chỉ huy Đại đội 12) , Thiếu úy von Glöden và Hạ sĩ Scharff bị giết chết tại chỗ , Trung úy Bá tước von Lüttwitz trọng thương. Gần như toàn bộ các sĩ quan của Tiểu đoàn đã bị loại khỏi vòng chiến . Một số binh sĩ tiếp cận được công trình nấp sát dưới chân tường , nằm dưới góc chết của hỏa lực bắn xuống từ trên tầng nhưng không thể đột nhập vào cổng . Bị mắc kẹt ở đây và không thể tiến hành rút lui (và điều đó cũng sẽ khiến tinh thần suy sụp sau khi nhiều người đã ngã xuống trong đợt tấn công) , một số bắn trả về phía các cửa sổ , một số buộc rơm châm lửa vào các khe hở ngoài lâu đài .

Ảnh : Thiếu tá von Kaisenberg với lá cờ của tiểu đoàn trong tay

Đại đội 5 và Đại đội 8 (Tiểu đoàn II.)  của Thiếu tá Schaumann di chuyển bên cánh trái nhằm ập vào sườn của lâu đài cũng chịu số phận tương tự khi không thể nhích thêm được bước nào về phía công trình này ở khoảng cách gần  , tuy nhiên một phần Đại đội 8 cùng Đại đội 9/Trung đoàn số 87 đã tràn vào khoảng sân của lâu đài từ cổng phía Nam và giữ vững vị trí tại đây . Theo mệnh lệnh trực tiếp từ Trung tướng von Kirchbach , người hiện tại đang có mặt ở khu vực giao tranh , Trung úy von Kreckwitz dẫn theo một vài trung đội vòng qua mặt phía Tây của lâu đài nhằm tận dụng vị trí bắn cao hơn tại đây tuy nhiên vẫn không đem lại hiệu quả nhiều ngoài việc phân tán một phần hỏa lực của quân Pháp .

Việc không thể đột nhập vào lâu đài mà thiếu đi hỏa lực pháo binh là điều quá rõ ràng  . Trung tướng von Kirchbach lệnh cho Khẩu đội  hạng nhẹ 2./PDC số 5 của Thượng úy Haupt di chuyển đến dốc phía Bắc hỗ trợ cuộc tấn công từ phía đối diện cổng . Quá trình di chuyển của Khẩu đội qua mặt đất bị đạn pháo cày xới và lầy lội diễn ra một cách cực kỳ khó khăn , bởi ngựa kéo đã mệt nên khẩu đội chỉ có thể di chuyển chậm rãi lên dốc đồi , theo sau Tiểu đoàn I./59 . Ban đầu chỉ có 3 khẩu pháo được kéo lên đồi  , nhưng do góc bắn bị che khuất bởi cánh đồng hoa bia nên vị trí đặt các khẩu pháo được dịch sang bên phải một chút  , phần còn lại của khẩu đội nhanh chóng được đưa lên vị trí sau đó . Dựa vào sự chỉ điểm từ các trung đội bộ binh phía trước , khẩu đội ngắm bắn tất cả các tầng của công trình từ khoảng cách 600m . Với sự xuất hiện của hỏa lực pháo binh bắn vào lâu đài , các phân đội từ 8./7. và 9./87. trước đó đã thành công đột nhập vào khuôn viên lâu đài buộc phải rút ra ngoài trở lại . Các binh sĩ trước đó nấp dưới bờ tường phía Bắc lâu đài cũng phải rút lui về sau nhằm tránh gạch đá rơi trúng người . Với một chút hiểu nhầm từ mệnh lệnh rằng lâu đài đã được chiếm giữ , Khẩu đội ngừng bắn và tiến hành bổ sung lựu đạn từ xe chở đạn , sau một vài phút im lặng mệnh lệnh trực tiếp từ Trung tướng von Kirchbach yêu cầu khẩu đội tiếp tục nã đạn .

Hỏa lực súng trường từ lâu đài bắn trả các khẩu đội hầu như đều bị thừa tầm , có thể do các khẩu pháo được đặt sau mô đất nên chỉ thấy đầu người nhô lên hoặc tốc độ bắn quá nhanh khiến các tay súng của Pháp nhanh chóng chìm trong khói trắng (Reminder: giai đoạn này , thuốc súng không khói vẫn chưa được phát minh).

Khoảng 1 giờ 30 chiều , Khẩu đội hạng nhẹ 1./PDC số 5 được triển khai lên đồi , đặt trên con đường đối diện tường Đông của lâu đài ở khoảng cách 500m , ban đầu Khẩu đội nhận được thông tin nhầm lẫn rằng lâu đài đã được chiếm lĩnh nên Thiếu tá Kipping cho Khẩu đội tiếp tục di chuyển lên đỉnh đồi , Đại tá Köhler sau đó can thiệp và đưa Khẩu đội trở lại vị trí ban đầu . Khẩu đội hạng nặng 3./PDC số 5 sau đó cũng được triển khai đến từ Gutleuthof theo lệnh của Đại tá Köhler và đặt sát bên trái của Khẩu đội hạng nhẹ 1 , cả hai khẩu đội tiến hành nã các loạt đạn về phía lâu đài từ mặt chính diện . Những quả Lựu đạn xuyên qua bức tường và phát nổ bên trong các căn phòng , mọi thứ bên trong đều trở thành một mớ hỗn lộn , các vật dụng nội thất chi chít mảnh đạn pháo .  Khoảng vào lúc này , Trung tướng von Kirchbach bị một viên đạn Chassepot bắn trúng cổ khi đang quan sát tại cánh đồng hoa bia buộc ông phải trở về trạm quân y ở Altenstadt . Tham mưu trưởng quân đoàn , Đại tá von der Esch tạm thời chỉ đạo tác chiến cho tới khi Trung tướng von Schmidt (tư lệnh Sư đoàn số 10) đến nắm quyền chỉ huy .Tiểu đoàn I./Lựu Binh số 7 và Tiểu đoàn điểu thương/số 59 đã chiếm lĩnh đồi ‘’Ba cây bạch dương’’ sau khi Tiểu đoàn 1/50e de Ligne rút lui về nông trại Schafbusch trước đó . Đồng thời vào lúc này , Sư đoàn Bayern 4 đã đột phá thành công vào thị trấn Wissembourg từ cổng Landau , do đó 3 khẩu đội còn lại của V.AK. ở Windhof được lệnh di chuyển đến đồi ‘’Ba cây bạch dương’’ . Do con đường chạy qua Altenstadt đang có nhiều bộ binh của Quân Đoàn di chuyển qua đây nên Đại tá Köhler lệnh cho các Khẩu đội này di chuyển vòng qua con đường đối diện cổng thành Landau và nhà ga đường sắt .

Tại lâu đài Geissberg , Cécile nhanh chóng nhận ra tình hình xung quanh nghiêm trọng đến mức nào khi  2 Tiểu đoàn đang tiến đến từ phía Tây và trước đó khoảng 150 quân nhân dự bị từ Tiểu đoàn Chasseurs à pied 16 bị đẩy lùi về làng Riedseltz từ Lữ đoàn Phổ số 41 ở phía Nam . Tiểu trưởng Cécile nhận xét : ‘’Bên trái của chúng ta , hướng ba cây bạch dương vẫn chưa bị quân thù chiếm lĩnh , nếu ở lại đây chúng ta chỉ có thể bắn sạch đạn và sau đó đầu hàng nhưng nếu tổ chức một cuộc phản công ra ngoài thì chúng ta vẫn còn cơ hội đánh rút lui và hội quân cùng với Tiểu đoàn 3’’ . Dẫn đầu một đại đội có trộn lẫn một số binh sĩ từ 50e trên lưng ngựa , Cécile xuất hiện ở khu vực phía Tây cổng phía Bắc dưới sự bọc lót từ hỏa lực bắn từ trên lầu . Đại đội di chuyển ra khỏi cổng khoảng 50 bước chân về hướng Bắc và rẽ sang trái nhằm tiến lên đồi ‘’3 cây bạch dương’’ .

 

  Tiểu đoàn I./Lựu binh Quốc Vương và Tiểu đoàn điểu thương/số 59 lúc này đã chiếm lĩnh ngọn đồi nổ súng khiến Cécile ngã ngựa và bị thương , Đại úy Lagneaux bị thương nhưng vẫn nhận quyền chỉ huy Đại đội , Đại úy Patissier, Trung úy Richer và Chuẩn úy Morel bị thương . Toàn bộ Đại đội buộc phải quay trở lại lâu đài và tổ chức phòng ngự tại đây .

Tiểu đoàn 3/74e de Ligne lúc này đã tái tổ chức và tập hợp quân số tại nông trại Schafbusch , chuẩn bị cho một cuộc phản công nhằm dỡ bỏ sức ép khỏi Tiểu đoàn 1 tại Lâu đài . Tiểu đoàn tiến lên phía trước theo nhịp trống , di chuyển dọc con đường được che chắn bởi sườn đồi và sau đó triển khai thành một hàng ngang hướng về 2 Tiểu đoàn của Bộ Binh số 87 đang từ từ tiến lên sườn dốc Geissberg . Hiệu lệnh được khai hỏa được hô to khi đội hình của địch nằm trong khoảng 200 mét  ,và sau đó ‘’Tiến lên! Bằng lê!’’ ,  loạt đạn đã khiến quân Phổ khựng lại nhưng với lợi thế quân số đông hơn , Tiểu đoàn của Phổ tiếp tục leo lên sườn dốc nhằm thực hiện đòn vận động bọc sườn Tiểu đoàn Pháp . Đứng trước nguy cơ vỡ trận , Tiểu đoàn của Pháp buộc phải từ từ rút lui  ,  Đại úy Dreville và Đại úy Verhaeyhe tử trận , Trung úy Gastiniau bị thương lần thứ hai , Thiếu úy Nolet chết và trăng trối ‘’như một lời kêu gọi cao quý đến những binh sĩ của mình , Vive la France! Các cậu , hãy trả thù cho tôi’’ .

 Khoảng 2 giờ chiều , chứng kiến việc bản thân bị các khẩu pháo vây quanh từ mọi phía cũng như sau khi đã bắn sạch đạn cũng như việc Tiểu đoàn 3/74e de Ligne đã rút lui thì lực lượng phòng thủ trong lâu đài mới chấp nhận đầu hàng . Khoảng 200 binh sĩ cùng một vài sĩ quan bị bắt làm tù binh . Trung đoàn Lựu binh số 7 sau cuộc tấn công chịu thiệt hại nặng sau cuộc tấn công , chỉ tính riêng Tiểu đoàn điểu thương đã có 11 sĩ quan , 9 hạ sĩ quan , 157 binh sĩ bị giết và bị thương .

Trong suốt quãng thời gian Cécile kháng cự ở lâu đài , phần còn lại của Lữ đoàn Montmarie tập hợp quân số hai bên nông trại Schafbush và trên đường Strasbourg với Tiểu đoàn 3/50e de Ligne đồn trú bên trong nông trại, không còn có ý định phòng ngự và chuẩn bị rút lui . Khẩu đội Mitrailleuse của Sư đoàn đã rút về Cleebourg và 2 Khẩu đội cỡ 4 còn lại triển khai ở phía Tây Nam Steinseltz nhằm hỗ trợ cho cuộc rút lui của phần còn lại của Lữ đoàn đang phòng thủ sườn nam đồi Geissberg . Lữ đoàn kỵ binh của Septeuil  di chuyển dọc thung lũng Seltzbach giữa Steinseltz và Deutschenhof , che chở cánh phải của Lữ đoàn.

2.2.6. 2eDI Rút lui

Sau khi lâu đài Geissberg đầu hàng , cánh trái của Lữ đoàn số 41 tiến đến ngọn đồi phía Tây Seltzbach,  nổ súng lên các Lữ đoàn kỵ binh của Pháp ở đây và đe dọa cắt đứt đường rút của Tiểu đoàn 3/50e de Ligne và Tiểu đoàn 3/74e de Ligne . Cả 2 bên nổ súng quyết liệt , nông trại Schafbusch được phòng thủ bởi một nhóm nhỏ nhằm câu thêm thời gian cho 2 Tiểu đoàn rút lui và sau đó thất thủ bị tấn công từ nhiều phía bởi bộ binh Phổ bằng lưỡi lê . Lữ đoàn của Pháp bỏ lại một số trang thiết bị và lương thực tại Schafbusch  và rút lui về phía con rừng phía nam Steinseltz . Bộ binh Lữ đoàn số 41 không hề truy đuổi theo quân Pháp , chỉ có pháo binh bắn theo .

Trong khi khẩu đội của Engelhard vẫn đang ngắm bắn bộ binh ở sườn đồi Geissberg thì khẩu đội của Normann đã di chuyển theo bộ binh và triển khai ở phía Tây Nam Schafbusch nã đạn về phía Lữ đoàn của Pháp khi họ đang rút lui từ khoảng 900-1500m . Tiểu đoàn pháo kỵ của XI.AK. (Khẩu đội ngựa kéo 1 và Khẩu đội ngựa kéo 3) được triển khai qua phía Bắc Riedseltz và đến cùng vị trí với tuyến tản binh phía trước tham gia nã đạn về phía Lữ đoàn Pháp .   Vương Thái Tử Phổ lúc này xuất hiện tại nông trại Schafbusch và chúc mừng các binh sĩ về chiến thắng đầu tiên trên đất Pháp . Bộ binh Lữ đoàn số 42 và Lữ đoàn số 19 di chuyển lên đồi Geissberg sau khi đã hành quân đến chiến trường . Khoảng 2 giờ 30 , tư lệnh Tập Đoàn Quân III yêu cầu tạm ngừng quá trình truy đuổi địch đang rút lui bởi bộ binh và giao nhiệm vụ còn lại cho kỵ binh .Trước đó vào khoảng 11 giờ trưa , mệnh lệnh được gửi đến Sư đoàn kỵ binh số 4 yêu cầu nhanh chóng di chuyển đến Wachholderberg gần Altenstadt . Sĩ quan đưa tin khi được phái đến nhận ra Sư đoàn vẫn chưa di chuyển đến vị trí gặp nhau như kế hoạch bởi Sư đoàn phải chờ 1 tiếng tại Billigheim trong khi Sư đoàn số 10 tiến hành nhổ trại tại nơi này . Phải đến 1 giờ 30 chiều thì Sư đoàn kỵ binh mới di chuyển đến Ober-Otterbach và biết được về cuộc giao tranh ở Wissembourg thông qua Thiếu tá von Grodzki .

Vì lí do này , cuộc truy đuổi quân Pháp giờ đây phụ thuộc vào Kỵ binh Sư đoàn của  Sư đoàn số 9 . Long kỵ số 4 (Đại tá von Schenk) lúc này đang ở gần Schafbusch được lệnh tiến quân dọc ngã đường Sulz.  Tiểu đoàn Jäger số 11 tiến quân vào Riedseltz và bắt giữ 20 tù binh Pháp bị bỏ lại , tuy nhiên khi Tiểu đoàn I./số 88 khi di chuyển qua ngôi làng này đã bị một vài tay súng bắn trả khiến 1 người chết và 3 người bị thương  nên ngôi làng sau đó bị lục soát thêm một lần nữa .

Do Sư đoàn của Douay không có xe cứu thương nên những người bị thương đều bị bỏ lại phía sau , được cứu bởi quân y Đức hoặc tại đồn quân y ở Schafbusch , toàn bộ đều trở thành tù binh . Nguyên nhân của điều này là bởi  xe cứu thương của Sư đoàn  vào sáng hôm nay chỉ mới bắt đầu vận chuyển từ Strassbourg không thể đến được Riedseltz khi trận chiến kết thúc   , riêng lực lượng quân y Sư đoàn dưới quyền sĩ quan quân y Dauvé di chuyển bằng tàu hỏa đến khoảng 11 giờ 30 đã có mặt tại nông trại Schafbusch và tiến hành cứu chữa các thương binh đầu tiên . Toàn bộ những người này ở lại Schafbusch đều bị bắt làm tù binh sau đó và được dẫn đến Landau bởi 1 kỵ đội Long kỵ .

Vào khoảng 3 giờ 30 chiều , Tập Đoàn Quân III ban hành lệnh lập doanh trại từ Schafbusch . Bộ binh II.Bayerische AK. đóng quân trước thị trấn Wissembourg và phía Tây đường Sulz , Kỵ binh và Pháo binh nằm bên bờ trái sông Lauter ở đoạn phía Bắc và phía Đông thị trấn . Tiểu đoàn 3/Bộ binh (B) 5 và Tiểu đoàn Jäger (B) 10 , bảo vệ đường Wissembourg-Bitsch với các tiền đồn được thiết lập chạy dọc Rott đến Weiler và thiết lập liên lạc với lực lượng ở Bobenthal . Các cuộc đấu súng lẻ tẻ dọc các tiền đồn này được diễn ra tới tận sáng ngày hộm sau . 3 Tiểu đoàn và 1 kỵ đội được bố trí ở các tiền đồn dọc Seltzbach-Rott-đường Haguenau . V.AK. tập trung ở phía Nam Altenstadt , pháo binh Quân đoàn ở phía sau ngôi làng . Lữ đoàn số 19 , 2 kỵ đội từ Long kỵ số 14 và 1 khẩu đội bố trí ở đồi ‘’Ba cây bạch dương’’ làm vị trí tiền đồn . Sư đoàn số 21 từ XI.AK. đóng quân trên đồi Geissberg , Sư đoàn số 22 ở giữa tuyến đường sắt và rừng Niederwald với tiền đồn ở Riedseltz , Ober-Seebach và Schleithal . 1 Phân đội khác được triển khai đến Nieder-Lauterbach nhằm đề phòng cánh .

Đối với các lực lượng không tham chiến  : Quân đoàn hỗn hợp của Werder đã di chuyển đến Lauterburg trong ngày hôm  nay và thiết lập các tiền đồn dọc tuyến Lauterbourg-Mothern . Chủ lực của Sư đoàn Baden ở Lauterburg và Sư đoàn Württemberg trú quân gần đó ở phía Bắc.  I.Bayerische AK. đóng quân giữa Langenkandel , Minfeld và Minderslachen . 2 Tiểu đoàn thuộc Lữ đoàn số 24 , VI.AK. có mặt tại Landau thay thế Tiểu đoàn II./số 58 tại Annweiller .

Vào tối ngày hôm đó  Đại tá von Schenk báo cáo rằng Trung đoàn Long kỵ của ông đã đụng vộ với địch trên đường Sulz và bộ binh bố trí dọc các con đồi gần đó  , phần còn lại của Sư đoàn Douay đang rút lui về hướng Tây Nam thay vì rút lui qua đường này .

2.3 Sau trận đánh

2.3.1. Tổn thất sau trận đánh
Về thiệt hại của 3 Quân đoàn Đức :

Theo Đại Tham Mưu :  Thống kê thương vong sau trận đánh gồm 91 sĩ quan và 1460 binh sĩ , trong đó :

-Quân đoàn V. :
+1 Tướng và 2 ngựa bị thương (Trung tướng von Kirchbach)
+Tham mưu Sư đoàn số 9 có 1 sĩ quan bị thương , 1 ngựa bị thương và 1 ngựa bị giết
+Tiểu đoàn I./số 58 có 5 sĩ quan , 43 binh sĩ ,2 ngựa bị giết ; 7 sĩ quan , 121  binh sĩ , 1 ngựa bị thương ; 1 binh sĩ mất tích .
+Tiểu đoàn điểu thương/số 58 có 2 binh sĩ bị giết ; 4 sĩ quan , 58 binh sĩ bị thương ; 1 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn I./số 59 có 15 binh sĩ bị thương và 9 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn điểu thương/số 59 có 1 sĩ quan ,11 binh sĩ bị giết ; 4 sĩ quan , 75 binh sĩ bị thương ;  6 binh sĩ mất tích
Lựu binh Quốc Vương tấn công lâu đài Geissberg vào ngày hôm đó là trung đoàn chịu thương vong nặng nề nhất :
+Tiểu đoàn I./số 7 có 4 sĩ quan , 22 binh sĩ bị giết ; 4 sĩ quan , 84 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn II./số 7 có 1 sĩ quan , 17 binh sĩ bị giết ; 3 sĩ quan , 40 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn điểu thương/số 7 có 5 sĩ quan , 41 binh sĩ bị giết ; 6 sĩ quan , 125 binh sĩ bị thương
Tưởng chừng như lá cờ của Tiểu đoàn Điểu thương đã bị mất ở gần lâu đài Geissberg ,khi Thiếu tá von Kaisenberg bị thương nặng hỏi về lá cờ thì ông mới biết được lá cờ vẫn còn và đang được giữ bởi trung đội của Trung úy von Salish . Thiếu tá yêu cầu đem lá cờ đến để hôn lên lá cờ .  Trước đó , trong chiến dịch năm 1866 , cả 3 lá cờ của 3 tiểu đoàn thuộc Lựu Binh Quốc Vương đều bị đạn bắn thủng và có các miếng vải bạc vá lên những lỗ thủng này , lá cờ của Tiểu đoàn II. có 2 lỗ thủng được vá sau trận Ligny năm 1815 , ghi tên những người đã cứu lấy lá cờ trong trận đánh .

 

+Tiểu đoàn I./số 47 có 2 binh sĩ bị giết ; 11 binh sĩ , 1 ngựa bị thương ; 2 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn II./số 47 có 4 binh sĩ bị giết ; 1 sĩ quan , 7 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn điểu thương/số 47 có 1 sĩ quan , 7 binh sĩ bị giết ; 1 sĩ quan , 27 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn Jäger số 5 : 12 binh sĩ bị giết ; 3 sĩ quan , 52 binh sĩ bị thương
+Trung đoàn Long kỵ số 4 : 1 sĩ quan , 1 binh sĩ , 7 ngựa bị giết ; 1 sĩ quan, 4 binh sĩ bị thương ; 1 binh sĩ , 1 ngựa mất tích
+Trung đoàn Long kỵ số 14 : 1 ngựa bị giết ; 2 binh sĩ , 4 ngựa bị thương .
+Tiểu đoàn pháo bộ I./PDC số 5 : 5 ngựa bị giết ; 1 sĩ quan , 10 binh sĩ , 6 ngựa bị thương
+Tiểu đoàn pháo bộ II./PDC số 5 : 4 ngựa bị thương

-Quân đoàn XI. :
+Tiểu đoàn I./số 80 : 19 binh sĩ bị giết ; 4 sĩ quan ,67 binh sĩ bị thương ; 7 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn II./số 80 : 1 sĩ quan , 3 binh sĩ bị thương
+Tiểu đòan III./số 80 : 3 binh sĩ bị giết ; 2 sĩ quan ,15 binh sĩ bị thương
Một sĩ quan của Trung đoàn Điểu thương Thượng Hesse , số 80 viết lại sau trận đánh ‘’Vào ngày diễn ra trận chiến gần Wissembourg , chúng tôi đã có một ngày khổ cực nhất từng trải qua trong đời . Thức dậy lúc 2 giờ sáng , hành quân dưới mưa tầm tã đến 4 giờ sáng qua biên giới , 12 giờ trưa bắt đầu chiến đấu đến 4 giờ chiều , và sau cùng là đóng quân dưới cơn mưa khác’’

+Tiểu đoàn I./số 87 : 4 binh sĩ bị giết ; 2 sĩ quan , 25 binh  sĩ bị thương ; 9 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn II./số 87 : 1 sĩ quan , 10 binh sĩ bị giết ; 1 sĩ quan , 31 binh sĩ bị thương ; 8 binh sĩ , 1 ngựa mất tích
+Tiểu đoàn điểu thương/số 87 : 1 sĩ quan, 6 binh sĩ bị giết ; 6 sĩ quan , 72 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn Jäger số 11 : 2 binh sĩ bị giết ; 8 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn I./số 88 : 1 binh sĩ bị giết ; 3 binh sĩ bị thương
+Trung đoàn Khinh kỵ số 14 : 1 binh sĩ , 4 ngựa bị giết ; 2 binh sĩ , 9 ngựa bị thương ; 1 binh sĩ mất tích
+Trung đoàn Khinh kỵ số 13 : 3 ngựa bị thương
+Tiểu đoàn pháo bộ I./PDC số 11 : 2 sĩ quan , 2 binh sĩ , 5 ngựa bị thương
+Tiểu đoàn pháo kỵ/PDC số 11 : 1 ngựa bị giết ; 3 ngựa bị thương

-II.Bayerische-Armeekorps:
+Tiểu đoàn 1/Bộ binh 6 : 1 binh sĩ bị giết ; 7 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 6 : 2 binh sĩ bị thương ; 1 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn Jäger 8 : 1 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn 1/Bộ binh 9 : 1 binh sĩ bị giết ; 2 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn 2/Bộ binh 9 : 1 binh sĩ bị giết ; 8 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 9 : 2 binh sĩ bị giết ; 10 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn Jäger 6 : 1 binh sĩ  ,1 ngựa bị thương
+Sở chỉ huy Lữ đoàn bộ binh Bayern 8 :  1 binh sĩ , 1 ngựa bị thương
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 5 : 1 sĩ quan , 7 binh sĩ , 1 ngựa bị giết ; 5 sĩ quan , 42 binh sĩ ,1 ngựa bị thương ; 2 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn 1/Bộ binh 7 : 1 binh sĩ bị giết ; 4 binh sĩ bị thương
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 11 : 6 binh sĩ bị giết ; 3 sĩ quan , 49 binh sĩ , 1 ngựa bị thương ; 2 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn 3/Bộ binh 14 : 3 sĩ quan, 2 binh sĩ , 1 ngựa bị giết ; 48 binh sĩ bị thương ; 16 binh sĩ mất tích
+Tiểu đoàn Jäger 10 : 19 binh sĩ bị giết ; 3 sĩ quan , 73 binh sĩ bị thương ; 23 binh sĩ mất tích
+Trung đoàn Chevauxlegers 2 : 3 binh sĩ , 3 ngựa bị thương
+Trung đoàn pháo dã chiến Bayern 4 : 1 binh sĩ , 4 ngựa bị giết ; 1 sĩ quan , 8 binh sĩ , 18 ngựa bị thương
+Đại đội công binh dã chiến 4 : 1 ngựa bị thương

 
Về thiệt hại của Sư đoàn Pháp :

-Theo lịch sử Sư đoàn 2 , thiệt hại sĩ quan sau trận đánh vào khoảng 60 người
+Tư lệnh Sư đoàn - Gén.d.Div. Abel Douay tử trận , 1 Sĩ quan tham mưu Sư đoàn bị thương
+50e de Ligne gồm 5 người tử trận , 2 người tử thương và 8 người bị thương
+74e de Ligne gồm 7 người tử trận , 2 người tử thương và 12 người bị thương
+78e de Ligne gồm 1 người bị thương
+1er Tirailleur Algérien gồm 5 người tử trận , 2 người tử thương và 11 người bị thương

-Theo Nhật kí Quân Đoàn 1 , thiệt hại của Sư đoàn Douay vào khoảng 1500 người bị giết , bị thương và bị bắt làm tù binh
-Theo Nhật kí Sư đoàn 2 , thiệt hại của Sư đoàn vào khoảng 1100 binh sĩ và 70 sĩ quan . Toàn bộ 1 tiểu đoàn thuộc 74e de Ligne bị bắt làm tù binh ở Wissembourg
-Theo Đại Tham Mưu Đức : ‘’Thiệt hại của người Pháp ở khoảng bị giết và bị thương phải rất đáng kể , dù không thể được xác định chính xác…., tướng Abel Douay cùng 1000 tù binh , rơi vào tay người Đức , 1 khẩu pháo bị chiếm giữ và toàn bộ các trang thiết bị ở doanh trại cùng đoàn vận tải lương thực bị chiếm giữ’’

Thiệt hại (Thương/Vong) của 1er Tirailleurs Algérien sau trận đánh vào khoảng 18 sĩ quan và 518 hạ sĩ quan , binh sĩ  - cực kỳ nặng nề bởi Tiểu đoàn 4 vẫn chưa được tung vào trận chiến cũng như Đại đội 1/Tiểu đoàn 3 ở lại bảo vệ Sở chỉ huy Trung đoàn tại Oberhoffen . Vào buổi chiều sau trận đánh , Đại đội 6/Tiểu đoàn 3 chỉ có 2 hạ sỹ quan và 33 Turcos có mặt điểm danh , toàn bộ các sĩ quan đều không có mặt : Đại úy Kiener thương nặng ; Trung úy Moullé bị thương ; Thiếu úy Berthélemy bị thương ; Thiếu úy Mohamed Ben Ahmouda bị giết chết ; Trung úy Belamy là người đầu tiên bị giết chết trong trận chiến khi bị một viên đạn bắn trúng đầu ; Thiếu úy Cazals cũng bị giết chết bởi một viên đạn bắn trúng đầu ; con ngựa của Đại úy Tourangin bị giết chết ở nhà ga đường sắt , khi Đại úy tiếp tục đi bộ để quan sát thì trúng một viên đạn ở ngực và 1 viên ở chân ; Trung úy Grandmont bị trúng 9 phát đạn nhưng từ chối được khiêng cáng về sau để ở lại chiến đấu , xác của Trung úy nằm lại trên chiến trường ; Trung úy Mouça Ben Kouider bị giết chết . Toàn bộ các sĩ quan bị thương của Đại đội đều bị bắt làm tù binh .

Vào buổi tối hôm đó , tư lệnh Sư đoàn Bayern 4 đến xem các sĩ quan tù binh của Tiểu đoàn 2/74e de Ligne trước đó đồn trú trong thị trấn và dành những lời tán dương cho họ , Bothmer đã ước đoán một lực lượng mạnh hơn nhiều trong thị trấn bởi tổn thất gây ra cho bộ binh Bayern trong những giờ đầu trận đánh không hề nhỏ .

Xác chết của Abel Douay được đặt trong một căn phòng tại lâu đài Geissberg và sau đó được tìm thấy bởi quân Phổ sau đó .  

 

Ảnh : Vương thái tử Phổ trước xác chết của Abel Douay 

‘’Bei Weißenburg am ersten Tag,

   Das war der erste Taßenschlag.
   In ſein Blut fiel todesfahl
   Der Franzosen General,
   Douay war sein Name.’’

’’Ngày đầu ở Wissembourg
  Phát đạn trúng đầu tiên
  Trong máu mặt người chết nhợt nhạt
  Là vị tướng của Pháp
  Douay là tên ông ấy
  …’’  

- Theodor Fontane - Nhà văn người Phổ ( Đức ) 1819-1898

 Sau trận Wissembourg , tờ Berlin Post tưng bừng mô tả : ‘’Những người anh em thuộc dòng máu Đức đã có trận thử lửa đầu tiên , với một tinh thần cứng rắn nhất ‘’ . Tờ Volkszeitung của Phổ trong khi đó viết một dòng tương tự và khen ngợi người Bayern : ‘’Người Bayern đã hạ gục hoàn toàn kẻ thù của người Đức’’ . Những gì diễn ra trong trận chiến , như đã kể ở trên diễn ra khác xa so với những gì được truyền thông dư luận mô tả .

2.3.2 Các lực lượng còn lại của Pháp trong suốt trận đánh

Vào 5 giờ sáng , 78e de Ligne nhận được lệnh từ Douay tiến hành nhổ trại ở Vogelsberg và di chuyển đến Oberhoffen , Col du Pigeonier nhằm hội quân với 96e de Ligne tại đây . Khoảng 8 giờ sáng , Trung đoàn đã đến Pigeonier và nghe thấy tiếng pháo từ Wissembourg . Một lúc sau một lính khinh kỵ đến xác nhận rằng đã nổ ra giao chiến . Trung đoàn ở yên tại vị trí của mình , bảo vệ cánh trái của Sư đoàn đến tận 1 giờ chiều thì một sĩ quan tham mưu đến thông báo rằng Douay đã chết và hàng phòng ngự đang dần dần suy sụp . Đến khoảng 2 giờ 30 chiều thì âm thanh pháo nổ quy mô lớn nghe thấy ở khu vực xa hơn bên tay phải , lúc này toàn bộ các lực lượng từ Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 2 được gọi tập hợp trở lại trên đỉnh Col du Pigeonier . Không hề có bất cứ mệnh lệnh nào được đưa ra cho 78e nên trung đoàn tiếp tục ở yên vị trí của mình . Theo Lịch sử Bộ tổng tham mưu Pháp sau này nhận định , lẽ ra Trung đoàn nên gửi một vài sĩ quan đến gặp Douay từ trước để hỏi về mệnh lệnh , Trung đoàn có thể để lại Col du Pigeonier 3 Đại đội và di chuyển toàn bộ phần còn lại của Trung đoàn theo tiếng pháo nổ đến Wissembourg , lúc đó sẽ là khoảng 11 giờ trưa và có lẽ khi đó Trung đoàn sẽ giảm thiểu thiệt hại của Sư đoàn 2 bởi khi Pellé vào lúc đó tiến hành rút lui Lữ đoàn 2 , Trung đoàn sẽ cản bước quân Phổ gần bờ sông Lauter tạo điều kiện cho Lữ đoàn của Montmarie rút lui khỏi đồi Geissberg sớm hơn . Tuy nhiên ta có thể nhìn lại rằng Douay không thể dự đoán trước quy mô của cuộc tấn công của Tập Đoàn Quân III nhằm vào Sư đoàn của mình , nhưng mức độ quan trọng của Climbach không hề cao và Trung đoàn hoàn toàn có thể để lại 3 Đại đội và di chuyển toàn bộ lực lượng của mình đến Wissembourg .

96e de Ligne (Sư đoàn Ducrot) với nhiệm vụ đồn trú tại Wingen đã tập hợp tại Climbach vào sáng hôm đó . Tuy nhiên khi 78e de Ligne di chuyển đến Col de Pigeonier vào khoảng 8 giờ sáng thì tiếng pháo nổ nghe thấy từ hướng Wissembourg , chỉ huy Trung đoàn quyết định hoãn quá trình di chuyển về Wingen và chờ thêm mệnh lệnh , nhưng không hề có bất kì lệnh nào được gửi tới . Khoảng 11 giờ trưa , báo cáo về cuộc giao chiến của Sư đoàn Douay được gửi đến Ducrot . Tuy nhiên Ducrot lúc này đang di chuyển đến Lembach và phải đến 12 giờ 30 thì ông mới nhận được báo cáo và biết về việc Sư Đoàn của Douay đang bị tấn công . Ông lệnh cho phần lớn lực lượng Sư đoàn 1 tại Lembach bắt đầu hành quân đến Climbach và đích thân đến Col du Pigeonnier quan sát trận chiến .  Thống chế MacMachon (Vào ngày hôm trước , MacMahon đã có dự định di chuyển đến Wissembourg để quan sát tình hình ) gặp Ducrot trên đường và cả 2 cùng di chuyển đến chiến trường . Trước đó khi MacMahon định lên tàu hỏa để đi đến thị trấn thì nhận được bức điện tín với nội dung:

’’Từ Wissembourg đến Strassbourg  , 4 tháng 8 , 8 giờ 26

Tôi yêu cầu tàu số 20 buộc phải dừng ở Soultz , trong thị trấn hiện tại đang bốc cháy , bắn nhau gần nhà ga đường sắt ‘’

MacMahon lập tức cảnh báo Sư đoàn của Ducrot và Sư đoàn của Raolt bằng điện tín nhằm chuẩn bị hành quân , sau đó ông di chuyển bằng tàu hỏa đến Soultz . Tại nhà ga ở Soultz , trưởng ga tại đây nhận được tin ‘’Sư đoàn Douay đang bị tấn công bởi lực lượng vượt trội , tuyến đường sắt đến thị trấn đã bị cắt đứt ‘’ và một bản điện tín mới ngay lập tức được gửi đến cảnh báo rằng Wissembourg đã nằm trong tay địch và kết nối liên lạc sẽ bị gián đoạn kể từ đây . MacMahon xuống tàu và di chuyển hết tốc lực bằng đường bộ đến Lembach và gặp Ducrot trên đường đi . Ngay khi cả 2 đến Col du Pigeonnier , cảnh tượng đầu tiên đập vào mắt là Sư đoàn của Douay bị áp đảo từ mọi phía và đang rút lui từ đồi Geissberg về Cleebourg , Pfaffenschlick . Vào lúc này đã quá trễ để có thể thay đổi được cục diện trận đánh , Ducrot tiến hành tổ chức phòng ngự phòng trường hợp quân Phổ truy đuổi theo Sư đoàn Douay : 96e de Ligne bố trí ở Col du Pigeonnier và sườn phía Nam  ; Tiểu đoàn Chasseurs 13 , 18e de Ligne , 45e de Ligne bố trí dọc sườn núi Waldberg , ở khu vực phía nam thung lũng .

 2.4 Sau trận đánh

Tuy nhiên Tập Đoàn Quân III không hề truy đuổi theo tàn quân của Sư đoàn 2 mà tổ chức đóng quân tại chỗ , cả MacMahon và Ducrot đều quan sát quá trình đóng trại của quân Đức , ước tính một lực lượng khoảng 80.000 người (Có thể họ chỉ quan sát thấy XI.AK. trên đồi Geissberg và một phần Sư đoàn Bayern quanh Wissembourg) . Trước một lực lượng có quân số vượt trội , Sư đoàn 1 và 2 đều không có cơ hội chiến thắng nào do đó Thống chế MacMahon quyết định rút lui cả 2 Sư đoàn và dự định sẽ tập hợp toàn bộ Quân đoàn của ông tại Fræschwiller-cắt ngang ngã đường dẫn đến Bitche và Saverne , đánh một trận quyết định tại đây . Bản điện tín đầu tiên được gửi đến Haguenau thông báo cho Napoleon III vào buổi tối về quyết định của mình : Sư đoàn 1 , Sư đoàn 2 và Lữ đoàn kỵ binh Septeuil sẽ rút lui qua ngã Climbach , Lembach , Mattstall , Langensoultzbach đến Fræschwiller . Sư đoàn 3 trước đó rời Haguenau vào 5 giờ sáng nay sẽ đóng trại ở phía Tây Fræschwiller . Sư đoàn 4 trước đó rời Strassbourg vào 4 giờ 30  sáng nay , đến Haguenau vào 3 giờ chiều sẽ tiếp tục di chuyển đến Gunstett . Lữ đoàn kỵ binh của Michel cùng pháo binh và công binh Quân đoàn sẽ di chuyển từ Haguenau đến Reichshoffen mà không có bất cứ sự chậm trễ nào . Lữ đoàn kỵ binh của Nansouty phải nhanh chóng tập hợp Sư đoàn cấp trên của mình . Sư đoàn kỵ binh dự bị của Bonnemains ở Phalsbourg và Saverne sẽ có mặt ở Haguenau vào trưa ngày 5/8 . Tư lệnh Quân đoàn 7 (Gén.d.Div. Félix Douay - anh trai của Abel Douay-chỉ huy Sư đoàn 2/Quân đoàn 1 vừa tử trận) sẽ rời Colmar bằng tàu hỏa đến gặp MacMahon , Sư đoàn 1 của Conseil-Dumesnil sẽ di chuyển đến Haguenau và chờ lệnh ở đó .

Cuối cùng vào tối ngày hôm đó , MacMahon viết thư gửi kiểm lâm trưởng Haguenau yêu cầu ông ấy chặt cây làm rào ,cho nổ tung các cây cầu và phá hủy đường ray chạy dọc bìa rừng  . Một bức thư khác gửi đến trưởng ga Walbourg yêu cầu toàn bộ đường ray gần thành phố .

Như vậy một trận đánh lớn giữa Tập Đoàn Quân III của Vương Thái Tử Phổ và Quân đoàn 1 của MacMahon sắp diễn ra và sẽ là trận quyết định cục diện cánh phía Nam của chiến dịch trên mặt trận sông Rhine

CHƯƠNG TRƯỚC

CHƯƠNG KẾ