TRONG BÃO THÉP
Nhật ký của một chỉ huy xung kích
Bởi Ernst Jünger , lúc ấy là quân nhân tình nguyện , Trung úy và là Đại đội trưởng thuộc Trung đoàn Điểu thương Thống chế-Thái tử Albrecht xứ Phổ (Hannover) , số 73 . Hiện đang là Trung úy thuộc Trung đoàn (Hannover) số 16 của Reichswehr .
Dịch từ ấn bản lần thứ 2 vào năm 1921 bởi nhà xuất bản E.S. Mittler und Sohn , Berlin .
Giải nghĩa một số từ dịch
1) Landwehr , Landsturm
Trong hệ thống quân dịch của Lục quân Đức thì các binh được chia thành binh sĩ (sĩ quan) chính quy , binh sĩ (sĩ quan) dự bị , Landwehr và Landsturm . Landwehr là những người đã hoàn thành 3 năm nghĩa vụ chính quy và 4 năm dự bị tới 42 tuổi còn Landsturm là những người trên 42 tuổi và dưới 18 tuổi .
Nếu không viết gì thêm thì có nghĩa là binh sĩ chính quy hoặc dự bị , còn các binh sĩ Landwehr và Landsturm sẽ mang luôn quân hàm Landwehr và quân hàm Landsturm .
2) Füsillier
Tôi dịch hàm Füsillier là Điểu thương thủ . Đây là hàm binh nhì trong các trung đoàn điểu thương . Hàm này ngang hàng với hàm Lựu binh (Grenadier) , hàm Hỏa mai thủ (Musketeer) , hàm Pháo thủ (Kanonier) và hàm Kỵ sĩ (Reiter) trong Quân đội Hoàng gia Phổ .
3) Rittmeister
Từ này nếu dịch theo nghĩa đen thì có nghĩa là ''Bậc thầy cưỡi ngựa'' , đây là hàm kỵ binh của một sĩ quan chỉ huy kỵ đội , tương đương với hàm Hauptmann (Đại úy) của bộ binh và pháo binh nên tôi dịch luôn là Đại úy .
Lời tựa
Với bóng tối của sự khủng khiếp vẫn đang trùm xuống chúng ta. Cuộc chiến tranh tàn khốc nhất vẫn còn quá gần, khiến chúng ta chưa thể bao quát hết, huống chi là thấu suốt được tinh thần của nó. Tuy nhiên, một điều ngày càng hiện rõ đó là : tầm quan trọng vượt trội của vật chất. Chiến tranh đã lên đến đỉnh điểm trong các trận chiến vật chất; máy móc, sắt thép và thuốc nổ là những yếu tố then chốt. Ngay cả con người cũng bị xem như là một loại vật liệu. Các đơn vị quân đội bị nghiền nát hết lần này đến lần khác tại các điểm nóng của tiền tuyến, tan thành tro bụi, rồi lại được rút về và trải qua một quá trình hồi phục máy móc. Thế là “Sư đoàn đã sẵn sàng cho trận chiến lớn.”
Bức tranh chiến tranh thật ảm đạm, với những gam màu xám xịt và đỏ lòm; chiến trường là một hoang mạc điên cuồng, nơi sự sống chỉ lay lắt dưới lòng đất. Đêm xuống, những đoàn quân mệt mỏi lê bước trên những con đường nát tan, hướng về đường chân trời rực lửa. “Tắt đèn!” Đường đi ngập ngụa những đống đổ nát và những cây thánh giá. Không một khúc hát nào vang lên, chỉ có những tiếng chỉ huy khe khẽ và những lời chửi rủa ngắt quãng tiếng ken két của dây đai, tiếng lách cách của súng và xẻng. Những bóng ma lờ mờ hiện ra từ rìa những ngôi làng tan hoang, chui vào những chiến hào dài vô tận.
Không còn cảnh nhạc quân hành rộn rã đưa tiễn các khối đại đội ra trận như xưa. Điều đó thật nực cười. Không còn những lá cờ phấp phới trong làn khói thuốc súng trên những khối đội hình vuông vức và bình minh không còn rạng rỡ cho những ngày kỵ binh máu lửa trong những cuộc đấu kiếm và hy sinh một cách cao thượng. Hiếm khi nhìn thấy vòng nguyệt quế vinh danh những người xứng đáng.
Ấy vậy mà cuộc chiến tranh này vẫn có những người con và chất lãng mạn riêng! Những người anh hùng, nếu như từ này chưa trở nên tầm thường. Những kẻ liều lĩnh, vô danh, những người đồng đội gan dạ, không được phép phô trương sự dũng cảm của mình trước mắt mọi người. Họ đơn độc trong cơn bão táp chiến tranh, khi Thần Chết, kỵ sĩ áo đỏ, phi nước đại qua làn sương mù dày đặc với vó ngựa rực lửa. Chân trời của họ là miệng một hố bom, điểm tựa của họ là ý thức về nghĩa vụ, danh dự và giá trị nội tại. Họ là những người chế ngự nỗi sợ hãi; hiếm khi họ được giải thoát bằng cách đối mặt với kẻ thù, sau khi mọi điều kinh hoàng đã chất chồng lên đến đỉnh điểm và trùm lên thế giới của họ một tấm màn đỏ như máu. Rồi họ vươn lên với một tầm vóc tàn bạo, những con hổ uyển chuyển , những bậc thầy về thuốc nổ. Lúc đó, những bản năng nguyên thủy của họ trỗi dậy với những phương tiện hủy diệt tinh vi nhất.
Nhưng ngay cả khi guồng máy chiến tranh chậm lại, họ vẫn thật đáng ngưỡng mộ. Ngày ngày họ sống trong ruột đất, ẩm mốc bao phủ, bị tra tấn bởi tiếng tích tắc vĩnh hằng của những giọt nước nhỏ giọt. Khi mặt trời lặn sau những đường răng cưa của bóng tối đổ nát, họ thoát ra khỏi bầu không khí ô uế của những hang động đen ngòm, tiếp tục công việc đào bới hoặc đứng, như những cột trụ bằng sắt, canh gác suốt đêm trên những bờ lũy và nhìn chằm chằm vào ánh bạc lạnh lẽo của những quả pháo sáng xé gió. Hoặc họ lẻn đi như những thợ săn qua hàng rào dây thép gai kêu lách tách, vào vùng đất vô chủ hoang vu. Thường thì những tia chớp bất ngờ xé toạc bóng tối, tiếng súng nổ chát chúa và một tiếng thét tan vào hư vô. Cứ thế họ làm việc và chiến đấu, thiếu thốn lương thực và quần áo, như những người làm công nhật kiên nhẫn, mang gánh nặng sắt đá của Thần Chết.
Đôi khi họ trở về, đứng ngơ ngác trên những đại lộ nhựa đường của thành phố và nhìn cuộc sống đang hối hả trôi đi theo những nề nếp quen thuộc với vẻ hoài nghi. Rồi họ lao vào guồng quay đó, không muốn lãng phí một phút giây nào của những ngày ngắn ngủi, họ uống và hôn. Với sự tàn bạo đã trở thành một phần bản chất, họ nâng ly trong những đêm cuồng nhiệt cho đến khi thế giới chìm vào quên lãng. Ở đó, người ta để những người bạn đã ngã xuống được sống lại và chẳng thèm quan tâm đến ngày mai. Và rồi, họ lại lên đường, trở về những con đường quen thuộc của chiến tuyến.
Đó là hình ảnh người lính bộ binh Đức trong chiến tranh. Bất kể họ chiến đấu vì điều gì, cuộc chiến của họ đều vượt quá sức người. Những người con đã vượt lên trên dân tộc mình. Với nụ cười cay đắng, họ đọc những lời lẽ tầm thường trên báo chí, những lời sáo rỗng về anh hùng và cái chết anh hùng. Họ không muốn sự biết ơn đó, họ muốn sự thấu hiểu. Không lời cảm ơn nào có thể đủ lớn. Một hình ảnh: đỉnh núi Alpen cao nhất, tạc thành gương mặt dưới chiếc mũ sắt nặng nề, lặng lẽ và nghiêm nghị nhìn xuống quê hương, xuôi theo dòng sông Rhine về phía biển khơi tự do. — Rồi một ngày kia sẽ đến…
Mục đích của cuốn sách này là mô tả một cách khách quan cho người đọc những gì một người lính bộ binh, với tư cách là một điểu thương thủ và là một chỉ huy, đã trải qua trong suốt cuộc chiến tranh vĩ đại giữa lòng một trung đoàn danh tiếng[1], và những gì anh ta đã suy nghĩ trong quá trình đó. Nó được ghi chép dựa trên nội dung từ cuốn nhật ký chiến tranh của tôi. Tôi đã cố gắng ghi lại những ấn tượng của mình một cách trực tiếp nhất có thể, bởi vì tôi nhận thấy những ấn tượng phai nhạt nhanh chóng như thế nào và chúng mang một màu sắc khác chỉ sau vài ngày. Cần phải rất có nghị lực để lấp đầy chồng sổ tay này, trong những quãng nghỉ ngắn ngủi của cuộc giao tranh, sau một ngày làm việc ở tiền tuyến, dưới ánh sáng lờ mờ của ngọn nến, trên bậc thang của những đường hầm hẹp, trong một hố bom phủ lều hoặc trong những hầm rượu ẩm ướt của các phế tích; tuy nhiên, điều đó đã rất xứng đáng. Tôi đã giữ được những ký ức và những trải nghiệm vào thời ấy trong những trang nhật ký . Con người thường có xu hướng lý tưởng hóa những gì đã trải qua và che đậy những điều xấu xí, nhỏ nhặt và tầm thường. Một cách vô thức, anh ta tự biến mình thành “anh hùng”.
Tôi không phải là phóng viên chiến trường , vì thế tôi không đưa ra một bộ sưu tập anh hùng. Tôi không muốn mô tả những gì có thể đã xảy ra, mà là những gì đã xảy ra.
Iliacos muros peccatur intra et extra. Mức độ khách quan của một cuốn sách như vậy là thước đo giá trị nội tại của nó. Chiến tranh, giống như mọi hành động của con người, bao gồm cả thiện và ác. Chỉ ở đây, nơi sức mạnh của các dân tộc được nâng lên mức cao nhất, những mâu thuẫn mới trở nên gay gắt hơn so với bình thường. Bên cạnh những giá trị cao cả tột đỉnh là những vực thẳm đen tối nhất. Ở đó, nơi một người đạt đến mức độ hoàn hảo gần như thần thánh, sự hy sinh quên mình cho một lý tưởng đến mức hy sinh cả tính mạng, lại có một người khác tham lam lục lọi túi tiền của người vừa mới tắt thở. Những kẻ say sưa với những lời lẽ vĩ đại thì suy sụp thảm hại trong khoảnh khắc nguy hiểm. Những người đàn ông mà phẩm chất tưởng chừng như đá núi lại “thực tế” trong giờ phút quyết định, mà không rút kiếm, thanh kiếm mà bình thường vẫn kêu leng keng. Những người khác lại say sưa thâu đêm suốt sáng, trong khi ánh lửa xa xăm rực trời và tiếng nổ nhẹ nhàng cảnh báo vọng đến bên cửa sổ.
Những điều đó cần phải được nói ra. Để từ đó, người đàn ông thực thụ, người chiến binh vô danh, chân chính, được thúc đẩy bởi tinh thần, người đã làm tròn bổn phận của mình, vào ngày cuối cùng cũng như ngày đầu tiên, sẽ nổi bật một cách rực rỡ từ cái nền đen tối này. Vậy thì cơn say năm 1914 là gì? Một sự ám thị tập thể! Ấy vậy mà, tôi đã biết bao nhiêu người mang trong lớp áo xám một trái tim bằng vàng và một ý chí bằng thép, một sự lựa chọn của những người giỏi nhất, những người đã ném mình vào vòng tay của cái chết — với một sự vui vẻ không hề thay đổi. Dù các bạn đã ngã xuống trên chiến trường rộng lớn, khuôn mặt nghèo nàn, biến dạng vì máu và bùn đất hướng về phía kẻ thù, bị bất ngờ trong những hang động tăm tối hay chìm trong bùn lầy của những đồng bằng vô tận, những người lính ngủ yên cô đơn, không có thánh giá; điều đó đối với tôi là Tin Mừng: các bạn đã không hy sinh vô ích. Ngay cả khi mục tiêu có lẽ là một cái gì đó khác, lớn hơn những gì các bạn mơ ước. Chiến tranh là cha đẻ của muôn vật. Hỡi những người đồng đội, giá trị của các bạn là bất diệt, Đài tưởng niệm của các bạn nằm sâu trong trái tim của những người anh em đã sát cánh cùng các bạn, được bao bọc bởi vòng lửa. Chúng tôi đã không đặt những dải băng trắng lên vết thương của các bạn và nhìn vào đôi mắt đang nhắm nghiền của các bạn, khi tấm màn của vĩnh hằng cuốn lên cao sao?
Cầu mong cuốn sách này góp phần mang đến một hình dung về những gì các bạn đã cống hiến. Chúng ta đã mất mát rất nhiều, có lẽ là tất cả, kể cả danh dự. Nhưng có một điều còn lại với chúng ta: ký ức đáng kính về các bạn, về đội quân vĩ đại nhất từng cầm vũ khí và về cuộc chiến khốc liệt nhất từng diễn ra. Giữ vững điều đó giữa thời đại rên rỉ yếu đuối, suy đồi đạo đức và sự phản bội này là nghĩa vụ cao cả nhất của mỗi người, những người không chỉ chiến đấu cho sự vĩ đại của nước Đức bằng súng và lựu đạn, mà còn bằng cả trái tim sống.
[1] Trung đoàn Điểu thương số 73 , tiền thân là Trung đoàn Vệ sĩ Hoàng Gia Hannover là trung đoàn đã cầm cự đảo Gibraltar suốt 4 năm từ 1779 đến năm 1783 trước các cuộc tấn công dữ dội của quân Tây Ban Nha và quân Pháp . Chính vì chiến công này mà cổ tay áo trên áo khoác màu xanh dương của chúng tôi vẫn đề dòng chữ ''Gibraltar'' . Truyền thống này được tiếp giữ bởi Đại đội 5 thuộc Trung đoàn Reichswehr số 16 .
Lời tựa trong ấn bản lần thứ 2
Nhanh chóng hơn dự kiến, nhu cầu tái bản lần thứ hai đã trở nên cấp thiết. Từ những lá thư và cuộc trò chuyện, tôi nhận thấy mục đích của cuốn sách đã thành hiện thực, tinh thần của những người nơi tiền tuyến đã được chạm đến. Còn ai có thể thấu hiểu họ hơn một người đã bốn năm ròng rã ẩn mình trong mọi ngóc ngách, hang hốc của Mặt trận phía Tây, giữa vòng vây của họ?
Sự quan tâm dành cho những biến cố của một thời đại đã vùi dập chúng ta đến tận cùng là vô cùng ý nghĩa. Toàn thể dân tộc không hề có ý định phủ nhận những điều mà vô số người đã ngã xuống vì nó. Chiến tranh là một vấn đề mà tất cả mọi người đều liên quan. Nếu giờ đây, thần kinh của chúng ta vẫn còn run rẩy bởi sự kinh hoàng của hình hài bên ngoài chiến tranh, thì có lẽ, đối với các thế hệ sau, nó sẽ hiện ra như những bức tranh Chúa bị đóng đinh của các bậc thầy xưa: Một ý niệm vĩ đại, vượt lên trên bóng tối và máu lệ. Rồi có lẽ người ta sẽ nghĩ về chúng tôi với lòng xúc động, về chúng tôi và những hy vọng, cảm xúc đã từng xé lòng chúng tôi khi lạc lối trong bóng tối, giữa những hoang mạc gào thét.
Hay lẽ nào, dòng chảy thời đại sẽ trở nên dữ dội đến mức không ai còn có thể hiểu được vì sao chúng tôi lại xem nhẹ mạng sống hơn lý tưởng của mình?
Tôi không thể tin được vào điều đó.
Berlin, tháng 7 năm 1921.
Phụ lục
1.Orainville
2.Từ Bazancourt đến Hattonchâtel
3.Les Eparges
4.Douchy và Monchy
5.Cuộc sống thường ngày ở vị trí chiến đấu
6.Mở đầu chiến dịch tấn công trên sông Somme
7.Guillemont
8.Tại St. Pierre-Vaast
9.Cuộc rút lui mùa hè
10.Ở làng Fresnoy
11.Chống lại quân Ấn Độ
12.Langemarck
13.Regniéville
14.Lại là Flander
15.Trận Cambrai
16.Trên sông Conjeul
17.Trận chiến khổng lồ
18.Quân Anh tiến công
19.Cuộc xung kích cuối cùng của tôi
1.Orainville
Đoàn tàu dừng lại ở Bazancourt, một thị trấn nhỏ thuộc vùng Champagne. Chúng tôi bước xuống. Với vẻ thành kính pha lẫn chút hoài nghi, chúng tôi lắng nghe nhịp điệu đều đặn của cỗ máy nghiền chiến tranh, một điệu nhạc mà trong những năm dài sắp tới sẽ trở thành thói quen của chúng tôi. Nằm ở rất xa là một đám khói trắng của đạn phá mảnh tan ra giữa bầu trời tháng mười hai xám xịt. Hơi thở chiến trận thổi tới, khiến chúng tôi rùng mình một cách kỳ lạ. Phải chăng chúng tôi đã linh cảm được rằng gần như tất cả chúng tôi sẽ bị nuốt chửng trong những ngày mà tiếng gầm gừ tối tăm đằng xa kia sẽ trỗi dậy thành tiếng sấm rền triền miên? Người trước, kẻ sau?
Chúng tôi đã rời bỏ giảng đường, bàn ghế nhà trường và bàn làm việc, và trong những tuần huấn luyện ngắn ngủi, chúng tôi đã hòa quyện thành một khối lớn đầy nhiệt huyết, những người mang trong mình lí tưởng Đức của những năm 1870. Lớn lên trong tinh thần của một thời đại duy vật chất, trong tất cả chúng tôi đều nhen nhóm khát khao về những điều phi thường, về những trải nghiệm vĩ đại. Và rồi chiến tranh đã ập đến, cuốn lấy chúng tôi như một cơn say. Trong cơn mưa hoa, chúng tôi lên đường, say sưa trong tâm thế Morituri. Chiến tranh nhất định sẽ mang đến cho chúng tôi những điều vĩ đại, mạnh mẽ, thiêng liêng. Nó hiện ra trước mắt chúng tôi như một hành động nam tính, một cuộc đấu súng vui vẻ trên những cánh đồng hoa đẫm sương máu. “Trên đời này không có cái chết nào đẹp hơn thế…”. Ôi, chỉ cần không phải ở nhà, chỉ cần được tham gia!
“Tập hợp thành đội hình hàng dọc!” Trí tưởng tượng sôi nổi dịu lại khi hành quân trên nền đất sét nặng trĩu của vùng Champagne. Ba lô, đạn dược và súng trường nặng trĩu như chì. “Bước ngắn thôi. Đừng tụt lại phía sau!”
Than ôi, cánh hồn vút tận trời xanh,
Cánh xác phàm sao đuổi theo kịp được?
Cuối cùng, chúng tôi cũng đến được làng Orainville, chỗ đóng quân của Trung đoàn Điểu thương số 73, một trong những ngôi làng điển hình của vùng quê ấy, được tạo nên bởi năm mươi ngôi nhà nhỏ bằng gạch hoặc đá phấn, nép mình quanh một trang viên rợp bóng cây.
Cảnh tượng trên con đường làng hiện ra thật xa lạ đối với những đôi mắt quen với các thành thị lớn . Chỉ lác đác vài bóng dân thường rụt rè, rách rưới; đâu đâu cũng là lính tráng trong bộ quân phục cũ kỹ, sờn rách, khuôn mặt sạm nắng gió, hầu hết đều rậm râu quai nón, chậm rãi tản bộ hoặc túm tụm trước cửa nhà, đón chào lũ tân binh chúng tôi bằng những lời trêu đùa. Đâu đó, một bếp dã chiến tỏa hương thơm lừng của món súp đậu Hà Lan, vây quanh bởi những người lính mang đồ đựng thức ăn kêu lạch xạch. Chất lãng mạn kiểu Wallenstein càng thêm đậm nét bởi sự tàn tạ đang bao trùm ngôi làng.
Sau đêm đầu tiên ngủ trong một nhà kho khổng lồ, chúng tôi được viên sĩ quan phụ tá trung đoàn, Trung úy von Brixen lúc bấy giờ, phân công nhiệm vụ tại sân của trang viên, và tôi được điều về Đại đội 9.
Ngày đầu tiên ngoài chiến trường của chúng tôi không thể trôi qua mà không để lại một ấn tượng sâu sắc: Chúng tôi đang ngồi trong trường học được chỉ định làm nơi đóng quân và ăn sáng. Bỗng nhiên, một loạt tiếng nổ ầm ĩ vang lên gần đó, trong khi lính tráng từ khắp các ngôi nhà đổ xô về phía cổng làng. Chúng tôi cũng chạy theo, dù chưa hiểu rõ lý do là để làm gì . Lại một âm thanh kỳ lạ mà tôi chưa từng nghe thấy, xé gió rít trên đầu, rồi chìm nghỉm trong một tiếng nổ long trời lở đất. Tôi ngạc nhiên khi thấy những người xung quanh mình khúm núm như thể đang đối mặt với một mối đe dọa khủng khiếp.
Ngay sau đó, những nhóm người đen nghịt xuất hiện trên con đường làng vắng tanh, lôi những bó đồ đen trũi bằng vải bạt hoặc trên đôi tay đan chặt vào nhau. Với một cảm giác khó tả, mơ hồ như không thật, tôi sững sờ nhìn một thân hình đẫm máu, với chân gần như đứt rời và lủng lẳng bên mình, anh ta không ngừng thều thào tiếng kêu cứu “Cứu… với!” và được khiêng vào một ngôi nhà có lá cờ Chữ thập đỏ phấp phới trước cổng. – Chuyện gì vừa xảy ra vậy? Chiến tranh đã lộ nanh vuốt và rũ bỏ chiếc mặt nạ hiền lành. Mọi thứ thật bí ẩn, thật vô cảm. Hầu như không ai nghĩ đến kẻ thù, cái bí ẩn, xảo quyệt nào đó ở đằng xa. Sự kiện hoàn toàn lạ lùng này gây ấn tượng mạnh đến nỗi phải rất cố gắng mới có thể hiểu được mối liên hệ giữa mọi thứ. Nó giống như một bóng ma hiện hình giữa thanh thiên bạch nhật.
Một quả đạn pháo đã nổ ngay trên cổng trang viên, hất tung một đám mây đá và mảnh vỡ vào lối vào, đúng lúc những người bên trong, bị đánh thức bởi những tiếng nổ đầu tiên, đang tràn ra khỏi cổng. Nó đã cướp đi sinh mạng của 13 người, trong đó có nhạc trưởng Gebhard, một gương mặt quen thuộc với tôi từ các buổi hòa nhạc ở quảng trường Hanover. Một con ngựa bị buộc gần đó đã đánh hơi thấy nguy hiểm trước cả con người, chỉ vài giây trước đó đã giật đứt dây cương và phi nước đại vào sân trang viên mà không hề bị thương.
Trong cuộc trò chuyện với những người đồng đội, tôi nhận thấy sự cố này đã làm nguội bớt nhiệt huyết chiến tranh của không ít người. Việc nó cũng tác động mạnh mẽ đến tôi khiế tôi gặp phải vô số ảo giác thính giác, khi tiếng bánh xe của bất kỳ chiếc xe nào đi qua cũng bị tôi nhầm thành tiếng nổ kinh 1 hoàng của quả đạn pháo định mệnh.
Vào buổi tối cùng ngày, khoảnh khắc được chờ đợi từ lâu cuối cùng cũng đến, khi chúng tôi với hành trang nặng trĩu, lên đường đến vị trí tiền tuyến. Con đường của chúng tôi dẫn qua những phế tích làng Betricourt nhô lên trong bóng tối nửa vời huyền ảo, đến một ngôi nhà kiểm lâm hẻo lánh ẩn mình trong rừng thông, được gọi là "Fasanerie", nơi đóng quân của lực lượng dự bị trung đoàn, bao gồm cả Đại đội 9 đóng quân ở đó cho đến đêm nay. Chỉ huy của họ là Trung úy d.R. Brahms.
Chúng tôi được chào đón, chia thành các nhóm và chẳng mấy chốc đã hòa mình vào vòng tay của những người đồng đội râu ria xồm xoàm, lấm lem bùn đất, những người chào đón chúng tôi bằng một chút thiện cảm pha lẫn sự trớ trêu. Chúng tôi được hỏi tình hình ở Hanover thế nào, và liệu chiến tranh có sắp kết thúc hay không. Sau đó, cuộc trò chuyện nhanh chóng chuyển sang những chủ đề đơn điệu về công sự, bếp dã chiến và các vấn đề khác của chiến tranh.
Một lúc sau, trước cửa nơi trú ẩn giống như hầm trú ẩn của chúng tôi vang lên tiếng gọi: “Bước ra!” Chúng tôi tập hợp theo nhóm của mình và khi nghe khẩu lệnh “Nạp đạn và khóa an toàn!”, mỗi người chúng tôi đều nhét từng viên đạn vào hộp đạn với sự phấn khởi thầm kín trong lòng .
Rồi cứ thế, lặng lẽ, người nối người đi thành hàng dọc, chúng tôi đi xuyên qua vùng nông thôn về đêm, rải rác những mảng rừng tối tăm. Thỉnh thoảng, một phát súng đơn độc vang vọng, hoặc một quả pháo sáng xé gió rít lên, chiếu rọi cả khu vực một cách ma quái trong chốc lát rồi lại trả bóng tối về với màn đêm sâu thẳm hơn. Tiếng lách cách đơn điệu của súng và xẻng bị tiếng cảnh báo "Chú ý, dây thép gai!" ngắt quãng. Biết bao lần sau lần đầu tiên ấy, tôi đã bước đi trong tâm trạng nửa u sầu, nửa kích động qua những vùng đất hoang vắng để đến tiền tuyến!
Rồi bỗng dưng có tiếng xé gió và theo sau bởi một tiếng rầm , và câu chửi :
''Đạn pháo bay tới thì phải mở mồm báo một tiếng đi chứ!''
Rồi viên hạ sĩ tiếp tục câu chuyện :
''Im đi ! Bộ ông nghĩ bọn Pháp lấy bùn bịt tai à ?''
Cuối cùng, chúng tôi nhảy xuống một chiến hào ngoằn ngoèo như những con rắn trắng xuyên qua màn đêm để đến vị trí chiến đấu. Ở đó, tôi thấy mình cô đơn và run rẩy giữa hai ụ súng, căng thẳng nhìn chằm chằm vào hàng thông phía trước chiến hào, nơi trí tưởng tượng của tôi vẽ ra đủ thứ bóng ma, trong khi thỉnh thoảng một viên đạn lạc bay qua cành cây kêu lốp bốp. Sự thay đổi duy nhất trong khoảng thời gian dường như vô tận này là việc tôi được một người đồng đội lớn tuổi hơn gọi đi và cùng anh ta lạch bạch theo một lối dài và hẹp đến một hố quan sát tiền tiêu, nơi chúng tôi lại tiếp tục bận rộn quan sát tiền cảnh. Hai tiếng đồng hồ trong một hố đá phấn trống trải, tôi cố gắng tìm kiếm giấc ngủ trong sự kiệt sức. Khi bình minh ló dạng, tôi nhợt nhạt và lấm lem bùn đất như những người khác, và tôi có cảm giác như thể mình đã sống cuộc đời chui lủi này hàng tháng trời rồi.
Vị trí của trung đoàn uốn lượn quanh các đồi đá phấn của vùng Champagne, đối diện với ngôi làng Le Gauda. Bên phải, nó tựa vào một khu rừng lổn nhổn đã bị thổi bay bởi đạn pháo , sau đó chạy qua những cánh đồng củ cải đường rộng lớn, nơi những chiếc quần đỏ của những người lính xung phong ngã xuống sáng rực lên, và kết thúc ở một vùng trũng , nơi đường liên lạc với Trung đoàn số 74 được duy trì bằng các cuộc tuần tra ban đêm. Con lạch róc rách chảy qua đập tràn của một cối xay gió đổ nát, được bao quanh bởi những cây cối âm u. Một nơi trú ngụ đáng sợ , nhất là khi ban đêm mặt trăng chiếu những bóng hình đổi thay qua những đám mây rách rưới, và những âm thanh kỳ lạ dường như hòa lẫn vào tiếng róc rách của nước và tiếng xào xạc của lau sậy.
Công việc ở đây vô cùng vất vả. Cuộc sống bắt đầu khi màn đêm buông xuống là thời điểm toàn bộ quân số phải đứng trong chiến hào . Từ 10 giờ đêm đến 6 giờ sáng, mỗi nhóm chỉ được phép cho hai người ngủ, vì vậy mỗi người được ngủ đêm hai tiếng, nhưng giấc ngủ ấy thường bị cản trở bởi việc bị đánh thức sớm, đi lấy rơm và những công việc khác.
Hoặc là người ta phải canh gác trong chiến hào , hoặc là rút vào một trong vô số hố quan sát tiền tiêu, được nối với vị trí chiến đấu bằng những đường hào giao thông dài, đào sâu; một kiểu bảo đảm an ninh mà do sự lộ liễu của các tiền tiêu nên chẳng mấy chốc đã bị từ bỏ trong quá trình chiến tranh .
Những ca gác đêm dài dằng dặc, mệt mỏi kinh khủng này, vào thời tiết quang đãng và thậm chí cả khi trời giá rét thì vẫn còn chịu đựng được, nhưng chúng trở nên đau khổ khi trời mưa, như thường thấy vào tháng Giêng. Khi hơi ẩm thấm qua tấm bạt che đầu, rồi đến áo khoác và quân phục, và nhỏ giọt xuống cơ thể hàng giờ liền, người ta rơi vào một tâm trạng mà ngay cả tiếng bước chân rào rào của ca trực thay thế cũng không thể xua tan đi được. Bình minh rạng rỡ soi rõ những thân hình mệt mỏi, lấm lem phấn trắng, răng đánh vào nhau lập cập, với khuôn mặt tái mét ngả mình xuống đống rơm mục nát của những hầm trú ẩm dột nát. Những hầm trú ẩn ấy! Đó là những hố khoét vào vách đá phấn, được che phủ bằng một lớp ván và đất. Nếu trời mưa, chúng còn nhỏ giọt cả ngày sau đó; vì vậy, một kiểu hài hước treo cổ nào đó đã đặt cho chúng những cái tên thích hợp như "Hang động", "Nhà tắm nam", v.v. Nếu có nhiều người muốn nghỉ ngơi trong đó, họ buộc phải duỗi chân ra ngoài hào như những cái bẫy chân không thể sai lầm đối với bất kỳ ai đi qua. Trong những điều kiện như vậy, giấc ngủ ban ngày cũng chẳng đáng nói. Ngoài ra, người ta còn phải đứng gác ban ngày hai tiếng đồng hồ, dọn dẹp hào , đi lấy thức ăn, cà phê, nước uống và nhiều thứ khác nữa.
Bạn sẽ hiểu rằng cuộc sống khác thường này dường như vô cùng khắc nghiệt đối với chúng tôi, đặc biệt là khi chúng tôi còn bị hầu hết những người lính cũ bắt nạt theo đủ mọi kiểu. Thói quen này, đã được mang từ doanh trại vào chiến tranh, góp phần không nhỏ vào việc làm cho những ngày tháng gian khổ của chúng tôi càng thêm cay đắng, nhưng nó đã biến mất sau trận chiến đầu tiên mà chúng tôi cùng nhau vượt qua. Đối với người lính nghĩa vụ, việc chúng tôi tình nguyện nhập ngũ cũng khó hiểu. Anh ta coi đó là một sự kiêu ngạo nhất định, một quan điểm mà tôi đã gặp phải thường xuyên trong chiến tranh.
Thời gian đại đội đóng quân ở hậu phương cũng chẳng khá khẩm hơn là bao. Chúng tôi khi đó sống trong những hầm trú ẩn đất lợp cành thông tại Fasanerie hoặc trong khu rừng nhỏ Hiller-Wäldchen, nơi nền đất đầy phân bón ít nhất cũng tỏa ra một hơi ấm lên men dễ chịu. Đôi khi người ta tỉnh dậy trong một vũng nước sâu đến mắt cá chân. Mặc dù trước đây tôi chỉ biết đến bệnh thấp khớp qua tên gọi, nhưng chỉ sau vài ngày do liên tục bị ẩm ướt, tôi đã cảm thấy đau nhức ở khắp các khớp. Những đêm ở đây cũng không dành cho giấc ngủ, mà được sử dụng để đào sâu thêm nhiều hào giao thông tiếp cận tiền phương .
Một tia sáng trong sự đơn điệu buồn tẻ này là sự xuất hiện của bếp dã chiến vào mỗi buổi tối ở góc rừng Hiller-Wäldchen, nơi khi nắp nồi mở ra, một mùi hương tuyệt vời của đậu Hà Lan với thịt xông khói hoặc những món tuyệt vời khác lan tỏa. Nhưng ngay cả ở đây cũng có một nhược điểm : rau khô, thứ bị những người sành ăn thất vọng chế nhạo là "hàng rào dây thép gai" hoặc rau "thiệt hại mùa màng".
Những ngày nghỉ ngơi ở Orainville là dễ chịu nhất, được dành cho việc ngủ nướng, dọn dẹp đồ đạc và tập luyện. Đại đội trú ngụ trong một nhà kho khổng lồ, chỉ có hai chiếc thang tựa như thang gà làm lối vào và lối ra. Mặc dù tòa nhà vẫn còn đầy rơm, nhưng bên trong vẫn có lò sưởi. Một đêm nọ, tôi lăn vào một chiếc lò sưởi và chỉ tỉnh dậy nhờ những nỗ lực của một số đồng đội, những người đã tích cực dập lửa cho tôi. Kinh hoàng thay, tôi nhận ra rằng mặt sau quân phục của mình đã bị cháy sém nặng, đến nỗi tôi phải đi lại trong bộ dạng giống như áo đuôi tôm một thời gian dài.
Sau một thời gian ngắn ở trung đoàn, hầu như tất cả chúng tôi đều đánh mất những ảo tưởng mà mình đã mang theo khi lên đường. Thay vì những hiểm nguy như mong đợi, chúng tôi chỉ thấy bùn lầy, công việc và những đêm mất ngủ, những thứ đòi hỏi một thứ chủ nghĩa anh hùng mà chúng tôi không mấy mặn mà. Sự gắng sức liên tục này là lỗi của ban chỉ huy, những người chưa nắm bắt được tinh thần của cuộc chiến hầm hào kiểu mới. Trong một cuộc chiến ngắn ngủi, táo bạo, sĩ quan có thể và phải vắt kiệt sức lực của binh lính một cách tàn nhẫn, nhưng trong một cuộc chiến kéo dài lê thê, điều này dẫn đến sự suy sụp về thể chất và tinh thần. Số lượng lính canh khổng lồ và công việc đào hào giao thông không ngừng nghỉ phần lớn là không cần thiết và thậm chí có hại. Điều quan trọng không phải là những công sự vĩ đại, mà là lòng dũng cảm và sự sung sức của những người lính đứng sau chúng. "Trái tim sắt đá trên những con tàu gỗ sẽ giành chiến thắng trong các trận chiến."
Chúng tôi cũng nghe thấy tiếng đạn réo trong hào giao thông, thỉnh thoảng cũng hứng chịu vài quả đạn pháo từ các pháo đài Reims, nhưng những sự kiện chiến tranh nhỏ nhặt này vẫn còn kém xa so với những kỳ vọng của chúng tôi. Tuy vậy, đôi khi chúng tôi cũng được nhắc nhở về sự nghiêm trọng đẫm máu đang ẩn sau những diễn biến tưởng chừng như vô nghĩa này. Ví dụ, vào ngày 8 tháng 1, một quả đạn pháo đã rơi trúng Fasanerie và giết chết Trung úy Schmidt, sĩ quan phụ tá tiểu đoàn của chúng tôi.
Vào ngày 27 tháng 1, để vinh danh Hoàng đế của chúng tôi, chúng tôi đã đồng thanh hô vang "Hurra" ba tiếng thật lớn và cùng nhau cất cao bài "Heil dir im Siegerkranz" trên toàn bộ chiến tuyến dài dằng dặc, dưới âm thanh ''cộng hưởng'' của súng trường địch.
Trong những ngày này, tôi đã có một trải nghiệm vô cùng khó chịu, suýt chút nữa đã khiến sự nghiệp quân ngũ của tôi kết thúc sớm và không mấy vẻ vang. Đại đội đóng quân ở cánh trái, và tôi phải ra tiền đồn với một người đồng đội vào lúc gần sáng sau một đêm hoàn toàn mất ngủ. Vì quá lạnh, tôi đã trùm chăn lên đầu, điều bị cấm, và tựa vào một gốc cây, sau khi đặt khẩu súng trường xuống một bụi cây bên cạnh. Bỗng nhiên, tôi nghe thấy một tiếng động phía sau lưng, vội vàng với tay ra – khẩu súng đã biến mất! Viên hạ sĩ quan tuần tra, một đại diện sĩ quan, đã lẻn đến chỗ tôi và lẳng lặng lấy khẩu súng đi. Để trừng phạt tôi, anh ta tự ý sai tôi, chỉ vũ trang bằng một chiếc rìu chim, tiến về phía vị trí hào giao thông của quân Pháp, cách đó khoảng 100 mét, một ý tưởng điên rồ suýt chút nữa đã cướp đi mạng sống của tôi. Trong ca gác phạt kỳ lạ của mình, một đội tuần tra gồm ba quân tình nguyện đã lẻn qua đám lau sậy phía trước, bị quân Pháp phát hiện và nổ súng tấn công. Một trong số họ, tên là Lang, đã bị trúng đạn và không bao giờ được nhìn thấy nữa. Vì tôi đứng rất gần đó, nên tôi cũng lãnh đủ phần của mình từ những loạt đạn cối vốn rất được ưa chuộng vào thời điểm đó, đến nỗi cành cây liễu mà tôi đang đứng dựa vào rít lên bên tai. Tôi nghiến răng và vẫn đứng đó, bất chấp tất cả, chỉ vì lòng tự trọng. Tôi sẽ không bao giờ quên được sự hèn hạ này của viên hạ sĩ quan kia.
Tất cả chúng tôi đều vô cùng tự hào khi được thông báo rằng chúng tôi sẽ rời bỏ vị trí hào giao thông này vĩnh viễn, và đã ăn mừng sự chia tay với Orainville bằng một buổi tối uống bia linh đình trong nhà kho lớn. Vào ngày 4 tháng 2 năm 1915, chúng tôi đã hành quân đến Bazancourt, sau khi được một trung đoàn Sachsen tới thay thế.
Tháng này, mặc dù là tháng khắc nghiệt nhất trong toàn bộ cuộc chiến, nhưng đối với tôi lại là một trường học tốt. Tôi đã làm quen một cách thấu đáo với công việc canh gác và lao động chân tay ở dạng khó khăn nhất của nó. Điều đó đã giúp tôi sau này, khi tự mình chỉ huy, không đòi hỏi những điều không thể từ binh lính của mình.
2.Từ Bazancourt đến Hattonchâtel
Tại Bazancourt, một thị trấn nhỏ tiêu điều, hoang vắng tại vùng Champagne , đại đội của chúng tôi được bố trí đóng quân trong một trường học. Nhờ tinh thần kỷ luật đáng kinh ngạc của binh lính, nơi đây đã nhanh chóng khoác lên mình diện mạo của một doanh trại thời bình. Có một hạ sĩ quan phụ trách trực ban, mỗi sáng đều đánh thức lính đúng giờ, và các tiểu đội trưởng chịu trách nhiệm việc trực phiên và điểm danh buổi tối. Hàng sáng, các đại đội đều diễu hành ra những cánh đồng hoang xung quanh để tập điều lệnh trong vài giờ. Sau vài ngày thực hiện nếp sinh hoạt này, tôi được điều động đến Recouvrence để tham gia khóa học đào tạo sĩ quan dự bị.
Recouvrence là một ngôi làng nhỏ nép mình giữa những ngọn đồi phấn trắng nên thơ, nơi sư đoàn cử đến một số thanh niên ưu tú để nhận được quá trình huấn luyện quân sự bài bản từ các sĩ quan và hạ sĩ quan được cử đến từ mỗi trung đoàn. Về mặt này, chúng tôi, những người lính thuộc Trung đoàn số 73, vô cùng biết ơn Trung úy Hoppe, một sĩ quan tài ba xuất chúng, tiếc thay đã hy sinh không lâu sau đó.
Cuộc sống ở tổ ấm tách biệt khỏi thế giới này là sự pha trộn kỳ lạ giữa kỷ luật nhà binh nghiêm ngặt và sự tự do học thuật. Ban ngày, các học viên được mài giũa thành những người lính nhà nghề theo đúng chuẩn mực, còn buổi tối, họ lại cùng nhau quây quần với các giảng viên bên những thùng rượu khổng lồ, nơi họ say sưa chè chén cũng một cách bài bản không kém. Vào những giờ buổi sớm, khi các nhóm khác nhau từ các quán rượu túa ra, những ngôi nhà nhỏ bằng đá phấn lại mang dáng vẻ của một lễ hội Walpurgis mang phong cách sinh viên. Chỉ huy khóa học của chúng tôi, một vị đại úy, có một thói quen sư phạm đặc biệt: ông thường điều hành công việc vào những ngày hôm sau với năng lượng gấp đôi.
Mối quan hệ giữa chúng tôi, những người cùng trình độ học vấn trong hoàn cảnh đó, là vô cùng thắm thiết, điều này cũng là lẽ đương nhiên. Ba hoặc bốn người chúng tôi ở chung với nhau và cùng nhau chi tiêu sinh hoạt. Tôi đặc biệt nhớ bữa tối thường lệ của chúng tôi với món trứng bác và khoai tây chiên thơm ngon. Vào Chủ nhật, chúng tôi tự thưởng cho mình món thỏ đồng hoặc gà trống vốn là đặc sản địa phương. Vì tôi phụ trách việc mua sắm cho bữa tối, bà chủ nhà trọ của chúng tôi có lần đã đưa cho tôi xem một số phiếu nợ mà bà nhận được từ những người lính đi trưng thu; hầu hết đều có nội dung rằng viên Điểu thương NN đã có những hành động galant (hôn) với con gái chủ nhà và "đòi" 12 quả trứng. Tuyển tập hài hước dân gian thú vị này tiếc thay lại quá tục tĩu để có thể trích dẫn trong sách này .
Vào giữa tháng Hai, chúng tôi, những người lính Trung đoàn số 73, vô cùng bất ngờ khi nhận được tin dữ về những tổn thất nặng nề mà trung đoàn của chúng ta phải gánh chịu ở Perthes, và cảm thấy rất buồn khi phải trải qua những ngày này xa rời đồng đội. Vào ngày 21 tháng 3, sau một kỳ thi nhỏ, chúng tôi trở về trung đoàn, lúc này đang đóng quân trở lại ở Bazancourt. Trong những ngày này, trung đoàn đã rời khỏi đội hình của Quân đoàn X. sau một cuộc duyệt binh lớn và bài diễn văn chia tay của Tướng von Emmich. Vào ngày 24 tháng 3, chúng tôi được xếp lên tàu và di chuyển đến khu vực Brussels, nơi chúng tôi tham gia lễ thành lập Sư đoàn Bộ binh 111 cùng với các Trung đoàn số 76 và số 164.
Tiểu đoàn của chúng tôi được đóng quân tại thị trấn nhỏ Hérinnes (tiếng Flemish: Herne), giữa một vùng quê mang vẻ thanh bình đậm chất Flemish. Tôi đã mừng sinh nhật lần thứ 20 khá vui vẻ tại đây.
Mặc dù người Bỉ có đủ chỗ trong nhà của họ, nhưng vì sự cả nể sai lầm, đại đội của chúng tôi đã bị nhét vào một nhà kho lớn lộng gió, nơi gió biển khơi thô ráp của vùng thổi rít qua trong những đêm tháng Ba lạnh giá. Tuy nhiên, thời gian ở Herne là một khoảng thời gian nghỉ ngơi tốt đối với chúng tôi; chúng tôi vẫn phải tập luyện rất nhiều, nhưng bù lại, đồ ăn thức uống rất tốt và thực phẩm lại rẻ.
Cư dân ở đây, một nửa là người Flemish, một nửa là người Wallonia, rất thân thiện với chúng tôi. Tôi thường trò chuyện với chủ một quán rượu nhỏ, một người theo chủ nghĩa xã hội nhiệt thành và có tư tưởng tự do, người đã mời tôi đến dự bữa tiệc thịnh soạn vào Chủ nhật Phục sinh và thậm chí không chịu lấy tiền đồ uống của tôi. Thật khó hình dung được một cuộc gặp gỡ như vậy lại có tác dụng chữa lành đến thế nào giữa môi trường huấn luyện khắc nghiệt của tình đồng đội nơi chiến trường.
Vào cuối thời gian đóng quân của chúng tôi, thời tiết trở nên đẹp hơn và mời gọi chúng tôi đi dạo trong vùng quê tươi đẹp, trù phú với nhiều sông nước. Vùng nông thôn càng thêm phần nên thơ bởi hình ảnh những người lính cởi trần, tay ôm quần áo, say sưa bắt rận dọc theo bờ suối rợp bóng cây bạch dương. Cho đến thời điểm đó, tôi vẫn chưa bị loài rệp đáng ghét này làm phiền, nhưng tôi đã giúp người đồng đội Priepke, một thương gia xuất khẩu đến từ Hamburg, lấy một hòn đá nặng bọc vào chiếc áo len của anh ta, thứ lúc nhúc rận chẳng khác nào chiếc áo choàng của Simplicius Simplicissimus năm xưa, rồi dìm nó xuống một con suối để khử trùng. Vì việc chúng tôi rời Herne diễn ra rất đột ngột, chiếc áo len chắc hẳn vẫn còn đang tận hưởng một kỳ nghỉ dưỡng yên bình ở đó cho đến tận ngày nay.
Vào ngày 12 tháng 4 năm 1915, chúng tôi được xếp lên tàu ở Hal và di chuyển, để đánh lạc hướng gián điệp của địch , qua cánh bắc của mặt trận đến khu vực chiến trường Mars-la-Tour. Đại đội của chúng tôi lại đóng quân trong nhà kho quen thuộc ở làng Tronville, một trong những ổ chuột Lorraine buồn tẻ, xám xịt, được tạo nên bởi những khối đá hộp mái bằng, không cửa sổ. Vì mối nguy từ máy bay địch, chúng tôi thường phải ở trong ngôi làng quá đông đúc này, gần đó là những địa danh nổi tiếng Mars-la-Tour và Gravelotte. Cách ngôi làng vài trăm mét, con đường đến Gravelotte bị cắt ngang bởi biên giới, nơi cột mốc biên giới Pháp đổ nát nằm ngổn ngang trên mặt đất. Vào buổi tối, chúng tôi thường tự cho phép mình thú vui tao nhã phảng phất nỗi buồn man mác: đi dạo về hướng của nước Đức.
Nhà kho của chúng tôi xập xệ đến nỗi người ta phải giữ thăng bằng mới không bị sụp xuống sân kho qua những tấm ván mục nát. Vào một buổi tối nọ, khi nhóm của chúng tôi, dưới sự chủ trì của hạ sĩ Kerkhoff hiền lành, đang bận rộn chia khẩu phần ăn trên máng cỏ, một khối gỗ sồi khổng lồ từ khung nhà rơi xuống, đổ ầm một tiếng. May mắn thay, nó mắc kẹt giữa hai bức tường đất sét, ngay phía trên đầu chúng tôi. Chúng tôi chỉ bị một phen hú vía, nhưng phần thịt ngon lành của chúng tôi đã trở nên không ăn được vì bụi bẩn tung lên. Chúng tôi vừa mới ngả lưng xuống nghỉ ngơi trong buổi tối đầy điềm gở này thì đã có tiếng đập cửa ầm ĩ và giọng nói đầy báo động của trung sĩ lôi chúng tôi ra khỏi nơi trú ẩn. Đầu tiên, như thường lệ trong những khoảnh khắc như vậy, là một khoảnh khắc im lặng, sau đó là cảnh tượng hỗn loạn, nhốn nháo, tiếng đồ đạc đổ vỡ:
“Mũ sắt của tao đâu! Túi đựng bánh mì của tao đâu rồi? Tao không thể xỏ ủng vào được! Đồ khốn, mày đã trộm đạn của tao! Gọi Mul dậy mau, August!”
Cuối cùng, mọi thứ cũng đâu vào đấy, và chúng tôi hành quân đến nhà ga Chamblay, từ đó chúng tôi đi tàu trong vài phút đến Pagny-sur-Moselle. Vào buổi sáng sớm, chúng tôi leo lên những ngọn đồi Mosel và dừng lại ở Prény, một ngôi làng trên núi lãng mạn, được bao bọc bởi tàn tích của một lâu đài cổ. Lần này, nhà kho của chúng tôi là một công trình kiến trúc bằng đá chứa đầy cỏ khô núi thơm ngát, từ ô cửa sổ của nó, chúng tôi có thể phóng tầm mắt ra những ngọn đồi Mosel trồng đầy nho và thị trấn Pagny nằm dưới thung lũng, nơi thường xuyên bị pháo kích và ném bom. Vài lần, một quả đạn pháo đã rơi xuống sông Mosel, hất tung cột nước cao ngút trời.
Thời tiết ấm áp và phong cảnh tráng lệ có tác dụng thật sự tiếp thêm sinh lực cho chúng tôi và thúc giục chúng tôi đi dạo bộ đường dài trong những giờ rảnh rỗi. Chúng tôi đã phấn khích đến mức buổi tối vẫn còn chọc ghẹo nhau một lúc trước khi mọi người đi ngủ. Trong số những trò đùa được ưa thích có trò đổ nước hoặc cà phê từ bi đông vào miệng những người đang ngáy.
Vào buổi tối ngày 22 tháng 4, chúng tôi hành quân từ Prény, vượt qua hơn 30 km đến làng Hattonchâtel, mà không có ai bị ốm dọc đường, mặc dù hành lý nặng trĩu, và dựng lều ngay giữa rừng, bên phải khu vực Grande Tranchée nổi tiếng. Từ mọi dấu hiệu, có thể thấy rõ rằng chúng tôi sẽ lâm trận vào ngày hôm sau. Chúng tôi nhận được băng cứu thương, khẩu phần thịt hộp thứ hai và cờ hiệu báo cho pháo binh.
Vào buổi tối, tôi còn ngồi rất lâu trên một gốc cây phủ đầy hoa anemone xanh biếc, trong cái tâm trạng đầy linh cảm mà những người lính từ xưa đến nay đều đã từng trải qua, trước khi bò qua hàng ngũ đồng đội về chỗ cắm lều của mình, và trong đêm đó, tôi đã mơ những giấc mơ rời rạc, kỳ dị, trong đó đầu lâu người chết đóng vai chính. Priepke, người mà tôi kể lại giấc mơ vào buổi sáng, hy vọng rằng đó là đầu lâu của một gã Pháp nào đó, nói vui vậy thôi.
3.Les Eparges
Màu xanh non tơ của rừng cây lấp lánh trong ánh ban mai. Chúng tôi len lỏi qua những con đường khuất nẻo, tìm đến một rảnh hẹp khuất sau tiền tuyến. Có lệnh truyền rằng Trung đoàn số 76 sẽ xung phong sau 20 phút pháo kích chuẩn bị, và chúng tôi sẽ đóng vai trò làm lực lượng dự bị. Đúng 12 giờ trưa, pháo binh của ta khai hỏa một trận mưa pháo dữ dội, tiếng nổ vọng lại nhiều lần trong những hẻm núi rừng. Lần đầu tiên chúng tôi nghe được: “trống nổ”*.
*Tiếng Trommelfeuer hay tiếng trống nổ là từ miêu tả âm thanh dồn dập của đạn pháo đâm xuống rất với mật độ cao . Âm thanh này có thể tạo ra khi ta dùng hai lòng bàn tay bịt kín hai lỗ tai sau đó vỗ liên hồi vào đầu .
Chúng tôi ngồi trên ba lô, vừa nhàn rỗi vừa bồn chồn. Một người lính liên lạc hối hả chạy đến chỗ đại đội trưởng. Vài lời trao đổi vội vã. “Ba tuyến hào giao thông đầu tiên đã nằm trong tay ta, sáu khẩu pháo đã bị bắt sống!” Tiếng hô “Hurra” bùng lên. Tinh thần xông xáo, quả cảm bắt đầu trỗi dậy.
Cuối cùng, mệnh lệnh được chờ đợi cũng đến. Chúng tôi tiến lên theo đội hình hàng dài, nơi những tiếng súng trường rời rạc đang nổ lốp bốp. Không khí trở nên căng thẳng. Bên lề đường mòn trong rừng, những tiếng nổ ầm ĩ vọng đến từ một lùm cây thông dày đặc, cành lá và đất đá rơi xuống ào ào. Một kẻ hèn nhát nọ ngã vật xuống đất, kéo theo những tràng cười gượng gạo của đồng đội. Rồi lời kêu gọi của tử thần lướt qua hàng ngũ: “Quân y ở phía trước!”
Trên con đường hào giao thông lớn, quân lính hối hả tiến lên. Những người bị thương khát nước bò rạp bên vệ đường, những tù binh khiêng cáng hổn hển lùi về, những cỗ pháo hai bánh lóc cóc phi nước đại qua làn lửa đạn. Bên phải, bên trái, đạn pháo cày nát nền đất mềm nhũn, cành cây lớn gãy gục. Giữa đường, một con ngựa chết nằm đó với những vết thương khổng lồ, bên cạnh là một vệ khói bốc lên nghi ngút. Dựa vào một thân cây, một người lính Landwehr râu ria xồm xoàm động viên: “Các chàng trai, xốc tới đi, lính Pháp đang bỏ chạy kìa!''
Chúng tôi tiến vào vương quốc hoang tàn của bộ binh, nơi chiến đấu đã cày xới mọi thứ. Khu vực xung quanh vị trí xuất phát xung phong đã bị đạn pháo cạo trọc. Trong khoảng không gian trống trải ngổn ngang, những nạn nhân của cuộc xung phong nằm rải rác, đầu hướng về phía trước ; những bộ quân phục màu xám hầu như lẫn vào màu đất. Một hình hài khổng lồ, với bộ râu quai nón đỏ rực, đẫm máu, mắt trừng trừng nhìn lên trời, nắm tay bấu chặt vào lớp đất tơi xốp. Một thanh niên trẻ tuổi quằn quại trong một hố bom, sắc chết vàng vọt hằn trên nét mặt. Ánh mắt của chúng tôi dường như khiến anh ta khó chịu, với một động tác thờ ơ, anh ta kéo vạt áo khoác trùm lên đầu và im lặng.
Chúng tôi tách khỏi đội hình hành quân. Liên tục những tiếng rít xé gió bay tới theo đường vòng cung dài, sắc nhọn, những quầng sáng xoáy tung đất đá trên bãi quang. “Quân y!” Chúng tôi đã có thương binh đầu tiên. Một mảnh văng đã xé toạc động mạch cảnh của Điểu thương thủ Stoller . Ba cuộn băng cứu thương thấm đẫm máu trong nháy mắt. Anh ta chết vì mất máu chỉ trong vài giây. Bên cạnh chúng tôi, hai khẩu pháo nhả đạn, thu hút hỏa lực pháo binh địch mạnh mẽ hơn. Một trung úy pháo binh đang tìm kiếm người bị thương ở tiền cảnh bị quật ngã bởi một cột khói bốc lên ngay trước mặt anh ta. Anh ta từ từ đứng dậy và trở về với vẻ bình tĩnh đến lạ thường. “Vừa nãy hơi chao đảo một chút!” Đôi mắt chúng tôi nhìn anh ta một cách bất ngờ.
Trời nhá nhem tối khi chúng tôi nhận được lệnh tiến quân tiếp. Đường đi dẫn chúng tôi qua một lùm cây bụi rậm rạp, trúng đạn tan hoang, vào một hào giao thông dài vô tận, nơi lính Pháp tháo chạy đã vứt bỏ lại đồ đạc ngổn ngang. Gần làng Les Eparges, chúng tôi phải đào công sự vào nền đá cứng, trong khi không có quân ta nào ở phía trước. Cuối cùng, tôi ngả mình xuống một bụi cây và ngủ thiếp đi.
“Dậy mau, chúng ta rút lui!” Tôi tỉnh giấc giữa đám cỏ ướt đẫm sương đêm. Giữa làn đạn réo rắt của một khẩu súng máy, chúng tôi lao nhanh trở lại hào giao thông của mình và chiếm giữ một vị trí hào giao thông bỏ hoang của quân Pháp ở bìa rừng. Một mùi hương ngọt ngào và một gói đồ treo lủng lẳng trên hàng rào dây thép gai thu hút sự chú ý của tôi. Tôi nhảy ra khỏi hào giao thông trong làn sương mù buổi sáng và đứng trước một xác chết người Pháp teo tóp. Thịt thối rữa như cá phát sáng màu trắng xanh lục từ bộ quân phục mục nát. Quay người lại, tôi kinh hoàng lùi bước: Bên cạnh tôi, một bóng người đang ngồi xổm bên một thân cây. Hốc mắt trống rỗng và vài nhúm tóc trên cái đầu lâu đen sạm cho thấy rằng tôi đang đối diện với một cái xác không còn sự sống. Xung quanh đó, hàng tá xác chết khác nằm rải rác, thối rữa, vôi hóa, khô quắt thành những xác ướp, đông cứng trong điệu nhảy tử thần rùng rợn. Quân Pháp chắc hẳn đã phải cầm cự hàng tháng trời bên cạnh những đồng đội đã ngã xuống mà không thể chôn cất họ.
Vào buổi sáng, mặt trời xuyên thủng màn sương mù và tỏa xuống hơi ấm dễ chịu. Sau khi ngủ một chút dưới hào giao thông, tôi đi dọc theo hào giao thông vừa chiếm được ngày hôm trước, giờ đây vắng tanh, nền hào chất đầy những đống hàng quân nhu, đạn dược, đồ dùng trang bị, vũ khí và báo chí. Các hầm trú ẩn trông chẳng khác nào những cửa hàng đồ cũ bị cướp phá. Giữa đống hỗn độn là xác của những người lính phòng thủ dũng cảm, súng trường của họ vẫn còn cắm trong lỗ châu mai. Từ những thanh gỗ đổ nát, một thân mình bị kẹt cứng nhô ra. Đầu và cổ đã bị đứt lìa, sụn trắng lấp lánh từ lớp thịt đỏ đen. Tôi cảm thấy khó mà thấu hiểu được cảnh tượng này. Bên cạnh, một thanh niên rất trẻ nằm ngửa, đôi mắt đã hóa thủy tinh và nắm tay vẫn còn đông cứng trong tư thế ngắm bắn. Một cảm giác kỳ lạ khi nhìn vào đôi mắt chết chóc, chất chứa bao câu hỏi như vậy. Một nỗi rùng mình mà tôi không bao giờ hoàn toàn đánh mất trong suốt cuộc chiến. Bên cạnh anh ta là chiếc ví trống rỗng đã bị lục lọi.
Khi trời quang đãng hơn, hỏa lực pháo binh địch tăng cường và nhanh chóng leo thang thành một điệu nhảy hoang dại. Tôi trở về nhóm của mình. Những tiếng nổ bùng lên xung quanh chúng tôi với tần suất ngày càng dày đặc. Mây trắng, mây đen và mây vàng lẫn lộn. Đôi khi, những tiếng nổ khủng khiếp vang lên với sức công phá hủy diệt, giữa những tiếng nổ đó, những ngòi nổ rít lên với âm thanh đặc biệt. Chẳng mấy chốc,cả khu rừng bốc cháy, ngọn lửa liếm láp, kêu răng rắc trên thân cây. Tôi ngồi với một đồng đội trên một chiếc ghế đắp bằng đất sét ở vách hào giao thông, trong khi bên cạnh chúng tôi, một tân binh gầy gò run rẩy khắp người vì sợ hãi. Bạn tôi đã có một trò đùa nhẫn tâm đó là bất ngờ ném một nắm mảnh văng đạn pháo nhặt được xuống bên cạnh để dọa anh ta.
Tôi quan sát tiền cảnh với một vẻ bình tĩnh kỳ lạ.
“Họ làm sao biết được cậu đang ở đâu chứ. – Họ làm sao thấy được cậu, họ đang bắn hoàn toàn sang hướng khác kia mà.”
Bỗng nhiên, tấm ván của lỗ châu mai kêu răng rắc, và một quả đạn bộ binh nổ tung vào vách đất sét giữa đầu chúng tôi. Ngay lúc đó, một người đàn ông xuất hiện ở góc hào giao thông của chúng tôi: “Đi sang trái!” Chúng tôi truyền lệnh và bước dọc theo vị trí hào giao thông mù mịt khói súng. Vừa lúc những người đi lấy thức ăn trở về, hàng trăm bộ đồ đựng thức ăn bỏ lại bốc hơi nghi ngút trên bờ hào giao thông. Ai còn tâm trí nào mà ăn uống nữa chứ? Một đám đông người bị thương với những băng gạt thấm đẫm máu chen chúc lướt qua chúng tôi, vẻ kích động của trận chiến hằn trên những khuôn mặt tái mét. Điềm báo về một giờ phút cam go đang hiện ra trước mắt chúng tôi. “Cẩn thận, đồng chí, tay tôi, tay tôi!” “Đi nhanh lên, đi nhanh lên, người anh em, giữ khoảng cách!”
Hào giao thông kết thúc ở một lùm cây. Chúng tôi đứng tần ngần dưới những cây sồi khổng lồ. Từ một lùm cây bụi rậm rạp, trung đội trưởng của chúng tôi, một trung úy, xuất hiện và gọi người hạ sĩ quan : “Giải tán đội hình theo hướng mặt trời lặn và chiếm giữ vị trí. Báo cáo về cho tôi tại hầm trú ẩn ở bãi quang.” Chửi thề một tiếng, rồi người hạ sĩ quan nhận lệnh.
Ấn tượng mà hành vi này của sĩ quan chỉ huy gây ra cho binh lính đã trở thành một bài học sâu sắc đối với tôi trong suốt thời gian tôi chỉ huy sau này. Sau này, tôi đã biết vị sĩ quan này, người còn lập được nhiều chiến công khác, là một đồng đội tốt, và biết được rằng lúc đó ông có những nhiệm vụ quan trọng phải thực hiện. Tuy nhiên, dù thế nào đi nữa, sĩ quan chỉ huy tuyệt đối không được phép tách rời khỏi binh lính trong lúc nguy hiểm. Nguy hiểm là thời khắc cao quý nhất trong sự nghiệp của người sĩ quan, đó là lúc cần thể hiện bản lĩnh đàn ông vượt trội. Danh dự và tinh thần hiệp sĩ nâng người sĩ quan lên thành chủ nhân của thời khắc ấy. Còn gì cao cả hơn việc dẫn đầu hàng trăm người xông pha vào chỗ chết? Sự tuân phục sẽ không bao giờ từ chối một nhân cách như vậy, hành động dũng cảm lan tỏa như một cơn say trong hàng ngũ.
Chúng tôi giải tán đội hình và nằm xuống, chờ đợi trong một loạt hố nông do những người đi trước đào lên. Giữa những lời trêu đùa vui vẻ, một tiếng rít rợn người xé tan bầu không khí. Hai mươi mét sau lưng chúng tôi, những cục đất tung lên từ đám mây trắng xóa và rơi xuống ào ào trên cành cây. Âm thanh dội lại nhiều lần trong rừng. Những đôi mắt lo lắng nhìn nhau, cơ thể nép sát xuống đất trong cảm giác bất lực hoàn toàn, nặng nề. Phát đạn này nối tiếp phát đạn khác. Khí ngạt ngột ngạt lan tỏa trong lùm cây bụi, khói bao trùm đỉnh ngọn cây, cây cối và cành lá đổ xuống ào ào, tiếng la hét vang lên. Chúng tôi bật dậy và chạy bán sống bán chết, bị những tia chớp và áp lực không khí điếc tai truy đuổi, từ cây này sang cây khác, tìm kiếm chỗ ẩn nấp và lạng lách quanh những thân cây khổng lồ như thú rừng bị săn đuổi. Một hầm trú ẩn, nơi nhiều người đã chạy vào, trúng phải một phát đạn, hất tung lớp mái gỗ dày lên không trung.
Tôi hớt hải chạy cùng người hạ sĩ quan vòng qua một cây sồi cổ thụ. Bỗng nhiên, một ánh chớp lóe lên giữa bộ rễ cây xù xì, và một cú va mạnh vào đùi trái quật ngã tôi xuống đất. Tôi tưởng mình bị một cục đất ném trúng, nhưng dòng máu tuôn xối xả nhanh chóng cho tôi biết rằng mình đã bị thương. Sau đó thì mới biết rằng một mảnh phá sắc như dao cạo đã sượt qua đùi tôi, gây ra một vết thương nằm ở phần mềm, sau khi lực của nó đã bị giảm bớt bởi chiếc ví da dày cộp đựng tiền của tôi.
Tôi vứt ba lô và chạy về phía hào giao thông mà chúng tôi vừa rời đi. Từ khắp mọi hướng, những người bị thương từ khu rừng trúng pháo đổ dồn về hào giao thông như những nan hoa tỏa ra từ tâm điểm. Lối đi trở nên kinh hoàng, bị tắc nghẽn bởi những người bị thương nặng và những người đang hấp hối. Một thân hình trần trụi đến thắt lưng, với tấm lưng bị xé toạc, đang dựa vào vách hào giao thông. Một người khác, với một vạt da đầu hình tam giác rủ xuống từ phía sau sọ, liên tục phát ra những tiếng la hét chói tai, xé lòng. – Và những tiếng nổ vẫn liên tục vang lên.
Tôi thú thật rằng thần kinh của tôi đã hoàn toàn suy sụp. Tôi chỉ muốn thoát khỏi đây, nên cứ thế mà đi tiếp, đi tiếp! Tôi bất chấp tất cả, chạy và xô đẩy mọi thứ. Tôi không phải là người thích nói giảm nói tránh: tôi hoàng toàn suy nhược thần kinh. Tôi đơn giản là sợ hãi, nỗi sợ hãi tái mét, vô nghĩa. Sau này, tôi vẫn thường lắc đầu khi nghĩ lại những khoảnh khắc ấy.
Gần đó có một hầm cứu thương lợp bằng thân cây, nơi tôi đã trải qua đêm đó, chen chúc cùng với nhiều người bị thương khác. Một bác sĩ phẫu thuật tận tụy đứng giữa đám đông rên rỉ, băng bó, tiêm thuốc và trấn an bằng giọng nói bình tĩnh. Khi tôi được cáng đi vào sáng hôm sau thì một mảnh phá đã xé toạc tấm bạt cáng ngay giữa hai đầu gối của tôi.
Tôi được vận chuyển qua con đường hào giao thông lớn vẫn còn bị pháo kích dữ dội đến trạm cứu thương chính, và sau đó đến nhà thờ của làng St. Maurice. Bên cạnh tôi trong chiếc xe cứu thương xóc nảy, một người đàn ông bị thương ở bụng đang van xin đồng đội dùng súng lục của y tá bắn chết anh ta. Ở St. Maurice, một đoàn tàu quân y đã sẵn sàng khởi hành, đưa chúng tôi đến Heidelberg sau hai ngày. Khi nhìn thấy những ngọn núi Neckar được tô điểm bởi những cây anh đào nở rộ, tôi cảm thấy một tình cảm quê hương mạnh mẽ, kỳ lạ. Quê hương mình thật đẹp, thật đáng để đổ máu và hy sinh vì nó.
Trận chiến Les Eparges là trận chiến đầu tiên của tôi. Nó hoàn toàn khác với những gì tôi đã tưởng tượng. Tôi đã tham gia vào một chiến dịch quân sự lớn mà không hề nhìn thấy mặt mũi đối phương. Mãi về sau, tôi mới được trải nghiệm cuộc đụng độ trực diện, đỉnh điểm của cuộc chiến tranh hiện đại, khi bộ binh xuất hiện trên cánh đồng trống trải, khoảnh khắc ngắn ngủi nhưng quyết định, tàn khốc phá tan sự trống rỗng hỗn loạn của chiến trường.
Vết thương của tôi đã lành trong vòng mười bốn ngày; tôi được xuất ngũ về tiểu đoàn Ersatz ở Hanover và trở lại ngũ với tư cách là Chuẩn úy. Sau khi tham gia một khóa huấn luyện ở Döberitz và được phong quân hàm Thiếu úy, tôi trở lại trung đoàn vào tháng 9 năm 1915.
Tôi rời tàu hỏa cùng tiểu đoàn Ersatz đến đến ban tham mưu của tiểu đoàn gần làng St. Léger, và hành quân đến Douchy, nơi trung đoàn đóng quân nghỉ ngơi. Ở phía trước, cuộc tấn công mùa thu đang diễn ra ác liệt. Tiền tuyến nhô lên, tựa một làn sóng mây dài cuồn cuộn, trải rộng trên khắp địa hình. Phía trên chúng tôi, súng máy của các phi đội không quân nổ lốp bốp. Một khinh khí cầu trinh sát dường như đã phát hiện ra chúng tôi, ngay đầu làng, quả đạn pháo hình nón đen ngòm nổ tung ngay trước mặt chúng tôi. Tôi rẽ sang hướng khác và dẫn đầu đội hình vòng tránh vào làng.
Douchy,nơi đóng quân của Trung đoàn Điểu thương số 73, có quy mô trung bình và còn ít chịu ảnh hưởng của chiến tranh. Vùng đất này nằm trên địa hình gợn sóng của Artois, trong suốt một năm rưỡi chiến đấu ở khu vực này, nó đã trở thành căn cứ thứ hai của trung đoàn, một nơi nghỉ ngơi và củng cố tinh thần sau những ngày chiến đấu và làm việc vất vả ở tiền tuyến. Biết bao lần chúng tôi thở phào nhẹ nhõm khi giữa những đêm mưa tối tăm, một ánh đèn cô đơn từ đầu làng le lói chiếu về phía chúng tôi! Cuối cùng thì chúng tôi cũng lại có mái nhà che trên đầu và chỗ ngủ đơn sơ, yên tĩnh của mình. Chúng tôi như được tái sinh vào ngày nghỉ ngơi đầu tiên, sau khi tắm rửa và giặt giũ bộ quân phục dính đầy bùn đất hào giao thông. Trên những cánh đồng cỏ xung quanh, chúng tôi tập luyện và tổ chức các trò chơi thể thao để làm dẻo dai những khớp xương đã rệu rã và khơi dậy tinh thần đoàn kết của những người lính đã trở nên cô đơn trong những ca gác đêm dài. Điều đó đã mang lại sức mạnh tinh thần cho những ngày tháng mới đầy gian khổ. Trong thời gian đầu, các đại đội luân phiên nhau ra tiền tuyến để làm công sự chiến hào vào ban đêm. Công việc vất vả này sau đó đã bị bãi bỏ theo lệnh của Trung tá von Oppen của chúng tôi. Sự an toàn của một vị trí chiến hào dựa trên sự sung sức và lòng dũng cảm vô bờ bến của những người phòng thủ nó, chứ không phải trên cấu trúc phức tạp của các đường hào giao thông tiếp cận và chiều sâu của các hào chiến đấu.
Trong những giờ rảnh rỗi, Douchy mang đến cho những cư dân xám xịt của mình nhiều nguồn giải trí thoải mái. Các nồi nấu luôn đầy ắp đồ ăn thức uống; có một phòng đọc sách, một quán cà phê và sau này thậm chí còn có cả rạp chiếu phim, được xây dựng một cách khéo léo trong một nhà kho lớn. Các sĩ quan có một sòng bạc được trang bị tuyệt vời và một sân chơi bowling trong vườn nhà xứ. Người ta thường xuyên tổ chức những bữa tiệc đại đội lớn, trong đó sĩ quan và binh lính thi nhau uống rượu theo đúng phong cách Đức cổ truyền.
Vì dân thường vẫn còn sống trong làng, nên mọi không gian hiện có đều phải được tận dụng triệt để. Trong vườn, người ta dựng lên một số nhà barak và hầm trú ẩn; một vườn cây ăn quả lớn ở giữa làng được biến thành quảng trường nhà thờ, một vườn khác, được gọi là quảng trường Emmich, được chuyển đổi thành vườn giải trí. Tại quảng trường Emmich, trong hai hầm trú ẩn được che chắn bằng thân cây, có đặt tiệm hớt tóc và trạm nha khoa. Một bãi cỏ lớn bên cạnh nhà thờ được dùng làm nghĩa trang, nơi hầu như ngày nào cũng có một đại đội hành quân đến để tiễn đưa một hoặc nhiều đồng đội về nơi an nghỉ cuối cùng dưới âm thanh của một bài thánh ca.
Dân làng Pháp bị dồn vào khu doanh trại ở lối ra vào Monchy. Hầu hết đều là những bóng người nhút nhát, đáng thương, những người đã phải gánh chịu chiến tranh. Những đứa trẻ ngây thơ chơi đùa trước ngưỡng cửa những ngôi nhà xập xệ, và những người già thì lầm lũi bước đi giữa những xáo trộn mới mẻ, điều đã tước đoạt họ một cách tàn nhẫn những nơi chốn mà họ đã trải qua cả cuộc đời. Thanh niên trai tráng phải tập trung mỗi sáng để điểm danh tại khu vực , Trung úy Oberländer, một người chỉ huy nghiêm khắc, phân công làm công việc đồng áng trong vùng nông thôn xung quanh làng. Chúng tôi chỉ tiếp xúc với người dân địa phương khi mang quần áo cho họ giặt giũ hoặc muốn mua bơ và trứng. Những mối quan hệ thân mật tán tỉnh không hề có; yếu tố lãng mạn không có chỗ đứng trong môi trường hoang tàn, đổ nát này.
Một hiện tượng kỳ lạ là việc hai cậu bé người Pháp mồ côi lại hoàn toàn gắn bó với quân đội của ta . Hai cậu bé, một đứa có lẽ tám tuổi, đứa kia có lẽ mười hai tuổi, mặc quần áo màu xanh lá đậm, nói tiếng Đức trôi chảy và chào mọi cấp trên trên đường phố theo đúng điều lệnh. Về đồng bào của mình, chúng lại gọi họ là “ bọn Schangels”, y như cách chúng học được từ những người lính Đức . Ước mơ lớn nhất của chúng là được một lần theo đại đội của tôi ra vị trí chiến hào. Chúng có thể tập điều lệnh , đứng vào cánh trái khi điểm danh và xin phép nghỉ phép nếu muốn đi theo phụ tá đi mua sắm ở CCambrai. Khi Tiểu đoàn II. được điều đến Quéant để huấn luyện trong vài tuần, một trong hai cậu bé, tên là Louis, theo lệnh của Trung tá von Oppen, phải ở lại Douchy để tránh gây ra lý do cho những tin đồn thất thiệt trong dân chúng; người ta cũng không còn nhìn thấy cậu bé trong suốt cuộc hành quân, nhưng khi tiểu đoàn đến nơi, cậu bé đã nhảy ra khỏi xe chở hành lý một cách vui vẻ, nơi cậu đã trốn. Tiếc thay, những người thiếu suy nghĩ thường xuyên đưa bọn trẻ đến quán rượu và tự cho mình cái thú vui tồi tệ là cho chúng uống rượu. Người lớn hơn trong số hai cậu bé sau này được cho là đã được gửi đến Đức để theo học trường hạ sĩ quan.
Cách Douchy chưa đầy một giờ đường, Monchy-au-bois, ngôi làng nơi đóng quân của hai đại đội dự bị của trung đoàn, nằm đó. Vào mùa thu năm 1914, nơi đây đã là mục tiêu của những trận chiến ác liệt, cuối cùng vẫn nằm trong tay quân Đức và cuộc chiến đã dừng lại trong một vòng cung khép kín quanh những đống đổ nát của thị trấn vốn từng giàu có này.
Giờ đây, những ngôi nhà đã bị cháy rụi và đổ sập, những khu vườn hoang hóa bị đạn pháo cày xới và những cây ăn quả thì gãy đổ. Mớ đá vụn ngổn ngang đã được gia cố thành tuyến phòng thủ bằng chiến hào, dây thép gai, chướng ngại vật và các điểm tựa bê tông. Các con đường có thể bị đặt dưới hỏa lực súng máy từ một khối bê tông nằm ở trung tâm, được gọi là “Pháo đài Torgau”. Một điểm tựa khác là “Pháo đài Altenburg”, một công sự nằm bên phải ngôi làng, nơi đóng quân của một trung đội thuộc đại đội dự bị. Một hầm mỏ, nơi trong thời bình người ta khai thác đá phấn để xây nhà, và chúng tôi chỉ tình cờ phát hiện ra, có vai trò rất quan trọng đối với việc phòng thủ. Một đầu bếp đại đội, người đã làm rơi xô nước xuống giếng, đã tụt xuống và phát hiện ra một cái lỗ mở rộng ra như một hang động. Người ta đã điều tra sự việc, và sau khi đào thêm một lối vào thứ hai, nơi đây đã trở thành một chỗ trú ẩn an toàn trước bom đạn cho một số lượng lớn binh sĩ.
Trên ngọn đồi cô đơn trên đường đến Ransart có một phế tích, một quán rượu nhỏ trước đây, được gọi là Bellevue vì có tầm nhìn bao quát ra tiền tuyến, một nơi đặc biệt thu hút tôi dù vị trí nguy hiểm của nó. Sự hoang vắng và tĩnh lặng sâu lắng, thỉnh thoảng bị phá vỡ bởi tiếng trống nổ của pháo binh, càng làm tăng thêm ấn tượng buồn bã về sự tàn phá. Ba lô rách nát, súng trường gãy, những mảnh vụn quân trang, giữa đống đổ nát ấy, một món đồ chơi trẻ con, ngòi nổ đạn pháo, những hố sâu hoắm do đạn pháo tạo ra, chai lọ, nông cụ, sách vở rách nát, đồ gia dụng vỡ vụn, những hố sâu, bóng tối bí ẩn của chúng hé lộ một tầng hầm, nơi có lẽ bộ xương của những cư dân bất hạnh đang bị bầy chuột gặm nhấm, một cây đào nhỏ, bị tước mất bức tường làm trụ đỡ, chìa những cánh tay ra như van xin cứu giúp, trong chuồng ngựa là bộ xương của vật nuôi vẫn còn treo lủng lẳng trên dây xích, trong khu vườn hoang tàn là những ngôi mộ, giữa những ngôi mộ ấy, hành, ngải cứu, đại hoàng và thủy tiên mọc xanh tốt, ẩn mình sâu trong đám cỏ dại, trên những cánh đồng lân cận là những đống lúa mì, trên mái của chúng, những hạt thóc đã bắt đầu mọc mầm; tất cả những thứ đó bị bao phủ bởi một hào giao thông , bao quanh bởi mùi khét lẹt của lửa cháy và mùi thối rữa. Những suy nghĩ buồn bã xâm chiếm tâm trí người lính, khi bàn chân anh ta đặt trên đống đổ nát của một nơi như vậy, khi anh ta nhớ đến những người cách đây không lâu còn sống yên bình ở nơi này.
Vị trí chiến đấu, như đã nói, chạy theo một vòng cung khép kín quanh ngôi làng, nối liền với ngôi làng bằng một loạt hào giao thông. Nó được chia thành hai khu vực phụ, Monchy-Nam và Monchy-Tây. Những khu vực này lại được chia thành sáu khu vực đại đội, từ A đến F. Đường hào giao thông uốn lượn hình vòng cung tạo điều kiện thuận lợi cho quân Anh đánh tạt sườn, và họ đã tận dụng triệt để điều này, gây cho chúng tôi những tổn thất nặng nề.
Tôi được điều đến Đại đội 6 và vài ngày sau khi đến, tôi cùng một nhóm lính tiến ra vị trí chiến hào với tư cách là tiểu đội trưởng, nơi tôi ngay lập tức được “tiếp đón” nồng nhiệt bởi một vài quả lựu đạn của quân Anh. Khu vực C, nơi đại đội đóng quân, là khu vực lộ liễu nhất của trung đoàn. Tuy nhiên, đại đội trưởng của chúng tôi, Trung úy dự bị Brecht, người đã vội vã trở về từ Hoa Kỳ vào đầu cuộc chiến, là một sĩ quan, một người đàn ông phù hợp để phòng thủ một vị trí như vậy. Bản chất xông xáo, táo bạo của ông luôn tìm kiếm nguy hiểm và cuối cùng đã mang lại cho ông một cái chết vẻ vang.
Cuộc sống của chúng tôi trong hào chiến hào diễn ra rất quy củ; sau đây tôi sẽ mô tả diễn biến của một ngày bình thường.
Ngày chiến hào bắt đầu khi màn đêm buông xuống. Khoảng 7 giờ tối, một người lính trong nhóm của tôi đánh thức tôi dậy sau giấc ngủ buổi chiều, giấc ngủ mà tôi đã tranh thủ ngủ trước để chuẩn bị cho ca gác đêm. Tôi đeo túi chéo , nhét súng bắn pháo sáng và lựu đạn cầm tay vào dây lưng và rời khỏi hầm trú ẩn ít nhiều tiện nghi. Khi bước dọc qua khu vực trung đội quen thuộc, tôi kiểm tra xem tất cả các vọng gác đã đứng đúng vị trí chưa. Mật khẩu được trao đổi bằng giọng nói nhỏ nhẹ. Trong lúc đó, màn đêm đã buông xuống, và những quả pháo sáng đầu tiên vút lên cao, tỏa ánh bạc trên bầu trời, trong khi những đôi mắt căng thẳng dõi theo tiền cảnh. Một con chuột kêu sột soạt giữa những vỏ hộp đồ hộp vứt trên nóc hầm trú ẩn. Một con thứ hai rít lên, nhập bọn với nó, và chẳng mấy chốc, vô số bóng đen vội vã di chuyển, chúng từ những hầm rượu đổ nát của ngôi làng hoặc những hầm lò đổ sập chui ra. Việc săn bắt chúng mang đến một thú vui tiêu khiển được ưa thích trong sự tẻ nhạt của ca gác. Một mẩu bánh mì được đặt ra làm mồi nhử và khẩu súng được ngắm sẵn vào đó, hoặc người ta rắc thuốc nổ từ những quả đạn lép vào hang của chúng và châm lửa đốt. Kêu éc éc, chúng phóng ra ngoài với bộ lông bị cháy sém. Chúng là những sinh vật kinh tởm. Một làn khói bao trùm đàn chuột nhung nhúc của chúng. Tôi luôn phải nghĩ đến hoạt động ẩn mình, chuyên đào xác chết của chúng trong các hầm rượu của ngôi làng. Một vài con mèo cũng từ những ngôi làng bị phá hủy mò đến chiến hào; chúng thích ở gần con người. Một con mèo lớn màu trắng với bàn chân trước bị thương thường xuyên lảng vảng ở vùng đất không người và hình như nó hay đi qua lại giữa cả hai phe.
Nhưng tôi đang nói về ca gác chiến hào mà. Người ta thích những lúc lạc đề như vậy, người ta dễ trở nên lắm lời để lấp đầy đêm tối và thời gian vô tận. Vì vậy, tôi đã dừng lại chỗ một chiến binh nổi tiếng hoặc một hạ sĩ quan khác và chăm chú lắng nghe với sự thích thú hàng ngàn điều vô nghĩa của anh ta. Với tư cách là Chuẩn úy, tôi cũng thường xuyên bị sĩ quan trực ca gác, người cũng cảm thấy khó chịu không kém, lôi kéo vào một cuộc trò chuyện thân mật. Vâng, anh ta thậm chí trở nên rất thân tình, nói chuyện nhỏ nhẹ và nhiệt tình, khơi gợi những bí mật và ước muốn thầm kín. Và tôi nhẹ nhàng đáp lại, bởi vì ngay cả tôi cũng cảm thấy ngột ngạt bởi những bức tường chiến hào đen kịt, nặng nề, ngay cả tôi cũng khao khát hơi ấm, khao khát một điều gì đó mang tính người trong sự cô đơn này.
Cuộc trò chuyện trở nên nhạt nhẽo. Chúng tôi mệt mỏi. Thờ ơ, chúng tôi tựa vào tường chiến hào và nhìn chằm chằm vào điếu thuốc đang cháy đỏ của người kia…
Khi trời giá rét, người ta dậm chân xuống đất, đi tới đi lui cho đỡ cóng, khiến mặt đất cứng vang lên những tiếng lộp cộp dưới nhiều bước chân. Rất thường xuyên trời mưa, khi đó người ta buồn bã đứng dưới mái che mưa của lối vào hầm lò, cổ áo khoác bẻ cao và lắng nghe tiếng nước rơi đều đặn. Nếu nghe thấy tiếng bước chân của cấp trên trên nền hào chiến hào ướt át, họ lại vội vã bước ra, đi tiếp, đột ngột quay người lại, giật gót và báo cáo: “Hạ sĩ quan trực chiến hào. Không có gì mới trong khu vực!” Bởi vì việc đứng trong lối vào hầm là bị cấm.
Những dòng suy nghĩ miên man. Người ta nhìn lên mặt trăng và nghĩ về những ngày tháng tươi đẹp, ấm cúng ở quê nhà hoặc về thành phố lớn ở tít đằng xa, nơi giờ đây mọi người đang đổ ra từ các quán cà phê, và vô số đèn hồ quang đang chiếu sáng khung cảnh náo nhiệt về đêm của trung tâm thành phố. Cảm giác như thể người ta chỉ vừa mới mơ thấy điều đó ở đâu đó thôi vậy.
Bỗng có tiếng sột soạt phía trước hào chiến hào, hai sợi dây thép gai kêu leng keng khe khẽ. Trong nháy mắt, những giấc mơ tan biến, mọi giác quan trở nên nhạy bén đến mức đau nhói. Người ta leo lên vọng gác, bắn một quả pháo sáng lên cao: không có gì động tĩnh. Chắc có lẽ chỉ là một con thỏ rừng hoặc gà gô thôi.
Người ta thường nghe thấy đối phương làm việc ở hàng rào dây thép gai của họ. Khi đó, người ta bắn nhanh liên tiếp về hướng đó. Không chỉ vì đó là mệnh lệnh, người ta còn cảm thấy một sự thỏa mãn nhất định khi làm như vậy. “Bọn chúng đang run sợ ở bên kia kìa. Có lẽ mày thậm chí đã bắn trúng một tên rồi ấy chứ.” Chúng tôi cũng đi cắt dây thép gai và thường xuyên có người bị thương. Khi đó, chúng tôi lại chửi rủa những tên chó Anh khốn kiếp.
Đôi khi người ta cũng nghe thấy một âm thanh huýt gió, phập phồng sau tiếng nổ . “Cẩn thận, giữa!” Người ta lao nhanh đến lối vào hầm gần nhất và nín thở. Tiếng cối nổ có tiếng động hoàn toàn khác, gây kích động hơn nhiều so với đạn pháo. Chúng có một cái gì đó xé toạc, lén lút, một chút gì đó mang tính căm ghét cá nhân. Chúng là những con quỷ xảo quyệt. Lựu đạn súng trường cũng chẳng khá khẩm hơn là bao. Nếu ánh sáng lóe lên ở những vị trí nhất định từ phía của đối phương, tất cả lính gác đều nhảy khỏi vị trí của mình và biến mất. Từ kinh nghiệm lâu năm, họ biết rất rõ vị trí đặt các khẩu pháo đang nhắm vào khu vực C.
Cuối cùng, mặt đồng hồ dạ quang cũng chỉ ra rằng hai tiếng đồng hồ đã trôi qua. Giờ thì nhanh chóng đánh thức ca trực thay thế và vào hầm trú ẩn. Có lẽ những người đi lấy thức ăn đã mang theo thư từ, bưu kiện hoặc một tờ báo. Người ta cảm thấy một cảm giác rất kỳ lạ khi đọc những tin tức từ quê nhà và những lo toan của quê nhà, trong khi bóng tối của ngọn nến chập chờn lướt trên khung gỗ thấp lè tè, thô kệch. Sau khi dùng một que gỗ cạo sạch lớp bùn đất dày trên ủng và gạt nó vào chân bàn , tôi ngả mình xuống giường và kéo chăn trùm qua đầu để “khò khè” trong bốn tiếng đồng hồ, theo cách nói chuyên môn. Bên ngoài, đạn pháo nổ lộp cộp vào nóc hầm trú ẩn một cách đơn điệu, lặp đi lặp lại, một con chuột chạy qua mặt và tay tôi, mà không làm gián đoạn giấc ngủ say của tôi. Ngay cả trước những sinh vật thấp hèn này, tôi cũng được yên thân, chúng tôi vừa mới khử trùng hầm trú ẩn một cách triệt để cách đây vài ngày.
Tôi còn bị đánh thức khỏi giấc ngủ hai lần nữa để làm nhiệm vụ của mình. Trong ca gác cuối cùng, một vệt sáng rõ rệt phía sau chúng tôi ở bầu trời phía đông báo hiệu ngày mới. Đường nét của hào chiến hào trở nên sắc nét hơn; nó tạo ấn tượng hoang tàn không thể tả xiết trong ánh bình minh xám xịt. Một con sơn ca bay vút lên cao; tôi cảm thấy tiếng hót líu lo của nó như một sự tương phản chói tai, nó làm tôi khó chịu. Dựa vào một bờ chiến hào, tôi nhìn chằm chằm vào tiền duyên chết chóc, giăng đầy dây thép gai với cảm giác hoàn toàn vỡ mộng. Hai mươi phút cuối cùng sao mà dài lê thê đến thế! Cuối cùng thì tiếng xoong nồi của những người đi lấy cà phê trở về cũng lóc cóc vang lên trong hào giao thông: 7 giờ sáng rồi, ca gác đêm đã kết thúc.
Tôi vào hầm trú ẩn và uống cà phê. Cà phê làm tôi tỉnh táo; tôi hết buồn ngủ và không còn muốn đi nằm nữa. Đến 9 giờ sáng, tôi lại phải phân công và điều động nhóm của mình đi làm. Chúng tôi đúng là những người đa năng thực thụ, hào chiến hào hàng ngày đưa ra hàng ngàn yêu cầu đối với chúng tôi. Chúng tôi đào những hầm lò sâu, xây dựng hầm trú ẩn và khối bê tông, chuẩn bị hàng rào dây thép gai, tạo hệ thống thoát nước, xây ván khuôn, gia cố, san phẳng, nâng cao và vát nghiêng, lấp hố xí, vân vân.
Khoảng 1 giờ chiều, bữa trưa được mang ra từ nhà bếp, vốn được xây dựng trong một hầm rượu ở Monchy, trong những thùng chứa lớn, những chiếc bình sữa cũ và thùng mứt. Sau bữa ăn, mọi người ngủ hoặc đọc sách một chút. Dần dần cũng đến hai tiếng đồng hồ được quy định cho ca gác chiến hào ban ngày. Ca gác ban ngày trôi qua nhanh hơn đáng kể so với ca gác đêm. Người ta quan sát vị trí chiến hào quen thuộc của đối phương qua ống nhòm một hoặc ống nhòm hai mắt và cũng thường xuyên bắn tỉa vào những mục tiêu lộ đầu bằng súng trường có ống ngắm. Nhưng hãy cẩn thận, quân Anh cũng có đôi mắt tinh tường và ống nhòm tốt.
Một lính gác bỗng nhiên ngã gục xuống, máu me bê bết. Trúng đạn vào đầu. Các đồng đội giật vội những cuộn băng cứu thương từ áo khoác và băng bó cho anh ta. “Vô ích thôi Willem ạ.” “Này, hắn vẫn còn thở mà!” Sau đó, các quân y đến để cáng anh ta đến trạm quân y. Chiếc cáng va mạnh vào thành chiến hào . Vừa khuất bóng, mọi thứ lại trở về như cũ. Một người dùng xẻng hất vũng máu đỏ và mọi người lại tiếp tục công việc của mình. Người ta đã trở nên chai sạn đến thế rồi đấy. Chỉ có một lính mới còn tựa lưng vào ván khuôn với khuôn mặt tái mét. Anh ta vẫn còn đang cố gắng sức để hiểu được mối liên hệ giữa mọi thứ. Chuyện vừa xảy ra sao mà đột ngột, sao mà đáng sợ, bất ngờ đến thế, một cuộc tấn công tàn bạo không thể tả xiết. Điều đó là không thể, không phải là sự thật được. Chàng trai trẻ tội nghiệp, những điều tồi tệ hơn nữa vẫn còn đang rình rập cậu ở phía sau đấy…
Thường thì cũng khá thú vị đấy chứ. Một số người tham gia vào công việc này với sự say mê thể thao. Với một chút hả hê , họ quan sát những điểm đạn pháo của ta rơi trúng hào chiến hào của địch. “Tuyệt, trúng phóc!” “Ghê thật, nhìn kìa, nó văng tung tóe kìa! Tội nghiệp Tommy!” Họ bắn lựu đạn súng trường và cối hạng nhẹ sang phía bên kia, gây ra sự khó chịu lớn cho những người yếu bóng vía. “Này, thôi cái trò vô bổ đó đi, chúng ta đang hứng đủ khói đạn rồi đây!”
Giờ uống cà phê buổi chiều đôi khi lại khá ấm cúng. Thiếu úy thường phải mời một trong các sĩ quan đại đội để đi cùng trong giờ này. Mọi thứ diễn ra rất trang trọng: “Xin phép được mời?” “Xin cảm ơn!” Một nét đẹp của sĩ quan Phổ, sự kín đáo đúng mực này trong mọi hoàn cảnh. Nó mang lại cho ngay cả những người rất trẻ một cái gì đó vững vàng, mang đậm dấu ấn cá nhân.
Thậm chí còn có hai tách sứ trắng lấp lánh trên chiếc khăn trải bàn may bằng bao bố cát. Sau đó, anh chàng lính hầu bàn đặt một chai rượu và hai chiếc cốc lên chiếc bàn . Cuộc trò chuyện trở nên thân mật hơn. Điều kỳ lạ là ngay cả ở đây, người đồng đội thân cận cũng tạo thành một chủ đề trò chuyện được hoan nghênh. Thậm chí đã xuất hiện một thứ chuyện phiếm chiến hào , thứ được nuôi dưỡng một cách nhiệt tình trong các buổi gặp gỡ buổi chiều. Chẳng mấy chốc mà giống như trong một lớp học nhỏ vậy. Cấp trên, đồng đội và cấp dưới đều bị đưa ra mổ xẻ, phê bình một cách kỹ lưỡng. Một tin đồn mới, thú vị trong nháy mắt đã lan truyền khắp các hầm trú ẩn trung đội của cả sáu khu vực chiến đấu từ cánh phải sang cánh trái. Các sĩ quan quan sát, những người đi dọc theo toàn bộ vị trí trung đoàn với ống nhòm và tập bản đồ phác họa, cũng không phải là hoàn toàn vô can trong chuyện này.
“Báo cáo Thiếu úy, xin phép cáo từ, tôi còn phiên gác trong nửa giờ nữa!” Bên ngoài, những bờ đất sét của công sự lấp lánh trong những tia nắng cuối ngày, hào chiến hào đã chìm trong bóng tối sâu thẳm. Chẳng mấy chốc, quả pháo sáng đầu tiên sẽ vút lên cao, lính gác đêm sẽ lên vọng gác, một ngày mới của người lính hào giao thông lại bắt đầu.
5.Cuộc sống thường ngày ở vị trí chiến đấu
Trong những ngày tháng đơn điệu và mệt mỏi, cuộc sống của chúng tôi cứ thế trôi qua, chỉ được ngắt quãng bởi những khoảnh khắc ngắn ngủi yên bình ở Douchy. Nhưng ngay cả nơi chiến hào, đôi khi vẫn có những giờ phút tươi đẹp. Thường thì, tôi ngồi trong căn hầm nhỏ bé của mình, lòng tràn ngập cảm giác ấm áp và an toàn. Bức tường gỗ thô sơ, được trang trí bằng vũ khí, gợi nhớ đến miền Tây hoang dã. Tôi nhâm nhi tách trà, đọc sách và hút thuốc, trong khi anh lính hầu của tôi bận rộn bên chiếc lò sưởi nhỏ, làm căn phòng tràn ngập hương thơm bánh mì nướng. Chiến sĩ nào mà chẳng quen thuộc với khung cảnh này? Bên ngoài vọng gác, tiếng bước chân nặng nề, đều đặn vang lên, tiếng gọi lặp đi lặp lại vang vọng mỗi khi có ai đó đi dọc chiến hào. Đôi tai chai sạn dường như chẳng còn mấy để ý đến tiếng súng nổ không ngớt, tiếng đạn pháo rít lên rồi dội xuống, hay những quả pháo sáng xèo xèo bên cạnh lỗ thông hơi. Rồi tôi lấy cuốn sổ tay từ túi bản đồ, ghi vội những sự kiện trong ngày. Cứ thế, theo thời gian, một biên niên sử tỉ mỉ về khu vực C dần hình thành, một mảnh chiến tuyến nhỏ bé, khúc khuỷu mà chúng tôi coi như nhà, nơi chúng tôi đã thuộc lòng từng khúc hào ngoằn ngoèo, từng hầm trú ẩn đổ nát. Quanh chúng tôi, trong những bức tường đất đắp cao, xác những đồng đội đã ngã xuống nằm yên nghỉ, trên mỗi tấc đất đều đã từng diễn ra một bi kịch, sau mỗi ụ chắn vai đều ẩn chứa hiểm họa, rình rập ngày đêm, chờ đợi vồ lấy một nạn nhân bất kỳ. Vậy mà, tất cả chúng tôi đều cảm thấy một sự gắn bó sâu sắc với khu vực của mình, như thể đã hòa mình vào nơi đây. Chúng tôi hiểu rõ nơi này, khi nó hiện lên như một dải băng đen trải dài trên nền tuyết trắng, khi vùng hoang dã đầy hoa cỏ xung quanh ngập tràn hương thơm ngây ngất vào buổi trưa, hoặc khi ánh trăng ma mị bao trùm lên những góc tối tăm, nơi lũ chuột nhắt rít lên những âm thanh bí ẩn. Chúng tôi từng ngồi vui vẻ trên những bờ đất vào những buổi tối mùa hè dịu mát, khi làn gió nhẹ mang theo tiếng búa gõ và những giai điệu quê hương vọng đến tai kẻ địch; chúng tôi từng lao mình qua những thanh gỗ và dây thép gai chằng chịt, khi tử thần vung chiếc chùy thép giáng xuống chiến hào, và làn khói lười biếng bốc lên từ những bức tường đất bị xé toạc. Nhiều lần, ngài Đại tá muốn điều chúng tôi đến một khu vực yên tĩnh hơn của chiến tuyến trung đoàn, nhưng lần nào cả đại đội cũng đồng lòng xin được ở lại khu vực C. Dưới đây là một đoạn trích ngắn từ những ghi chép mà tôi đã viết trong những đêm ở Monchy.
Ngày 7 tháng 10 năm 1915. Đứng trong ánh bình minh bên cạnh vọng gác của nhóm mình trên bục chiến đấu gần hầm trú ẩn, tôi thấy một viên đạn súng trường xé toạc chiếc mũ sắt của người lính từ trước ra sau, nhưng may mắn thay, anh ta không hề bị thương. Cùng lúc đó, hai lính công binh bị thương gần hàng rào dây thép gai. Một người bị đạn lạc xuyên qua cả hai chân, người kia thì bị bắn vào tai.
Buổi sáng, người đứng vọng gác cánh trái bị bắn xuyên qua cả hai xương hàm. Máu tuôn ra xối xả từ vết thương. Đã thế, hôm nay, trung úy von Ewald còn đến khu vực của chúng tôi để chụp ảnh ụ súng N., chỉ cách chiến hào 50 mét. Khi anh ta quay người lại để bước xuống khỏi vọng gác, một viên đạn pháo đã xé toạc phía sau đầu anh. Anh chết ngay lập tức. Ngoài ra, một người lính khác cũng bị thương nhẹ ở vai.
Ngày 19 tháng 10. Khu vực của trung đội giữa bị pháo 15 cm bắn phá. Một người lính bị sức ép ném vào cọc gia cố chiến hào. Anh bị thương nặng bên trong, thêm vào đó, một mảnh phá còn xuyên thủng động mạch cánh tay. Trong sương mù buổi sáng, khi sửa chữa hàng rào dây thép gai trước cánh phải, chúng tôi phát hiện một xác chết lính Pháp, có lẽ đã chết cách đây vài tháng. — Đêm đó, hai người của chúng tôi bị thương khi đang kéo dây thép gai.
Ngày 30 tháng 10. Đêm qua, do mưa lớn, tất cả các ụ chắn vai đều đổ sập, hòa lẫn với nước mưa thành một thứ bùn nhão quánh, biến chiến hào thành một đầm lầy khó đi. Niềm an ủi duy nhất là quân Anh cũng chẳng khá hơn, vì người ta thấy họ hối hả tát nước ra khỏi chiến hào. Vì vị trí của chúng tôi cao hơn một chút, nên chúng tôi còn bơm cả chỗ nước thừa của mình xuống chỗ họ. — Những bức tường hào sụp xuống đã làm lộ ra một loạt xác chết từ những trận chiến mùa thu năm ngoái.
Ngày 21 tháng 11. Tôi dẫn một đội công binh từ "Pháo đài Altenburg" đến khu vực C, trong số đó có một lính Landsturm tên là Diener leo lên một gờ tường hào để xúc đất đắp ụ. Anh ta vừa lên đến nơi, thì một viên đạn bắn ra từ ụ súng đã xuyên qua sọ anh, quật ngã anh xuống đáy hào. Anh đã có vợ và là cha của bốn đứa con. Các đồng đội của anh ta nấp sau lỗ châu mai rất lâu sau đó, để trả thù. Họ khóc vì tức giận. Thật kỳ lạ, họ nhìn nhận chiến tranh một cách phiến diện đến thế nào. Họ dường như coi người lính Anh đã bắn viên đạn chết người kia là kẻ thù cá nhân. Tôi có thể hiểu được cảm xúc của họ.
Ngày 24 tháng 11. Một người lính thuộc đại đội súng máy bị bắn trúng đầu nghiêm trọng trong khu vực của chúng tôi. Nửa giờ sau, một người khác trong đại đội chúng tôi bị đạn súng trường xé toạc má.
Ngày 29 tháng 11, tiểu đoàn của chúng tôi rút về thị trấn Q. nằm ở hậu phương sư đoàn trong 14 ngày, nơi sau này sẽ trở thành một chiến trường đẫm máu, để tập luyện và tận hưởng những ân huệ ở tuyến sau. Trong thời gian ở đó, tôi được thăng hàm thành trung úy và được chuyển đến Đại đội 2, nơi tôi sẽ trải qua nhiều ngày tháng vừa vui vẻ vừa nghiêm túc.
Ở Q. và các thị trấn lân cận, chúng tôi thường được chỉ huy trưởng địa phương mời đến những bữa tiệc rượu linh đình, và được chứng kiến một phần nhỏ quyền lực gần như vô hạn mà những "lãnh chúa" vùng quê này nắm giữ đối với cấp dưới và dân cư. Đại úy của chúng tôi tự xưng là "Vua của Q." và mỗi tối, khi xuất hiện tại bàn tiệc, ông đều được chào đón bằng cách giơ tay phải lên và hô vang: "Đức Vua vạn tuế!", nơi ông trị vì như một vị vua hài hước kiểu Shakespeare cho đến tận rạng sáng, trừng phạt mọi vi phạm nghi thức và quy tắc ứng xử phức tạp của mình bằng một chầu bia. Chúng tôi, những người lính mặt trận mới đến, tất nhiên là gặp rất nhiều khó khăn. Ngày hôm sau, người ta thường thấy ông ta lái xe ngựa hai bánh, hơi ngà ngà sau bữa trưa, đi thăm các "vua" láng giềng, vừa uống rượu Bacchus vừa thăm hỏi lẫn nhau, chuẩn bị tinh thần cho buổi tối. Có lần, ông ta gây gổ với "Vua của I." và sai một hiến binh kỵ binh đến tuyên chiến. Sau nhiều trận giao tranh, trong đó thậm chí hai đội kỵ binh từ những chiến hào nhỏ, có dây thép gai bảo vệ, đã ném cục đất vào nhau, "Vua của I." đã bất cẩn đến mức vào quán ăn ở Q. để thưởng thức bia Bayern và bị bắt khi đến một nơi vắng vẻ. Ông ta phải chuộc thân bằng một thùng bia khổng lồ. Vậy là kết thúc cuộc chiến giữa hai thế lực.
Dân cư sống dưới kỷ luật nghiêm ngặt, mọi vi phạm và tội lỗi đều bị chỉ huy trưởng địa phương xét xử nhanh chóng và trừng phạt bằng những khoản tiền phạt nặng và án tù. Dù tôi là người ủng hộ việc thực thi quyền lực một cách logic, nhưng những thái quá của nó, như việc mọi người dân, kể cả phụ nữ, đều phải chào sĩ quan, thì ngay từ thời điểm đó đã khiến tôi khó chịu và xấu hổ. Những quy định như vậy là vô ích, hạ thấp nhân phẩm và có hại. Nhưng đó là cách chúng ta điều hành trong suốt cuộc chiến: nghiêm khắc trong những chuyện nhỏ nhặt, nhưng lại thiếu quyết đoán trước những tổn thất nội tại nghiêm trọng.
Ngày 11 tháng 12, tôi đến tiền tuyến, để báo cáo với trung úy dự bị Wetje, chỉ huy Đại đội 2, đơn vị cũng đang đóng quân ở khu vực C. Khi tôi định nhảy xuống chiến hào, tôi đã giật mình trước sự thay đổi mà vị trí này đã trải qua trong 14 ngày vắng bóng chúng tôi. Nó đã sụt lún thành một cái hố khổng lồ, ngập đầy bùn đến đầu gối, nơi quân lính đang sống một cuộc đời lưỡng cư buồn thảm. Lòng trĩu nặng, tôi nghĩ về chiếc bàn tròn của "Vua của Q.", khi đã lún sâu đến hông trong bùn lầy. Chúng tôi như những con lợn chiến hào khốn khổ! Hầu hết các hầm trú ẩn đều đã sụp đổ và các đường hầm thì ngập nước. Trong những tuần tới, chúng tôi phải làm việc không ngừng nghỉ để có được một chút nền đất vững chắc dưới chân. Tạm thời, tôi ở chung hầm với trung úy Wetje và Boje, trần hầm dù đã treo bạt vẫn dột như cái vòi hoa sen, và lính hầu cứ nửa giờ lại phải dùng xô múc nước ra ngoài.
Sáng hôm sau, khi rời khỏi hầm trú ẩn ướt sũng, tôi không tin vào mắt mình. Vùng đất trước đây mang dấu ấn của sự cô tịch chết chóc, giờ đây trông như một phiên chợ quê. Quân lính từ cả hai chiến hào đã bị buộc phải trèo lên bờ đất vì lớp bùn khủng khiếp, và một khung cảnh giao thương và trao đổi sôi động đã diễn ra trước hàng rào dây thép gai, với rượu mạnh, thuốc lá, cúc áo quân phục, v.v. Số lượng người lính màu kaki, tuôn ra từ những chiến hào của quân Anh vốn dĩ hoang vắng, thật sự gây kinh ngạc.
Đột nhiên, một phát súng vang lên từ phía bên kia, khiến một người lính của chúng tôi chết chìm trong bùn, sau đó cả hai bên đều biến mất như chuột chũi trong chiến hào. Tôi đến khu vực vị trí của chúng tôi đối diện với ụ súng của quân Anh và gọi vọng sang, nói rằng tôi muốn nói chuyện với một sĩ quan. Quả thực, một vài lính Anh lùi lại và một lúc sau dẫn ra một chàng trai trẻ, người mà tôi có thể quan sát qua ống nhòm, nhận ra anh ta khác biệt với những người lính khác bởi chiếc mũ kêpi thanh lịch hơn. Ban đầu, chúng tôi đàm phán bằng tiếng Anh, sau đó chuyển sang tiếng Pháp trôi chảy hơn, trong khi những người lính xung quanh đứng nghe. Tôi trách anh ta rằng một trong những người lính của chúng tôi đã bị giết bởi một phát súng lén, và anh ta trả lời rằng đó không phải do đại đội của anh ta, mà là đại đội bên cạnh gây ra. "Il y a des cochons aussi chez vous!" (Ở chỗ các anh cũng có lũ lợn!) , anh ta nói, khi một vài phát đạn bắn ra từ khu vực bên cạnh của chúng tôi rơi xuống gần đầu anh ta, khiến tôi chuẩn bị sẵn sàng để lập tức tìm chỗ ẩn nấp. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn tiếp tục trò chuyện, theo một cách mà tôi muốn nói là thể hiện sự tôn trọng kiểu thể thao, và cuối cùng chúng tôi đã sẵn lòng trao đổi quà lưu niệm để làm kỷ niệm.
Trong chiến tranh, lý tưởng của tôi luôn là chỉ coi đối phương là đối thủ trong chiến đấu, loại bỏ mọi cảm giác thù hận, và đánh giá họ như những người đàn ông dũng cảm. Chính ở điểm này, tôi đã gặp được nhiều người có cùng chí hướng trong số các sĩ quan Anh.
Để khôi phục lại tình hình rõ ràng, chúng tôi long trọng tuyên bố chiến tranh trong vòng ba phút sau khi kết thúc đàm phán, và sau một câu "Guten Abend" (Chúc buổi tối tốt lành) từ phía anh ta và một câu "Au revoir!" (Tạm biệt!) từ phía tôi, bất chấp sự tiếc nuối của những người lính, tôi đã bắn một phát súng vào tấm chắn của anh ta, và ngay lập tức một phát súng đáp trả từ phía bên kia, suýt chút nữa đã hất khẩu súng ra khỏi tay tôi.
Lần đầu tiên trong dịp này, tôi có thể quan sát khu vực giữa chiến hào trước ụ súng, vì bình thường ở vị trí nguy hiểm này, người ta thậm chí không dám ló vành mũ ra. Tôi đã quan sát và thấy rằng ngay trước hàng rào dây thép gai của chúng tôi có một bộ xương người Pháp, những khúc xương trắng lấp ló dưới lớp vải xanh của bộ quân phục.
Ngay sau cuộc trò chuyện này, pháo binh của chúng tôi đã bắn một vài phát vào vị trí của đối phương, và trước mắt chúng tôi, bốn chiếc cáng đã được khiêng qua bãi đất trống, mà không có một phát súng nào từ phía chúng tôi bắn ra. Trên mũ cối của lính Anh ngày hôm đó, chúng tôi nhận ra rằng đối diện chúng tôi là trung đoàn Hindostan-Leicestershire.
Thời tiết càng gần Giáng sinh càng trở nên ảm đạm; chúng tôi phải đặt máy bơm trong chiến hào để kiểm soát mực nước. Chúng tôi đón đêm Giáng sinh ở vị trí chiến đấu. Những người lính, đứng trong bùn lầy, cất tiếng hát mừng Giáng sinh, nhưng bị lấn át bởi tiếng súng máy của quân Anh. Vào ngày Giáng sinh, chúng tôi mất một người lính thuộc Trung đội 3 vì đạn lạc vào đầu. Ngay sau đó, quân Anh đã cố gắng tiếp cận một cách thân thiện bằng cách dựng một cây thông Noel trên bờ đất của họ, nhưng nó đã bị những người lính căm phẫn của chúng tôi bắn hạ bằng vài phát súng, và họ đáp trả bằng lựu đạn súng trường. Vậy là lễ Giáng sinh của chúng tôi trôi qua khá ảm đạm.
Ngày 28 tháng 12, tôi là chỉ huy "Pháo đài Altenburg". Ngày hôm đó, một trong những người lính giỏi nhất của tôi bị mảnh phá pháo xé toạc cánh tay. Một người khác bị thương nặng ở đùi bởi một trong nhiều viên đạn lạc bay vèo vèo trên công sự đất của chúng tôi nằm trong một thung lũng. August Kettler, người lính hầu trung thành của tôi, cũng ngã xuống trên đường đến Monchy để lấy thức ăn cho tôi, anh ta là người đầu tiên trong số nhiều lính hầu của tôi trở thành nạn nhân của một quả đạn phá mảnh , quật ngã anh ta xuống đất với khí quản bị xuyên thủng.
Tháng Giêng cũng là một tháng làm việc vất vả nhất. Mỗi nhóm ban đầu dùng xẻng, xô và máy bơm để dọn bùn ở khu vực lân cận hầm trú ẩn của mình, và sau khi tạo được nền đất vững chắc dưới chân, họ cố gắng thiết lập liên lạc với các nhóm lân cận. Trong khu rừng Adinfer, nơi đặt pháo binh của chúng tôi, các đội đốn gỗ bận rộn tuốt cành cây non và chẻ thành những thanh dài. Các bức tường hào được vát nghiêng và ốp hoàn toàn bằng vật liệu này. Nhiều hố nước, giếng thấm và rãnh thoát nước cũng được xây dựng, để chúng tôi dần dần có lại được điều kiện sống có thể chấp nhận được.
Ngày 28 tháng 1 năm 1916, một người lính trong trung đội của tôi bị mảnh phá từ một viên đạn pháo nổ trên tấm chắn bảo vệ của anh ta bắn vào bụng. Ngày 30, một người khác bị đạn găm vào đùi. Khi chúng tôi được thay quân vào ngày 1 tháng 2, một trận pháo kích dữ dội đang diễn ra trên các con đường tiếp cận. Một quả đạn phá mảnh rơi ngay trước chân người lính hầu cũ của tôi từ Đại đội 6 , Điểu thương thủ Junge, nhưng không phát nổ mà chỉ cháy rụi, khiến anh ta bị bỏng nặng và phải đưa đi.
Trong những ngày này, một hạ sĩ quan thuộc Đại đội 6, người mà tôi quen biết rõ, và có anh trai đã hy sinh vài ngày trước đó, đã bị thương nặng do một quả mìn đạn mà anh ta tìm thấy. Anh ta đã tháo ngòi nổ và, khi nhận thấy thuốc súng cháy âm ỉ, đã dí điếu thuốc lá vào lỗ. Quả mìn tất nhiên đã phát nổ và gây ra hơn 50 vết thương cho anh ta. Bằng cách này và những cách tương tự, chúng tôi liên tục chịu tổn thất do sự bất cẩn mà việc tiếp xúc thường xuyên với chất nổ mang lại. Một người hàng xóm khó chịu về mặt này là Trung úy Pook, người sống trong một hầm trú ẩn biệt lập trong mê cung chiến hào phức tạp phía sau cánh trái. Anh ta đã chất đống một số lượng lớn đạn pháo chưa nổ khổng lồ ở đó và bận rộn tháo và kiểm tra ngòi nổ. Lần nào đi ngang qua nơi ở đáng sợ này, tôi cũng phải đi vòng một quãng rất xa.
Đêm 3 tháng 2, sau một giai đoạn đóng quân vất vả, chúng tôi đã trở lại Douchy. Sáng hôm sau, tôi đang ngồi trong tâm trạng thoải mái của ngày nghỉ đầu tiên tại khu nhà của mình ở quảng trường Emmichs và nhâm nhi cà phê, thì đột nhiên một quả đạn pháo khổng lồ, mở đầu cho một trận pháo kích dữ dội vào thị trấn, phát nổ ngay trước cửa nhà tôi và hất tung cửa sổ vào phòng. Trong ba nốt nhạc, tôi đã ở dưới hầm, nơi những người thuê nhà khác cũng đã tìm đến với tốc độ đáng kinh ngạc, để rồi tạo nên một cảnh tượng thảm hại. Vì hầm được xây nửa trên mặt đất và chỉ cách vườn bởi một bức tường mỏng, nên tất cả mọi người đều chen chúc trong một lối đi hầm ngắn, hẹp. Giữa những cơ thể chen chúc, con chó chăn cừu của tôi rên rỉ chui vào góc tối nhất, theo bản năng của loài vật. Từ xa vọng lại tiếng pháo nổ đều đặn, sau đó vài giây là tiếng rít rít của những khối sắt nặng nề lao tới, kết thúc bằng những tiếng nổ long trời lở đất xung quanh ngôi nhà nhỏ của chúng tôi. Mỗi lần như vậy, một luồng áp suất khó chịu lại thổi qua cửa sổ hầm, đất đá và mảnh phá pháo rơi lộp độp trên mái ngói, trong khi những con ngựa hoảng loạn hí vang và lồng lộn trong chuồng. Thêm vào đó là tiếng chó rên rỉ, và một nhạc sĩ béo ú mỗi khi nghe tiếng đạn rít lại hét lên như thể đang bị nhổ răng.
Cuối cùng, cơn bão tố cũng qua đi, và chúng tôi có thể quay trở lại không khí trong lành. Con đường làng hoang tàn trở nên nhộn nhịp như một tổ kiến bị xáo trộn. Khu nhà của tôi trông thật thảm hại. Ngay cạnh tường hầm, đất bị xới tung lên ở nhiều chỗ, cây ăn quả bị gãy đổ, và một quả đạn pháo chưa nổ dài ngoằng nằm chế giễu ngay giữa lối đi cổng. Mái nhà bị thủng lỗ chỗ. Một mảnh phá lớn đã hất tung nửa ống khói. Trong văn phòng đại đội bên cạnh, một vài mảnh phá vừa tay đã xuyên thủng tường và tủ quần áo lớn, xé toạc gần như toàn bộ quân phục sĩ quan được cất giữ ở đó, gây ra sự tức giận lớn cho những người bị ảnh hưởng.
Ngày 8 tháng 2, khu vực C hứng chịu hỏa lực mạnh. Ngay từ sáng sớm, pháo binh của chúng ta đã bắn nhầm một quả đạn pháo chưa nổ vào hầm trú ẩn của nhóm cánh phải của tôi, gây bất ngờ khó chịu cho những người bên trong, làm bật tung cánh cửa và lật đổ lò sưởi. Một người thích đùa sau đó đã vẽ một bức tranh biếm họa, trong đó tám người đàn ông cùng một lúc chen nhau qua cánh cửa tan nát bên cạnh chiếc lò sưởi đang bốc khói, trong khi quả đạn pháo chưa nổ nham hiểm nháy mắt từ một góc. Hơn nữa, vào buổi chiều, ba hầm trú ẩn của chúng tôi đã bị bắn sập, nhưng may mắn thay, chỉ có một người bị thương nhẹ ở đầu gối, vì tất cả mọi người trừ lính canh đã rút vào hầm. Ngày hôm sau, một người lính trong trung đội của tôi bị trúng đạn pháo bắn tạt sườn và đã chết. Ngày 25 tháng 2, chúng tôi đặc biệt đau buồn trước một cái chết, đã cướp đi của chúng tôi một người đàn ông xuất sắc và một người đồng đội được yêu mến. Ngay trước khi được thay quân, tôi nhận được báo cáo trong hầm trú ẩn của mình rằng quân nhân tình nguyện K. vừa hy sinh ở hầm bên cạnh. Tôi đến đó và thấy, như đã từng thấy rất nhiều lần, một nhóm người nghiêm trang đứng quanh thân hình bất động, đôi tay co quắp nằm trên nền tuyết đẫm máu, đôi mắt vô hồn nhìn lên trời. Lại một nạn nhân nữa của pháo tạt sườn! K. đã ở trong chiến hào khi những phát đạn đầu tiên nổ ra và lập tức nhảy vào hầm. Một mảnh phá lớn từ một quả đạn pháo bắn vào bức tường hào đối diện lối vào đã lao vào lối đi hầm và trúng vào phía sau đầu anh ta, khi anh ta đã tưởng mình an toàn. Anh ta đã chết một cách nhanh chóng, bất ngờ.
Pháo bắn tạt sườn đặc biệt hoạt động mạnh trong những ngày này. Cứ khoảng một giờ, nó lại bắn một loạt đạn bất ngờ, những mảnh phá của nó quét sạch chiến hào. Trong sáu ngày từ 3 tháng 2 đến 8 tháng 2, nó đã khiến chúng tôi có 3 người chết, 3 người bị thương nặng và 4 người bị thương nhẹ. Mặc dù nó phải đứng cách chúng tôi không quá 1500 mét trên sườn đồi ở sườn trái của chúng tôi, nhưng pháo binh của chúng tôi không thể làm cho nó im tiếng. Biện pháp duy nhất của chúng tôi để giảm thiểu hiệu quả của nó là tăng cường và đào sâu thêm, để hạn chế tầm bắn của nó vào những đoạn hào nhỏ.
Đầu tháng Ba, chúng tôi đã vượt qua được giai đoạn bùn lầy tồi tệ nhất. Thời tiết trở nên khô ráo, và chiến hào được gia cố sạch sẽ, để chúng tôi thường xuyên có được vài giờ rảnh rỗi thoải mái. Mỗi tối, tôi ngồi trong hầm trước bàn viết nhỏ của mình và đọc sách hoặc trò chuyện khi có khách đến thăm. Chúng tôi có 4 sĩ quan cùng với đại đội trưởng và duy trì một mối quan hệ đồng đội rất tốt. Mỗi ngày, chúng tôi uống cà phê trong hầm của người này người kia hoặc ngồi ăn tối, thường là với một hoặc nhiều chai rượu, hút thuốc, chơi bài và trò chuyện theo kiểu lính tráng. Những giờ phút ấm cúng trong hầm trú ẩn này trong ký ức đã bù đắp cho nhiều ngày tháng đầy máu, bùn lầy và lao động vất vả. Chúng chỉ có thể có được trong giai đoạn đóng quân dài ngày và tương đối yên tĩnh này, nơi chúng tôi đã hòa nhập sâu sắc với nhau và gần như đã có những thói quen thời bình. Niềm tự hào lớn nhất của chúng tôi là hoạt động xây dựng, mà chúng tôi ít bị can thiệp từ phía sau. Trong công việc không ngừng nghỉ, hết đường hầm 30 bậc thang này đến đường hầm khác được đào vào nền đất sét phấn, và được kết nối bằng các hành lang ngang, để chúng tôi có thể thoải mái di chuyển từ cánh phải sang cánh trái của trung đội mình ở độ sâu sáu mét dưới lòng đất. Công trình yêu thích của tôi là một đường hầm dài 60 mét từ chỗ tôi đến hầm trú ẩn của đại đội trưởng, có các kho chứa đạn và phòng ở ở bên phải và bên trái. Công trình này sẽ có giá trị rất lớn trong các trận chiến sau này.
Khi chúng tôi gặp nhau trong chiến hào sau bữa cà phê sáng (chúng tôi thậm chí còn được nhận báo gần như đều đặn), tay cầm thước mét, chúng tôi so sánh tiến độ của các khu vực của mình, trong khi cuộc trò chuyện xoay quanh khung hầm, hầm mẫu, thời gian làm việc và những thứ tương tự. Buổi tối, khi nằm xuống giường, tôi luôn cảm thấy dễ chịu trong ý thức rằng mình đã đáp ứng được kỳ vọng của quê hương ở vị trí của mình, bằng cách dồn hết sức lực vào việc phòng thủ 200 mét chiến hào và chăm lo cho 60 người lính của mình.
Ngày 14 tháng 3, một quả đạn pháo 15 cm bắn trúng trực tiếp khu vực lân cận bên phải của chúng tôi, giết chết ba người và làm bị thương nặng ba người khác. — Ngày 18, người đứng vọng gác trước hầm trú ẩn của tôi bị một mảnh phá pháo bắn trúng, xé toạc má và cắt đứt một vành tai. — Ngày 19, một người lính ở cánh trái bị thương nặng do trúng đạn vào đầu. — Ngày 23, Điểu thương thủ L. ngã xuống bên phải hầm trú ẩn của tôi vì trúng đạn vào đầu. Tối hôm đó, một vọng gác báo cáo với tôi rằng một đội tuần tra của đối phương đang mắc kẹt trong hàng rào dây thép gai. Tôi rời chiến hào cùng một vài người lính, nhưng không phát hiện ra điều gì.
Ngày 7 tháng 4, một người lính ở cánh phải bị thương ở đầu do mảnh phá súng trường. Loại vết thương này rất phổ biến ở chỗ chúng tôi do đạn súng trường của quân Anh vỡ vụn ngay cả khi va chạm vào chỗ mềm. Buổi chiều, khu vực xung quanh hầm trú ẩn của tôi bị pháo hạng nặng bắn phá hàng giờ liền. Cửa sổ thông hơi của tôi bị vỡ tan lần thứ n, và mỗi khi có tiếng nổ, một trận mưa đất sét cứng lại bay qua lỗ hổng, nhưng không thể làm gián đoạn việc uống cà phê của chúng tôi.
Sau đó, chúng tôi đã có một trận đấu tay đôi đúng nghĩa với một lính Anh táo tợn, người thò đầu ra khỏi mép một chiến hào cách đó không quá 100 mét, và bắn một loạt phát đạn nhắm chính xác vào lỗ châu mai của chúng tôi. Tôi đáp trả hỏa lực cùng với một vài người lính, nhưng ngay lập tức một viên đạn bắn trúng mép lỗ châu mai của chúng tôi, hất cát vào đầy mắt chúng tôi và khiến tôi bị thương nhẹ ở cổ bởi một mảnh phá nhỏ. Tuy nhiên, chúng tôi không bỏ cuộc, mà cứ thỉnh thoảng lại ló đầu ra, ngắm bắn nhanh rồi lại biến mất. Ngay sau đó, một quả đạn pháo nổ tung bên cạnh khẩu súng của Điểu thương thủ Storch, mặt anh ta dính đầy máu vì ít nhất mười mảnh phá găm vào khắp nơi. Phát súng tiếp theo xé toạc một mảng khỏi mép lỗ châu mai của chúng tôi; một phát nữa phá tan chiếc gương mà chúng tôi dùng để quan sát, nhưng chúng tôi đã có được sự hài lòng khi thấy đối thủ của mình biến mất không dấu vết sau một vài phát đạn pháo bắn trúng chính xác bờ đất trước mặt anh ta. Ngay sau đó, tôi đã bắn ba phát đạn K (Đạn K - đạn xuyên giáp bắn từ súng trường Mauser dùng để chống xe tăng) vào tấm chắn bảo vệ mà gã táo tợn này cứ liên tục ló đầu ra sau đó.
Ngày 9 tháng 4, hai máy bay Anh nhiều lần bay sát trên vị trí của chúng tôi. Toàn bộ quân lính trong chiến hào đổ xô ra khỏi hầm trú ẩn và khai hỏa dữ dội. Tôi vừa nói với trung úy Sievers đứng cạnh tôi: "Giá mà pháo tạt sườn không chú ý thì tốt!", thì những mảnh sắt đã bay vèo vèo bên tai chúng tôi, và chúng tôi nhảy vào hầm trú ẩn gần nhất. Sievers đứng trước cửa hầm, tôi khuyên anh ta vào sâu hơn, và bốp! một mảnh phá rộng bằng bàn tay, vẫn còn bốc khói, găm xuống ngay trước chân anh ta. Ngay sau đó, chúng tôi lại hứng chịu thêm một số quả đạn phá mảnh , nổ trên đầu chúng tôi. Một người lính bị một mảnh phá nhỏ như đầu kim găm vào vai, dù nhỏ nhưng khá đau. Tôi đáp trả bằng một vài quả lựu đạn , vì có một thỏa thuận ngầm giữa bộ binh hai phe là chỉ giới hạn việc đánh nhau bằng súng trường. Việc sử dụng chất nổ sẽ bị đáp trả bằng ít nhất là 2 : 1. Đáng tiếc là đối phương thường có quá nhiều lựu đạn, đến nỗi chúng tôi thường hết hơi trước.
Sau cơn hoảng loạn này, chúng tôi đã uống vài chai rượu vang đỏ trong hầm trú ẩn của Sievers, thứ đã bất ngờ khiến tôi phấn chấn đến mức, bất chấp ánh trăng sáng tỏ, tôi vẫn đi bộ trở về nơi ở của mình qua ụ chắn. Chẳng mấy chốc, tôi lạc mất phương hướng, rơi vào một hố bom khổng lồ và nghe thấy tiếng quân Anh làm việc trong chiến hào của đối phương ở gần đó. Sau khi gây rối loạn bọn chúng bằng hai quả lựu đạn cầm trên tay, tôi vội vã rút về chiến hào của chúng tôi, trong đó tôi còn ngã vào một trong những chiếc chông gai dựng đứng, một trong những chiếc bẫy chân đẹp đẽ của chúng tôi gồm bốn đầu nhọn bằng sắt. Nhìn chung, trong những ngày này, hoạt động trước hàng rào dây thép gai diễn ra sôi nổi, đôi khi không thiếu những tình huống hài hước đẫm máu. Ví dụ, một trong những lính tuần tra của chúng tôi đã bị chính người của mình bắn, vì anh ta nói lắp và không thể hô khẩu hiệu nhanh chóng. Một lần khác, một người lính đã "ăn mừng" nửa đêm ở nhà bếp tại Monchy, trèo qua vật cản và tự ý khai hỏa vào chính chiến hào của mình. Sau khi bắn hết đạn, anh ta đã bị kéo vào và bị đánh cho một trận nên thân.
6.Mở đầu chiến dịch tấn công trên sông Somme
Vào giữa tháng 4 năm 1916, tôi được lệnh đến Croisilles, một thị trấn nhỏ phía sau tiền tuyến sư đoàn, để tham gia một khóa huấn luyện sĩ quan, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Tư lệnh sư đoàn, Thiếu tướng Sontag. Chúng tôi được giảng dạy lý thuyết và thực hành trong một loạt các môn quân sự. Đặc biệt hấp dẫn là những chuyến đi thực tế về chiến thuật dưới sự hướng dẫn của Thiếu tá von Jarotzky. Những chuyến đi dã ngoại và tham quan thường xuyên đến các cơ sở hậu phương, hầu hết đều được xây dựng vội vã, đã cho chúng tôi, những người vốn quen nhìn mọi thứ ở hậu phương một cách coi thường, một khái niệm về công việc bao la đã được thực hiện ở phía sau đội quân chiến đấu. Chúng tôi đã đến thăm lò mổ, kho hậu cần và xưởng sửa chữa pháo binh ở Boyelles, xưởng cưa và công viên công binh trong rừng Bourlon, nhà máy sữa, trang trại lợn và cơ sở xử lý xác động vật ở Inchy, bãi đỗ máy bay và lò bánh mì ở Quéant. Vào Chủ nhật, chúng tôi lái xe đến các thành phố lân cận CCambrai, Douai và Valenciennes, "để lại được ngắm phụ nữ đội mũ". — Ngày 16 tháng 6, tướng quân đã cho chúng tôi trở lại đơn vị với một bài phát biểu ngắn, từ đó chúng tôi hiểu rằng một cuộc tấn công lớn của đối phương đang được chuẩn bị ở Mặt trận phía Tây, mà cánh trái của nó có lẽ sẽ đối diện với vị trí của chúng tôi.
Việc có điều gì đó sắp xảy ra cũng trở nên rõ ràng với chúng tôi sau khi trở lại trung đoàn, vì các đồng đội kể về sự bất ổn ngày càng tăng của đối phương. Quân Anh đã hai lần thực hiện các cuộc trinh sát vũ lực chống lại khu vực C, mặc dù không thành công. Chúng tôi đã trả đũa bằng một cuộc tấn công được chuẩn bị kỹ lưỡng của ba đội tuần tra sĩ quan vào cái gọi là "Tam giác chiến hào" và bắt được một số lượng tù binh. Trong thời gian tôi đi vắng, trung úy Wetje đã bị thương ở cánh tay do đạn phá mảnh, nhưng đã sớm đảm nhận lại quyền chỉ huy đại đội ngay sau khi tôi trở về. Hầm trú ẩn của tôi cũng đã thay đổi trong thời gian đó, nó đã nhỏ đi một nửa do trúng đạn pháo.
Ngày 20 tháng 6, tôi nhận được nhiệm vụ trinh sát trước chiến hào đối phương để xem liệu đối phương có đang tiến hành công việc đào hầm hay không, và cùng với chuẩn úy Wohlgemut, hạ sĩ Schmidt và binh nhì Parthenfelder, tôi đã trèo qua hàng rào dây thép gai khá cao của chúng tôi vào lúc 11:30 tối. Chúng tôi đi khom người một đoạn đường đầu tiên, sau đó bò song song với nhau trên vùng đất phía trước rậm rạp. Ký ức về những cuộc phiêu lưu của Karl May thời trung học ùa về trong tâm trí tôi, khi tôi trườn bò trên bụng qua đám cỏ đẫm sương và bụi cây kế, cố gắng tránh mọi tiếng động, vì chiến hào của quân Anh nhô lên như một vệt đen từ bóng tối lờ mờ cách chúng tôi 50 mét. Một loạt đạn súng máy từ xa rơi xuống gần như thẳng đứng xung quanh chúng tôi; thỉnh thoảng một quả pháo sáng bay vút lên và hắt ánh sáng lạnh lẽo xuống mảnh đất cằn cỗi.
Bỗng nhiên, một tiếng sột soạt sống động vang lên phía sau chúng tôi, hai bóng đen lướt nhanh giữa các chiến hào. Trong khi chúng tôi chuẩn bị lao vào họ, họ đã biến mất không dấu vết. Ngay sau đó, tiếng nổ của hai quả lựu đạn cầm tay trong chiến hào của quân Anh cho thấy rằng chính người của quân ta đã cắt ngang đường đi của chúng tôi. Chúng tôi chậm rãi bò về phía trước.
Đột nhiên, tay của chuẩn úy siết chặt lấy cánh tay tôi: "Cẩn thận bên phải, rất gần, khẽ thôi, khẽ thôi!" Ngay sau đó, tôi nghe thấy nhiều tiếng xào xạc trong cỏ cách chúng tôi mười mét về bên phải. Với sự nhạy bén logic nhanh như chớp mà tôi phát triển trong những tình huống như vậy, tôi đã đánh giá được tình hình. Chúng tôi đã bò dọc theo hàng rào dây thép gai của quân Anh suốt thời gian qua, đối phương đã nghe thấy chúng tôi và bây giờ đang ra khỏi chiến hào của họ để kiểm tra khu vực tiền đồn.
Những khoảnh khắc rình rập trong đêm tối như vậy thật khó quên. Mắt và tai căng ra đến mức tối đa, tiếng xào xạc của những bước chân lạ lẫm trong đám cỏ cao ngày càng đến gần mang một sức mạnh kỳ lạ, đầy điềm gở — nó gần như lấp đầy toàn bộ giác quan. Hơi thở trở nên ngắt quãng; người ta phải ép mình để kìm nén tiếng thở hổn hển. Với một tiếng tách nhỏ, kim loại, chốt an toàn của khẩu súng lục bật ra; một âm thanh như dao cứa vào dây thần kinh. Răng nghiến chặt vào dây cháy chậm của quả lựu đạn cầm tay. Cuộc chạm trán sắp tới sẽ ngắn ngủi và đẫm máu. Người ta run rẩy dưới hai cảm giác mạnh mẽ: sự kích thích tột độ của thợ săn và nỗi sợ hãi của con mồi. Người ta là cả một thế giới riêng, đắm chìm trong bầu không khí u ám, kinh hoàng bao trùm lên vùng đất hoang vu.
Một loạt bóng hình mờ ảo xuất hiện ngay bên cạnh chúng tôi, tiếng thì thầm vọng lại. Chúng tôi quay đầu về phía họ; tôi nghe thấy một người Bayern Parthenfelder cắn vào lưỡi dao găm của mình.
Họ tiến thêm vài bước về phía chúng tôi, nhưng sau đó bắt đầu làm việc trên hàng rào dây thép gai, mà không hề nhận ra chúng tôi. Chúng tôi từ từ bò lùi lại, luôn để mắt đến họ. Tử thần, kẻ đã đứng sừng sững chờ đợi giữa hai bên, thất vọng lướt qua. Sau một lúc, chúng tôi đứng dậy và tiếp tục đi thẳng, cho đến khi chúng tôi về đến khu vực của mình một cách an toàn.
Kết quả tốt đẹp của chuyến đi này đã khơi dậy trong chúng tôi ý tưởng bắt tù binh, và chúng tôi quyết định sẽ đi ra ngoài một lần nữa vào tối hôm sau. Buổi chiều, tôi vừa định nghỉ ngơi thì bị đánh thức bởi một tiếng nổ như sấm rền gần hầm trú ẩn của mình. Quân Anh đang bắn mìn cầu, thứ vũ khí dù tiếng nổ nhỏ nhưng lại có sức công phá lớn đến mức mảnh phá của nó có thể cắt đứt những cọc gia cố dày bằng thân cây. Vừa chửi rủa, tôi vừa leo ra khỏi "giường" của mình và xuống chiến hào, để mỗi khi thấy một trong những quả cầu đen ngòm bay lên theo quỹ đạo hình vòng cung, tôi lại hét lên: "Mìn bên trái!" và lao nhanh đến hầm trú ẩn gần nhất. Trong những tuần tiếp theo, chúng tôi bị "tắm" mìn đủ loại và kích cỡ đến mức chúng tôi đã quen với việc vừa đi dọc chiến hào vừa phải để mắt lên trời, mắt còn lại nhìn lối vào hầm trú ẩn gần nhất.
Đêm đó, tôi lại lẻn ra ngoài với ba người đồng hành. Chúng tôi rón rén bò bằng đầu ngón chân và khuỷu tay cho đến sát hàng rào chướng ngại vật của quân Anh và ẩn nấp sau những bụi cỏ thưa thớt. Một lúc sau, một vài lính Anh xuất hiện, họ đang khiêng một cuộn dây thép gai. Họ dừng lại ngay trước mặt chúng tôi, đặt cuộn dây xuống, dùng kìm cắt dây thép gai và trò chuyện thì thầm. Chúng tôi trườn lại gần nhau và thì thầm vội vã: "Ném lựu đạn vào giữa chúng và xông lên!" "Này, có bốn người đấy!" "Gã này lại run sợ rồi!" "Đừng có nói nhảm!" "Khẽ thôi, khẽ thôi!" Lời cảnh báo của tôi đã quá muộn; khi tôi ngẩng đầu lên, quân Anh đã bò như thằn lằn dưới hàng rào dây thép gai của họ và biến mất trong chiến hào. Lúc này, tâm trạng trở nên hơi căng thẳng. Ý nghĩ: "Chắc chắn họ sẽ đưa súng máy đến vị trí" khiến tôi cảm thấy vị đắng trong miệng. Những người khác cũng có chung nỗi lo sợ. Chúng tôi trườn lùi lại trên bụng với tiếng vũ khí va vào nhau lớn. Trong chiến hào của quân Anh, mọi thứ trở nên náo nhiệt. Tiếng bước chân, tiếng thì thầm, tiếng chạy tới chạy lui. Pssschscht . . . một quả pháo sáng. Xung quanh trở nên sáng như ban ngày, trong khi chúng tôi cố gắng giấu đầu vào những bụi cỏ. Thêm một quả pháo sáng nữa. Những khoảnh khắc khó chịu. Người ta chỉ muốn biến mất khỏi mặt đất và thà ở bất cứ nơi nào khác hơn là cách chiến hào đối phương chỉ mười mét. Thêm một quả nữa. Peng! Peng! Tiếng nổ sắc lẹm, chói tai không thể nhầm lẫn của một vài phát súng trường bắn ra từ cự ly gần. Ồ không! Chúng ta bị phát hiện rồi!
Không cần giữ ý tứ thêm nữa, chúng tôi hét lên với nhau ý định bỏ chạy, bật dậy và lao về phía vị trí của mình trong làn đạn đang trút xuống. Sau vài bước, tôi vấp ngã và rơi xuống một hố bom nhỏ, rất nông, trong khi ba người kia, nghĩ rằng tôi đã xong đời, lao qua tôi. Tôi ép mình sát xuống đất, co đầu và chân lại và để những viên đạn quét qua đầu tôi trong đám cỏ cao. Những cục magie nóng rực từ những quả pháo sáng rơi xuống cũng khó chịu không kém, một số cháy rụi ngay bên cạnh tôi. Dần dần, tiếng súng yếu đi, và sau khoảng 15 phút nữa thì tôi mới rời khỏi nơi ẩn náu của mình, ban đầu chậm rãi, sau đó nhanh nhất có thể bằng cả chân và tay. Vì mặt trăng đã lặn, tôi nhanh chóng mất phương hướng và không biết đâu là phía quân Anh, đâu là phía quân Đức. Ngay cả tàn tích đặc trưng của cối xay gió Monchy cũng không còn nổi bật trên đường chân trời. Thỉnh thoảng, một viên đạn pháo từ bên này hay bên kia bay qua với tốc độ đáng sợ. Tôi chán nản nằm xuống cỏ và quyết định đợi đến bình minh. Đột nhiên, tiếng thì thầm vang lên ngay bên cạnh tôi. Tôi lại sẵn sàng chiến đấu và, là một người cẩn thận, ban đầu phát ra một loạt âm thanh tự nhiên vì hắn có thể là một người Anh hoặc là một người Đức. Tôi quyết định đáp trả lời gọi đầu tiên bằng tiếng Anh với một quả lựu đạn cầm trên tay. Nhưng thật vui mừng, hóa ra đó là người của tôi, những người vừa tháo dây lưng để khiêng xác tôi về. Chúng tôi ngồi lại với nhau trong hố bom một lúc và vui mừng vì cuộc hội ngộ may mắn của mình. Sau đó, chúng tôi quay trở lại chiến hào của mình, nơi chúng tôi đến sau ba giờ vắng mặt.
Buổi sáng, tôi lại phải trực chiến hào lúc 5 giờ sáng. Trong khu vực của trung đội một, tôi thấy Trung sĩ H. đứng trước hầm trú ẩn của mình. Khi tôi ngạc nhiên hỏi tại sao anh ta lại ở đây vào giờ này, anh ta kể cho tôi rằng anh ta đang rình một con chuột lớn, thứ đã cướp đi giấc ngủ đêm của anh ta. Vừa nói, anh ta vừa chăm chú nhìn vào hầm trú ẩn nhỏ bé đến nực cười của mình, mà anh ta đã đặt tên là "Biệt thự Leberecht Hühnchen".
Khi chúng tôi đang đứng cạnh nhau như vậy, chúng tôi nghe thấy một tiếng nổ trầm đục, nhưng điều đó không có gì đặc biệt. H., người đã suýt bị một quả đạn cối giết chết vào ngày hôm trước và do đó rất căng thẳng, đã lao nhanh như chớp đến lối vào hầm trú ẩn gần nhất, trong sự vội vã, anh ta trượt chân ngồi xuống 15 bậc thang đầu tiên và dùng 15 bậc thang cuối cùng để lộn ba vòng. Tôi đứng trên lối vào và quên cả mìn và hầm trú ẩn vì cười khi nghe thấy nạn nhân đáng thương than thở về sự gián đoạn đau đớn trong cuộc đi săn chuột của mình, trong khi xoa xoa những chỗ đau trên cơ thể. Người đàn ông bất hạnh còn thú nhận với tôi rằng hôm qua anh ta vừa mới ngồi vào bàn ăn tối thì quả đạn cối dội đến. Thứ nhất, toàn bộ thức ăn của anh ta đã bị dính đầy cát, và thứ hai, anh ta cũng đã ngã cầu thang khá đau vào ngày hôm qua.
Sau sự cố hài hước này, tôi đến hầm trú ẩn của mình, nhưng hôm nay tôi cũng không được ngủ ngon giấc. Từ sáng sớm, chiến hào của chúng tôi đã bị mìn bắn phá với khoảng thời gian ngày càng ngắn. Đến trưa, tôi cảm thấy quá đủ. Tôi cùng một vài người lính chuẩn bị súng cối Lanz của chúng tôi và bắn vào chiến hào đối phương, một sự đáp trả hơi yếu ớt đối với những quả đạn pháo hạng nặng mà chúng tôi đã phải hứng chịu rất nhiều. Mồ hôi nhễ nhại, chúng tôi ngồi xổm trên lớp đất sét nóng bỏng dưới ánh mặt trời tháng Sáu của một hố hào nhỏ và bắn hết quả cối này đến quả cối khác sang phía bên kia. Vì quân Anh hoàn toàn không tỏ ra nao núng, tôi đã cùng trung úy Wetje đến chỗ điện thoại, nơi sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, chúng tôi đã phát ra tín hiệu cấp cứu sau: "Helene đang nhổ vào chiến hào của chúng tôi, toàn cục to, chúng tôi cần khoai tây, to và nhỏ!" Mật mã này được sử dụng để không tiết lộ bất cứ điều gì cho đối phương có thể đang nghe lén; ngay sau đó, câu trả lời an ủi từ Thượng úy Deichmann đã đến, nói rằng trung sĩ nhất béo tốt với bộ ria mép vểnh ngược cùng với một vài cậu bé sẽ đến ngay phía trước, và ngay sau đó, quả cối hai tạ đầu tiên của chúng tôi đã lao vào chiến hào đối phương với một tiếng nổ kinh hoàng, tiếp theo là một vài loạt đạn pháo dã chiến, để chúng tôi được yên ổn trong phần còn lại của ngày.
Tuy nhiên, vào trưa ngày hôm sau, điệu nhảy lại bắt đầu một cách dữ dội hơn đáng kể. Ngay khi phát súng đầu tiên nổ ra, tôi đã đi qua đường hầm ngầm của mình đến chiến hào thứ hai và từ đó đến chiến hào giao thông, nơi chúng tôi đã dựng súng cối của mình. Chúng tôi khai hỏa theo cách là cứ mỗi khi một quả đạn cối dội đến, chúng tôi lại bắn một quả cối Lanz. Sau khi chúng tôi đã bắn khoảng 40 quả cối , xạ thủ đối phương dường như đã nhắm bắn vào cá nhân chúng tôi. Chẳng mấy chốc, một vài quả đạn rơi bên phải, những quả khác bên trái chúng tôi, mà không thể làm gián đoạn hoạt động của chúng tôi, cho đến khi một quả rơi thẳng vào chỗ chúng tôi. Vào khoảnh khắc cuối cùng, chúng tôi vẫn kịp giật dây khai hỏa và sau đó bỏ chạy nhanh nhất có thể. Tôi vừa đến một chiến hào lầy lội, đầy dây thép gai thì thứ quái quỷ đó phát nổ ngay sau lưng tôi. Áp suất không khí khủng khiếp hất tôi qua một bó dây thép gai vào một hố bom ngập đầy bùn xanh lục, trong khi đồng thời một trận mưa đất sét cứng trút xuống người tôi. Nửa mê nửa tỉnh và tả tơi, tôi đứng dậy. Quần và ủng bị rách toạc bởi dây thép gai, mặt, tay và quân phục dính đầy đất sét nhão nhoét, và đầu gối rớm máu từ một vết xước dài. Khá mệt mỏi, tôi lủi thủi đi dọc chiến hào về hầm trú ẩn của mình để nghỉ ngơi.
Ngoài ra, cối của đối phương không gây ra thiệt hại lớn. Chiến hào bị phá hủy ở một vài chỗ, một súng cối "Priester" bị phá tan tành, và "Biệt thự Leberecht Hühnchen" đã nhận được phần còn lại sau một cú bắn trúng trực tiếp. Chủ nhân bất hạnh của nó đã ngồi dưới hầm trú ẩn, nếu không có lẽ anh ta đã thực hiện cú ngã cầu thang thứ ba của mình trong dịp này.
Trong suốt buổi chiều, tiếng súng vẫn tiếp tục không ngừng nghỉ và đến buổi tối đã được tăng cường thành một trận trống nổ bởi vô số mìn hình trụ. Lính của chúng tôi gọi những quả đạn hình trụ này là "mìn giỏ giặt", vì đôi khi có cảm giác như chúng đang được đổ xuống từ trên trời bằng giỏ.
Chúng tôi ngồi ở lối vào hầm trú ẩn với sự mong đợi căng thẳng, sẵn sàng chào đón bất kỳ kẻ nào đến bằng súng trường và lựu đạn , tuy nhiên, sau nửa giờ, hỏa lực lại dịu đi. Trong đêm, chúng tôi vẫn phải chịu đựng hai cuộc tập kích hỏa lực, trong đó lính canh của chúng tôi vẫn kiên định quan sát trên vị trí của họ. Ngay khi hỏa lực giảm bớt, vô số pháo sáng bay lên chiếu sáng những người phòng thủ lao ra khỏi hầm, và một trận hỏa lực điên cuồng đã thuyết phục đối phương về quyết tâm bất khuất của các Điểu thương Hannover.
Bất chấp hỏa lực điên cuồng, chúng tôi chỉ mất một người, người bị vỡ sọ do một quả đạn pháo nổ trên tấm chắn bảo vệ. Một người khác bị thương ở lưng.
Vào ngày tiếp theo, ngày thay thế đêm không yên bình này, nhiều đợt pháo kích dữ dội đã chuẩn bị cho chúng tôi cho một cuộc tấn công sắp xảy ra. Chiến hào của chúng tôi đã bị bắn tan nát trong thời gian này và gần như không thể đi lại được do gỗ gia cố bị phá hủy, và một loạt hầm trú ẩn cũng bị sập.
Chúng tôi quyết định sẽ thức trắng đêm tới và thỏa thuận rằng bất cứ ai không gọi tên mình khi được hỏi "Xin chào" sẽ bị bắn ngay lập tức. Mỗi sĩ quan đều nạp súng pháo sáng của mình bằng một quả đạn đỏ để có thể thông báo cho pháo binh ngay lập tức.
Đêm đó còn kinh khủng hơn đêm trước. Đặc biệt, một cuộc tập kích hỏa lực vào lúc 2:15 sáng đã vượt qua mọi thứ trước đó. Một trận mưa đạn pháo hạng nặng trút xuống xung quanh hầm trú ẩn của tôi. Chúng tôi đứng trong tư thế sẵn sàng chiến đấu trên cầu thang hầm; ánh sáng của những ngọn nến nhỏ nhấp nháy trên những bức tường ẩm ướt, mốc meo. Khói xanh tràn vào qua lối vào, đất đá rơi lả tả từ trần hầm. Wumm! "Sấm sét!" "Diêm, diêm đâu!" "Chuẩn bị sẵn sàng hết!" Tim đập thình thịch đến tận cổ. Những bàn tay vội vã tháo chốt an toàn của lựu đạn . "Đây là quả cuối cùng!" "Xông lên!" Khi chúng tôi lao ra cửa, một quả đạn pháo khác phát nổ với ngòi nổ chậm và hất chúng tôi trở lại bằng áp suất không khí của nó. Tuy vậy, trong khi những "con chim sắt" cuối cùng vẫn đang lao xuống, tất cả các vọng gác đã được những người dũng cảm nhất đứng sẵn. Hỏa lực liên thanh nổ ra, và pháo sáng chiếu sáng vùng đất phía trước phủ đầy khói dày đặc như giữa ban ngày.
Khi hỏa lực đã im lặng, chúng tôi vẫn phải chịu thêm một tổn thất. Điểu thương thủ N. đột nhiên ngã khỏi vọng gác của mình và lăn lông lốc xuống cầu thang hầm, ngay vào giữa vòng vây của các đồng đội đang tập trung bên dưới. Khi chúng tôi kiểm tra người khách không mời mà đến đáng sợ này, chúng tôi phát hiện một vết thương nhỏ trên trán và một lỗ hở rớm máu phía trên núm vú bên phải. Chúng tôi không rõ liệu vết thương hay cú ngã đột ngột đã gây ra cái chết của anh ta.
Vào cuối đêm kinh hoàng này, chúng tôi được Đại đội 6 thay thế. Với tâm trạng u ám đặc biệt, thứ mà một cảnh quan rực rỡ dưới ánh mặt trời buổi sáng gây ra cho những dây thần kinh kiệt sức, mất ngủ, chúng tôi đã đi qua các chiến hào giao thông đến Monchy và từ đó đến vị trí thứ hai kéo dài trước rìa rừng Adinfer, từ đó chúng tôi có một tầm nhìn hùng vĩ ra màn mở đầu cho trận chiến Somme. Các khu vực tiền tuyến bên trái chúng tôi được bao phủ trong những đám mây khói trắng và đen, một vụ nổ lớn phun trào cao ngất bên cạnh vụ nổ khác; phía trên đó, hàng trăm tia chớp ngắn ngủi của những quả đạn phá mảnh nổ tung.
Buổi tối, khi cuối cùng chúng tôi muốn ngủ một giấc ngon, chúng tôi nhận được lệnh bốc dỡ mìn hạng nặng ở Monchy và phải chờ đợi vô ích suốt đêm một chiếc xe nào đó bị mắc kẹt, trong khi quân Anh thực hiện nhiều vụ ám sát, may mắn thay là không thành công, nhằm vào mạng sống của chúng tôi bằng hỏa lực súng máy bắn thẳng đứng và đạn phá mảnh quét sạch con đường.
Trong đêm đó, đối phương đã cho tôi thấy một ví dụ về khả năng quan sát vô cùng cẩn thận của họ. Ở vị trí thứ hai, cách đối phương khoảng 2000 mét, một đống phấn đã được chất đống trước một đường hầm chứa đạn đang được xây dựng. Quân Anh đã rút ra kết luận, tiếc thay là đúng, rằng ngọn đồi này sẽ bị san bằng vào ban đêm và đã bắn một loạt đạn phá mảnh vào đó, làm ba người bị thương nặng.
Buổi sáng, tôi lại bị đánh thức khỏi giấc ngủ bởi lệnh dẫn trung đội của mình đến khu vực C để đào hào. Các nhóm của tôi được phân bổ tới Đại đội 6. Tôi quay trở lại rừng Adinfer với một vài người lính để bố trí họ chặt cây. Trên đường trở lại vị trí, tôi bước vào hầm trú ẩn của mình để nghỉ ngơi nửa giờ. Nhưng vô ích, trong những ngày này tôi không được yên tĩnh. Tôi vừa cởi giày ra thì nghe thấy pháo binh của chúng tôi từ rìa rừng bắn phá một cách sống động khác thường. Đồng thời, anh lính hầu Paulicke của tôi xuất hiện ở lối vào hầm và hét xuống: "Có khí độc!"
Tôi giật chiếc mặt nạ phòng độc ra, xỏ chân vào ủng, thắt dây lưng, chạy ra ngoài và thấy một đám mây khí độc khổng lồ treo lơ lửng trên Monchy trong những làn khói trắng dày đặc và cuồn cuộn về phía điểm 124 nằm ở phía dưới.
Vì phần lớn trung đội của tôi đang ở phía trước vị trí và một cuộc tấn công rất có thể xảy ra, nên tôi không còn thời gian để suy nghĩ nhiều. Tôi nhảy qua chướng ngại vật của vị trí thứ hai, chạy về phía trước và chẳng mấy chốc đã ở giữa đám mây khí độc. Tôi đeo mặt nạ, nhưng lại giật nó xuống ngay lập tức, vì tôi đã chạy quá nhanh đến mức không thể lấy đủ không khí qua thiết bị này; kính bảo hộ cũng bị mờ đi trong nháy mắt và hoàn toàn không nhìn thấy gì. Vì cảm thấy đau nhói ở ngực, tôi đã cố gắng vượt qua đám mây nhanh nhất có thể. Trước rìa làng, tôi vẫn phải vượt qua một hàng rào hỏa lực ngăn chặn, mà những vụ nổ của nó, bị gián đoạn bởi vô số đám mây từ đạn phá mảnh, tạo thành một chuỗi dài, đều đặn trên những cánh đồng hoang vắng, vốn chưa bao giờ có ai đặt chân đến.
Pháo kích ở địa hình trống trải như vậy, nơi người ta có thể di chuyển tự do, không có tác động tới cơ thể hay tinh thần giống như ở các thị trấn hay vị trí cố định. Vì vậy, chẳng mấy chốc tôi đã bỏ lại phía sau làn đạn pháo và thấy mình ở Monchy, nơi đang hứng chịu một trận mưa mảnh văng kinh hoàng. Một cơn mưa đạn, ống lót và ngòi nổ quét qua tán cây của những cây ăn quả trong những khu vườn hoang dã và dội vào những tàn tích của những bức tường đổ nát.
Trong một hầm trú ẩn trong vườn, tôi thấy những đồng đội thuộc đại đội của mình là Sievers và Vogel đang ngồi; họ đã đốt một đống lửa gỗ đang cháy rừng rực và cúi người trên ngọn lửa thanh tẩy để tránh khí độc . Tôi đã tham gia cùng họ trong công việc này cho đến khi ngọn lửa dịu đi, và sau đó đi qua chiến hào giao thông số 6 về phía trước. Vì tính cách chậm chạp cố hữu của mình, tôi thong thả đi bộ dọc chiến hào, và thật tình cờ, tôi lại rơi vào một cuộc tập kích hỏa lực điên cuồng khác, chỉ cách hầm trú ẩn của đại đội trưởng 50 mét, và bị ép vào một hốc nhỏ, tôi phải chịu đựng cơn bão tố.
Ở phía trước, tất cả mọi người đều bận rộn tra dầu mỡ cho súng trường của họ, thứ đã bị khí độc làm đen hoàn toàn. Một chuẩn úy buồn bã chỉ cho tôi xem dây đeo kiếm mới của anh ta, thứ đã mất đi vẻ sáng bóng rực rỡ và thay vào đó có vẻ ngoài màu xanh lục đen.
Vì mọi thứ vẫn yên tĩnh ở phía đối phương, tôi lại rút lui cùng với các nhóm của mình. Ở Monchy, chúng tôi thấy trước trạm quân y một đám đông bệnh nhân khí độc đang ngồi, họ ôm chặt lấy hông, rên rỉ và nôn khan, trong khi nước mắt giàn giụa. Một số người trong số họ đã chết vài ngày sau đó sau những cơn đau khủng khiếp. Chúng tôi đã phải hứng chịu một cuộc tấn công bằng khí clo nguyên chất, một loại khí độc chiến tranh có tác dụng ăn mòn và đốt cháy phổi. Trên đường trở về, để mua một thứ gì đó, tôi đã vào quán ăn của tiểu đoàn II và thấy cậu bé quán ăn buồn bã đứng giữa một đống hàng hóa tan nát. Một quả đạn pháo đã xuyên thủng trần nhà, phát nổ trong cửa hàng và biến kho báu của cậu thành một hỗn hợp kỳ lạ gồm mứt, đồ hộp bị đổ và xà phòng. Cậu vừa lập một bảng kê chi phí thiệt hại chính xác kiểu Phổ với tổng số tiền 82 mark và 58 pfennig.
Buổi tối, trung đội của tôi, vốn trước đó đã được tách ra đóng quân ở vị trí thứ hai, đã được kéo về phía trước đến tận ngôi làng vì tình hình chiến đấu không chắc chắn và được chỉ định hầm mỏ làm nơi đóng quân. Chúng tôi bố trí nhiều hốc tường làm chỗ ở và đốt một đống lửa khổng lồ, khói của nó được chúng tôi cho thoát ra qua giếng mỏ, gây ra sự khó chịu lớn cho một số đầu bếp đại đội, những người gần như bị ngạt thở khi đi lấy nước. Vì đã nhận được một cốc grog mạnh, chúng tôi ngồi quanh đống lửa trên những khối phấn, ca hát, uống rượu và hút thuốc.
Vào nửa đêm, một cảnh tượng kinh hoàng đã diễn ra trên vòng cung chiến đấu của Monchy. Hàng tá chuông báo động reo inh ỏi, hàng trăm khẩu súng trường nổ vang và pháo sáng xanh và trắng liên tục bay vút lên cao. Ngay sau đó, hỏa lực ngăn chặn của chúng tôi bắt đầu, pháo hạng nặng nổ vang và kéo theo những vệt tia lửa dài. Ở khắp mọi nơi, nơi có một linh hồn người trú ngụ trong đống đổ nát, tiếng hét kéo dài vang lên: "Có khí độc!" "Có khí độc!"
Trong ánh sáng của pháo sáng, một bức tường khí độc màu trắng cuồn cuộn qua ngôi làng. Vì mùi clo nồng nặc cũng trở nên đáng chú ý trong hầm mỏ, chúng tôi đã đốt những đống rơm lớn trước lối vào, khói cay xè của chúng gần như đuổi chúng tôi ra khỏi nơi ẩn náu và buộc chúng tôi phải làm sạch không khí bằng cách vẫy áo khoác và bạt che lều.
Sáng hôm sau, chúng tôi có thể chiêm ngưỡng những dấu vết mà cuộc tấn công bằng khí độc để lại trong làng. Phần lớn thực vật đã bị tàn úa, ốc sên và chuột chũi chết la liệt, và những con ngựa của lính liên lạc đóng quân ở Monchy thì nước mắt và nước mũi của chúng chảy ròng ròng. Những viên đạn và mảnh phá pháo vương vãi khắp nơi được phủ một lớp gỉ sét màu xanh lục đẹp mắt. Ngay cả ở Douchy xa xôi, đám mây khí độc vẫn còn gây chú ý. Dân thường, những người cảm thấy sự việc trở nên đáng sợ, đã tập trung trước khu nhà của trung tá von Oppen và yêu cầu mặt nạ phòng độc. Họ được chất lên xe tải và vận chuyển đến các thị trấn xa hơn về phía sau.
Đêm tiếp theo, chúng tôi lại qua đêm trong hầm mỏ; buổi tối, tôi nhận được tin rằng cà phê sẽ được nhận vào lúc 4:15 sáng, vì một lính Anh đào ngũ đã khai rằng một cuộc tấn công sẽ diễn ra vào lúc 5 giờ sáng. Quả thực, vào buổi sáng, tôi vừa bị những người đi lấy cà phê trở về đánh thức khỏi giấc ngủ thì tiếng kêu quen thuộc "Có khí độc!" vang lên. Bên ngoài, mùi phosgene ngọt ngào lảng vảng trong không khí, và trong vòng cung Monchy, một trận pháo kích dữ dội đang diễn ra, nhưng nó đã sớm dịu đi.
Một buổi sáng sảng khoái đã theo sau giờ phút bất ổn này. Từ chiến hào giao thông số 6, Trung úy Brecht bước ra đường làng, một băng gạc đẫm máu quấn quanh tay, được một người lính có lưỡi lê cắm trên súng và một tù binh người Anh hộ tống. Anh được đón tiếp long trọng tại trụ sở tham mưu phía Tây và kể lại như sau:
Quân Anh đã thổi khí độc và mây khói vào lúc 5 giờ sáng và sau đó bắn phá chiến hào dữ dội bằng pháo. Lính của chúng tôi, như thường lệ, vẫn lao ra khỏi nơi trú ẩn trong làn đạn pháo và đã chịu hơn 30 thương vong. Sau đó, ẩn mình trong mây khói, hai đội tuần tra mạnh của quân Anh đã xuất hiện, một trong số đó đã xâm nhập vào chiến hào và bắt đi một hạ sĩ quan bị thương. Đội còn lại đã bị đánh tan ngay trước hàng rào dây thép gai. Một người duy nhất, người đã vượt qua chướng ngại vật, đã bị Trung úy Brecht, người từng có cuộc sống trồng trọt ở Mỹ trước chiến tranh, tóm lấy cổ họng và đón tiếp hắn bằng một câu "Come here, you son of a bitch!" . Người duy nhất này giờ đây được chiêu đãi bằng một ly rượu vang và nhìn với đôi mắt nửa kinh hoàng, nửa ngạc nhiên vào con đường làng vốn còn vắng tanh, giờ đây đã nhộn nhịp người đi lấy thức ăn, quân y , lính liên lạc và những người tò mò. Chẳng mấy chốc, một đoàn dài cáng thương đã đến trạm cứu thương. Nhiều người bị thương cũng đến từ khu vực phía Nam, vì một đội tuần tra mạnh cũng đã xâm nhập vào chiến hào ở khu vực đại đội E. Khoảng 50 cáng thương, trên đó những người lính rên rỉ với những băng gạc trắng toát, đẫm máu, đã được dựng lên trước một vài tấm tôn sóng, bên dưới đó bác sĩ đang hành nghề.
Một chàng trẻ tuổi, đôi môi xanh tím như một điềm báo xấu từ một khuôn mặt trắng bệch như tuyết, lắp bắp: "Tôi bị thương quá nặng . . . tôi sẽ không qua khỏi . . . tôi — phải — chết." Một hạ sĩ quan quân y béo tốt nhìn anh ta với vẻ thương hại và lẩm bẩm nhiều lần một câu an ủi: "Thôi nào, thôi nào, đồng chí!"
Mặc dù quân Anh đã chuẩn bị cho cuộc tấn công nhỏ này, chủ yếu là để ràng buộc lực lượng của chúng tôi có lợi cho cuộc tấn công Somme, bằng nhiều cuộc bắn phá bằng pháo và mây khí độc, nhưng họ chỉ bắt được một tù binh bị thương, trong khi để lại nhiều xác chết trước hàng rào dây thép gai của chúng tôi. Tuy nhiên, tổn thất của chúng tôi cũng đáng kể, trung đoàn đã mất hơn 40 người chết vào buổi sáng hôm đó, trong đó có ba sĩ quan.
Chiều hôm sau, cuối cùng chúng tôi lại rút về Douchy thân yêu trong vài ngày. Ngay tối hôm đó, chúng tôi đã ăn mừng diễn biến tốt đẹp của chiến dịch nhỏ này bằng một vài chai rượu xứng đáng.
Ngày 1 tháng 7, chúng tôi nhận nhiệm vụ đau buồn là chôn cất một phần trong số những người đã khuất của mình tại nghĩa trang nhà thờ của chúng tôi. 39 chiếc quan tài gỗ thô sơ đã được hạ xuống huyệt sau một bài phát biểu xúc động của cha xứ Philippi, trong đó mọi người đã khóc như trẻ con. Cha xứ đã nói về đoạn Kinh thánh: "Họ đã chiến đấu một trận chiến tốt đẹp," và bắt đầu bằng những lời: "Gibraltar, đó là dấu hiệu của các anh và quả thực, các anh đã đứng vững như đá giữa biển khơi sóng gió!"
Trong giờ phút xúc động này, tôi đã hiểu rõ giá trị đạo đức cao cả của những hành động trang trọng của chúng ta. Thường thì chúng tôi đã phải bỏ lại gấp mười lần số đồng đội trên bất kỳ chiến trường nào và vẫn không cảm thấy mất mát sâu sắc như ở đây trước những ngôi mộ mở.
Trong những ngày này, tôi mới thực sự học được cách đánh giá cao những người lính mà tôi sẽ cùng nhau trải qua thêm ba năm chiến đấu.
Trong toàn quân, người ta sẽ không tìm thấy một người lính nào đáng tin cậy, giản dị và tận tụy với nhiệm vụ của mình mà không cần hoa mỹ như người Hạ Sachsen. Khi cần phải thể hiện: đây là một người đàn ông và nếu cần, anh ta sẽ ngã xuống ở đây, thì mọi người đều có mặt đến người cuối cùng. —
Vào tối ngày 3 tháng 7, chúng tôi lại tiến lên phía trước. Tình hình tương đối yên tĩnh, nhưng những dấu hiệu nhỏ cho thấy rằng vẫn còn điều gì đó sắp xảy ra. Tại cối xay gió, tiếng gõ và tiếng búa vang lên nhẹ nhàng và không ngừng. Chúng tôi thường nghe lén được những cuộc điện đàm đáng ngờ về bình khí độc và bộc phá, gửi đến một sĩ quan công binh người Anh ở tiền tuyến. Từ bình minh đến ánh sáng ban ngày cuối cùng, máy bay đối phương đã bay dày đặc trên không phận. Mức độ pháo kích chiến hào hàng ngày mạnh hơn đáng kể so với bình thường. Tuy vậy, chúng tôi đã được thay quân vào ngày 12 tháng 7 mà không gặp phải những sự cố khó chịu nào và ở lại Monchy với vai trò là lực lượng dự bị.
Tối ngày 13, hầm trú ẩn của chúng tôi trong vườn bị pháo hạm 24 cm bắn phá, những quả đạn pháo khổng lồ của nó rít lên theo quỹ đạo phẳng và vỡ tan với tiếng nổ thực sự kinh hoàng. Đêm đó, chúng tôi bị đánh thức bởi hỏa lực dữ dội và một cuộc tấn công bằng khí độc. Chúng tôi ngồi trong hầm trú ẩn với mặt nạ phòng độc trên mặt quanh lò sưởi, ngoại trừ Vogel, người không tìm thấy mặt nạ của mình và chạy đi chạy lại than vãn, trong khi một vài gã tinh nghịch giả vờ cảm thấy mùi khí độc ngày càng nồng nặc hơn. Cuối cùng, tôi đưa cho anh ta hộp lọc khí thứ hai của mình, và anh ta ngồi xổm như một đống bất hạnh sau chiếc lò sưởi đang bốc khói nghi ngút trong một giờ đồng hồ, ôm mặt nhăn nhó bịt mũi và hít vào bộ lọc của mình.
Một cuộc tấn công đã không diễn ra trong đêm đó; tuy vậy, câu chuyện ngớ ngẩn này đã khiến trung đoàn mất 25 người chết và nhiều người bị thương. — Vào ngày 15 và 17, chúng tôi đã phải chịu đựng thêm hai cuộc tấn công bằng khí độc. Ngày 17, chúng tôi được thay quân và đã phải chịu đựng hai trận pháo kích dữ dội ở Douchy. Một trận pháo đã bất ngờ ập đến chúng tôi ngay trong một cuộc họp sĩ quan do Thiếu tá von Jarotzky chủ trì trong một vườn cây ăn quả. Bất chấp nguy hiểm, thật là một cảnh tượng hài hước đến nghẹt thở khi thấy đám đông người tản ra, ngã dúi dụi, chen chúc nhau qua hàng rào với tốc độ đáng kinh ngạc và biến mất nhanh như chớp trong mọi chỗ ẩn nấp có thể. Một quả đạn pháo đã giết chết một bé gái tám tuổi trong vườn khu nhà của tôi, bé đang tìm kiếm phế liệu trong một cái hố.
Ngày 20 tháng 7, chúng tôi tiến ra vị trí. Ngày 28, tôi hẹn chuẩn úy Wohlgemut, hạ sĩ Bartels và Birkner đi tuần tra. Chúng tôi không có mục tiêu nào khác ngoài việc đi lang thang giữa các hàng rào dây thép gai và xem vùng đất không người mới mang lại điều gì cho chúng tôi. Buổi chiều, sĩ quan thay thế tôi từ Đại đội 6, trung úy Brauns, đến thăm hầm trú ẩn của tôi và mang theo vài chai rượu ngon. Vào lúc 11:30 tối, chúng tôi kết thúc buổi họp mặt; tôi xuống chiến hào, nơi ba người bạn đồng hành của tôi đã đứng cùng nhau trong một góc tối của ụ chắn vai. Sau khi chọn ra một vài quả lựu đạn khô ráo, tôi trèo qua hàng rào dây thép gai trong tâm trạng vui vẻ nhất, trong khi Brauns vọng lại sau lưng: "Cầu cho cổ họng và bụng các cậu lành lặn!".
Chẳng bao lâu, chúng tôi đã tiếp cận được hàng rào thép gai của địch. Ngay phía trước, trong đám cỏ cao, chúng tôi phát hiện một sợi dây thép khá lớn, được bọc cách điện cẩn thận. Nhận thấy đây là một phát hiện quan trọng, tôi giao nhiệm vụ cho Wohlgemut cắt một đoạn mang về. Trong lúc anh ta loay hoay dùng chiếc kéo xì gà, thứ duy nhất có thể dùng được, để cắt sợi dây, thì ngay trước mặt chúng tôi, hàng rào dây thép rung lên keng keng; vài bóng người Anh hiện ra, bắt đầu công việc của họ mà không hề hay biết những bóng hình Đức đang ép mình xuống cỏ.
Nhớ lại kinh nghiệm chẳng lành từ lần tuần tiễu trước, tôi khẽ khàng thì thầm, gần như không thành tiếng: “Wohlgemut, lựu đạn!”. “Thưa Trung úy, tôi nghĩ cứ để họ làm việc thêm chút nữa đã!”. “Đây là mệnh lệnh trực tiếp, Chuẩn úy!”.
Tinh thần kỷ luật thép của quân đội Phổ vẫn phát huy tác dụng mạnh mẽ ngay cả nơi hoang vu này. Với cảm giác định mệnh của một người dấn thân vào cuộc phiêu lưu đầy bất trắc, tôi nghe thấy bên cạnh mình tiếng kíp nổ khô khốc bị giật ra, và thấy Wohlgemut, cố gắng hết sức để không bị lộ, lăn quả lựu đạn sát mặt đất. Nó dừng lại giữa đám cây bụi, gần như ngay giữa những người lính Anh, những kẻ dường như vẫn chưa mảy may nghi ngờ. Vài khoảnh khắc căng thẳng tột độ trôi qua. “ẦM!”. Một ánh chớp lóe lên, soi rõ những bóng hình loạng choạng. Với tiếng gầm rít tấn công: “Các người là tù binh!”, chúng tôi lao vào đám mây khói trắng như những con hổ đói. Một cảnh tượng hỗn loạn diễn ra trong tích tắc. Tôi dí khẩu súng lục vào giữa khuôn mặt, thứ hiện ra như một chiếc mặt nạ nhợt nhạt từ bóng tối. Một bóng đen với tiếng kêu the thé ngã ngửa vào hàng rào dây thép gai. Bên trái tôi, Wohlgemut khai hỏa khẩu súng lục của mình, trong khi Hạ sĩ Bartels, vì quá kích động, đã ném thẳng một quả lựu đạn vào giữa chúng tôi.
Ngay phát súng đầu tiên, băng đạn đã văng ra khỏi báng súng lục của tôi. Tôi đứng đó, gào thét trước một người lính Anh đang kinh hoàng ép mình vào hàng rào thép gai, liên tục bóp cò nhưng súng vẫn im lặng. Cảm giác thật hệt như một cơn ác mộng. Trong chiến hào phía trước mặt chúng tôi, tiếng ồn ào nổi lên. Tiếng la hét vang vọng, một khẩu súng máy bắt đầu nhả đạn rào rào. Chúng tôi bật lui. Một lần nữa, tôi dừng lại trong một hố bom, chĩa khẩu súng lục về phía một bóng đen đang đuổi theo. Lần này, sự cố súng không nổ lại hóa ra là một điều may mắn, bởi đó là Birkner, người mà tôi đã tưởng là đã rút lui từ lâu.
Giờ thì chúng tôi cắm đầu cắm cổ chạy về phía chiến hào của mình. Trước hàng rào dây thép gai của ta, đạn đã rít lên dày đặc đến nỗi tôi phải nhảy vào một hố bom ngập nước, giăng đầy dây thép gai. Lơ lửng trên mặt nước, chênh vênh trên những sợi dây thép gai rung lắc, tôi vừa lo lắng vừa phấn khích lắng nghe những viên đạn rít gào trên đầu như một đàn ong vỡ tổ, trong khi những mảnh dây thép gai và mảnh phá pháo quét vào bờ hố. Nửa giờ sau, khi hỏa lực đã lắng dịu, tôi gắng sức vượt qua chướng ngại vật của mình và nhảy xuống chiến hào, được đồng đội chào đón nồng nhiệt. Wohlgemut và Bartels đã về đến nơi; nửa giờ sau, Birkner cũng xuất hiện. Mọi người đều vui mừng vì kết quả tốt đẹp, chỉ tiếc là lần này, tù binh mong muốn vẫn tuột khỏi tay chúng tôi. Chỉ đến khi nằm run cầm cập trên chiếc giường trong hầm trú ẩn, dù kiệt sức, tôi vẫn không thể nào chợp mắt được, tôi mới nhận ra trải nghiệm vừa rồi đã ảnh hưởng đến thần kinh đến thế nào. Sáng hôm sau, tôi hầu như không thể bước đi nổi, bởi trên một đầu gối của tôi là một vết rách dài do dây thép gai, còn đầu gối kia thì bị găm một mảnh nhỏ của quả lựu đạn mà Bartels đã ném.
Tuy vậy, những cảm giác mạnh mẽ, chóng vánh mang tính thể thao này lại là một phương thuốc hữu hiệu để rèn luyện ý chí và phá tan sự đơn điệu của cuộc sống dưới chiến hào.
Ngày 11 tháng 8, một con ngựa cưỡi màu đen lảng vảng trong hậu phương của quân Anh trước làng Berles-au-bois, đã bị một lính Landwehr bắn hạ bằng ba phát đạn. Viên sĩ quan Anh đánh mất nó hẳn sẽ không mấy vui vẻ khi chứng kiến cảnh tượng này. Đêm đó, Điểu thương thủ S. bị mảnh văng của một viên đạn súng máy găm vào mắt. Ngay cả trong làng, thương vong cũng ngày càng gia tăng, bởi những bức tường đã bị pháo binh san phẳng ngày càng ít khả năng che chắn trước những loạt đạn súng máy bắn mù quáng. Chúng tôi bắt đầu đào chiến hào xuyên qua làng và xây dựng những bức tường mới ở những vị trí nguy hiểm nhất.
Ngày 12 tháng 8 là ngày được mong đợi từ lâu, ngày mà tôi có thể đi phép lần thứ hai trong cuộc chiến. Tuy nhiên, tôi vừa mới cảm thấy ấm áp trở lại ở nhà thì một bức điện tín đã đuổi theo tôi: “Lập tức trở về, chi tiết hỏi tại Bộ Chỉ huy Quân sự CCambrai”. Ba tiếng sau, tôi đã ngồi trên tàu. Trên đường đến nhà ga, ba cô gái trẻ trong những bộ váy sáng màu bước ngang qua tôi, cười nói vui vẻ, tay cầm vợt tennis. Một lời chào tạm biệt rạng rỡ của cuộc sống, thứ mà tôi còn phải nghĩ đến rất lâu ngoài kia.
Ngày 21, tôi đã trở lại khu vực quen thuộc, nơi đường phố nhộn nhịp quân lính do Sư đoàn 111 rút đi và một sư đoàn mới được điều đến. Tiểu đoàn I đóng quân tại làng Ecoust-Saint-Main, ngôi làng mà hai năm sau đó chúng tôi sẽ tái chiếm, nơi tôi cùng tám sĩ quan khác qua đêm trên gác mái của một ngôi nhà bỏ hoang.
Buổi tối, chúng tôi còn thức khuya, uống thứ cà phê mà hai phụ nữ Pháp ở nhà bên pha cho, vì không có thứ gì mạnh hơn. Chúng tôi biết rằng lần này, chúng tôi sẽ bước vào một trận chiến mà lịch sử thế giới chưa từng chứng kiến. Chẳng mấy chốc, cuộc trò chuyện sôi nổi đã leo thang thành một cuộc ồn ào mà những người lính đánh thuê Landsknechte hay Lựu binh Phổ thời Friedrich Đại Đế cũng phải thích thú. Vài ngày sau, chỉ còn lại một số ít người trong số những người tham gia bữa tiệc vui vẻ này còn sống sót.
Ngày 23 tháng 8 năm 1916, chúng tôi được chất lên những chiếc xe tải quân sự, xuôi về Le Mesnil. Dù đã hay tin mình sẽ được điều động đến Guillemont, tâm điểm rực lửa của trận chiến sông Somme, tinh thần của binh sĩ vẫn vô cùng phấn chấn. Những câu đùa dí dỏm bay từ xe này sang xe khác, tiếng cười vang vọng cả đoàn. Từ Le Mesnil, khi màn đêm buông xuống, chúng tôi hành quân bộ đến Sailly-Saillisel, nơi Tiểu đoàn hạ ba lô xuống một bãi cỏ rộng lớn, chuẩn bị hành trang chiến đấu. Phía trước mặt, tiếng pháo binh gầm rú và dội vang với cường độ chưa từng thấy, hàng ngàn tia chớp lóe lên, nhuộm chân trời phía tây thành một biển lửa rực đỏ. Liên tục, những đoàn thương binh với gương mặt tái mét, hốc hác lùi về, thường xuyên bị những cỗ pháo hay đoàn xe chở đạn ầm ĩ vượt qua, ép sát vào lề đường.
Một người lính đội mũ sắt tiến đến báo cáo với tôi, dẫn trung đội của tôi đến thị trấn Combles trứ danh, nơi chúng tôi sẽ tạm thời đóng quân làm dự bị. Ngồi bên cạnh anh ta dưới lề đường, tôi sốt sắng hỏi thăm tình hình chiến sự, và nhận được một tràng kể lể đơn điệu về những ngày dài ẩn mình trong hố bom, không đường liên lạc, không lối tiếp cận, về những đợt tấn công không ngừng nghỉ, về những cánh đồng xác chết và cơn khát cháy cổ, về nỗi thống khổ của thương binh và vô vàn điều tồi tệ khác. Gương mặt bất động, nửa khuất sau vành mũ sắt, cùng giọng nói đều đều, lạc lõng giữa tiếng ồn ào của tiền tuyến, tạo nên một ấn tượng nghiêm trọng đến rợn người. Tôi cảm nhận được người đàn ông này đã nếm trải mọi kinh hoàng đến mức tuyệt vọng, rồi học được cách khinh miệt nó. Dường như chẳng còn gì sót lại ngoài một sự thờ ơ vĩ đại và đầy nam tính.
“Ai ngã xuống đâu thì nằm đó. Chẳng ai giúp được ai. Không ai biết mình có còn sống sót trở về không. Ngày nào cũng bị tấn công, nhưng chúng không thể vượt qua. Ai cũng biết rằng đây là cuộc chiến sinh tử.”
Với những con người như thế, người ta có thể chiến đấu.
Chúng tôi bước đi trên con đường lớn trải dài như một dải lụa trắng dưới ánh trăng, vắt ngang qua vùng đất tối đen, hướng thẳng về phía tiếng pháo nổ, tiếng gầm rú nuốt chửng vạn vật ngày càng trở nên vô tận. Lasciate ogni speranza! Chẳng bao lâu, những quả đạn pháo đầu tiên bắt đầu rơi xuống bên phải và bên trái con đường chúng tôi đi. Câu chuyện trò bỗng nhỏ dần rồi im bặt hẳn. Mỗi người đều lắng tai nghe với sự căng thẳng kỳ lạ, dồn mọi cảm xúc và suy nghĩ vào đôi tai, tập trung vào tiếng rít gào của những quả đạn đang lao tới. Đặc biệt, đoạn đường qua Frégicourt-Ferme, một cụm nhà nhỏ trước nghĩa trang Combles, nơi liên tục hứng chịu hỏa lực, quả là một thử thách thần kinh.
Combles, theo những gì chúng tôi quan sát được trong bóng tối, đã bị tàn phá hoàn toàn. Vô số gỗ vụn giữa đống đổ nát và đồ đạc gia dụng văng tứ tung trên đường cho thấy sự hủy diệt này chỉ mới diễn ra gần đây. Sau khi vượt qua vô số đống gạch vụn, việc di chuyển càng thêm khẩn trương bởi một loạt đạn pháo nổ chụp xuống, cuối cùng chúng tôi cũng đến được nơi đóng quân, một ngôi nhà lớn thủng lỗ chỗ, nơi tôi chọn làm chỗ ở cho ba tiểu đội, trong khi hai tiểu đội còn lại trú ẩn dưới hầm của một phế tích đối diện.
Mới 4 giờ sáng, chúng tôi đã bị đánh thức khỏi giấc ngủ chắp vá trên những chiếc giường tạm bợ bằng vải vụn, để nhận mũ sắt. Nhân dịp này, chúng tôi phát hiện một bao tải đầy hạt cà phê trong một hốc hầm, một khám phá dẫn đến một buổi rang xay cà phê rộn ràng.
Sau khi ăn sáng, tôi đi dạo quanh thị trấn. Chỉ trong vài ngày, sức công phá của pháo hạng nặng đã biến một thị trấn hậu phương yên bình thành một bức tranh kinh hoàng. Cả dãy nhà bị san phẳng bởi một loạt đạn trúng đích, hoặc bị xé toạc làm đôi, khiến những căn phòng và đồ đạc bên trong lơ lửng trên đống đổ nát như những phông nền sân khấu. Từ nhiều phế tích, mùi tử khí ngọt lịm xộc ra, bởi đợt pháo kích đầu tiên đã chôn vùi vô số dân thường dưới đống đổ nát nhà cửa. Trước ngưỡng cửa một ngôi nhà, xác một bé gái nằm chết trong vũng máu đỏ tươi.
Quảng trường trước nhà thờ đổ nát, đối diện lối vào hầm mộ, một mê cung đường hầm cổ xưa với những hốc tường ăn sâu vào lòng đất, nơi chen chúc gần như toàn bộ ban tham mưu của các đơn vị chiến đấu, là một địa điểm bị pháo kích dữ dội. Người ta kể rằng khi pháo kích bắt đầu, dân thường đã dùng cuốc xẻng đào bới lối vào bị bịt kín, thứ mà họ đã giấu giếm người Đức trong suốt thời gian chiếm đóng.
Những con đường giờ chỉ còn là những lối mòn hẹp ngoằn ngoèo, uốn lượn qua và trên những đống đổ nát khổng lồ gồm xà nhà và tường gạch. Trong những khu vườn tan hoang, vô số hoa quả và rau màu bị bỏ mặc tàn úa.
Sau bữa trưa, thứ mà chúng tôi tự nấu trong bếp từ những khẩu phần sắt có thừa, và tất nhiên, được kết thúc bằng một tách cà phê đậm đặc, tôi ngả người trên chiếc ghế bành đặt trên lầu. Từ những lá thư vương vãi xung quanh, tôi biết được ngôi nhà này thuộc về chủ nhà máy bia Lesage. Trong phòng, tủ và rương bị mở toang, bàn trang điểm đổ nghiêng, máy may và xe nôi ngổn ngang. Trên tường, tranh ảnh và gương vỡ vụn treo lủng lẳng. Trên sàn nhà, ngăn kéo bị lôi ra, quần áo, áo nịt ngực, sách vở, báo chí, bàn đầu giường, mảnh vỡ, chai lọ, tập nhạc, chân ghế, váy áo, áo khoác, đèn, rèm cửa, cửa chớp, cánh cửa bị bản lề bật tung, ren, ảnh chụp, tranh sơn dầu, album, thùng hòm vỡ nát, mũ và giấy dán tường rách nát, tất cả rối tung lên nhau thành một đống hỗn độn cao ngất ngưởng.
Qua khung cửa sổ đổ nát, người ta có thể nhìn ra khoảng sân vuông vắn tan hoang, bị pháo cày xới, cành lá của những cây tơi tả phủ kín. Tổng thể những ấn tượng này càng trở nên u ám hơn bởi tiếng pháo binh không ngớt gầm rú xung quanh thị trấn. Thỉnh thoảng, tiếng nổ long trời lở đất của một quả đạn pháo 38 cm át cả mọi âm thanh. Những đám mây mảnh phá quét qua Combles, đập vào cành cây hay dội vào những ngôi nhà hiếm hoi còn đứng vững, khiến những tấm đá phiến văng xuống.
Vào buổi chiều, tiếng trống nổ đã tăng lên đến mức cường độ mà người ta chỉ còn cảm nhận được một tiếng ồn ào kinh hoàng, nuốt chửng mọi âm thanh riêng lẻ. Từ 7 giờ tối, quảng trường và những ngôi nhà xung quanh bị pháo 15 cm dội xuống theo từng đợt cách nhau nửa phút. Có rất nhiều đạn lép, nhưng chúng vẫn khiến những ngôi nhà rung chuyển. Trong suốt thời gian đó, chúng tôi ngồi trong hầm rượu trên những chiếc ghế bành bọc lụa quanh chiếc bàn, hai tay ôm đầu, đếm thời gian giữa các đợt pháo kích. Những câu đùa hóm hỉnh ngày càng thưa thớt, và cuối cùng, sự căng thẳng thần kinh đã khiến ngay cả những kẻ gan dạ nhất cũng phải im lặng. Vào lúc 8 giờ, ngôi nhà bên cạnh đổ sập sau hai phát đạn trúng trực tiếp.
Từ 9 đến 10 giờ, hỏa lực đạt đến cường độ điên cuồng. Mặt đất rung chuyển, bầu trời dường như là một chiếc vạc khổng lồ đang sôi sùng sục.
Hàng trăm khẩu đội pháo hạng nặng nã đạn xuống Combles và vùng phụ cận, vô số quả đạn pháo gầm rú và rít lên trên đầu chúng tôi. Mọi thứ chìm trong làn khói dày đặc, được chiếu sáng rực rỡ một cách đáng ngại bởi những quả pháo sáng đủ màu sắc. Trong cơn đau đầu và ù tai dữ dội, chúng tôi chỉ có thể giao tiếp với nhau bằng những câu nói đứt quãng, gào thét. Khả năng tư duy logic và cảm giác về trọng lực dường như bị đình chỉ. Người ta có cảm giác về sự không thể trốn thoát và tính tất yếu tuyệt đối như khi đối diện với một cơn thịnh nộ của thiên nhiên. Một hạ sĩ quan thuộc tiểu đội ba đã phát điên.
Đến 10 giờ, lễ hội hóa trang địa ngục này dần lắng dịu và chuyển sang một trận pháo kích cầm canh nhẹ nhàng, nhưng cường độ vẫn cao tới mức không thể phân biệt được từng phát bắn riêng lẻ.
Vào lúc 11 giờ, một người lính liên lạc đến, mang theo lệnh dẫn các tiểu đội ra quảng trường nhà thờ. Sau đó, chúng tôi cùng với hai tiểu đội khác tập hợp để hành quân ra vị trí chiến đấu. Một tiểu đội thứ tư dưới sự chỉ huy của Trung úy Sievers được cử đi để mang đồ tiếp tế lên phía trước. Những người lính này vây quanh chúng tôi khi chúng tôi vội vã tập trung ở địa điểm nguy hiểm đó, chất lên người chúng tôi những thực phẩm vẫn còn dồi dào vào thời điểm đó. Sievers dúi vào tay tôi một nồi nấu ăn đầy bơ, bắt tay tôi từ biệt và chúc chúng tôi may mắn.
Sau đó, chúng tôi hành quân theo hàng dọc. Mỗi người đều được lệnh phải bám sát người đi trước. Ngay khi ra khỏi thị trấn, người dẫn đường của chúng tôi nhận ra mình đã lạc đường. Chúng tôi buộc phải quay đầu lại dưới làn đạn pháo chụp xuống dữ dội. Sau đó, chúng tôi đi, chủ yếu là chạy, dọc theo một dải băng trắng bị xé nát thành từng mảnh nhỏ, được trải ra để định hướng trên cánh đồng trống trải. Thường xuyên, chúng tôi phải dừng lại ngay ở những chỗ tồi tệ nhất khi người dẫn đường mất phương hướng. Trong khi đó, để duy trì liên lạc, việc nằm xuống là bị cấm.
Dù vậy, tiểu đội một và tiểu đội ba đột nhiên biến mất. Tiếp tục! Trong một con đường mòn bị pháo kích dữ dội, các nhóm lính chen chúc nhau. Nằm xuống! Một mùi hôi thối khó chịu cho chúng tôi biết rằng đoạn đường này đã cướp đi sinh mạng của nhiều người. Sau khi chạy bán sống bán chết, chúng tôi đến một con đường mòn thứ hai, nơi có hầm trú ẩn của chỉ huy đơn vị tác chiến (K.T.K.) , lạc đường và quay đầu lại trong đám đông người nhốn nháo và kích động. Chỉ cách Trung úy Vogel và tôi nhiều nhất là năm mét, một quả đạn pháo cỡ trung bình nổ ầm một tiếng vào bờ dốc phía sau, hất tung những tảng đất khổng lồ lên người chúng tôi, trong khi những cơn mưa tử thần lướt qua lưng chúng tôi. Cuối cùng, người dẫn đường đã tìm lại được đường đi nhờ một nhóm xác chết dễ nhận biết.
Tiến lên! Tiến lên! Người ngã quỵ trên đường chạy, bị chúng tôi thúc ép tàn nhẫn để vắt kiệt những giọt sức lực cuối cùng từ cơ thể kiệt quệ. Thương binh gào khóc cầu cứu vô vọng bên trái và bên phải hố bom. Chúng tôi vẫn bước tiếp, mắt dán chặt vào người đi trước, qua một con hào sâu đến đầu gối, được tạo thành từ một chuỗi hố bom khổng lồ, nơi xác chết nằm la liệt. Bàn chân miễn cưỡng giẫm lên những cơ thể mềm nhũn, lún sâu. Ngay cả thương binh ngã xuống đường cũng chung số phận bị giẫm đạp dưới gót giày của những người đang vội vã tiến lên.
Và vẫn là cái mùi tử khí ngọt lịm ấy! Ngay cả người lính hầu cận chiến của tôi, cậu bé Schmidt nhỏ thó, người đồng hành trong nhiều cuộc tuần tiễu nguy hiểm, cũng bắt đầu lảo đảo. Tôi giật khẩu súng trường khỏi tay cậu, dù cậu bé tốt bụng vẫn còn cố gắng lịch sự chống cự trong khoảnh khắc đó.
Cuối cùng, chúng tôi cũng đến được tuyến đầu, nơi những người lính co ro trong hầm hào, giọng nói yếu ớt run rẩy vì vui sướng khi biết rằng quân thay thế đã đến. Một trung sĩ người Bayern bàn giao cho tôi khu vực và khẩu súng bắn pháo hiệu bằng vài lời ngắn gọn.
Khu vực trung đội của tôi tạo thành cánh phải của vị trí Trung đoàn, bao gồm một con đường mòn nông, hình lòng chảo bị pháo cày nát, nằm cách Guillemont vài trăm mét về phía bên trái và gần Bois de Trônes hơn một chút về phía bên phải. Từ đơn vị láng giềng bên phải, Trung đoàn Bộ binh số 76, chúng tôi bị ngăn cách bởi một khoảng trống rộng 500 mét không có người trấn giữ, nơi không ai có thể trụ lại được vì hỏa lực quá dữ dội.
Viên trung sĩ người Bayern đột nhiên biến mất không dấu vết, và tôi đứng đó một mình, khẩu súng bắn pháo hiệu trong tay, giữa vùng hố bom hoang vu, những đám sương mù trắng xóa dưới đáy hố càng khiến khung cảnh trở nên ảm đạm và bí ẩn hơn. Phía sau lưng tôi vang lên một âm thanh liên tục, khó chịu; với sự khách quan kỳ lạ, tôi nhận ra đó là âm thanh phát ra từ một xác chết khổng lồ đang phân hủy.
Vì thậm chí tôi còn không biết kẻ thù có thể ở đâu, tôi quay lại chỗ lính của mình và khuyên họ chuẩn bị tinh thần cho điều tồi tệ nhất. Tất cả chúng tôi đều thức trắng đêm; tôi cùng người lính hầu và hai lính cận chiến của mình trú ẩn trong một cái hố cáo có lẽ chỉ rộng một mét khối.
Khi bình minh hé rạng, khung cảnh xa lạ dần hé lộ trước đôi mắt kinh ngạc.
Con đường mòn giờ chỉ còn là một chuỗi hố bom khổng lồ, chứa đầy những mảnh quân phục, vũ khí và xác chết; vùng đất xung quanh, trong tầm mắt, hoàn toàn bị pháo hạng nặng cày nát. Không một ngọn cỏ tội nghiệp nào lọt vào tầm mắt tìm kiếm. Chiến trường tan hoang thật kinh khủng. Giữa những người lính phòng thủ còn sống sót là những người đã chết. Khi đào hố trú ẩn, chúng tôi nhận thấy xác chết chất đống lên nhau thành từng lớp. Hết đại đội này đến đại đội khác bị tiêu diệt khi cố thủ trong làn pháo kích dày đặc. Rồi xác chết bị đất đá do pháo bắn tung lên vùi lấp, và đại đội tiếp theo lại tiến vào vị trí của những người đã ngã xuống.
Con đường mòn và vùng đất phía sau ngập tràn xác lính Đức, vùng đất phía trước ngập tràn xác lính Anh. Tay, chân và đầu người lính trồi lên từ bờ dốc; trước hố cáo của chúng tôi là những chi thể đứt lìa và xác chết, một số đã được phủ áo khoác hoặc bạt che lều để tránh khỏi cảnh tượng ghê rợn của những khuôn mặt biến dạng. Dù trời nóng nực, chẳng ai nghĩ đến việc lấp đất lên những thi thể.
Làng Guillemont khác biệt so với địa hình xung quanh chỉ ở chỗ các hố bom có màu trắng hơn do đá vụn từ những ngôi nhà bị nghiền nát thành bụi. Phía trước mặt chúng tôi là nhà ga Guillemont tan nát như một món đồ chơi trẻ con bị vò nhàu, và xa hơn nữa là khu rừng Delville bị xé vụn thành từng mảnh gỗ.
Ngày vừa ló dạng, một chiếc máy bay Anh bay thấp đã lượn vòng quanh chúng tôi như một con kền kền, quần thảo không ngừng, trong khi chúng tôi vội vàng trốn vào hố và co rúm người lại. Dù vậy, con mắt tinh tường của người quan sát chắc hẳn đã phát hiện ra chúng tôi, bởi chẳng bao lâu, từ trên cao vọng xuống những tiếng còi báo động dài, trầm đục. Sau một thoáng, một khẩu đội pháo dường như đã nhận được tín hiệu. Hết quả đạn pháo hạng nặng này đến quả đạn pháo hạng nặng khác lao tới với sức công phá khủng khiếp. Chúng tôi bất lực ngồi trong nơi trú ẩn của mình, thỉnh thoảng châm điếu xì gà rồi lại vứt đi, thấp thỏm chờ đợi bị vùi lấp bất cứ lúc nào. Tay áo khoác của Schmidt bị xé toạc bởi một mảnh phá lớn.
Ngay phát đạn thứ ba, người lính trong hố cáo bên cạnh chúng tôi đã bị vùi lấp bởi một vụ nổ long trời lở đất. Chúng tôi lập tức đào bới anh ta lên; dù vậy, anh ta đã kiệt sức đến sắp chết vì áp lực của đất đá, gương mặt hốc hác và giống như một chiếc đầu lâu. Đó là Hạ sĩ Simon. Anh ta đã khôn ngoan hơn sau tai họa, bởi nếu trong ngày, có người di chuyển ra khỏi hầm trú ẩn khi máy bay địch xuất hiện, người ta sẽ nghe thấy giọng nói quở trách của anh ta và thấy nắm tay anh ta đe dọa từ một lỗ hổng trên hố cáo được che bạt.
Vào lúc 3 giờ chiều, lính gác của tôi từ cánh trái báo cáo rằng họ không thể trụ lại được nữa vì hố của họ đã bị bắn sập. Tôi phải dùng đến mọi sự tàn nhẫn của mình để đưa họ trở lại vị trí.
Ngay trước 10 giờ tối, một trận bão lửa bắt đầu ở cánh trái trung đoàn, và sau 20 phút, nó lan sang cả khu vực của chúng tôi. Chẳng bao lâu, chúng tôi hoàn toàn chìm trong khói và bụi, nhưng hầu hết các vụ nổ đều rơi ngay trước hoặc sau chiến hào. Trong cơn bão táp gào thét xung quanh, tôi đi dọc khu vực trung đội của mình. Lính tráng đứng bất động như tượng đá, súng trường trên tay, ở sườn dốc phía trước con đường mòn, mắt đăm đăm nhìn về vùng đất phía trước. Thỉnh thoảng, dưới ánh pháo sáng, tôi thấy mũ sắt kề mũ sắt, lưỡi lê kề lưỡi lê lấp lánh, và lòng tôi tràn ngập niềm kiêu hãnh khi chỉ huy một nắm người mà có lẽ có thể bị nghiền nát, nhưng không thể bị đánh bại. Trong những khoảnh khắc như vậy, tinh thần con người chiến thắng những biểu hiện dữ dội nhất của vật chất, cơ thể mong manh, được ý chí sắt đá, đương đầu với cơn bão táp kinh hoàng nhất.
Ở trung đội láng giềng bên trái, Trung sĩ H., người bắt chuột bất hạnh ở Monchy, định bắn một quả pháo sáng trắng, nhưng lại nhầm lẫn và một quả pháo hiệu báo động đỏ xé gió bay lên trời, được truyền đi từ mọi phía. Ngay lập tức, pháo binh của chúng ta khai hỏa, thật là một cảnh tượng đáng mừng. Hết quả đạn cối này đến quả đạn cối khác từ trên trời cao dội xuống, vỡ tan thành mảnh vụn và tia lửa trên vùng đất phía trước. Một hỗn hợp bụi bặm, khí độc ngột ngạt và hơi thở của những xác chết bị hất tung lên bốc lên từ các hố bom.
Sau màn cuồng sát hủy diệt này, hỏa lực lại giảm xuống mức bình thường, duy trì suốt đêm và cả ngày hôm sau. Một hành động vội vàng của một người duy nhất đã kích hoạt cả cỗ máy chiến tranh khổng lồ.
H. vẫn mãi là một kẻ vô phúc; ngay trong đêm đó, anh ta lại tự bắn một quả pháo sáng vào chân mình khi đang nạp súng, và phải cáng về phía sau với những vết bỏng nặng. Ngày hôm sau, trời mưa to, điều mà chúng tôi không hề khó chịu, bởi cảm giác khô khốc trong cổ họng sau khi bụi tan đi không còn hành hạ chúng tôi nữa, và những con ruồi xanh lớn, đen bóng, tụ tập thành từng đám khổng lồ ở những nơi có nắng, đã bị xua đuổi. Tôi ngồi gần như cả ngày trước hố cáo của mình trên mặt đất, hút thuốc và ăn uống ngon lành bất chấp hoàn cảnh xung quanh.
Sáng hôm sau, Điểu thương thủ Knicke thuộc trung đội của tôi bị trúng một phát súng trường vào ngực từ đâu đó, viên đạn sượt qua tủy sống khiến anh ta không còn cử động được chân. Khi tôi đến thăm anh ta, anh ta nằm rất bình thản trong một hố cáo. Anh ta được cáng về trạm cứu thương vào buổi tối dưới làn pháo kích, trong đó, do những người cáng phải thường xuyên tìm chỗ ẩn nấp, anh ta còn bị gãy thêm một chân nữa. Anh ta qua đời tại trạm cứu thương.
Buổi chiều, một người lính thuộc trung đội của tôi gọi tôi và chỉ cho tôi qua cái chân bị đứt lìa của một người lính Anh về phía nhà ga Guillemont. Tôi nhìn qua một giao thông hào nông choẹt, thấy hàng trăm lính Anh vội vã tiến lên phía trước. Hỏa lực súng trường của vài người chúng tôi không làm họ bận tâm lắm. Cảnh tượng này thật tiêu biểu cho sự chênh lệch về phương tiện mà chúng tôi phải đối mặt. Nếu chúng tôi dám làm điều tương tự, các đơn vị của chúng tôi đã bị pháo bắn tan tác trong vòng vài phút. Trong khi không một khí cầu nào của chúng tôi xuất hiện, thì phía quân Anh có đến hơn 30 chiếc đứng thành cụm, theo dõi sát sao mọi động tĩnh trên vùng đất tan hoang, để lập tức điều khiển mưa đạn sắt đến đó.
Buổi tối, một mảnh phá pháo lớn sượt qua bụng tôi, may mắn thay, nó đã gần hết đà bay và sau một cú va mạnh vào khóa thắt lưng của tôi, nó rơi xuống đất.
Trước khu vực của tiểu đội một, vào lúc nhá nhem tối, hai người lính Anh đi lấy đồ ăn, bị lạc đường, xuất hiện. Cả hai đều bị bắn hạ ở cự ly gần nhất, một người đổ gục nửa thân trên xuống đường mòn, trong khi đôi chân vẫn nằm trên bờ dốc. Không thể bắt tù binh là điều bình thường, bởi làm sao có thể đưa họ qua vùng hỏa lực dày đặc, nơi người ta còn phải lo cho chính mình?
Khoảng 1 giờ đêm, tôi bị Schmidt lay dậy khỏi giấc ngủ chập chờn. Tôi giật mình tỉnh giấc, vội vàng với lấy khẩu súng trường. Quân thay thế của chúng tôi đã đến. Chúng tôi bàn giao những gì cần bàn giao, và rời khỏi địa ngục trần gian này càng nhanh càng tốt.
Chúng tôi vừa đến giao thông hào nông thì loạt đạn pháo đầu tiên đã nổ giữa đội hình. Người đi trước tôi loạng choạng vì một vết thương ở cổ tay, máu tuôn ra ngoài, định ngã sang một bên. Tôi túm lấy cánh tay anh ta, kéo anh ta đứng dậy mặc cho tiếng rên rỉ, và chỉ giao anh ta cho trạm quân y bên cạnh K.T.K.
Cả hai con đường mòn đều trở nên nguy hiểm. Chúng tôi thở dốc. Góc tồi tệ nhất là một thung lũng mà chúng tôi lọt vào, nơi đạn pháo và đạn pháo hạng nhẹ nổ liên tục. ẦM! ẦM! Cơn lốc sắt thép gầm rú xung quanh chúng tôi, tóe lửa vào bóng tối. VÚÚÚÚÚT! Lại một loạt nữa! Tôi nghẹt thở, bởi tôi biết trước chỉ trong tích tắc, từ tiếng rít ngày càng chói tai, rằng nhánh đi xuống của đường đạn sẽ kết thúc ngay gần tôi. Ngay sau đó, một vụ nổ lớn dội xuống bên cạnh bàn chân tôi, hất tung những mảng đất sét mềm nhão lên cao. Chính quả đạn pháo này lại là đạn lép!
Đây là cơ hội tuyệt vời để thể hiện vai trò của người chỉ huy. Khắp nơi, các đội quân thay thế và quân bị thay thế vội vã di chuyển qua đêm tối và hỏa lực, một số hoàn toàn lạc lối, rên rỉ vì kích động và kiệt sức; giữa đám đông, tiếng la hét, tiếng hô ra lệnh và tiếng kêu cứu kéo dài, đơn điệu của thương binh lạc lõng trong vùng hố bom vọng lại. Tôi chỉ đường cho những người lạc lối khi lướt qua, kéo người ra khỏi hố bom, đe nẹt những kẻ muốn nằm xuống, liên tục hô to tên mình để giữ mọi người lại với nhau, và bằng cách đó, tôi đã đưa được trung đội của mình về đến Combles như một phép màu.
Từ Combles, chúng tôi còn phải hành quân qua Sailly và Gouvernements-Ferme đến khu rừng Hennois, nơi chúng tôi sẽ đóng quân dã ngoại. Giờ đây, sự kiệt sức của chúng tôi mới bộc lộ hoàn toàn. Đầu óc mụ mị, cúi gằm mặt xuống đất, chúng tôi lầm lũi bước đi trên con đường của mình, thường xuyên bị ô tô hay đoàn xe chở đạn ép sang một bên. Trong một trạng thái kích động thần kinh bệnh hoạn, tôi tin chắc rằng những chiếc xe cộ ầm ĩ chạy qua chỉ cố tình đi sát lề đường để gây khó chịu cho chúng tôi, và tôi đã nhiều lần giật mình đưa tay lên báng súng lục.
Sau cuộc hành quân, chúng tôi còn phải dựng lều, rồi mới có thể ngả mình xuống nền đất cứng. Trong thời gian chúng tôi đóng quân dã ngoại trong khu rừng này, những trận mưa lớn trút xuống. Rơm rạ trong lều bắt đầu mục nát, và nhiều người lính đổ bệnh. Năm sĩ quan đại đội chúng tôi không mấy bận tâm đến sự ẩm ướt, mà tối nào cũng ngồi trên hòm hòm trong lều, quây quần bên một “khẩu đội” chai rượu.
Ba ngày sau, chúng tôi lại rút về Combles, nơi tôi cùng trung đội của mình chiếm giữ bốn hầm rượu nhỏ.
Sáng ngày đầu tiên, tình hình tương đối yên tĩnh; vì vậy, tôi đi dạo một vòng qua những khu vườn tan hoang và “hôi của” những giàn cây leo trĩu quả đào ngon lành. Trong lúc lang thang, tôi lạc vào một ngôi nhà được bao quanh bởi những hàng rào cao, nơi hẳn là một người yêu thích đồ cổ và đồ đẹp đã từng sinh sống. Trên tường các phòng treo đầy bộ sưu tập đĩa vẽ, thứ mà người Bắc Pháp yêu thích, bình đựng nước thánh, tranh khắc đồng và tượng thánh chạm khắc gỗ. Trong những chiếc tủ lớn chất đầy đồ sứ cổ, những cuốn sách da trang nhã bị vứt lăn lóc trên sàn, trong đó có một bản in cổ tuyệt đẹp của Don Quijote. Thật là một cảnh tượng đau lòng khi thấy tất cả những kho báu này bị bỏ mặc cho hư hỏng.
Khi tôi trở về nơi ở của mình, những người lính, những người cũng đã tự mình khám phá các khu vườn, đã nấu một món súp từ rau và đồ hộp thịt, khoai tây, đậu Hà Lan, cà rốt, atisô và đủ loại rau xanh, đặc đến nỗi chiếc thìa có thể dựng đứng. Trong bữa ăn, một quả đạn pháo rơi trúng nhà và ba quả khác rơi gần đó, nhưng không làm chúng tôi bận tâm thêm nữa. Chúng tôi đã trở nên quá chai sạn bởi vô vàn những ấn tượng còn mạnh hơn. Trong ngôi nhà này hẳn đã từng xảy ra những chuyện đẫm máu, bởi trên một đống gạch vụn ở phòng giữa, một cây thánh giá đẽo thô sơ dựng lên, khắc một loạt tên người vào gỗ. Trưa hôm sau, tôi lấy trong nhà người sưu tập đồ sứ một cuốn phụ trương minh họa của tờ “Petit Journal”, thứ có thể tìm thấy trong hầu hết mọi gia đình Pháp và đầy rẫy sự kệch cỡm thô tục; sau đó, tôi ngồi vào một căn phòng còn nguyên vẹn, đốt một đống lửa nhỏ trong lò sưởi bằng đồ đạc và bắt đầu đọc. Tôi thường xuyên phải lắc đầu, bởi tôi đã cầm trên tay những số báo được in vào thời điểm xảy ra Sự kiện Fashoda (1898). Khoảng 7 giờ, tôi lật trang cuối cùng và đi vào phòng trước lối vào hầm rượu, nơi lính của tôi đang nấu ăn trên một bếp lò nhỏ.
Tôi vừa đứng giữa họ thì một tiếng nổ chói tai vang lên trước cửa nhà, và ngay lúc đó, tôi cảm thấy một cú đánh mạnh vào cẳng chân trái. Với tiếng kêu chiến binh cổ xưa: “Tôi bị thương rồi!”, tôi nhảy xuống cầu thang hầm, điếu tẩu ngậm trên miệng.
Ánh sáng nhanh chóng được thắp lên để kiểm tra chân của tôi . Trên chiếc xà cạp quấn chân, một lỗ thủng răng cưa há miệng, máu phụt ra thành dòng xuống đất. Ở phía bên kia, một cục tròn nhô lên, đó là một mảnh phá pháo nằm dưới da. Lính của tôi băng bó cho tôi và cáng tôi qua con đường đang bị pháo kích đến hầm mộ, nơi bác sĩ quân y trưởng của chúng tôi tiếp đón tôi. Trong khi Trung úy Wetje vội vã đến đỡ đầu cho tôi, ông ta dùng dao và kéo rạch vết thương, lấy mảnh pháo ra, vừa làm vừa chúc mừng tôi, bởi viên đạn chì đã sượt qua giữa xương ống quyển và xương mác, không làm tổn thương xương nào. Habent sua fata libelli et balli, [Sách và đạn đều có số phận riêng của chúng], vị bác sĩ này là một cựu sinh viên ngành y mỉm cười nói, khi giao tôi cho một y tá để băng bó.
Trong khi nằm trên cáng trong một hốc hầm mộ cho đến khi trời tối, nhiều lính của tôi đã đến thăm tôi để nói lời tạm biệt, điều này khiến tôi rất vui. Ngay cả Thượng tá von Oppen đáng kính của tôi cũng đến thăm tôi trong chốc lát.
Buổi tối, tôi cùng những thương binh khác được cáng ra khỏi thị trấn và được đưa lên một chiếc xe cứu thương. Không để ý đến tiếng la hét của những người ngồi trong xe, người lái xe phóng như bay trên con đường lớn đang bị pháo kích dữ dội, vượt qua hố bom và những chướng ngại vật khác, và cuối cùng chuyển chúng tôi sang một chiếc ô tô khác, chiếc xe này chở chúng tôi đến nhà thờ làng Fins, nơi chật ních hàng trăm thương binh. Một nữ y tá kể với tôi rằng trong thời gian gần đây, hơn 30.000 thương binh đã được vận chuyển qua Fins. Từ đó, tôi đến St. Quentin, nơi cửa kính cửa sổ rung lên vì tiếng sấm rền không ngớt của trận chiến, và sau đó tiếp tục bằng tàu quân y đến Gera, nơi tôi được chăm sóc chu đáo tại bệnh viện quân đội đồn trú.
Từ những đồng đội thuộc các tiểu đoàn khác bị thương sau tôi, tôi biết được số phận tiếp theo của đại đội của mình, đơn vị đã trở lại vị trí chiến đấu vào ngày hôm sau sau khi tôi bị thương. Sau cuộc hành quân đầy tổn thất và mười tiếng pháo kích cầm canh, đại đội đã bị tấn công từ mọi phía do những lỗ hổng lớn trên mặt trận. Cậu bé Schmidt nhỏ thó, Chuẩn úy Wohlgemut, Trung úy Vogel và Sievers, tóm lại, gần như tất cả đồng đội, đã chiến đấu đến giây phút cuối cùng và hy sinh. Chỉ một số ít người sống sót, trong đó có Trung úy Wetje, thì đã rơi vào tay quân địch; không một ai trở về Combles để kể lại trận chiến anh hùng, thứ đã diễn ra với sự ác liệt chưa từng có. Ngay cả bản tin chiến sự của Anh cũng trân trọng nhắc đến nắm người ít ỏi, những người đã kiên trung đứng vững ở Guillemont cho đến phút cuối cùng.
Dù vui mừng vì mảnh pháo lạc định mệnh đã cứu tôi khỏi cái chết chắc chắn ngay trước thềm trận chiến như một phép màu, mặt khác, dù có vẻ kỳ lạ với nhiều người, tôi vẫn muốn chia sẻ số phận của những người đồng đội và cùng họ gánh chịu quân xúc xắc sắt đá của chiến tranh. Trên đỉnh cao của những trận chiến đẫm máu mà tôi còn phải trải qua, vinh quang rạng rỡ, không thể phai mờ của những chiến binh này luôn nhắc nhở tôi phải xứng đáng với tình đồng đội xưa cũ.
Những ngày ở Guillemont lần đầu tiên cho tôi thấy rõ tác động tàn khốc của chiến tranh tiêu hao. Chúng tôi buộc phải thích nghi với những hình thức chiến tranh hoàn toàn mới. Mọi liên lạc giữa đơn vị với chỉ huy, pháo binh và các trung đoàn yểm trợ đều bị tê liệt bởi hỏa lực khủng khiếp. Lính liên lạc ngã xuống dưới mưa đạn sắt, dây điện thoại vừa kéo xong đã bị nghiền nát thành từng mảnh vụn. Ngay cả tín hiệu đèn hiệu cũng vô dụng trong vùng đất ngập khói và bụi mù mịt. Phía sau chiến tuyến trải dài một khu vực rộng hàng kilomet, nơi chỉ có thuốc nổ ngự trị.
Ngay cả ban tham mưu trung đoàn cũng chỉ biết được vị trí thực sự của chúng tôi và đường ranh giới mặt trận ở đâu khi chúng tôi rút về sau ba ngày. Trong tình hình đó, việc pháo binh bắn chính xác là điều không thể.
Vị trí của quân Anh cũng hoàn toàn mù mờ đối với chúng tôi, dù nhiều khi, chúng tôi chỉ cách nhau vài mét mà không hề hay biết. Thỉnh thoảng, một tên Tommy mò mẫm qua các hố bom, như một con kiến bò trên đường cát, đi thẳng vào một hố bom do chúng tôi chiếm giữ, và ngược lại, bởi chiến tuyến của chúng tôi chỉ bao gồm những đoạn riêng lẻ, không liên kết, rất dễ bị bỏ lỡ.
Khung cảnh nơi đây, đối với những ai đã từng chứng kiến, là điều không thể nào quên. Cách đây không lâu, vùng đất này vẫn còn là những ngôi làng, đồng cỏ, rừng cây và cánh đồng, nhưng giờ đây, theo đúng nghĩa đen, không còn một bụi cây, không một ngọn cỏ nhỏ bé nào sót lại. Mỗi tấc đất đều bị cày xới, và cày xới đi cày xới lại, cây cối bật gốc, tan nát và nghiền thành mùn, nhà cửa bị thổi bay và nghiền thành bột, đồi núi bị san phẳng và đất canh tác biến thành hoang mạc.
Trong vùng hoang mạc này, bao quanh bởi xác chết và khát khô cả họng, những người lính chiến đấu ngày này qua ngày khác, tuần này qua tuần khác, với ý thức rằng, nếu bị thương, họ sẽ tuyệt vọng phó mặc cho cái chết vì kiệt sức.
Trong số những tổn thất to lớn so với chiều rộng của mặt trận tấn công, chiến thuật phòng thủ tại chỗ cứng nhắc, được thực hiện với sự kiên trì của người Phổ xưa kia, chịu trách nhiệm chính cho việc này . Hết tiểu đoàn này đến tiểu đoàn khác bị ném vào chiến tuyến chật chội và bị pháo nghiền nát trong vài giờ.
Mãi đến rất muộn, người ta mới nhận ra rằng tình hình không thể tiếp diễn như vậy và chúng tôi ngừng tranh giành những dải đất vô giá trị, để chuyển sang một kiểu phòng thủ linh hoạt hơn, mà đỉnh cao là chiến thuật phòng ngự dẻo .
Do đó, không bao giờ còn có những trận chiến ác liệt, dữ dội như thời điểm đó, khi người ta giằng co hàng tuần trời vì những khu rừng tan nát hay những phế tích không thể nhận ra. Ngay cả tên của những ngôi làng nhỏ bé nhất ở Picardy cũng gợi nhớ đến những trận chiến anh hùng chưa từng có, điều này thực sự độc nhất vô nhị trong lịch sử thế giới. Chính tại nơi đó, đóa hoa thanh xuân của thế hệ trẻ kỷ luật của chúng ta đã gục ngã trong bụi đất. Những giá trị cao quý đã làm nên sự vĩ đại của dân tộc Đức, một lần nữa bừng sáng rực rỡ, để rồi từ từ lụi tàn trong biển bùn lầy và máu.
8.Tại St. Pierre-Vaast
Sau 14 ngày nằm viện và ngần ấy ngày nghỉ phép, tôi trở lại Trung đoàn, đơn vị đang đóng quân ở Deuxnouds, rất gần Grande Tranchée nổi tiếng. Đơn vị chỉ ở lại đó hai ngày, rồi lại chuyển đến Hattonchâtel, một ngôi làng cổ kính, nên thơ trên núi, cũng chỉ hai ngày. Sau đó, chúng tôi lại lên tàu ở ga Mars-la-Tour, xuôi về vùng Somme.
Chúng tôi xuống tàu ở Bohain và được bố trí ở làng Brancourt gần đó. Vùng đất này, nơi sau này chúng tôi còn lui tới nhiều lần, có cư dân là những người nông dân trồng trọt, nhưng hầu như nhà nào cũng có khung cửi. Dân cư ở đây có vẻ khó gần, bẩn thỉu và trình độ văn hóa, đạo đức thấp kém. Tôi được bố trí ở trong một căn nhà nhỏ, nơi một cặp vợ chồng và cô con gái sinh sống. Phải công nhận rằng, họ đã chế biến cho tôi những món trứng tuyệt hảo để đổi lấy đồng tiền của tôi. Ngay trong buổi cà phê đầu tiên, cô con gái đã kể cho tôi nghe rằng cô sẽ uống cà phê ngon với Poincaré sau khi ông ta trở về, tức là sẽ nói thẳng thắn mọi điều với ông ta. Chưa bao giờ tôi nghe thấy ai chửi bới trôi chảy như cô filia hospitalis này khi bị một người hàng xóm buộc tội đã từng sống ở một con phố nào đó ở St. Quentin. “À, cette plure, cette pomme de terre pourrie, jetée sur un fumier, c’est la crème de la crème” [À, cái thứ rác rưởi đó, cái thứ khoai tây thối rữa đó, vứt trên đống phân, lại là thứ thượng hạng], cô ta tuôn ra như thác lũ, vừa nói vừa vung tay múa chân khắp phòng, không tìm được đối tượng nào để trút cơn giận.
Buổi sáng, khi đóa hồng Brancourt này bận rộn chuẩn bị bơ và làm những công việc nhà khác, trông cô ta thật chẳng mấy hấp dẫn, nhưng đến chiều, khi đến giờ dạo phố hoặc đi thăm bạn bè, con ếch xấu xí ấy đã biến thành một con bướm lộng lẫy. Tôi luôn nhìn với một chút nghi ngờ vào một hộp phấn rôm lớn, thứ luôn đặt trên bàn và dường như thay thế hoàn toàn cho nước và xà phòng.
Một ngày nọ, cha cô ta nhờ tôi soạn thảo một bản cáo trạng gửi chỉ huy quân sự địa phương, vì ông ta đã bị một người hàng xóm túm cổ áo, đánh đập và dọa giết với tiếng hô: “Demande pardon!” [Xin lỗi đi!].
Những quan sát nhỏ nhặt như vậy đã mang đến cho tôi sự đảm bảo đầy an ủi rằng lòng tự hào dân tộc không phải là một đặc điểm phổ biến ngay cả ở Pháp. Nhận thức này đã giúp tôi vượt qua được sự đón tiếp phỉ báng mà một số đồng bào sẽ dành cho chúng tôi sau bốn năm chiến đấu anh dũng và gian khổ khi về quê nhà khoảng hai năm sau đó. Il y a des cochons partout. [Ở đâu cũng có con lợn cả].
Đại đội 2 giờ do Trung úy Boje chỉ huy. Chúng tôi đã trải qua ở đây những ngày tươi đẹp nhờ tình đồng đội thắm thiết. Tôi phải thú nhận rằng chúng tôi thường xuyên ngồi nhậu nhẹt say sưa, đến khi cả thế giới chỉ còn là một bóng ma lố bịch, lượn lờ quanh bàn nhậu của chúng tôi. Từ phòng của lính tráng cũng thường vọng ra những tiếng ồn ào náo động. Những ai chưa từng trải qua khoảng thời gian ngắn ngủi giữa hai trận chiến kinh hoàng, có thể sẽ phán xét một cách khắt khe về điều này, nhưng dù sao đi nữa, chúng tôi và lính tráng của mình đều hết lòng tận hưởng từng giờ phút say sưa mà chúng tôi có thể giành giật được từ cuộc đời, chừng nào nó vẫn còn giữ chúng tôi trong vòng tay của nó.
Đối với nhiệm vụ sắp tới, tôi được chỉ định làm sĩ quan trinh sát, và được biệt phái cho sư đoàn một đội trinh sát gồm một trung đội trinh sát, hai hạ sĩ quan và bốn lính tráng.
Ngày 8 tháng 11, Tiểu đoàn hành quân trong mưa tầm tã đến làng Gonnelieu, nơi dân thường đã bỏ đi hết. Từ đó, đội trinh sát được điều đến Liéramont và đặt dưới quyền chỉ huy của Trưởng phòng Tình báo Sư đoàn, Đại úy Böckelmann. Ngài Đại úy cùng với chúng tôi, bốn sĩ quan trinh sát, hai sĩ quan quan sát và sĩ quan phụ tá của mình, sống trong nhà xứ rộng rãi, nơi cuộc sống đồng đội diễn ra trong những căn phòng tiện nghi.
Những người tiền nhiệm của chúng tôi giới thiệu cho chúng tôi về vị trí của Sư đoàn. Cứ cách đêm, chúng tôi lại phải ra tiền tuyến. Nhiệm vụ của chúng tôi là xác định chính xác vị trí, kiểm tra các điểm tiếp giáp và định hướng mọi nơi, để có thể điều động quân tiếp viện và thực hiện các nhiệm vụ có thể phát sinh trong trường hợp khẩn cấp. Khu vực làm việc được giao cho tôi nằm ở bên trái rừng St. Pierre-Vaast, ngay trước cái gọi là “Rừng Vô Danh”. Trong đêm đầu tiên, sau khi suýt chết đuối khi lội qua một đầm lầy bị suối Tortille chia cắt, tôi rơi vào một đám mây đạn pháo khí phosgene dày đặc, thứ đã xua đuổi tôi trở lại rừng Vaux với đôi mắt đẫm lệ, trong khi tôi, bị mù bởi chiếc mặt nạ phòng độc bị hấp hơi, hết hố bom này đến hố bom khác.
Ngày 12 tháng 11, hy vọng vào vận may tốt hơn, tôi thực hiện chuyến đi tiền tuyến thứ hai của mình với nhiệm vụ xác định các điểm tiếp giáp trong vị trí chiến hào hố bom. Dọc theo một chuỗi trạm trung chuyển ẩn mình trong các hố đất, tôi tiến về mục tiêu của mình.
Vị trí chiến hào hố bom hoàn toàn xứng đáng với tên gọi của nó. Trên một cao nguyên trước làng Rancourt, vô số miệng hố bom tí hon rải rác, đây đó có vài người lính trấn giữ. Địa hình nơi đây, trong sự hoang vắng của nó, nơi chỉ có tiếng đạn rít và tiếng pháo nổ vang vọng, tạo nên một ấn tượng hoang tàn đáng sợ.
Sau một hồi, tôi mất liên lạc với tuyến chiến hào hố bom và quay trở lại, để không rơi vào tay quân Pháp. Trên đường về, tôi tình cờ gặp một sĩ quan quen thuộc từ Trung đoàn số 164, người đã cảnh báo tôi không nên nán lại lâu hơn nữa khi bóng tối đang ập đến. Vì vậy, tôi vội vã băng qua “Rừng Vô Danh” và vấp ngã qua những hố bom sâu hoắm, những thân cây bật gốc và một mớ hỗn độn gần như không thể vượt qua của những cành cây gãy đổ.
Khi tôi bước ra khỏi bìa rừng, trời đã sáng. Cánh đồng hố bom trải dài trước mặt tôi, không một dấu hiệu của sự sống. Tôi khựng lại, bởi trong trận chiến hiện đại, những khu vực vắng bóng người luôn luôn rất đáng ngờ.
Đột nhiên, một phát đạn từ một tay súng bắn tỉa vô hình vang lên, trúng cả hai cẳng chân tôi. Tôi ngã nhào xuống hố bom gần nhất và băng bó vết thương bằng chiếc khăn tay của mình, vì tất nhiên, tôi lại quên mang theo gói băng gạc cá nhân. Một viên đạn đã xuyên qua bắp chân phải của tôi và sượt qua bắp chân trái.
Cực kỳ thận trọng, tôi bò trở lại rừng và từ đó lết qua khu vực bị pháo kích dữ dội đến trạm cứu thương.
Ngay trước đó, tôi lại trải nghiệm một ví dụ về việc vận may trong chiến tranh phụ thuộc vào những tình huống nhỏ nhặt đến thế nào. Cách một ngã tư đường mà tôi đang hướng tới khoảng 100 mét, người chỉ huy một đơn vị công binh đang đào hào, người mà tôi đã từng chiến đấu cùng ở Đại đội 9, gọi tôi lại. Chúng tôi vừa nói chuyện được một phút thì một quả đạn pháo nổ ngay giữa ngã tư, thứ mà nếu không có cuộc gặp gỡ tình cờ này, có lẽ đã bắn trúng tôi.
Khi màn đêm buông xuống, tôi được cáng đến Nurlu trên một chiếc cáng. Ngài Đại úy Böckelmann tử tế chờ đợi tôi với một chiếc ô tô. Trên con đường lớn bị đèn pha của địch rọi sáng, người lái xe đột ngột đạp phanh. Một chướng ngại vật tối đen chắn ngang đường. Đó là một nhóm bộ binh cùng với chỉ huy của họ, những người vừa trở thành nạn nhân của một phát đạn trúng trực tiếp. Những người đồng đội nằm chết cạnh nhau có vẻ ngoài thanh bình của những người đang ngủ say.
Trong nhà xứ, tôi phải được cáng xuống hầm, vì Liéramont vừa mới “lĩnh án pháo”. Ngay tối hôm đó, tôi được chuyển đến bệnh viện Villeret và từ đó đến bệnh viện quân y Valenciennes.
Bệnh viện quân y được dựng lên gần nhà ga trong trường học và tiếp nhận hơn 400 thương binh nặng. Ngày ngày, một đoàn xe tang lặng lẽ rời khỏi cổng lớn dưới tiếng trống trầm đục. Trong phòng mổ rộng lớn, tất cả sự khốn khổ của chiến tranh tập trung ở đó. Tại một dãy bàn mổ, các bác sĩ đang hành nghề đẫm máu của mình. Ở đây, một chi bị cắt cụt, ở kia, một hộp sọ bị cưa mở hoặc một lớp băng bó đã ăn sâu vào da thịt được tháo ra. Tiếng rên rỉ và tiếng kêu la đau đớn vang vọng khắp căn phòng tràn ngập ánh sáng thương hại, trong khi những nữ y tá mặc đồ trắng tất bật với dụng cụ hoặc băng gạc, vội vã từ bàn mổ này sang bàn mổ khác.
Người lính, sau khi chứng kiến cảnh tượng như vậy, mà vẫn có thể trở lại chiến đấu với tinh thần tươi tỉnh, đã vượt qua thử thách thần kinh của mình, bởi mỗi ấn tượng kinh hoàng mới lại in sâu vào não bộ và hòa vào phức hợp những hình dung tê liệt, thứ khiến khoảng thời gian giữa tiếng rít gió lao tới và tiếng nổ của những khối sắt thép ngày càng trở nên đáng sợ hơn.
Bên cạnh giường tôi, một trung sĩ, người đã mất một chân, đang hấp hối. Trong giờ phút cuối cùng, anh ta tỉnh dậy từ cơn mê sảng sốt và nhờ nữ y tá đọc cho anh ta nghe chương Kinh thánh yêu thích của mình. Sau đó, anh ta khẽ khàng xin lỗi tất cả những người cùng phòng vì đã làm phiền họ quá nhiều bằng những cơn mê sảng sốt của mình, và qua đời chỉ vài phút sau đó, sau khi, để làm chúng tôi vui lên, anh ta còn cố gắng bắt chước giọng địa phương hài hước của lính hầu của chúng tôi.
Tôi rất vui khi có thể rời khỏi nơi chất chứa đau khổ này sau 14 ngày, khi vết thương đã lành được một nửa. Tôi đã đọc với niềm tự hào về cuộc tấn công vào rừng St. Pierre-Vaast mà Trung đoàn Điểu thương đã thực hiện một cách xuất sắc.
Sư đoàn 111 vẫn giữ nguyên vị trí. Khi đoàn tàu của tôi tiến vào Epéhy, một loạt tiếng nổ vang lên. Những mảnh vỡ méo mó, vương vãi của toa hàng cho thấy rằng đây không phải là chuyện đùa.
“Chuyện gì đang xảy ra vậy?”, một vị đại úy ngồi đối diện tôi hỏi, người dường như vừa mới được “xuất ngoại” từ quê nhà. Không kịp trả lời, tôi giật tung cửa toa tàu và tìm chỗ ẩn nấp sau bờ đường sắt. May mắn thay, những tiếng nổ đó là những tiếng nổ cuối cùng. Chỉ có vài con ngựa bị thương.
Vì vẫn chưa thể đi lại tốt, tôi được giao nhiệm vụ làm sĩ quan quan sát. Đài quan sát nằm trên sườn dốc giữa Nurlu và Moislains. Nó bao gồm một chiếc kính tiềm vọng được lắp trong một hầm trú ẩn, qua đó tôi có thể quan sát chiến tuyến quen thuộc phía trước. Khi có hỏa lực mạnh, pháo sáng đủ màu sắc hoặc các sự kiện đặc biệt khác, sư đoàn phải được thông báo qua điện thoại. Ngày ngày, tôi ngồi run rẩy trên một chiếc ghế đẩu sau cặp kính hai tròng trong màn sương mù tháng 11, không có thú vui nào khác ngoài việc thỉnh thoảng kiểm tra đường dây. Nếu dây bị đứt, tôi phải cho đội sửa chữa đường dây của mình đi vá lại.
Chiến trường hiện đại giống như một cỗ máy khổng lồ, bất động, nơi vô số con mắt, đôi tai và cánh tay ẩn mình, lơ đãng chờ đợi cái khoảnh khắc duy nhất, khoảnh khắc quyết định. Rồi, như màn dạo đầu rực lửa, một quả pháo sáng đỏ duy nhất bay vút lên từ một hố đất nào đó, hàng ngàn khẩu pháo đồng loạt gầm rú, và chỉ trong nháy mắt, cỗ máy hủy diệt bắt đầu hoạt động, được điều khiển bởi vô số đòn bẩy, tiến hành guồng quay nghiền nát của nó.
Mệnh lệnh bốc lên như tia lửa và ánh chớp qua một mạng lưới dày đặc, để thúc đẩy sự hủy diệt gia tăng ở phía trước và từ phía sau, một dòng người và vật liệu mới đều đặn chuyển động và bị ném vào làn sóng dữ dội. Mỗi người đều cảm thấy như bị một ý chí bí ẩn nào đó cuốn vào một vòng xoáy từ xa và bị đẩy đến tâm điểm của những sự kiện chết chóc với độ chính xác tàn nhẫn.
Cứ sau 24 giờ, một sĩ quan khác lại thay thế tôi, và tôi nghỉ ngơi ở Nurlu gần đó, nơi một khu nhà ở tương đối tiện nghi được dựng lên trong một hầm rượu lớn. Đôi khi, tôi vẫn còn nhớ đến những buổi tối tháng 11 dài dằng dặc, trầm tư, khi tôi một mình ngồi hút tẩu trước lò sưởi của hầm rượu nhỏ hình thùng, trong khi bên ngoài, trong công viên hoang tàn, sương mù nhỏ giọt từ những cây trụi lá, và trong những khoảng lặng dài, một tiếng nổ dội vang phá tan sự tĩnh mịch.
Ngày 18 tháng 11, Sư đoàn được thay thế và tôi trở lại Trung đoàn, đơn vị đang nghỉ ngơi ở làng Fresnoy-le-Grand. Ở đó, tôi thay thế Trung úy Boje đang nghỉ phép, chỉ huy Đại đội 2. Tại Fresnoy, Trung đoàn có bốn tuần nghỉ ngơi yên tĩnh, và mọi người đều cố gắng tận dụng tối đa khoảng thời gian đó. Lễ Giáng sinh và Năm mới được tổ chức linh đình với những bữa tiệc lớn của đại đội, nơi bia và rượu grog tuôn chảy như suối. Trong Đại đội 2, chỉ còn lại năm người đã cùng tôi đón lễ Giáng sinh năm trước trong chiến hào ở Monchy.
Tôi cùng Chuẩn úy Gornick và em trai tôi, Fritz, người đến Trung đoàn với tư cách là học viên sĩ quan trong sáu tuần, ở trong cái gọi là phòng khách và hai phòng ngủ của một người Pháp sống bằng tiền thuê nhà nhỏ. Chúng tôi tha hồ chế giễu cặp vợ chồng nhỏ mọn, những người canh giữ đồ đạc bọc giấy và những bó hoa Markart cũng như đống gỗ dự trữ chất đống trong sân bằng con mắt cú vọ thực sự, và sống trong tình trạng chiến tranh thường trực với lính tráng.
Rượu chè ở cái tổ chim nhỏ này còn tồi tệ hơn bao giờ hết. Khi người ta bước đi trên những con phố hẹp vào đêm khuya, người ta có thể nghe thấy tiếng ồn ào của những bữa tiệc vui vẻ vọng ra từ khắp các khu nhà ở của binh lính, hạ sĩ quan và sĩ quan. Trong chiến tranh, mọi thứ đều được tính toán để tạo ra hiệu quả tàn nhẫn, vì vậy, có lẽ, sở thích rượu mạnh của người lính ngoài mặt trận cũng xuất phát từ đó. Mối quan hệ với dân thường đôi khi thân mật một cách không mong muốn; Venus đã quyến rũ không ít chiến binh của Mars.
Công việc dĩ nhiên ngay lập tức được tiếp tục với sự nghiêm trang kiểu Phổ, và đó là một dấu hiệu tuyệt vời cho cả chỉ huy và binh lính rằng sau 14 ngày, kỷ luật quân đội đã trở lại đỉnh cao như xưa.
Trong tuần đầu tiên, cuộc duyệt binh do Tư lệnh Sư đoàn, Thiếu tướng Sontag, chủ trì đã diễn ra, trong đó Trung đoàn được ca ngợi vì tinh thần chiến đấu xuất sắc trong cuộc tấn công vào rừng St. Pierre-Vaast và được trao tặng nhiều huân chương. Khi tôi dẫn Đại đội 2 diễu binh duyệt đội trước mặt Tư lệnh Sư đoàn, tôi nhận thấy Thượng tá von Oppen dường như đang báo cáo về tôi với Tướng quân . Vài giờ sau, tôi được triệu tập đến sở chỉ huy sư đoàn, nơi Tướng quân đã trao tặng cho tôi Huân chương Thập tự Sắt hạng Nhất.
Ngày 17 tháng 1 năm 1917, tôi được điều từ Fresnoy đến thao trường Sisonne của quân Pháp gần Laon trong bốn tuần để tham gia khóa huấn luyện chỉ huy đại đội. Công việc của chúng tôi trở nên rất dễ chịu nhờ người phụ trách bộ phận của chúng tôi, Đại úy Funk, người đã thể hiện một cách xuất sắc khả năng đặt bản chất lên trên hình thức cứng nhắc và khơi dậy trong chúng tôi sự quan tâm đến sự nghiệp quân sự.
Trong thời gian này, khẩu phần ăn có lẽ là tồi tàn nhất mà tôi từng trải nghiệm trong chiến tranh. Trên bàn ăn của sòng bạc khổng lồ của chúng tôi, trong suốt bốn tuần, hiếm khi có thứ gì khác ngoài món rau loãng toẹt. Trong khi đó, công việc huấn luyện hoàn toàn không hề nhẹ nhàng.
9.Cuộc rút lui mùa hè
Trở lại trung đoàn, đóng quân nơi những phế tích Villers-Carbonnel đã vài ngày, tôi tạm thời nhận quyền chỉ huy Đại đội 8. Nơi nghỉ ngơi của chúng tôi là Devise.
Từ Devise hành quân ra tiền tuyến, phải vượt qua vùng đất thấp Somme, ngang những ngôi làng Brie và St. Christ. Cảnh hoang tàn tiêu điều giữa vùng đầm lầy u tịch khiến lòng tôi trĩu nặng, nhất là vào ban đêm, khi từng mảng mây đen xé toạc bầu trời trăng, những vệt sáng tối dị thường càng làm tăng thêm cảm giác hỗn loạn.
Trong những ngày cuối cùng đóng quân tại đây, vị trí của chúng tôi hứng chịu nhiều đợt tấn công thăm dò của quân Anh, liên quan đến cuộc triệt thoái quy mô khỏi vùng Somme mà chúng tôi đã ráo riết chuẩn bị. Hầu như mỗi sáng, đối phương đều phái một đội tuần tra chiến đấu áp sát phòng tuyến, hòng xác nhận sự hiện diện của chúng tôi. Dưới đây là vài mẩu chuyện từ thời kỳ đó:
Ngày 4 tháng 3 năm 1917. Buổi chiều, tiết trời quang đãng đã dẫn tới một pháo kích diễn ra ác liệt. Đặc biệt, một khẩu đội pháo hạng nặng, dưới sự quan sát của khí cầu, đã san bằng gần như toàn bộ khu vực phòng thủ của Trung đội 3 do tôi chỉ huy. Để hoàn thiện bản đồ vị trí, buổi chiều, tôi lội bì bõm qua “chiến hào vô danh” ngập ngụa nước, đến chỗ Trung đội 3. Trên đường đi, tôi thấy trước mắt một vầng thái dương khổng lồ màu vàng rực đang lịm dần xuống đất, kéo theo một vệt khói đen dài. Một phi công quả cảm đã táo bạo tấn công chiếc khí cầu quan sát đáng ghét và phóng hỏa đốt cháy nó. Bất chấp hỏa lực truy đuổi ráo riết, anh ta vẫn thoát thân an toàn.
Buổi tối, hạ sĩ quan Schnau đến báo cáo rằng, đã bốn ngày nay, anh ta nghe thấy tiếng động lách tách dưới hầm trú ẩn của tổ mình. Tôi báo cáo lại quan sát này và được phái một đội công binh trang bị thiết bị nghe lén, nhưng họ không phát hiện ra điều gì đáng ngờ. Về sau, chúng tôi mới biết rằng, vào thời điểm đó, toàn bộ vị trí phòng thủ đã bị đào hầm ngầm bên dưới.
Ngày 5 tháng 3, vào rạng sáng, một đội tuần tra áp sát chiến hào của chúng tôi và bắt đầu cắt hàng rào dây thép gai. Trung úy Eisen, nhận được báo cáo từ một vọng gác, vội vã dẫn theo vài người, ném lựu đạn, khiến quân địch tháo chạy, bỏ lại hai người. Một người, một trung úy trẻ tuổi, chết ngay sau đó; người còn lại, một trung sĩ, bị thương nặng ở tay và chân. Giấy tờ tùy thân của viên sĩ quan cho thấy anh ta tên là Stokes, thuộc Trung đoàn Lựu binh Hoàng gia Munster số 2. Anh ta ăn mặc rất chỉnh tề, và khuôn mặt co rúm vì đau đớn của cái chết vẫn toát lên vẻ thông minh và kiên nghị. Chúng tôi chôn cất anh ta phía sau chiến hào và dựng một cây thánh giá đơn sơ. Từ trải nghiệm này, tôi hiểu rằng không phải cuộc tuần tra nào cũng có kết thúc may mắn như những lần trước của tôi.
Sáng hôm sau, quân Anh, sau một đợt pháo kích chuẩn bị ngắn ngủi, đã tấn công khu vực phòng thủ của đại đội láng giềng, do trung úy Reinhardt chỉ huy, với quân số 50 người. Đối phương đã bí mật tiếp cận hàng rào dây thép gai, và sau khi một người trong số họ dùng miếng đánh lửa gắn trên cổ tay áo phát tín hiệu, để pháo hạng nặng Anh im tiếng, họ đồng loạt xông vào chiến hào của chúng tôi, ném những quả lựu đạn cuối cùng. Tất cả đều bôi nhọ nồi lên mặt, hòng giảm thiểu khả năng bị phát hiện trong bóng tối.
Tuy nhiên, người của chúng tôi đã nghênh đón họ một cách tài tình đến nỗi chỉ một tên lọt được vào chiến hào. Tên này lập tức chạy thẳng đến tuyến phòng thủ thứ hai, nơi hắn bị bắn hạ sau khi không chấp hành yêu cầu đầu hàng. Chỉ có một trung úy và một trung sĩ vượt qua được hàng rào dây thép gai. Trung úy kia, dù mặc áo giáp bên trong quân phục, vẫn bị tiêu diệt, bởi một viên đạn súng lục do Reinhardt bắn thẳng vào người đã xuyên thủng cả tấm giáp. Trung sĩ kia bị mảnh lựu đạn xé gần đứt cả hai chân, nhưng dù vậy, anh ta vẫn giữ điếu tẩu ngắn giữa hai hàm răng nghiến chặt, với sự điềm tĩnh vô cảm cho đến khi chết.
Buổi sáng ngày hôm ấy, sau chiến thắng, tôi thong thả bước dọc chiến hào của mình và thấy Trung úy Pfaffendorf trên một vọng gác, từ đó anh ta dùng ống nhòm chỉ huy hỏa lực súng cối. Tôi bước đến bên cạnh anh ta và ngay lập tức nhận thấy một lính Anh đang di chuyển sau tuyến phòng thủ thứ ba của địch, vượt qua công sự, bộ quân phục màu kaki của anh ta nổi bật trên nền trời. Tôi giật lấy khẩu súng trường từ tay người lính gác gần nhất, chỉnh thước ngắm 600, ngắm bắn cẩn thận vào người lính kia, hơi lệch lên phía trên đầu, rồi bóp cò. Anh ta bước thêm ba bước, rồi ngã ngửa ra sau, như thể đôi chân bị ai đó rút khỏi thân mình, anh ta vung vẩy tay vài cái rồi lăn xuống một hố bom, từ đó, qua ống nhòm, chúng tôi vẫn còn thấy cánh tay áo màu nâu của anh ta lấp lóe rất lâu.
Ngày 9 tháng 3, khu vực của chúng tôi bị pháo hạng nặng dội xuống như mưa. Tôi có một người chết và vài người bị thương. Lối vào hầm trú ẩn của tôi bị nghiền nát như hộp diêm. Buổi tối, chúng tôi được thay quân và hành quân về Devise.
Ngày 13, tôi nhận được nhiệm vụ vinh dự từ thượng tá von Oppen, dẫn một đội tuần tra gồm hai người quanh khu vực đại đội, cho đến khi trung đoàn hoàn toàn vượt qua sông Somme. Mỗi khu vực trong bốn khu vực ở tiền tuyến đều được bố trí một đội tuần tra như vậy, giao cho các sĩ quan năng nổ chỉ huy. Các khu vực này, từ cánh phải, do các trung úy Reinhardt, Fischer, Lorek và tôi phụ trách. Những ngôi làng mà chúng tôi đi qua trên đường hành quân ra tiền tuyến mang dáng vẻ của những trại tế bần khổng lồ. Toàn bộ đại đội xô đẩy, phá đổ tường hoặc ngồi trên mái nhà, đập nát ngói. Cây cối bị đốn hạ, cửa kính bị đập vỡ, xung quanh, từ những đống đổ nát khổng lồ, cột khói và bụi bốc lên mù mịt, nói tóm lại, một bữa tiệc hủy diệt đang được tổ chức linh đình.
Người ta thấy lính tráng mặc những bộ đồ vest và váy đầm của dân bỏ lại, đội mũ trụ lên đầu, hăng hái chạy ngược chạy xuôi. Họ với sự tinh ranh thiên tài đã tìm ra dầm chính của ngôi nhà, buộc dây thừng vào đó và cùng nhau kéo, với tiếng la hét nhịp nhàng, đến khi mọi thứ đổ sụp xuống. Những người khác vung những chiếc búa tạ khổng lồ, đập tan mọi thứ cản đường họ, từ chậu hoa trước bậu cửa sổ đến cấu trúc kính nghệ thuật của một nhà kính mùa đông.
Cho đến tận phòng tuyến Siegfried, mỗi ngôi làng đều là một đống đổ nát, mỗi cây cối đều bị đốn hạ, mỗi con đường đều bị gài mìn, mỗi giếng nước đều bị thả chất ô nhiễm, mỗi dòng sông đều bị đắp đập, mỗi hầm rượu đều bị phá sập hoặc bị gài bom hẹn giờ, mọi vật tư hoặc kim loại đều được chuyển đi, mỗi đường ray đều bị tháo dỡ, mỗi đường dây điện thoại đều bị cuộn lại, mọi thứ dễ cháy đều bị đốt trụi; tóm lại, vùng đất chờ đón kẻ thù đang tiến đến đã biến thành một vùng hoang mạc cằn cỗi nhất.
Tính chính đáng về mặt đạo đức của những hành động phá hoại này còn nhiều tranh cãi, nhưng đối với tôi, tiếng gầm rú giận dữ của bọn so vanh lần này dễ hiểu hơn là những tràng pháo tay tán thưởng tự mãn của đám “anh hùng bàn phím” và những cây bút báo chí ở hậu phương. Nơi hàng ngàn người dân lương thiện bị tước đoạt quê hương, cảm giác quyền lực tự mãn phải im tiếng.
Với tư cách là một sĩ quan Phổ, tôi dĩ nhiên không hề nghi ngờ về sự cần thiết của hành động này. Tiến hành chiến tranh có nghĩa là tìm cách tiêu diệt đối phương bằng việc triển khai sức mạnh một cách tàn nhẫn. Chiến tranh là nghề thủ công khắc nghiệt nhất, những bậc thầy của nó chỉ có thể mở lòng trắc ẩn với nhân loại chừng nào điều đó không gây tổn hại cho họ.
Hành động này, dù thời thế đòi hỏi, nhưng không hề đẹp đẽ, điều đó chẳng có gì đáng nói. Người quan sát tinh ý có thể nhận thấy điều đó ngay từ cách ý chí lãnh đạo khách quan chuyển hóa thành một loạt bản năng thấp hèn ở binh lính.
Ngày 13, Đại đội 2 rời vị trí, tôi cùng hai tiểu đội . Đêm đó, một người lính với cái tên đầy điềm gở Kirchhof đã tử vong vì trúng đạn vào đầu. Điều kỳ lạ là viên đạn xui xẻo này lại là viên đạn duy nhất mà đối phương bắn ra trong nhiều giờ liền.
Tôi ra lệnh thực hiện mọi biện pháp có thể để đánh lừa đối phương về quân số của chúng tôi. Chỗ này một chút, chỗ kia một chút, vài xẻng đất được hất lên khỏi công sự, và khẩu súng máy duy nhất của chúng tôi phải luân phiên nhả đạn, lúc ở cánh phải, lúc ở cánh trái. Tuy vậy, hỏa lực của chúng tôi vẫn nghe có vẻ khá mỏng manh, khi máy bay quan sát tầm thấp bay lượn trên đầu hoặc một đội công binh vượt qua hậu phương của địch. Do đó, đêm nào cũng vậy, tại nhiều điểm khác nhau trước chiến hào của chúng tôi, các đội tuần tra lại xuất hiện, họ bận rộn với hàng rào dây thép gai.
Vào ngày áp chót trước khi rời đi , tôi suýt chút nữa đã mất mạng một cách đáng tiếc. Một quả đạn lép của pháo phòng không bắn khí cầu từ trên cao lao xuống với vận tốc kinh hoàng và phát nổ trên tường chắn vai, nơi tôi vô tư dựa vào. Tôi bị áp lực không khí hất văng chính xác vào lỗ hầm trú ẩn đối diện, nơi tôi thấy mình hoàn toàn ngơ ngác.
Sáng ngày 17, chúng tôi nhận thấy rằng một cuộc tấn công sắp xảy ra. Trong chiến hào của quân Anh ở phía trước, vốn thường bỏ trống và lầy lội, vang lên tiếng lộp bộp của nhiều đôi ủng. Tiếng cười nói và tiếng gọi nhau của một phân đội hùng hậu cho thấy rằng những người này chắc hẳn cũng đã được “bơm” cho hăng máu. Những bóng đen đang tiến đến hàng rào dây thép gai của chúng tôi và bị súng bắn đẩy lùi, một bóng đen gục xuống, rên rỉ và nằm bất động. Tôi tập trung quân của mình thành đội hình gai nhím xung quanh cửa giao thông hào và cố gắng dùng pháo sáng soi rõ khu vực phía trước, trong làn mưa pháo và mìn bất ngờ trút xuống. Vì pháo sáng trắng của chúng tôi sắp cạn, chúng tôi bắn lên không trung cả một tràng pháo hoa đủ màu sắc. Đến 5 giờ sáng, khi giờ triệt thoái theo lệnh đã điểm, chúng tôi nhanh chóng dùng lựu đạn phá hủy các hầm trú ẩn, trong trường hợp chúng tôi chưa gài sẵn những cỗ máy địa ngục được chế tạo khéo léo một cách tài tình.
Đúng giờ quy định, tất cả các đội tuần tra, một số đã giao chiến bằng lựu đạn, đều rút lui về phía sông Somme. Sau khi chúng tôi là những người cuối cùng vượt qua vùng đất thấp, các đội công binh đã cho nổ tung các cây cầu. Tại vị trí của chúng tôi, pháo kích vẫn còn dữ dội. Mãi đến vài giờ sau, những đội tuần tra đầu tiên của địch mới xuất hiện bên bờ sông Somme. Chúng tôi rút về phía sau phòng tuyến Siegfried vẫn còn đang xây dựng; tiểu đoàn đóng quân tại làng Lehaucourt, nằm bên “kênh đào St. Quentin”. Tôi cùng người lính hầu của mình ở trong một căn nhà nhỏ, ấm cúng, nơi đồ đạc của những cư dân bị trục xuất vẫn còn chất đầy trong rương và tủ. Tôi muốn nêu ra một nét đặc trưng cho bản chất của người lính chúng tôi, đó là người lính hầu của tôi, Knigge trung thành, dù tôi hết lời khuyên can, vẫn không chịu trải chỗ ngủ trong phòng khách ấm áp, mà nhất quyết đòi ngủ trong căn bếp lạnh lẽo. Sự kín đáo đặc trưng của người Hạ Sachsen này đã giúp cho việc giao tiếp giữa chỉ huy và binh lính trở nên dễ dàng hơn. Kỷ luật trong trung đoàn chỉ bắt đầu lỏng lẻo từ ngày chúng tôi phải tuyển mộ quân bổ sung từ các vùng miền khác.
Vào buổi tối nghỉ ngơi đầu tiên, tôi đã mời bạn bè đến uống rượu vang nóng pha chế với tất cả các loại gia vị mà chủ nhà để lại, bởi vì đội tuần tra rút lui của chúng tôi không chỉ nhận được lời khen ngợi từ tất cả các cấp trên, mà còn được thưởng thêm một kỳ nghỉ phép mười bốn ngày.
10. Ở làng Fresnoy
Kỳ nghỉ phép lần này của tôi, bắt đầu vài ngày sau đó, đã không bị gián đoạn. Ngày 9 tháng 4 năm 1917, tôi trở lại Đại đội 2, đơn vị đang đóng quân tại làng Merignies, gần Douai. Niềm vui hội ngộ bị phá tan bởi một hồi báo động bất ngờ, càng thêm khó chịu khi tôi nhận lệnh dẫn đoàn xe vận tải chiến đấu đến Beaumont. Dưới mưa rào và tuyết rơi, tôi dẫn đầu đoàn xe lầm lũi bò trên đường cái, mãi đến 1 giờ đêm mới tới đích.
Sau khi bố trí ngựa và người tạm ổn, tôi đi tìm chỗ trọ cho mình, nhưng ngay cả một chỗ nhỏ nhất cũng đã có người chiếm. Cuối cùng, một viên chức hậu cần quân đội nảy ra ý định tốt bụng, đề nghị tôi dùng giường của ông ta, vì ông ta phải trực điện thoại. Trong khi tôi ngả mình xuống giường, vẫn còn nguyên giày và thúc ngựa , ông ta kể cho tôi nghe rằng quân Anh đã chiếm được cao điểm Vimy và một vùng lãnh thổ rộng lớn của quân Bayern. Dù được ông ta tiếp đãi tử tế, tôi vẫn nhận thấy rằng ông ta tỏ ra vô cùng khó chịu trước sự biến đổi của ngôi làng hậu cần yên tĩnh của mình lại thành một điểm tập kết của quân chiến đấu.
Sáng hôm sau, tiểu đoàn hành quân về phía tiếng pháo nổ, đến làng Fresnoy. Tại đó, tôi nhận lệnh dựng một đài quan sát. Cùng với vài người, tôi chọn một ngôi nhà ở rìa phía tây ngôi làng, cho người khoét một lỗ trên mái nhà, hướng về phía trước để làm vọng gác. Chúng tôi chuyển nơi ở xuống hầm, trong quá trình dọn dẹp, một bao khoai tây rơi vào tay chúng tôi, như một món quà bổ sung thú vị cho khẩu phần ăn vốn đã vô cùng eo hẹp. Trung úy Gornick, người đang đóng quân ở tiền đồn với một trung đội ở làng Villerwal đã bị bỏ trống, cũng gửi tặng tôi một hộp xúc xích gan lớn và vài chai rượu vang đỏ, như một món quà đồng đội từ những đồ dự trữ bị bỏ lại vội vã. Một đoàn thám hiểm do tôi lập tức trang bị xe nôi và các phương tiện vận chuyển tương tự để thu hồi những kho báu này, tiếc thay, đã phải quay về tay không, vì quân Anh đã tiến đến rìa làng với các tuyến lính bắn tỉa dày đặc.
Ngày 14 tháng 4, tôi nhận lệnh dựng một trạm thu thập tin tức trong làng. Để phục vụ mục đích này, tôi được cấp lính liên lạc, lính đạp xe, điện thoại, trạm tín hiệu ánh sáng, máy điện báo, bồ câu đưa thư và một chuỗi vọng gác đèn hiệu. Buổi tối, tôi tìm một hầm rượu thích hợp có đường hầm dẫn vào và sau đó lần cuối cùng trở lại căn hộ cũ của mình ở rìa phía tây.
Trong đêm, tôi vài lần tưởng như nghe thấy tiếng động và tiếng kêu la của người lính hầu của mình, nhưng tôi quá say ngủ nên chỉ lẩm bẩm: “Cứ để chúng bắn!”, rồi lăn sang phía bên kia, mặc dù cả căn phòng đã đầy bụi. Sáng hôm sau, cháu trai của thượng tá von Oppen, Chàng Schultz, đánh thức tôi dậy với tiếng gọi: “Ngài trung úy, ngài còn chưa biết gì sao, cả ngôi nhà của ngài bị bắn sập rồi kìa!”. Khi tôi đứng dậy và xem xét thiệt hại, tôi nhận ra rằng một quả đạn pháo hạng nặng đã nổ trên nóc nhà và phá sập tất cả các phòng cùng với đài quan sát. Chỉ cần ngòi nổ hơi chậm hơn một chút thôi, thì quả đạn đã dán chúng tôi vào tường hầm rồi. Schultz kể cho tôi nghe rằng lính hầu của cậu ta khi nhìn thấy ngôi nhà bị phá hủy đã nói: “Hôm qua có một ngài trung úy ở trong đó, chúng ta hãy xem ngài ấy còn sống không”. Người lính hầu của tôi thì vô cùng kinh ngạc trước giấc ngủ say đến khó tin của tôi.
Buổi sáng, chúng tôi chuyển đến hầm rượu mới. Trên đường đi, suýt chút nữa chúng tôi đã bị đống đổ nát của tháp chuông nhà thờ đổ sập xuống đè chết, thứ vừa bị một đội công binh cho nổ tung một cách thô bạo, hòng gây khó khăn cho pháo binh địch trong việc chỉ điểm mục tiêu . Ở một ngôi làng lân cận, người ta thậm chí còn quên thông báo cho một vọng gác đôi đang quan sát từ lỗ châu mai trên tháp. Thật kỳ diệu là người ta vẫn có thể lôi những người lính đó ra khỏi đống đổ nát mà không hề bị thương.
Chúng tôi thu xếp ổn thỏa trong hầm rượu rộng rãi của mình, bằng cách tha lôi những món đồ nội thất từ lâu đài và lều quán, những thứ mà chúng tôi thấy là thiết thực nhất.
Trong suốt những ngày đó, phía trên đầu chúng tôi diễn ra hàng loạt trận không chiến ác liệt, hầu như luôn kết thúc bằng thất bại của quân Anh, vì phi đội chiến đấu của Richthofen đang quần thảo trên khu vực này. Thường thì năm, sáu máy bay nối tiếp nhau bị bắn hạ hoặc bốc cháy trên mặt đất. Có lần, chúng tôi thấy phi công văng ra khỏi máy bay theo một đường vòng cung rộng lớn và rơi xuống đất như một chấm đen, tách rời khỏi chiếc máy bay của mình. Tuy nhiên, việc ngước mắt lên nhìn cũng tiềm ẩn những nguy hiểm, ví dụ, một người lính thuộc Đại đội 4 đã bị một mảnh phá rơi trúng cổ và chết ngay tại chỗ.
Ngày 18 tháng 4, tôi đến thăm Đại đội 2 đang đóng quân, đơn vị nằm trong một vòng cung phòng thủ bao quanh làng Arleux. Trung úy Boje kể cho tôi nghe rằng cho đến nay anh ta chỉ có một người bị thương, vì cuộc pháo kích có hệ thống của quân Anh lần nào cũng cho phép nhanh chóng sơ tán các khu vực bị pháo kích.
Sau khi chúc anh ta mọi điều tốt lành, tôi buộc phải phi ngựa rời làng vì pháo hạng nặng liên tục dội xuống. Dừng lại cách Arleux 300 mét, tôi quan sát những đám mây bụi đất do đạn pháo bắn tung tóe, chúng có màu đỏ hoặc đen tùy thuộc vào việc tường gạch bị nghiền nát hay đất vườn bị hất lên, lẫn với màu trắng tinh tế của những quả đạn shrapnel nổ tung. Tuy nhiên, khi một vài loạt đạn pháo hạng nhẹ rơi xuống những con đường mòn hẹp nối Arleux với Fresnoy, tôi từ bỏ những ấn tượng tiếp theo và vội vã rời khỏi chiến trường, để không bị “antöten” [bắn chết], như cách diễn đạt chuyên môn thông thường của Đại đội 2 vào thời điểm đó.
Những cuộc dạo chơi như vậy, đôi khi tôi còn đi đến tận thị trấn Henin-Liétard, tôi thực hiện khá thường xuyên, vì trong 14 ngày đầu tiên, dù có rất đông các binh sĩ dưới quyền, tôi vẫn không có lấy một báo cáo nào cần chuyển đi.
Từ ngày 20 tháng 4 trở đi, Fresnoy bị một khẩu pháo 30.5 cm bắn phá, những quả đạn của nó rít lên kinh hoàng khi bay tới. Sau mỗi lần trúng đích, ngôi làng lại chìm trong một đám mây picric màu nâu đỏ khổng lồ. Một người lính thuộc Đại đội 9, bị một quả đạn như vậy bất ngờ đánh trúng trong sân lâu đài, đã bị hất tung lên cao, cao hơn cả những hàng cây trong công viên và bị gãy nát xương cốt khi rơi xuống đất.
Vào các buổi chiều, ngôi làng nằm dưới làn hỏa lực của đủ loại cỡ nòng. Bất chấp nguy hiểm, tôi vẫn không thể rời mắt khỏi cửa sổ mái nhà trong khu trọ của mình, bởi đó là một cảnh tượng hồi hộp khi được chứng kiến từng phân đội và lính liên lạc vội vã băng qua khu vực bị pháo kích, thường xuyên phải nằm rạp xuống đất, trong khi đất tung lên bên phải và bên trái họ.
Ngày qua ngày, hoạt động pháo binh ngày càng trở nên ác liệt hơn và không còn nghi ngờ gì về một cuộc tấn công sắp xảy ra. Vào ngày 27, lúc nửa đêm, tôi nhận được điện báo: “67 từ 5 giờ sáng”, theo mật mã của chúng tôi có nghĩa là “từ 5 giờ sáng trở đi, tăng cường báo động”.
Vậy là tôi đi ngủ ngay, để có sức đối phó với những căng thẳng có thể xảy ra, nhưng khi tôi vừa mới chợp mắt, một quả đạn pháo đã nổ trúng ngôi nhà, làm sập bức tường cầu thang hầm và hất tung cả đống gạch đá vào phòng. Chúng tôi bật dậy và vội vã chạy xuống hầm.
Trong khi chúng tôi bực bội và mệt mỏi ngồi xổm trên cầu thang dưới ánh nến, người chỉ huy đội lính báo hiệu ánh sáng của tôi, người có trạm và hai đèn hiệu tín hiệu quý giá đã bị phá hủy vào buổi chiều, xông vào và báo cáo: “Ngài trung úy, hầm rượu nhà số 11 trúng đạn trực tiếp rồi, vẫn còn người bị vùi dưới đống đổ nát!”. Vì tôi có hai lính đạp xe và ba lính điện thoại ở nhà số 11, tôi vội vã cùng vài người đến ứng cứu.
Ở đó, trong hầm, tôi tìm thấy một hạ sĩ quan và một người bị thương, và nhận được báo cáo sau: Khi những phát đạn đầu tiên rơi xuống ngày càng gần một cách đáng ngờ, bốn trong số năm người ở đây đã quyết định xuống hầm trú ẩn. Một người lập tức nhảy xuống, một người vẫn bình tĩnh nằm trên giường, trong khi những người còn lại mới bắt đầu xỏ ủng. Người thận trọng nhất và người thờ ơ nhất, như thường thấy trong chiến tranh, lại gặp may, một người hoàn toàn không bị thương, người đang ngủ thì chỉ bị một mảnh phá sượt qua đùi. Ba người còn lại bị xé nát bởi quả đạn pháo bay xuyên qua tường hầm và vỡ tan ở góc đối diện.
Sau khi nghe câu chuyện này, tôi châm một điếu xì gà cho chắc ăn và bước vào căn phòng đầy khói, giữa phòng là một đống đổ nát ngổn ngang của giường gãy nát, bao tải rơm và các đồ đạc khác, chất cao gần đến trần nhà. Sau khi cắm vài ngọn đèn giữa các khe tường, chúng tôi bắt tay vào công việc đau buồn. Chúng tôi túm lấy những chi thể thò ra từ đống đổ nát và lôi xác người ra. Một người bị đứt đầu, và cái cổ gắn vào thân mình như một miếng bọt biển lớn đẫm máu. Từ mỏm cụt cánh tay của người thứ hai, xương vỡ vụn rơi ra ngoài, và quân phục thấm đẫm máu từ một vết thương lớn ở ngực. Ruột gan của người thứ ba trào ra khỏi bụng bị xé toạc. Khi chúng tôi lôi xác anh ta ra, một tấm ván vỡ vụn kêu răng rắc ghê rợn cắm vào vết thương kinh hoàng. Một người lính hầu đưa ra nhận xét về điều đó và bị người lính hầu của tôi quát im lặng bằng những lời lẽ: “Swieg man stille, bi solchen Sachen hat Quasseln kein Zweck!” [Im đi, đừng nói nhiều vô ích trong những chuyện thế này!].
Tôi lập một danh sách những đồ vật có giá trị mà chúng tôi tìm thấy trên người họ. Đó là một công việc rùng rợn. Những ngọn nến lập lòe ánh đỏ trong làn khói dày đặc, trong khi hai người lính đưa cho tôi ví tiền và đồ vật bằng bạc như thể đang thực hiện một hành động bí mật, đen tối. Bột gạch màu vàng mịn bám trên khuôn mặt của những người chết, khiến họ có vẻ ngoài cứng đờ như tượng sáp. Chúng tôi trùm chăn lên người họ và vội vã rời khỏi hầm, sau khi đã băng bó cho người bị thương của chúng tôi bằng một tấm bạt lều. Với lời khuyên cho người thương binh : “Cắn răng chịu đựng đi, đồng chí!”, chúng tôi khiêng anh ta qua làn mưa đạn phá mảnh dữ dội đến trạm quân y.
Trở lại nơi ở của mình, tôi tự trấn tĩnh bằng một loại rượu mạnh Sherry-Brandy, vì những sự kiện vừa rồi đã thực sự làm tôi căng thẳng. Chẳng bao lâu sau, pháo kích lại diễn ra ác liệt, và chúng tôi vội vã tập trung trong hầm, vì tất cả chúng tôi vẫn còn nhớ rõ ví dụ vừa chứng kiến về tác động của pháo binh trong hầm rượu.
Lúc 5 giờ 14 phút, hỏa lực tăng lên cường độ kinh hoàng chỉ trong vài giây. Hầm rượu của chúng tôi rung lắc và run rẩy như một con tàu trên biển động; xung quanh vang lên tiếng tường đổ sập và tiếng nhà cửa lân cận đổ sập.
Lúc 7 giờ, tôi bắt được một điện báo ánh sáng từ lữ đoàn gửi cho Tiểu đoàn II.: “Lữ đoàn muốn có thông tin rõ ràng về tình hình ngay lập tức”. Một giờ sau, một lính liên lạc mang tin trả lời cho tôi: “Địch chiếm Arleux, công viên Arleux. Điều động Đại đội 8 phản kích, cho đến nay vẫn chưa có tin tức. Rocholl, đại úy”.
Đây là tin tức duy nhất, dù rất quan trọng, mà tôi đã chuyển đi bằng bộ máy liên lạc khổng lồ của mình trong suốt ba tuần đóng quân ở Fresnoy. Giờ đây, khi hoạt động của tôi có giá trị lớn nhất, thì pháo binh đã vô hiệu hóa gần như tất cả các thiết bị của tôi. Đó là hậu quả của việc tập trung mọi thứ quá mức.
Lời giải thích bất ngờ này giúp tôi hiểu được tại sao từ một thời gian trước, đạn pháo bộ binh bắn từ cự ly khá gần lại nện vào tường rào.
Chúng tôi vừa kịp nhận ra những tổn thất lớn của trung đoàn, thì pháo kích lại bắt đầu với cường độ mới. Người lính hầu của tôi là người cuối cùng còn đứng trên bậc thang hầm trên cùng, khi một tiếng nổ như sấm rền báo hiệu rằng cuối cùng quân Anh đã thành công trong việc bắn sập hầm rượu của chúng tôi. Chàng Knigge hiền lành bị một tảng đá dăm lớn rơi trúng lưng, nhưng ngoài ra không bị thương tích gì. Bên trên, mọi thứ đều tan hoang. Ánh sáng ban ngày chỉ còn chiếu xuống chúng tôi qua hai chiếc xe đạp bị ép vào lối vào hầm. Chúng tôi khá rụt rè rút xuống bậc thang dưới cùng, trong khi những rung chấn nặng nề liên tục và tiếng đá rơi lộp bộp khiến chúng tôi tin chắc rằng nơi trú ẩn của mình không còn an toàn nữa.
Như một phép màu, điện thoại vẫn còn nguyên vẹn; tôi trình bày tình hình bất lợi của chúng tôi với chỉ huy thông tin sư đoàn và nhận được lệnh rút lui cùng người của mình về hầm quân y gần đó.
Vậy là chúng tôi thu dọn những thứ cần thiết nhất và chuẩn bị rời hầm qua lối ra thứ hai vẫn còn nguyên vẹn. Bất chấp mệnh lệnh quyết liệt của tôi, được củng cố bằng những lời đe dọa , những người lính ít kinh nghiệm của đại đội điện thoại vẫn chần chừ quá lâu, không chịu rời khỏi nơi trú ẩn để lao ra làn mưa đạn, cho đến khi lối vào này cũng bị một quả đạn pháo hạng nặng nghiền nát, đổ sập xuống với tiếng động lớn. May mắn thay, không ai bị trúng đạn, chỉ có chú chó nhỏ của chúng tôi kêu lên thảm thiết và biến mất kể từ giây phút đó.
Giờ thì chúng tôi lôi những chiếc xe đạp đang chắn lối ra hầm sang một bên, bò bằng cả tứ chi qua đống đổ nát và thoát ra ngoài qua một khe tường hẹp. Không kịp dừng lại để quan sát sự biến đổi kinh hoàng của nơi này trong vòng vài giờ ngắn ngủi, chúng tôi chạy về phía cổng làng. Người lính cuối cùng vừa ra khỏi cổng trang trại thì ngôi nhà lại một lần nữa trúng một phát đạn mạnh.
Trên khu vực giữa rìa làng và hầm quân y, một màn hỏa lực dày đặc được dựng lên. Đạn pháo hạng nhẹ và hạng nặng với ngòi nổ tức thì, ngòi nổ cháy và ngòi nổ chậm, đạn lép, đạn rỗng và đạn phá mảnh hợp thành một cơn cuồng nộ của hiệu ứng âm thanh và ánh sáng. Xen giữa đó, những đội quân tiếp viện, tránh khỏi cái vạc dầu sôi sùng sục của ngôi làng, đang tiến về phía trước, bên phải và bên trái.
Ở Fresnoy, hết cột đất cao như tháp chuông nhà thờ này đến cột đất khác trồi lên, mỗi giây dường như muốn vượt qua giây trước. Như thể bằng phép thuật, hết ngôi nhà này đến ngôi nhà khác bị hút xuống lòng đất; tường đổ, đầu hồi sụp, và những bộ khung xà nhà trơ trụi bị hất tung lên không trung, quét ngang những mái nhà lân cận. Phía trên những làn khói trắng xóa, mây mảnh phá bay múa. Mắt và tai như bị thôi miên, dán chặt vào cảnh tượng hủy diệt xoáy cuồng này.
Trong hầm quân y, chúng tôi trải qua thêm hai ngày trong cảnh chật chội ngột ngạt đến khổ sở, bởi ngoài người của tôi ra, hầm còn chứa hai bộ tham mưu tiểu đoàn, các đội thay quân và những “lính lạc ngũ” không thể tránh khỏi. Giao thông đông đúc trước lối vào dĩ nhiên không thể tránh khỏi bị phát hiện. Chẳng bao lâu sau, những quả đạn pháo được nhắm bắn chính xác, cứ cách một phút lại rơi xuống con đường cái đi ngang qua, và cứ mỗi lúc một vài người lại bị thương. Tôi đã phải trả giá bằng bốn chiếc xe đạp trong trận pháo kích khó chịu này, chúng tôi đã dựng chúng bên cạnh lối vào hầm. Chúng bị vặn vẹo thành những hình thù kỳ dị, bị hất tứ tung.
Trước lối vào, người chỉ huy Đại đội 8, trung úy Lemière, nằm cứng đờ và im lặng, cuộn tròn trong một tấm bạt lều, cặp kính gọng sừng lớn vẫn còn trên mặt, được lính tráng khiêng đến đây. Anh ta bị trúng đạn vào miệng. Người em trai của anh ta cũng hy sinh vài tháng sau đó vì vết thương y hệt.
Ngày 30 tháng 4, người kế nhiệm tôi từ Trung đoàn số 25 thay thế tôi tiếp quản công việc, và chúng tôi rút về Flers, điểm tập kết của tiểu đoàn một. Bỏ lại nhà máy vôi “Chez-bon-temps” với những tiếng nổ lớn bên trái, chúng tôi thong thả bước đi trên con đường cái về Beaumont, tận hưởng buổi chiều tuyệt đẹp. Đôi mắt lại được chiêm ngưỡng vẻ đẹp của trái đất, và lá phổi thì ngây ngất trong bầu không khí mùa xuân dịu dàng, vui sướng vì đã thoát khỏi sự chật chội ngột ngạt không thể chịu nổi của hầm trú ẩn. Với tiếng pháo nổ vọng lại sau lưng, tôi cảm nhận được ý nghĩa của câu thơ:
Thật là một ngày do Chúa tạo ra, Để làm những điều tốt đẹp hơn là đánh nhau.
Ở Flers, tôi thấy khu trọ được chỉ định cho mình đã bị một vài hạ sĩ quan hậu cần chiếm đóng, họ lấy cớ phải canh phòng căn phòng cho một nam tước von X. nào đó, tôi từ chối nhường chỗ, nhưng họ đã không tính đến thần kinh căng thẳng tột độ của một người lính mặt trận mệt mỏi. Tôi ra lệnh cho những người đi cùng tôi thẳng tay phá cửa, và sau một cuộc ẩu đả nhỏ trước mắt những người chủ nhà hoảng sợ chạy ra trong bộ đồ ngủ, mấy gã kia bị tống cổ xuống cầu thang. Người lính hầu của tôi thậm chí còn lịch sự đến mức ném trả lại cho họ đôi ủng cao cổ. Sau trận giao tranh chớp nhoáng này, tôi trèo lên chiếc giường đã được sưởi ấm, một nửa chiếc giường tôi còn nhường cho người bạn Kius của mình, người đang lang thang khắp nơi tìm chỗ trọ. Giấc ngủ trên món đồ nội thất mà chúng tôi đã khao khát bấy lâu nay đã khiến chúng tôi cảm thấy vô cùng dễ chịu, đến nỗi sáng hôm sau chúng tôi thức dậy “với tinh thần sảng khoái như xưa”.
Vì tiểu đoàn một chịu ít tổn thất nhất trong những ngày chiến đấu vừa qua, nên tâm trạng rất phấn chấn khi chúng tôi hành quân đến ga Douai. Từ đó, chúng tôi đi tàu đến đầu mối đường sắt Busigny, gần đó có làng Sérain, nơi chúng tôi sẽ nghỉ ngơi vài ngày. Chúng tôi tìm được chỗ trọ tốt ở những người dân thân thiện, và ngay buổi tối đầu tiên, tiếng ồn ào vui vẻ của những buổi liên hoan hội ngộ đồng đội đã vọng ra từ nhiều ngôi nhà.
Lễ vật dâng lên sau trận chiến thắng lợi này là một trong những kỷ niệm đẹp nhất của những người lính già.
Và dù mười hai người đã ngã xuống, hai người còn lại vẫn chắc chắn tìm đến nhau bên chén rượu vào buổi tối nghỉ ngơi đầu tiên, tưởng nhớ những đồng đội đã hy sinh bằng một ly rượu lặng lẽ và vui vẻ bàn tán về những trải nghiệm chung. Đối với những nguy hiểm đã qua, một tràng cười lính tráng, đối với những nguy hiểm sắp tới, một ngụm rượu đầy bầu, mặc cho Tử thần và Ác quỷ có nhăn nhở cười khẩy, miễn là rượu ngon. Đó là phong tục chiến tranh đúng đắn từ xưa đến nay.
Điều đó trước hết đã làm cho bàn ăn sĩ quan trở nên đáng quý đối với tôi. Chính tại đây, nơi những người gánh vác tinh thần và những người tiên phong của mặt trận tụ họp, ý chí chiến thắng được tập trung và định hình trên những khuôn mặt dạn dày sương gió. Ở đây, một yếu tố sống động, thứ vừa làm nổi bật sự hoang tàn của chiến tranh, vừa làm nó trở nên cao thượng hơn, thứ mà người ta hiếm khi tìm thấy ở những người cùng nằm hầm chiến hào với mình, niềm vui thể thao trước hiểm nguy, khát vọng hiệp sĩ để vượt qua một trận chiến. Ít nhất thì trong giới bị chê bai nhiều này, tôi chưa bao giờ nghe thấy một lời nao núng nào.
Sáng hôm sau, người lính hầu của tôi xuất hiện và đọc cho tôi nghe những mệnh lệnh, từ đó đến giữa trưa, tôi hiểu rằng tôi sẽ phải tiếp quản quyền chỉ huy Đại đội 4. Chính ở đại đội này, vào mùa thu năm 1914, một nhà thơ đến vùng Hạ Sachsen tên là Hermann Löns đã ngã xuống.
11. Chống lại quân Ấn Độ
Ngày 6 tháng 5 năm 1917, chúng tôi lại hành quân về Brancourt quen thuộc, và ngày hôm sau, chúng tôi tiến qua Montbréhain, Ramicourt, Joncourt vào phòng tuyến Siegfried, nơi chúng tôi vừa rời đi cách đó một tháng.
Buổi tối đầu tiên thật bão bùng; mưa rào nặng hạt trút xuống không ngớt trên vùng đất ngập úng. Tuy nhiên, chẳng bao lâu sau, một loạt ngày nắng ấm tươi đẹp đã xoa dịu chúng tôi với nơi đóng quân mới.
Vị trí của chúng tôi tạo thành một mũi nhô hình bán nguyệt trước kênh đào St. Quentin, phía sau là phòng tuyến Siegfried trứ danh. Thật khó hiểu tại sao chúng tôi phải chui xuống những chiến hào phấn hẹp và không hoàn chỉnh này, trong khi chúng tôi có thành lũy kiên cố, vững chãi phía sau lưng.
Tiền tuyến uốn lượn qua một vùng đồng cỏ nên thơ, rợp bóng những lùm cây nhỏ, mang màu sắc dịu dàng của những ngày đầu xuân. Người ta có thể tự do di chuyển phía trước và phía sau chiến hào mà không sợ hãi, vì vô số vọng gác tiền tiêu được bố trí cách xa hàng cây số đã bảo vệ vị trí. Những vị trí tiền tiêu này là cái gai trong mắt đối phương, và hầu như tuần nào cũng có đêm, họ tìm cách dùng mưu mẹo hoặc vũ lực để đánh đuổi những đội quân nhỏ bé này.
Tuy nhiên, giai đoạn đóng quân đầu tiên của chúng tôi trôi qua trong sự yên tĩnh dễ chịu; thời tiết đẹp đến nỗi binh lính thường nằm ngủ trên cỏ trong những đêm dịu mát. Ngày 14 tháng 5, chúng tôi được Đại đội 8 thay thế và rút lui, bỏ lại St. Quentin đang bốc cháy bên cánh phải, về nơi nghỉ ngơi Montbréhain, một ngôi làng lớn vẫn còn ít chịu ảnh hưởng của chiến tranh và do đó có những khu trọ rất ấm cúng. Ngày 20, chúng tôi đóng quân ở phòng tuyến Siegfried với vai trò là đại đội dự bị. Chúng tôi được tận hưởng một kỳ nghỉ hè đúng nghĩa, ban ngày chúng tôi ngồi trong vô số lều quán dựng trong bờ kè hoặc bơi lội và chèo thuyền trên kênh đào.
Nhược điểm của những vị trí lý tưởng như vậy là sự viếng thăm thường xuyên của cấp trên, điều mà người ta ít mong muốn nhất ở chiến hào. Tuy nhiên, cánh trái của tôi, giáp với làng Bellenglise, không hề thiếu hỏa lực. Ngay ngày đầu tiên, một người lính của tôi đã bị một mảnh pháo găm vào mông bên phải. Khi tôi vội vã đến hiện trường tai nạn sau khi nghe tin, anh ta đã ngồi dậy một cách vui vẻ, chờ đợi quân y, ngồi nghiêng sang bên trái, uống cà phê và ăn một chiếc bánh mì phết mứt khổng lồ.
Ngày 25 tháng 5, chúng tôi thay thế Đại đội 12 ở nông trại Riqueval. Nông trại này, một trang ấp lớn trước đây, lần lượt được sử dụng làm nơi đóng quân cho một trong bốn đại đội tiền tuyến. Cần phải bố trí ba điểm đặt súng máy rải rác trong khu vực hậu phương, mỗi điểm một khẩu . Những ổ chiến đấu được bố trí theo kiểu bàn cờ phía sau chiến hào chiến đấu này là những thử nghiệm đầu tiên của một hệ thống phòng ngự dẻo.
Những người lính còn lại được phái đi đào hào phía trước vào ban đêm.
Nông trại nằm cách tiền tuyến không quá 1500 mét, tuy vậy, các tòa nhà của nó, được bao quanh bởi một công viên rậm rạp, vẫn còn hoàn toàn nguyên vẹn. Vì hầm trú ẩn vẫn đang được xây dựng, nên nơi đây cũng có mật độ dân cư cao. Những lối đi hoa táo gai đỏ rực trong công viên và khung cảnh xung quanh duyên dáng đã mang đến cho cuộc sống của chúng tôi, bất chấp sự gần gũi của tiền tuyến, một chút hương vị của cuộc sống thanh bình mà người Pháp gọi là “vie de campagne” [cuộc sống thôn quê]. Trong phòng ngủ của tôi, một đôi chim én đã làm tổ, chúng bắt đầu ồn ào mớm mồi cho đàn con háu đói ngay từ sáng sớm tinh mơ.
Ngày 30 tháng 5, khung cảnh này đối với tôi đã chấm dứt, vì trung úy Vogeley, người vừa xuất viện, đã tiếp quản quyền chỉ huy Đại đội 4. Tôi trở lại Đại đội 2 cũ của mình, đơn vị giờ đây do một trung úy kỵ binh chỉ huy, đóng quân ở chiến hào.
Khu vực của chúng tôi, từ đường cái đến cái gọi là chiến hào pháo binh, do hai trung đội trấn giữ; đại đội trưởng đóng quân cùng trung đội ba phía sau một sườn đồi nhỏ, cách đó khoảng 200 mét. Ở đó cũng có một hầm trú ẩn ván nhỏ xíu, nơi tôi cùng trung úy Kius trú ngụ, với niềm tin cảm động vào sự vụng về của pháo binh Anh. Một mặt của lều dựa vào một sườn đồi nhỏ chạy theo hướng bắn, ba mặt còn lại hiên ngang phơi mình trước họng súng quân địch. Mỗi ngày, khi “lời chào buổi sáng” bay tới, người ta có thể nghe thấy cuộc đối thoại sau đây, diễn ra giữa chủ nhân của giường tầng trên và giường tầng dưới:
“Này, Ernst!”
“Ừ?”
“Tao nghĩ là chúng đang bắn đấy!”
“Kệ đi, cứ nằm thêm chút nữa; tao nghĩ đó là những quả cuối cùng rồi.”
Khoảng 15 phút sau:
“Này, Oskar!”
“Sao?”
“Hôm nay chúng bắn mãi không thôi; tao nghĩ vừa rồi có một quả đạn phá mảnh bay xuyên qua tường đấy. Hay là chúng ta dậy thôi. Tên quan sát pháo binh bên cạnh đã chuồn từ lâu rồi!”
Chúng tôi đã quá bất cẩn khi luôn cởi ủng ra. Khi chúng tôi chuẩn bị xong, thì quân Anh thường cũng bắn xong, và chúng tôi có thể vui vẻ ngồi vào chiếc bàn nhỏ xíu đến nực cười, uống thứ cà phê đã bị chua vì nóng và châm điếu xì gà buổi sáng. Buổi chiều, trước cửa lều, chúng tôi còn phơi nắng trên tấm bạt lều, như để chế nhạo pháo binh Anh.
Ngoài ra, hầm trú ẩn của chúng tôi cũng vô cùng thú vị. Khi người ta nằm nghỉ ngơi trong trên chiếc giường dây thép, những con giun đất khổng lồ lại lủng lẳng trên vách đất, khi bị quấy rầy, chúng lại nhanh chóng biến mất vào hang với tốc độ khó tin. Một con chuột chũi cau có thỉnh thoảng lại thò mõm ra khỏi hang, góp phần làm sinh động thêm giấc ngủ trưa kéo dài của chúng tôi.
Ngày 12 tháng 6, tôi phải cùng 20 người lính chiếm giữ vọng gác tiền tiêu thuộc khu vực của đại đội. Vào lúc đêm muộn, chúng tôi rời vị trí và bước đi trên một con đường mòn uốn lượn qua vùng đất gập ghềnh, trong buổi tối dịu mát. Hoàng hôn đã buông xuống khá muộn, đến nỗi những bông hoa anh túc đỏ rực trên những cánh đồng hoang dã hòa quyện với cỏ xanh lục nhạt thành một tông màu đậm đà kỳ lạ. Chúng tôi thong thả bước đi, mỗi người chìm đắm trong suy nghĩ riêng, súng trường khoác trên vai, lặng lẽ bước trên thảm hoa và sau 20 phút đã đến đích. Tiếng thì thầm trao ca, lính gác được bố trí lặng lẽ, rồi đội quân được thay thế biến mất trong bóng tối.
Vọng gác tiền tiêu tựa vào một sườn dốc nhỏ. Phía sau lưng, một khu rừng rậm rạp hòa vào màn đêm, cách sườn dốc một dải đồng cỏ rộng 100 mét. Phía trước và bên sườn phải, hai ngọn đồi nhô lên, nơi phòng tuyến của quân Anh chạy qua. Giữa hai ngọn đồi này, một con đường lõm dẫn đến chỗ đối phương.
Ở đó, khi giao quân, tôi gặp đại đội phó Hackmann cùng vài người lính thuộc Đại đội 7 đang chuẩn bị đi tuần tra. Dù thực ra không được phép rời vọng gác tiền tiêu của mình, tôi vẫn nhập bọn với họ với tư cách là một “người đi xem trận đánh”.
Chúng tôi vượt qua hai hàng rào dây thép gai chắn đường, bằng cách áp dụng một phương pháp tiến quân do tôi nghĩ ra, và kỳ lạ thay, không chạm trán với bất kỳ lính gác nào, chúng tôi lên đến đỉnh đồi, nơi chúng tôi nghe thấy tiếng quân Anh đang đào hào phía trước bên phải và bên trái. Về sau, tôi mới hiểu rằng đối phương đã rút lính gác tiền tiêu của họ về, để không bị vạ lây trong cuộc tập kích hỏa lực vào vọng gác tiền tiêu của chúng tôi, điều mà tôi sẽ kể ngay sau đây.
Phương pháp tiến quân mà tôi vừa đề cập bao gồm việc tôi cho các thành viên đội tuần tra lần lượt bò lên phía trước, trong một khu vực mà chúng tôi có thể chạm trán với quân địch bất cứ lúc nào. Như vậy, vào một thời điểm, chỉ có một người, người mà định mệnh có thể chọn lựa, phải đối mặt với nguy cơ bị một lính bắn tỉa ẩn nấp bắn hạ, trong khi những người còn lại tập trung phía sau, sẵn sàng can thiệp. Dĩ nhiên, bản thân tôi không bao giờ loại trừ mình khỏi nhiệm vụ này, mặc dù tôi tự cho rằng sự hiện diện của mình trong đội tuần tra còn quan trọng hơn. Tuy nhiên, sĩ quan tiền tuyến trong chiến tranh đôi khi phải phạm phải những sai lầm về chiến thuật vì những cân nhắc mang tính chủ quan.
Chúng tôi vòng qua một vài phân đội đang đào hào, tiếc thay, họ bị ngăn cách với chúng tôi bởi những vật cản dày đặc. Sau đề xuất của viên đại đội phó hơi lập dị, hắn tự nhận mình là lính đào ngũ và đàm phán cho đến khi chúng tôi vượt qua được lính gác tiền tiêu đầu tiên của địch, cuối cùng ý kiến của hắn bị bác bỏ trong một cuộc thảo luận ngắn, chúng tôi tiu nghỉu quay trở lại vọng gác tiền tiêu.
Ở đó, tôi ngồi xuống áo khoác của mình trên sườn dốc, châm một điếu tẩu một cách kín đáo nhất có thể, và cho trí tưởng tượng của mình bay bổng. Giữa lâu đài trên không tuyệt đẹp nhất, tôi giật mình tỉnh giấc bởi một tiếng sột soạt kỳ lạ trong khu rừng và trên đồng cỏ. Khi đối mặt với kẻ thù, các giác quan luôn cảnh giác, và thật kỳ lạ là trong những khoảnh khắc như vậy, người ta ngay lập tức biết chắc chắn: Có chuyện rồi!, dù chỉ là những tiếng động không hề bất thường.
Ngay sau đó, người lính gác tiền tiêu tiếp theo lao đến: “Ngài trung úy, có 70 lính Anh đang tiến về phía rìa rừng!”.
Tôi hơi ngạc nhiên về con số này, nhưng để thận trọng, tôi cùng bốn người lính gần mình ẩn nấp trên sườn dốc, trong đám cỏ cao, để quan sát diễn biến tiếp theo. Vài giây sau, tôi thấy một toán quân lướt nhanh qua đồng cỏ. Trong khi lính của tôi chĩa súng về phía họ, tôi khẽ gọi: “Ai đó?”. Đó là hạ sĩ quan Teilengerdes, một chiến binh kỳ cựu dày dạn của Đại đội 2, đang cố gắng tập hợp nhóm lính đang hoảng loạn của mình.
Tôi nhanh chóng tập hợp mọi người lại và cho thành lập một hàng đứng ngay mép hào , hai cánh dựa vào sườn dốc và khu rừng. Trong một phút, khi bọn đã đứng thành hàng, lưỡi lê tuốt trần. Khi tôi kiểm tra hướng và muốn chỉnh đốn một người lính hơi thụt lùi lại phía sau, tôi nhận được câu trả lời: “Tôi là lính quân y”. Anh ta thuộc nằm lòng điều lệnh . Với sự nghiêm khắc của một sĩ quan Phổ , tôi ra lệnh cho anh ta tiến lên.
Trong khi chúng tôi vượt qua dải đồng cỏ, một trận mưa đạn phá mảnh và tiếng súng máy nổ điên cuồng từ phía quân Anh bắt đầu trút xuống. Chúng tôi vô thức chuyển sang chạy nhanh, để chiếm lấy góc khuất của ngọn đồi phía trước.
Đột nhiên, một bóng đen hiện ra trước mặt tôi. Tôi giật quả lựu đạn ra và ném về phía bóng đen. Đến kinh hoàng khi ánh chớp lóe lên từ vụ nổ, tôi nhận ra đó là hạ sĩ quan Teilengerdes, người đã vô tình chạy lên trước và vấp phải dây thép gai. May mắn thay, anh ta không hề bị thương. Cùng lúc đó, tiếng nổ chát chúa hơn của lựu đạn Anh vang lên bên cạnh chúng tôi, và hỏa lực đạn phá mảnh tăng lên mật độ khó chịu.
Hàng lính của tôi tan tác và biến mất theo hướng sườn dốc, nơi đang hứng chịu hỏa lực dữ dội, trong khi tôi cùng Teilengerdes và ba người lính trung thành vẫn giữ vị trí. Đột nhiên, một người huých vào tôi: “Quân Anh kìa!”.
Như một ảo ảnh, trong giây lát, trên đồng cỏ chỉ được chiếu sáng bởi những tia lửa bắn tung tóe, một hàng đôi hình người quỳ gối hiện lên trong mắt tôi, họ vừa đứng dậy vừa tiến lên. Tôi nhận ra rõ ràng hình dáng viên sĩ quan ở cánh phải.
Chúng tôi bật dậy và chạy về phía sườn dốc. Dù tôi vấp phải một sợi dây thép gai giăng ngang qua đám cỏ cao và lộn nhào, tôi vẫn may mắn đến nơi và tập hợp những người lính đang bị kích động của mình, dù phải dùng đến sức lực lớn nhất, để khiến bọn họ khép sát đội hình .
Tôi luôn nhận thấy rằng trong những khoảnh khắc như vậy,một người lính bình thường, người đang hoàn toàn bận tâm đến nguy hiểm cá nhân của mình, lại ngưỡng mộ tinh thần dũng cảm người chỉ huy, người mà giữa hàng ngàn ấn tượng làm nản lòng tinh thần của trận chiến, vẫn giữ vững mục tiêu thực hiện nhiệm vụ của mình. Sự ngưỡng mộ này nâng bất kỳ người lính có tinh thần thượng võ nào lên trên chính bản thân mình và thúc đẩy anh ta đạt được những thành tích ngày càng lớn hơn, để chỉ huy và binh lính cùng nhau bùng cháy thành sức mạnh to lớn. Yếu tố tinh thần chính là tất cả.
Hỏa lực đột ngột im bặt, trong khi một loạt tiếng răng rắc và xào xạc lướt qua bụi cây trong khu rừng nhỏ.
“Đứng lại! Ai đó! Mật khẩu?!”
Chúng tôi gào lên mật khẩu có lẽ đến năm phút, và cũng hét lên mật khẩu cũ của Tiểu đoàn I “Lüttje Lage” [Một chút đồ uống], một cách diễn đạt chỉ rượu mạnh và bia, quen thuộc với một người Hannover; nhưng đáp lại chúng tôi chỉ là một tiếng la hét kỳ lạ, khó hiểu. Cuối cùng, tôi ra lệnh nổ súng, mặc dù một số người lính quả quyết rằng họ đã nghe thấy tiếng Đức. Hai mươi khẩu súng trường của tôi quét đạn vào khu rừng nhỏ, tiếng đạn kêu lách cách, và chẳng bao lâu sau, tiếng la hét bên kia đã biến thành tiếng rên rỉ. Tuy vậy, tôi vẫn có một cảm giác bất an mơ hồ.
Tuy nhiên, thỉnh thoảng những ngọn lửa vàng lại lóe lên đáp trả chúng tôi. Một trong số chúng tôi bị trúng đạn vào vai và được lính quân y băng bó.
“Ngừng bắn!”
Lệnh truyền đi chậm rãi, và hỏa lực lắng xuống. Sự căng thẳng thần kinh được xoa dịu .
Tiếng gọi mật khẩu lại vang lên và sau đó là lời kêu gọi thuyết phục: “Come here, you are prisoners, hands up!” [Ra đây đi, các anh là tù binh, giơ tay lên!].
Đáp lại là tiếng la hét nhiều giọng bên kia. Một bóng người tách ra khỏi rìa rừng và tiến về phía chúng tôi. Một người đã thể hiện sự ngu ngốc khi hét lên “Mật khẩu!” về phía bóng người, khiến hắn dừng lại và quay người bỏ chạy.
“Bắn chết hắn đi!”
Hàng tá phát súng; bóng người gục xuống và trượt vào đám cỏ cao.
Màn kịch nhỏ này khiến chúng tôi cảm thấy mãn nguyện. Từ rìa rừng, tiếng la hét hỗn loạn lại vang lên; nghe như thể quân tấn công đang động viên nhau tiến lên chống lại những người phòng thủ bí ẩn.
Trong sự căng thẳng cao độ, chúng tôi nhìn chằm chằm vào dải bóng tối. Trời bắt đầu tờ mờ sáng, và một làn sương nhẹ bốc lên từ lòng chảo đồng cỏ.
Rồi một loạt bóng đen nhô lên từ bóng tối. Năm, mười, mười lăm, cả một hàng dài. Bàn tay run rẩy mở khóa an toàn. Họ đã tiến đến gần 50 mét, 30, 15 . . . . . . Bắn!!! Súng trường nổ rát trong nhiều phút. Tia lửa tóe ra khi những viên đạn chì bắn tung tóe nện vào vũ khí và mũ sắt.
Đột nhiên một tiếng hét: “Chú ý, bên trái!”. Một toán quân tấn công lao nhanh về phía chúng tôi từ bên trái, dẫn đầu là một bóng người khổng lồ với khẩu súng lục giơ thẳng ra trước, vung vẩy một chiếc dùi cui trắng.
“Tổ bên trái xoay sang trái!”
Binh lính xoay người lại và nghênh đón những kẻ mới đến trong tư thế đứng. Một vài tên địch, trong đó có cả chỉ huy, gục ngã dưới làn đạn vội vã bắn ra, những tên còn lại biến mất không dấu vết, cũng nhanh như khi chúng xuất hiện.
Đây là thời điểm để xông lên. Với lưỡi lê tuốt trần và tiếng hô xung phong cuồng nộ, chúng tôi xông vào khu rừng nhỏ. Lựu đạn được ném thẳng vào bụi cây rậm rạp, và trong nháy mắt, chúng tôi lại hoàn toàn làm chủ vọng gác tiền tiêu của mình, tuy nhiên, vẫn chưa tóm được đối phương nhanh nhẹn.
Chúng tôi tập hợp lại trong một cánh đồng lúa mì liền kề và nhìn chằm chằm vào những khuôn mặt tái nhợt , thâm quầng vì thiếu ngủ của đồng đội. Mặt trời đã lên cao rực rỡ. Một con sơn ca bay lên cao và chọc tức chúng tôi bằng tiếng hót líu lo của nó. Tâm trạng của chúng tôi giống như tâm trạng của người ta sau một đêm thức trắng đánh bài, khi người ta ném bài xuống bàn, khi không khí buổi sáng mát mẻ tràn vào qua những ô cửa sổ mở toang, hòa lẫn với khói xì gà ám khói.
Trong khi chúng tôi chuyền tay nhau xì gà và châm một thuốc, chúng tôi nghe thấy tiếng đối phương rút lui qua con đường lõm, cùng với tiếng rên rỉ lớn tiếng của một vài người bị thương.
Tôi quyết định đi kiểm tra chiến trường. Từ đồng cỏ, nơi chúng tôi vừa bắn gục bọn địch , những tiếng kêu lạ lùng và tiếng kêu đau đớn vọng lên. Trong đám cỏ cao, chúng tôi phát hiện ra một loạt xác chết và ba người bị thương, họ van xin chúng tôi tha mạng. Họ dường như tin chắc rằng mình sẽ bị chúng tôi giết chết.
Trước câu hỏi bằng tiếng Pháp của tôi: “Quelle nation?” [Quốc tịch nào?], một người trả lời: “Pauvre Radschput!” [Radschput khốn khổ!].
Trước mặt chúng tôi là lính Ấn Độ, họ đã vượt biển xa xôi đến đây, để đập đầu vào lính Điểu thương Hanover trên mảnh đất hoang tàn này.
Những thân hình nhỏ bé bị thương tích thảm hại. Ở cự ly gần như vậy, đạn bộ binh có tác dụng sát thương mạnh. Không ai bị ít hơn hai phát đạn. Chúng tôi nhấc bổng họ lên và khiêng về chiến hào của mình. Vì họ kêu la như thể đang bị nướng trên vỉ, lính của tôi đã nhét giẻ vào miệng họ và dọa nạt bằng nắm đấm, điều này càng làm tăng thêm nỗi sợ hãi của họ. Một người đã chết ngay trong quá trình vận chuyển. Tuy vậy, anh ta vẫn được đưa đi, vì mỗi tù binh, dù sống hay chết, đều được thưởng tiền. Hai người còn lại tìm cách lấy lòng chúng tôi bằng cách liên tục kêu lên: “Anglais pas bon!” [Bọn Anh đối xử tệ với chúng tôi!]. Tại sao những người này lại nói tiếng Pháp thì tôi vẫn chưa hiểu rõ.
Trong chiến hào, chúng tôi được đại đội, đơn vị đã nghe thấy tiếng ồn ào của trận chiến và hứng chịu hỏa lực ngăn chặn dữ dội, đón tiếp bằng tiếng reo hò và chiến lợi phẩm của chúng tôi được chiêm ngưỡng một cách xứng đáng. Tôi cùng Kius, người đã chụp ngay nửa tá bức ảnh, rút vào hầm trú ẩn của mình và để anh ta chiêu đãi tôi món trứng ốp la để ăn mừng ngày chiến thắng.
Chiến công của chúng tôi đã gây được tiếng vang chính đáng và được khen ngợi trong nhật lệnh sư đoàn. Với 20 người, chúng tôi đã chiến thắng một phân đội vượt trội hơn chúng tôi gấp nhiều lần, đơn vị đã đánh vòng ra sau lưng chúng tôi. Một thành công như vậy dĩ nhiên chỉ có thể đạt được nhờ một đội quân có kỷ luật tuyệt vời với phẩm chất tinh thần cao.
Bản thân tôi có thể tự nhủ một cách hài lòng rằng, nhờ khả năng làm chủ tình hình và tác động cá nhân đến binh lính của mình, tôi đã gây ra một nỗi thất vọng lớn và một nấm mồ yểu mệnh cho chỉ huy địch. Cả hai chúng tôi đã đo sức mình theo cùng một cách, như thường thấy trong các cuộc diễn tập sĩ quan nhỏ ở trong doanh trại; chỉ có điều chúng tôi đã không bắn đạn mã tử.
Nếu một thành viên nào đó của Trung đoàn kỵ binh Hariana số 1 đọc được những dòng này, thì tôi xin bày tỏ sự kính trọng của mình đối với một đơn vị có những người chỉ huy cũng giống như vị thượng úy mà tôi đã vinh dự được chiến đấu chống lại.
Nietzsche nói gì về dân tộc chiến binh? “Các bạn chỉ được phép có những kẻ thù đáng để căm ghét, nhưng không phải những kẻ thù đáng khinh bỉ. Các bạn phải tự hào về kẻ thù của mình, thì những thành công của kẻ thù cũng là thành công của các bạn.”
Buổi tối hôm sau, tôi nhận lệnh chiếm lại vọng gác tiền tiêu, nơi ban ngày không ai có thể ở lại vì tầm nhìn quá kém. Kius và tôi cùng 50 người lính tạo thành thế gọng kìm bao vây khu rừng cây và gặp nhau ở sườn dốc. Không có gì đáng chú ý từ phía đối phương, chỉ có một lính gác từ con đường lõm, nơi tôi đã trinh sát cùng Hackmann,người gọi vọng gác chúng tôi, bắn một quả pháo sáng và nổ súng. Chúng tôi sẽ ghi nhớ gã trai trẻ bất cẩn này cho chuyến du ngoạn tiếp theo của mình.
Tại vị trí mà đêm trước chúng tôi đã đẩy lùi cuộc tấn công bên sườn, ba xác chết nằm đó. Đó là hai lính Ấn Độ và một sĩ quan da trắng với hai ngôi sao vàng trên cầu vai, tức là một thượng úy. Anh ta bị trúng đạn vào mắt. Viên đạn đã xuyên thủng thái dương đối diện và làm vỡ rìa mũ sắt, chiếc mũ hiện đang nằm trong bộ sưu tập những thứ tương tự của tôi. Tay phải anh ta vẫn còn nắm chặt chiếc dùi cui dính đầy máu của chính mình, tay trái nắm chặt một khẩu lục Colt ổ xoay sáu viên lớn, ổ đạn chỉ còn hai viên đạn .
Lính của tôi đã cướp bóc những người đã ngã xuống. Cảnh tượng này luôn khiến tôi khó chịu, nhưng tôi không can thiệp, vì những thứ đó dù sao cũng chỉ bị mục nát, và những lo ngại về mặt thẩm mỹ hay đạo đức dường như không thích hợp trong lòng chảo đồng cỏ tăm tối, nơi vẫn còn bao trùm sự tàn nhẫn của trận chiến.
Trong những ngày tiếp theo, một số xác chết khác ẩn trong bụi cây rậm rạp được phát hiện, một dấu hiệu cho thấy đối phương chịu tổn thất nặng nề, điều này càng khiến cho việc đóng quân ở vọng gác tiền tiêu trở nên kém hấp dẫn hơn. Có lần, khi tôi một mình len lỏi qua bụi cây, tôi nghe thấy một âm thanh xì xì và sủi bọt kỳ lạ. Tôi tiến lại gần và bắt gặp hai xác chết, những thứ dường như đã thức tỉnh một cách ma quái do cái nóng.
Buổi tối ngày 19 tháng 6, tôi cùng Chàng Schultz, mười người lính và một khẩu súng máy hạng nhẹ rời khỏi địa điểm ngày càng trở nên ngột ngạt này để đi tuần tra, hòng “viếng thăm” lính gác, người đã tỏ ra quá táo bạo trên con đường lõm mới đây. Schultz cùng người của mình tiến về phía bên phải, tôi cùng người của mình tiến về phía bên trái con đường lõm, với thỏa thuận sẽ yểm trợ lẫn nhau nếu một nhóm nào đó bị tấn công. Chúng tôi bò trườn, thỉnh thoảng dừng lại lắng nghe, qua đám cỏ và bụi cây kim tước.
Đột nhiên, tiếng lách cách của buồng đạn súng trường vang lên. Chúng tôi nằm rạp xuống đất như chết trân. Bất kỳ lính tuần tra kỳ cựu nào cũng sẽ đánh giá đúng mức chuỗi cảm xúc khó chịu trong những giây phút tiếp theo.
Một phát súng xé tan sự im lặng nặng nề. Tôi nằm sau một bụi kim tước và chờ đợi. Bên phải tôi, một người lính ném lựu đạn vào con đường lõm.
Đột ngột, một vạch lửa bùng lên trước mặt chúng tôi. Tiếng nổ chói tai khó chịu của những phát súng cho thấy địch chỉ cách chúng tôi vài mét. Tôi thấy rằng chúng tôi đã rơi vào một cái bẫy tồi tệ và ra lệnh rút lui. Tất cả bật dậy và chạy thục mạng trở lại, trong khi hỏa lực súng trường cũng bắt đầu trút xuống bên trái chúng tôi. Giữa tiếng nổ điên cuồng làm nản lòng tinh thần này, tôi từ bỏ mọi hy vọng trở về lành lặn. Tiềm thức luôn trong trạng thái chờ đợi một phát đạn trúng đích. Tử thần đang tổ chức một cuộc săn đuổi.
Đâu đó bên cạnh chúng tôi, một phân đội xông lên tấn công chúng tôi với tiếng hô xung phong the thé. Chàng Schultz sau đó thú nhận với tôi rằng cậu ta đã tưởng tượng ra cảnh một tên lính Ấn Độ gầy gò vung dao rượt đuổi theo sau lưng và gần như đã túm được cổ áo cậu ta.
Có lần, tôi vấp ngã và hạ sĩ Teilengerdes ngã nhào lên người tôi. Tôi đã đánh rơi mũ sắt, súng lục và lựu đạn. Chỉ còn cách tiến lên! Cuối cùng, chúng tôi cũng đến được sườn dốc che chắn và lao xuống. Cùng lúc đó, trung úy Schultz cùng người của mình cũng đến nơi. Anh ta kể lại với tôi, vẫn còn thở hổn hển, rằng ít nhất anh ta cũng đã “trừng trị” được tên lính gác láo xược bằng lựu đạn . Ngay sau đó là hai người lính khác khiêng theo Điểu thương thủ F., người bị trúng đạn vào cả hai chân. Tất cả những người khác đều không hề hấn gì.
Điều bất hạnh lớn nhất là người lính mang súng máy, một tân binh, đã ngã đè lên người bị thương và đánh rơi khẩu súng.
Trong khi chúng tôi vẫn còn tranh luận sôi nổi và lên kế hoạch cho một cuộc thám hiểm thứ hai, một trận pháo kích bắt đầu, khiến tôi nhớ lại chính xác đêm ngày 12, cũng như sự hỗn loạn kinh hoàng lập tức bùng nổ. Tôi thấy mình không có vũ khí trên sườn dốc, một mình bị thương, người đang dùng cả hai tay kéo mình về phía trước, bò đến chỗ tôi và rên rỉ: “Ngài trung úy, đừng bỏ rơi tôi!”.
Dù rất đau lòng, tôi vẫn phải bỏ mặc anh ta và tham gia vào việc bố trí vọng gác tiền tiêu. Tôi tập hợp binh lính thành một hàng hố gác ở rìa rừng, nhưng lòng vô cùng vui sướng khi bình minh ló dạng mà không có điều gì đặc biệt xảy ra.
Trong những khoảnh khắc như vậy, tôi luôn ngạc nhiên và cảm động trước niềm tin mãnh liệt của người lính vào người sĩ quan trong tình thế này.
“Ngài trung úy, chúng tôi phải đi đâu? Ngài trung úy, cứu với, tôi bị thương rồi! Ngài trung úy đâu rồi?”
Vậy nên, được làm người chỉ huy với một cái đầu tỉnh táo, chứa đựng phần thưởng tuyệt vời nhất trong bản thân nó, cũng như sự hèn nhát có hình phạt của nó. Tôi luôn thương hại kẻ hèn nhát, đối với kẻ đó, trận chiến trở thành một chuỗi những đau khổ địa ngục, thứ mà người dũng cảm, với sức sống dồi dào, chỉ coi là một chuỗi những sự kiện ly kỳ.
Đêm hôm sau, chúng tôi lại có mặt ở cùng một địa điểm, với ý định lấy lại khẩu súng máy của mình, nhưng một loạt tiếng động đáng ngờ khi chúng tôi tiếp cận đã cho chúng tôi biết rằng lại có một đội quân hùng hậu đang mai phục.
Do đó, tôi quyết định (một quan điểm danh dự, thứ giống như nhiều quan điểm khác trong chiến tranh , đã khiến chúng tôi thầm rủa trong lòng), phải dùng vũ lực để chiếm lại vũ khí đã mất. Chúng tôi sẽ tấn công các vị trí tiền tiêu của địch vào lúc 12 giờ đêm, sau một đợt chuẩn bị hỏa lực kéo dài ba phút, và tìm kiếm khẩu súng.
Tôi giả vờ vui vẻ chấp nhận tình huống tồi tệ và buổi chiều tự mình gọi một vài khẩu đội pháo.
Lúc 11 giờ, tôi lại gặp người bạn đồng cảnh ngộ Schultz của mình trên mảnh đất rùng rợn, nơi tôi đã trải qua không ít giờ phút hoang dại. Mùi hôi thối trong không khí oi bức gần như không thể chịu nổi. Chúng tôi rải vôi lên các xác chết, thứ mà chúng tôi đã mang theo trong bao tải. Như những tấm vải liệm, những đốm trắng sáng lên trong bóng tối.
Chiến dịch bắt đầu bằng việc đạn súng máy liên tục bay vèo vèo quanh chân chúng tôi và nện vào sườn dốc. Vì vậy, một cuộc cãi vã gay gắt đã nổ ra giữa tôi và Chàng Schultz, người đã tự tay bố trí súng máy. Tuy nhiên, chúng tôi lại làm lành với nhau, khi Schultz phát hiện ra tôi đang trốn sau một bụi cây, trò chuyện với một chai rượu vang Burgundy, thứ mà tôi đã mang theo để tăng thêm sức mạnh cho cuộc phiêu lưu đầy rủi ro này.
Đúng giờ đã hẹn, quả đạn pháo đầu tiên rít đến. Nó rơi cách chúng tôi 50 mét về phía sau. Trước khi chúng tôi kịp ngạc nhiên về trận pháo kích kỳ lạ này, quả đạn thứ hai đã rơi xuống bên cạnh chúng tôi trên sườn dốc và trùm lên chúng tôi một cơn mưa đất đá. Lần này, tôi thậm chí còn không được phép chửi thề , vì chính tôi đã tự chỉ điểm pháo trước .
Sau màn dạo đầu ít khích lệ này, chúng tôi tiến lên, vì danh dự hơn là hy vọng thành công. Chúng tôi đã may mắn khi lính gác tiền tiêu dường như đã rời bỏ vị trí của họ, nếu không, có lẽ chúng tôi đã nhận được một sự đón tiếp rất thô lỗ. Tiếc thay, chúng tôi cũng không tìm thấy khẩu súng máy.
Vì ngày hôm sau chúng tôi được quân của một sư đoàn khác thay thế, nên cuộc giao tranh lặt vặt đã chấm dứt.
Trước mắt, chúng tôi trở lại Montbréhain và từ đó hành quân đến CCambrai, nơi chúng tôi đã trải qua gần như toàn bộ tháng Bảy.
Vọng gác tiền tiêu đã hoàn toàn bị mất trong đêm sau khi chúng tôi được thay thế.
12.Langemarck
CCambrai, một thị trấn nhỏ thanh bình và mộng mơ của vùng Artois, mang trong tên gọi những dư âm lịch sử. Những con hẻm nhỏ hẹp, cổ kính như sợi chỉ quanh co ôm lấy tòa thị chính uy nghi, những cổng thành rêu phong và vô số thánh đường. Những ngọn tháp vững chãi vươn lên giữa mê cung những mái nhà nhọn hoắt. Những đại lộ thênh thang dẫn lối đến công viên thành phố xanh mướt, nơi tượng đài phi công Blériot kiêu hãnh ngự trị.
Cư dân nơi đây là những con người trầm lặng, hiền hòa, an phận thủ thường trong những ngôi nhà rộng lớn, bề ngoài giản dị nhưng nội thất lộng lẫy, ấm cúng. Nhiều bậc trưởng giả chọn Cambrai làm chốn an dưỡng tuổi già. Thị trấn nhỏ này quả không hổ danh “thành phố của triệu phú”, bởi trước ngưỡng cửa chiến tranh, người ta đã thống kê được khoảng 40 triệu phú đã sinh sống tại đây.
Đại chiến tàn khốc đã phũ phàng đánh thức tổ ấm yên bình khỏi giấc ngủ say như nàng công chúa ngủ trong rừng, biến nơi đây thành tâm điểm của những trận giao tranh long trời lở đất. Một nhịp sống hối hả, lạ lẫm ầm ĩ trên những con đường lát đá gập ghềnh, va đập vào những ô cửa sổ nhỏ bé, nơi những gương mặt lo âu ẩn mình. Những kẻ lạ mặt kéo đến, vốc cạn những hầm rượu vang được vun vén cẩn trọng, ngả mình trên những chiếc giường gỗ gụ đồ sộ, và liên tục phá tan sự tĩnh lặng thanh nhàn của giới thượng lưu, những người giờ đây tụ tập nơi góc phố, hiên nhà, thì thầm những câu chuyện kinh dị và những tin tức chắc chắn về ngày toàn thắng của dân tộc.
Binh lính trú ngụ trong doanh trại, sĩ quan thì đóng quân dọc Rue-des-Liniers. Con phố này trong thời gian chúng tôi đóng quân đã mang dáng vẻ của một khu phố sinh viên; những cuộc trò chuyện rôm rả từ cửa sổ, những khúc ca đêm và những cuộc phiêu lưu lãng mạn nho nhỏ trở thành chuyện thường ngày.
Mỗi sáng, chúng tôi hành quân đến thao trường trên quảng trường rộng lớn gần ngôi làng Fontaine, nơi sau này trở nên nổi tiếng. Nhiệm vụ của tôi khá thú vị, bởi vì Đại tá von Oppen đã giao cho tôi huấn luyện đội xung kích.
Nơi ở của tôi vô cùng dễ chịu; hiếm khi vợ chồng chủ nhà kim hoàn Plancot-Bourlon thân thiện để tôi ăn trưa một mình mà không gửi lên cho tôi món ngon vật lạ nào đó. Buổi tối, chúng tôi quây quần bên tách trà, cùng nhau chơi bài và trò chuyện. Câu hỏi khó trả lời nhất, vì sao con người lại phải gây chiến, tất nhiên được đem ra mổ xẻ thường xuyên.
Trong những giờ phút ấy, ngài Plancot tốt bụng thường kể những câu chuyện tiếu lâm về những người Cambrai vốn dĩ nhàn rỗi và dí dỏm, những người mà trong thời bình đã từng làm náo động đường phố, quán rượu và chợ phiên bằng những tràng cười như sấm. Những câu chuyện ấy khiến tôi nhớ đến hình ảnh cậu Benjamin tuyệt vời của Claude Tillier.
Ngày 25 tháng 7, chúng tôi chia tay thị trấn nhỏ thân thương và hành quân về phía bắc, đến vùng Flander. Trên báo , chúng tôi đã đọc được tin tức về một trận chiến pháo binh kéo dài hàng tuần, một điều mà lịch sử thế giới chưa từng chứng kiến.
Tại Staden, chúng tôi xuống tàu trong tiếng pháo nổ xa xăm và hành quân qua vùng đất lạ lẫm đến Ohndanklager. Hai bên con đường thẳng tắp như kẻ chỉ là những cánh đồng màu mỡ, cao ráo như luống cày và những đồng cỏ xanh mướt, ngập nước, được bao bọc bởi hàng rào cây xanh. Rải rác đó đây là những trang trại sạch sẽ với mái tranh hoặc mái ngói thấp lè tè, trên tường treo những bó cây thuốc lá phơi khô. Những người nông dân trên đường đi mang dáng dấp người German và trò chuyện bằng thứ ngôn ngữ thô ráp, nghe thân thuộc như tiếng quê nhà. Chúng tôi trải qua buổi chiều trong vườn của những trang trại biệt lập, tránh tầm mắt của máy bay do thám địch. Thỉnh thoảng, những quả đạn pháo khổng lồ từ tàu chiến, mang theo tiếng rít xa xăm, bay vút qua đầu chúng tôi và nổ tung đâu đó gần đó. Một quả rơi xuống một trong vô số con lạch nhỏ, cướp đi sinh mạng của vài người lính thuộc Trung đoàn số 91 đang tắm.
Đến tối, tôi phải cùng một đội tiền trạm tiến về vị trí của tiểu đoàn dự bị để chuẩn bị bàn giao và hướng dẫn người của mình. Chúng tôi đi xuyên qua khu rừng Houthulster và làng Kokuit đến tiểu đoàn dự bị, và trên đường đi đã vài lần bị “lệch bước” bởi những quả đạn pháo hạng nặng. Trong bóng tối, tôi nghe thấy giọng một tân binh:
“Trung úy chẳng bao giờ cúi người xuống nhỉ.”
“Hắn ta biết rõ cả đấy,” một cựu binh lên tiếng dạy bảo.
“Khi có quả pháo nào đến gần, hắn ta sẽ là người đầu tiên nằm xuống cho mà xem!”
Người đàn ông ấy đã nhìn thấu nguyên tắc mà tôi luôn tuân thủ.
“Chỉ tìm chỗ ẩn nấp khi cần thiết, nhưng phải thật nhanh chóng.”
Tuy nhiên, chỉ có người dày dạn kinh nghiệm chiến trường mới có thể đánh giá được mức độ cần thiết của việc ẩn nấp , người có thể cảm nhận được điểm rơi của đầu đạn ngay cả trước khi lính mới kịp nhận ra tiếng rít nhẹ .
Những người dẫn đường của chúng tôi, có vẻ như không hoàn toàn chắc chắn về đường đi, luồn lách qua một chiến hào hộp dài vô tận. Người ta gọi đó là chiến hào hộp, bởi vì do mực nước ngầm cao nên chúng không được đào sâu mà được đắp trên mặt đất bằng bao cát và bó củi. Sau đó, chúng tôi lướt qua một khu rừng xơ xác, rùng rợn, nơi mà theo lời kể của những người dẫn đường, cách đây vài ngày, sở chỉ huy trung đoàn đã bị đánh bật khỏi vị trí bởi “chút” phiền toái nho nhỏ từ 1000 quả đạn pháo 24 cm. “Nơi này xem ra cũng ‘hào phóng’ đấy chứ,” tôi thầm nghĩ bụng.
Sau khi lạc lối lòng vòng qua đám cây bụi rậm rạp, chúng tôi đứng chết trân, bơ vơ giữa một mảnh đất đầy sậy, bao quanh là đầm lầy lầy lội, trên mặt nước đen ngòm phản chiếu ánh trăng vỡ vụn. Tiếng nổ vẫn vang lên liên hồi đâu đó, và bùn đất văng lên cao, rơi xuống nước với tiếng bì bõm. Cuối cùng, người dẫn đường bất hạnh, người mà cơn giận dữ của tất cả chúng tôi dồn nén vào, cũng quay trở lại và thông báo rằng đã tìm thấy đường. Tuy nhiên, anh ta lại dẫn chúng tôi đi lạc một lần nữa, đến một trạm quân y, nơi hai quả đạn phá mảnh nổ liên tục, đều đặn, cứ cách nhau một quãng ngắn, trút mưa bi và vỏ đạn xuống tán cây. Vị bác sĩ trực ban cử một người đàn ông tháo vát dẫn chúng tôi đến Mäuseburg, nơi đóng quân của chỉ huy trưởng tiểu đoàn dự bị.
Tôi lập tức tiếp tục đến đại đội thuộc Trung đoàn 225, đơn vị sẽ được Đại đội 2 thay thế, và sau một hồi tìm kiếm vất vả trong khu vực đầy hố bom, tôi tìm thấy vài ngôi nhà đổ nát, bên trong được gia cố kín đáo bằng bê tông cốt thép. Một trong số đó đã bị sập vào ngày hôm trước do trúng một phát đạn từ pháo hạng nặng, và lực lượng trú đóng đã bị tấm mái nhà đổ sập xuống nghiền nát như chuột trong bẫy.
Tôi trải qua phần còn lại của đêm trong hầm bê tông chật chội của đại đội trưởng, một lão tướng trận mạc chất phác, người cùng với lính hầu của mình giết thời gian bằng chai rượu mạnh và một hộp thịt lợn lớn, và thường xuyên ngắt quãng thú vui ấy để lắc đầu lắng nghe tiếng pháo binh ngày càng dữ dội. Rồi ông ta thường thở dài tiếc nuối những ngày tháng tươi đẹp ở nước Nga và nguyền rủa việc trung đoàn của mình bị vắt kiệt sức. Cuối cùng, mí mắt tôi cũng sụp xuống.
Giấc ngủ nặng nề và trĩu nặng; những quả đạn pháo nổ chụp xuống xung quanh ngôi nhà trong bóng tối mịt mùng vô tận gợi lên một cảm giác cô đơn và lạc lõng khôn tả giữa khung cảnh hoang tàn. Tôi vô thức rúc vào một người lính đang nằm trên giường bên cạnh. Một lần, tôi giật mình tỉnh giấc bởi một cú va chạm mạnh. Lính của tôi rọi đèn pin vào tường để tìm kiếm lỗ thủng. Hóa ra, một quả đạn pháo hạng nhẹ đã nổ bên ngoài bức tường.
Buổi chiều hôm sau, tôi đến sở chỉ huy tiểu đoàn ở Mäuseburg, vì tôi vẫn cần tìm hiểu thêm về một số vấn đề quan trọng. Đạn pháo 15 cm liên tục nã xuống bên cạnh sở chỉ huy, trong khi viên kỵ binh cùng sĩ quan phụ tá và sĩ quan liên lạc mải miết chơi bài và chuyền tay nhau chai rượu mạnh dở tệ. Thỉnh thoảng, ông ta đặt bài xuống để tiếp một người lính đưa tin hoặc cau mày lo lắng bàn về độ an toàn của hầm bê tông của chúng tôi trước bom đạn. Mặc cho những lời phản bác hăng hái của ông ta (hắn rõ ràng là cha đẻ của các ý tưởng), chúng tôi vẫn thuyết phục được ông ta rằng chúng tôi không thể chống chọi được với một cú nã trực diện từ đạn pháo trên cao.
Đến tối, hỏa lực pháo binh bùng nổ với cường độ điên cuồng, phía trước mặt, những quả pháo sáng đủ màu liên tục bay vút lên không trung. Những người lính đưa tin mình đầy bụi đất mang đến tin báo rằng quân địch đang tấn công. Sau hàng tuần lễ pháo kích, trận chiến bộ binh đã bắt đầu.
Trở lại vị trí chỉ huy đại đội, tôi chờ đợi Đại đội 2 đến, đơn vị đã xuất hiện vào lúc 4 giờ sáng trong một đợt pháo kích dữ dội. Tôi lập tức tiếp quản trung đội của mình và dẫn họ đến vị trí, một công trình bê tông phủ đầy gạch vụn của một ngôi nhà bị phá hủy, nằm trơ trọi, hoang vắng giữa một cánh đồng hố bom rộng lớn, hoang tàn đến rợn người.
Vào lúc 6 giờ sáng, màn sương mù dày đặc của vùng Flander tan dần, mở ra trước mắt chúng tôi khung cảnh xung quanh đầy ám ảnh. Ngay sau đó, một đàn máy bay địch xuất hiện, bay lượn sát mặt đất, hú còi báo động, rà soát khu vực tan hoang, trong khi những người lính bộ binh lạc lõng cố gắng ẩn mình trong những hố bom.
Nửa giờ sau, một trận pháo kích kinh hoàng bắt đầu, bao trùm hòn đảo trú ẩn của chúng tôi như một biển cả cuồng phong. Rừng tiếng nổ xung quanh chúng tôi dày đặc như một bức tường xoáy. Chúng tôi ngồi xổm xuống, chờ đợi từng giây phút cú nã sấm sét sẽ giáng xuống, cuốn phăng chúng tôi cùng với những khối bê tông, biến nơi trú ẩn của chúng tôi thành một phần của cánh đồng hố bom hoang tàn.
Cả ngày dài trôi qua dưới những đợt pháo kích dữ dội như vậy, những đợt pháo kích mà chúng tôi có thể chuẩn bị tinh thần trong những khoảng lặng kéo dài.
Đến tối, một người lính liên lạc kiệt sức xuất hiện và trao cho tôi một mệnh lệnh, từ đó tôi biết được rằng Đại đội 1 , Đại đội 3 và Đại đội 4 sẽ phản công vào lúc 10 giờ 50 phút, còn Đại đội 2 sẽ chờ đợi đơn vị thay thế để tràn lên tuyến đầu. Để có thể đương đầu với những giờ phút sắp tới một cách mạnh mẽ hơn, tôi ngả mình xuống, không hề hay biết rằng người em trai Fritz của tôi, người mà tôi vẫn nghĩ đang ở Hannover, cùng với một tiểu đội thuộc Đại đội 3. đã vượt qua bão lửa ngay sát hầm trú ẩn của tôi để xông lên tấn công.
Giấc ngủ của tôi bị gián đoạn bởi tiếng rên rỉ của một người bị thương, người mà đang được khiêng bởi hai lính Sachsen lạc đường trong cánh đồng hố bom, đã đặt xuống chỗ chúng tôi sau khi ngủ thiếp đi vì kiệt sức. Khi họ thức dậy vào sáng hôm sau thì đồng đội của họ đã chết. Họ khiêng anh ta đến cái hố bom gần nhất, phủ lên người anh ta vài xẻng đất và rời đi, bỏ lại một trong vô số ngôi mộ cô đơn và vô danh của cuộc chiến.
Tôi chỉ thức dậy vào lúc 11 giờ sau một giấc ngủ sâu, rửa mặt bằng nước trong chiếc mũ sắt và cử người đi xin chỉ thị từ đại đội trưởng, người mà khiến tôi kinh ngạc, đã rời đi mà không hề thông báo cho tôi và trung đội Kius.
Những hậu quả của việc các sĩ quan thuộc các binh chủng khác, những người thậm chí còn không biết hô “Nghiêm!” đã được điều động ra tiền tuyến chỉ vì thâm niên công tác, giờ mới lộ rõ. Người ta có thể áp dụng những cân nhắc về thâm niên công tác như vậy, nếu người ta tin rằng không thể tránh khỏi, ở những nơi không đe dọa đến sinh mạng con người.
Ôi, xin đừng, xin đừng động đến điều đó! Chúng tôi đã không ít lần nguyền rủa điều này trong hầm trú ẩn và sau ly rượu, nhưng chỉ dám nguyền rủa với nhau. Thà xông pha đánh chiếm pháo đài Douaumont còn dễ chịu hơn là chống lại tệ nạn thâm căn cố đế này. Tinh thần Phổ trong thời đại Friedrich Đại đế đáng được tôn vinh, nhưng tóc giả, tóc đuôi sam và thứ bậc quân hàm hãy cứ để yên trong viện bảo tàng cùng với những khẩu pháo cũ từ năm 1806*, nếu chiến tranh lại nổ ra một lần nữa.
*: Chỉ thất bại nhục nhã của quân đội Phổ nói riêng và Vương quốc Phổ nói chung sau chiến dịch năm 1806-1807 , sự kiện này sau đó đã dẫn đến cuộc cải cách về xã hội-quân sự của Phổ , làm thay đổi cả lịch sử Đức .
Trong khi tôi vẫn còn ngồi trên giường, nguyền rủa và suy nghĩ xem mình nên làm gì, thì một lính liên lạc từ tiểu đoàn xuất hiện và trao cho tôi mệnh lệnh tiếp quản ngay lập tức Đại đội 8.
Tôi được biết rằng cuộc phản công của Tiểu đoàn I trong đêm trước đã tan vỡ với tổn thất nặng nề, và tàn quân đã lập tuyến phòng thủ trong một khu rừng nhỏ phía trước chúng tôi tại khu rừng Dobschütz, và hai bên khu rừng. Đại đội 8 trong khi đó đã nhận lệnh tràn vào khu rừng để tăng viện, nhưng đã tan tác trong làn hỏa lực dày đặc ở khu vực giữa chiến tuyến. Vì đại đội trưởng, Trung úy Büdingen, cũng đã hy sinh, nên tôi được lệnh dẫn dắt đại đội này tiến lên một lần nữa.
Sau khi từ biệt trung đội bơ vơ của mình, tôi cùng người lính liên lạc lên đường băng qua vùng đất hoang tàn với đầy hố đạn phá mảnh . Một giọng nói tuyệt vọng níu chân chúng tôi đang cúi người chạy lại trong giây lát. Ở phía xa, một bóng người nhô lên một nửa từ một hố bom, vẫy tay với cánh tay cụt đang rỉ máu. Chúng tôi chỉ tay về hầm trú ẩn mà chúng tôi vừa rời đi và vội vã bước tiếp.
Tôi tìm thấy Đại đội 8 nằm co mình như một đám đông nhỏ bé, mất tinh thần, đang ngồi xổm sau một hàng rào bê tông, những người quả quyết rằng việc tiến lên một lần nữa chống lại bức tường hỏa lực dày đặc ngăn cách chúng tôi với khu rừng Dobschütz là điều bất khả thi. Trong đại đội này có bảy người lính báo cáo nghỉ do bệnh.
Trước tình cảnh đó, tôi chỉ còn cách chứng minh với họ bằng cách làm gương . Tôi ra lệnh cho họ đi theo tôi và lao thẳng vào làn đạn. Chỉ sau vài bước, một quả đạn pháo, may mắn thay, đã hất tung đất đá lên cao theo phương thẳng đứng, trùm lên tôi và hất tôi xuống cái hố bom gần nhất. Tuy nhiên, tôi nhanh chóng nhận ra rằng cường độ hỏa lực phía trước đã giảm đi đáng kể. Sau khi tiến được khoảng 200 mét, tôi ngoái đầu nhìn lại. Chẳng có một bóng nào đi theo tôi .
Cuối cùng, thì đã có hai người lính xuất hiện từ làn khói và bụi mù, rồi thêm một người nữa, rồi lại hai người. Với năm người lính này, tôi đã may mắn đến được mục tiêu.
Trong một hầm bê tông đổ nát một nửa, Trung úy Sandvoß, chỉ huy Đại đội 3, và anh chàng Schultz nhỏ thó đang ngồi với ba khẩu súng máy hạng nặng. Tôi được chào đón bằng tiếng reo hò lớn và một ngụm rượu cognac, sau đó họ giải thích cho tôi tình hình, một tình hình chẳng mấy dễ chịu. Ngay trước mặt chúng tôi là quân Anh, bên phải và bên trái không có đơn vị nào tiếp ứng.
Hoàn toàn bất ngờ, Sandvoß hỏi tôi có tin tức gì về em trai mình không. Người ta có thể hình dung được cảm xúc của tôi khi biết rằng em trai tôi đã tham gia cuộc tấn công ngày hôm qua và đang mất tích.
Ngay sau đó, một người lính đến và báo tin cho tôi rằng em trai tôi bị thương đang nằm trong một hầm trú ẩn gần đó, đồng thời chỉ tay về một hầm trú ẩn gỗ đổ nát, hoang tàn, phủ đầy cây cối bật gốc. Tôi vội vã chạy qua một khoảng đất trống, nơi đang bị hỏa lực súng trường nhắm bắn dữ dội, và bước vào. Thật là một cuộc hội ngộ! Em trai tôi đang nằm trong một căn phòng nồng nặc mùi tử khí, giữa vô số người bị thương nặng đang rên rỉ. Tình trạng của em ấy rất đáng thương. Trong cuộc tấn công, em ấy đã trúng hai mảnh phá pháo , một viên xuyên thủng phổi, viên còn lại phá nát khớp khuỷu tay phải. Cơn sốt hầm hập bốc lên từ đôi mắt em ấy; em ấy chỉ có thể cử động, nói và thở một cách khó nhọc. Chúng tôi nắm chặt tay nhau và trò chuyện.
Tôi hiểu rõ rằng em ấy không thể ở lại nơi này, bởi vì quân Anh có thể tấn công bất cứ lúc nào, hoặc một quả đạn pháo có thể kết liễu nốt hầm bê tông vốn đã bị hư hại nặng nề. Hành động tốt nhất của một người anh trai là đưa em ấy trở về ngay lập tức. Mặc dù Sandvoß phản đối mọi hành động làm suy yếu sức chiến đấu của chúng tôi, tôi vẫn giao nhiệm vụ cho năm người lính đi cùng tôi, đưa em trai tôi đến trạm quân y “Kolumbusei” và từ đó mang người đến để cứu những người bị thương khác. Chúng tôi cuốn em ấy vào một tấm vải bạt dã chiến và luồn một thanh gỗ dài qua, sau đó hai người lính nhấc bổng em ấy lên vai. Thêm một cái bắt tay, rồi đoàn người đau thương bắt đầu di chuyển.
Từ bìa rừng, tôi dõi theo gánh nặng chao đảo, bởi đang lách mình qua một rừng cột nước cao ngút trời tạo bởi một quả đạn pháo.
Sau khi giao tranh một chút với quân Anh đang tiến chậm rãi từ những hố bom ở bìa rừng phía trước, tôi cùng lính của mình và một khẩu đội súng máy trải qua đêm trong đống đổ nát của hầm bê tông. Đạn pháo nổ chụp xuống liên tục gần đó với sức công phá phi thường, một trong số đó suýt chút nữa đã cướp đi mạng sống của tôi vào buổi tối. Gần sáng, xạ thủ súng máy đột nhiên nhả đạn, vì có những bóng đen đang tiến đến gần. Đó là một đội tuần tra liên lạc của Trung đoàn Bộ binh số 76, người lính của tôi đã hạ gục một người trong số họ. Những nhầm lẫn như vậy xảy ra thường xuyên trên chiến trường, mà chẳng ai bận tâm nhiều đến chúng.
Vào lúc 6 giờ sáng, chúng tôi được thay thế bởi quân thuộc Đại đội 9 , những người mang đến cho tôi mệnh lệnh chiếm giữ Rattenburg cùng với lính của mình. Trên đường đến đó, một sĩ quan dự bị đã bị loại khỏi vòng chiến bởi đạn phá mảnh .
Rattenburg hiện ra trước mắt chúng tôi như một ngôi nhà đổ nát, được xây bằng những khối bê tông vuông vức, nằm sát mép đầm lầy Steenbach, có lẽ cái tên của nó cũng xứng đáng với thực trạng này .
Khá mệt mỏi rã rời, chúng tôi kéo nhau vào và ngả mình xuống những chiếc giường rơm, cho đến khi một bữa trưa thịnh soạn và điếu thuốc lá thơm lừng sau đó giúp chúng tôi hồi phục phần nào.
Vào những giờ đầu buổi chiều, pháo hạng nặng và siêu nặng bắt đầu trút mưa xuống không ngớt. Từ sáu đến tám giờ, hết tiếng nổ này đến tiếng nổ khác vang lên; thường xuyên, công trình kiên cố rung chuyển dữ dội bởi những cú va chạm kinh hoàng của những quả đạn lép nổ gần, tưởng chừng như sắp sụp đổ đến nơi. Khi màn pháo kích dịu dần về chiều, tôi lén lút đến trạm quân y “Kolumbusei” và hỏi thăm bác sĩ, người đang chăm chú xem xét cái chân bị thương tật kinh hoàng của một người hấp hối, về tình hình em trai tôi. Thật vui mừng khi biết rằng em ấy đã được đưa về phía sau trong tình trạng tương đối ổn.
Đến khuya, đội quân hậu cần của tôi xuất hiện, mang đến cho đại đội nhỏ bé, nay chỉ còn vỏn vẹn 20 người, bữa ăn nóng hổi, thịt hộp, cà phê, bánh mì, thuốc lá và rượu mạnh. Chúng tôi ăn uống no say và không câu nệ cấp bậc, chuyền tay nhau chai rượu “98 độ” cay nồng. Sau đó, chúng tôi chìm vào giấc ngủ, một giấc ngủ bị quấy rầy không ít bởi những đàn muỗi từ lòng lạch bay lên, tiếng đạn pháo và những đợt tấn công bằng khí độc bất chợt.
Hậu quả là, sáng hôm sau, tôi ngủ say đến mức lính của tôi phải lay gọi mãi mới tỉnh, dù cho pháo kích hạng nặng đã diễn ra hàng giờ liền. Họ báo cáo rằng liên tục có người từ tiền tuyến rút về, thông tin rằng tuyến đầu đã bị bỏ trống và quân địch đang tràn lên.
Theo nguyên tắc cũ của lính tráng: “Ăn no bụng, giữ vững lòng quân”, tôi trước tiên lót dạ cho chắc bụng, châm tẩu thuốc và sau đó mới xem xét tình hình bên ngoài.
Tầm nhìn của tôi bị hạn chế, bởi toàn bộ khu vực xung quanh chìm trong làn khói dày đặc. Pháo binh địch càng lúc càng bắn dữ dội hơn, và chẳng mấy chốc đã đạt đến đỉnh điểm, nơi sự căng thẳng thần kinh, không thể tăng thêm được nữa, chuyển hóa thành một sự thờ ơ gần như hài hước. Mưa đất đá liên tục trút xuống mái nhà của chúng tôi, hai lần ngôi nhà bị bắn trúng trực tiếp. Đạn cháy tạo ra những đám mây trắng sữa nặng nề, từ đó những giọt lửa rơi xuống đất. Một mảnh chất cháy này rơi xuống phiến đá trước chân tôi và vẫn tiếp tục cháy âm ỉ trong nhiều phút. Đạn nổ chậm cày xới xuống lòng đất với tiếng nổ trầm đục, hất tung những ụ đất hình chuông nông choẹt. Những đám mây khí độc và sương mù nặng nề bò lan trên chiến trường. Ngay trước mặt chúng tôi, tiếng súng trường và súng máy vang lên, dấu hiệu cho thấy quân địch đã tiến đến rất gần.
Dưới lòng sông Steenbach, một nhóm người lội qua khu rừng lầy lội, nơi những cột bùn phun trào liên tục. Tôi nhận ra chỉ huy tiểu đoàn, Hauptmann von Brixen, đang vịn vào hai quân y với cánh tay băng bó, và vội vã chạy về phía ông ta. Ông ta hối hả kêu lên với tôi rằng quân địch đang tràn lên và cảnh báo tôi không nên nán lại lâu mà không có chỗ ẩn nấp.
Chẳng mấy chốc, những viên đạn bộ binh đầu tiên đã rơi xuống những hố bom xung quanh hoặc vỡ tan trên những bức tường còn sót lại. Ngày càng có nhiều bóng người tháo chạy biến mất sau lưng chúng tôi trong làn sương mù, trong khi tiếng súng trường rền rĩ chứng tỏ sự kháng cự quyết liệt của những người đang cố thủ phía trước.
Thời khắc hành động đã điểm. Tôi quyết định cố thủ Rattenburg và nói rõ với mọi người, một số người trong số họ lộ vẻ lo ngại, rằng tôi không hề có ý định rút lui. Quân số được bố trí sau các lỗ châu mai, và khẩu súng máy duy nhất của chúng tôi được đặt vào một ô cửa sổ. Một hố bom được chỉ định làm trạm cứu thương, và một y tá, người ngay lập tức có rất nhiều việc để làm, được bố trí vào đó. Tôi cũng nhặt một khẩu súng trường gần đó và đặt một băng đạn gần cổ.
Vì đội quân nhỏ bé của tôi quá mỏng, tôi đã cố gắng tăng cường lực lượng bằng cách kêu gọi những người lính đang lạc lõng từ đơn vị khác , không có người chỉ huy. Hầu hết đều sẵn lòng nghe theo lời kêu gọi của chúng tôi, vui mừng vì có thể nhập hội , trong khi những người khác với tinh thần đã suy sụp, vẫn tiếp tục vội vã bỏ chạy sau khi chần chừ một thoáng. Trong những trường hợp như vậy, mọi sự nể nang tế nhị đều trở nên vô nghĩa.
“Vào vị trí!” - tôi hô lớn với lính của mình, những người đang đứng trước tôi trong chỗ che chắn của ngôi nhà, và ngay lập tức vài phát súng nổ vang. Bị thu hút như nam châm bởi họng súng, những kẻ đào ngũ vốn dĩ không thể tránh khỏi trong mọi trận chiến chậm rãi tiến đến gần hơn, mặc dù vẻ mặt của họ cho thấy họ chẳng hề muốn nhập bọn với chúng tôi chút nào. Một người lính hầu sòng bạc mà tôi quen biết rõ tìm cách thoái thác bằng đủ mọi lý do, nhưng tôi không hề nao núng.
“Nhưng tôi làm gì có súng!”
“Vậy thì cứ đợi đến khi nào có người bị bắn chết đi!”
Trong một đợt pháo kích dữ dội cuối cùng, khi tàn tích ngôi nhà bị bắn trúng nhiều lần và những mảnh vỡ ngói rơi lả tả từ trên không xuống mũ sắt của chúng tôi, tôi bị hất tung xuống đất trong ánh chớp của một cú nổ kinh hoàng. Trước sự kinh ngạc của mọi người, tôi gắng gượng đứng dậy, hoàn toàn vô sự.
Sau màn pháo kích dữ dội cuối cùng này, tình hình trở nên yên tĩnh hơn. Hỏa lực địch vượt qua chúng tôi và dừng lại ở con đường Langemarck—Bixschoote. Chúng tôi cảm thấy bất an. Cho đến lúc này, chúng tôi chưa từng thấy rừng cây trước mắt, hiểm nguy ập đến quá lớn lao và đa dạng, đến nỗi chúng tôi không thể đối phó với nó. Sau khi cơn bão tố đã quét qua, mọi người mới có thời gian chuẩn bị cho những gì tất yếu sẽ đến.
Và nó đã đến. Súng trường phía trước chúng tôi im bặt. Quân phòng thủ đã bị tiêu diệt. Từ làn khói mù mịt, một hàng quân địch dày đặc hiện ra. Lính của tôi nổ súng, nấp sau đống đổ nát, khẩu súng máy nhả đạn liên hồi. Như bị quét sạch, quân địch biến mất trong những hố bom và ghìm chân chúng tôi bằng hỏa lực của chúng. Bên phải và bên trái, những đội hình mạnh mẽ tiến lên. Chẳng mấy chốc, chúng tôi đã bị bao vây.
Tình thế đã tuyệt vọng; hy sinh thêm quân số cũng chẳng ích gì. Tôi ra lệnh rút lui. Thật khó khăn để kéo những người lính đang hăng máu chiến đấu ra khỏi vị trí.
Tận dụng một đám mây khói đang lan rộng trên mặt đất, chúng tôi trốn thoát mà không bị phát hiện. Tôi rời khỏi pháo đài nhỏ bé sau cùng, dìu Trung úy Höhlemann, người đang chảy máu từ một vết thương nặng ở đầu và cố gắng che giấu sự vụng về của mình bằng vài câu bông đùa.
Khi vượt qua con đường, chúng tôi chạm trán với Đại đội 2 , đơn vị được phái đến để tăng viện. Sau một cuộc hội ý ngắn gọn, chúng tôi quyết định dừng lại và chờ đợi quân địch. Ở đây, chúng tôi cũng phải dùng vũ lực để buộc những người lính thuộc các đơn vị khác, những người tự ý tiếp tục rút lui, ở lại. Đặc biệt, lính pháo binh, lính tín hiệu ánh sáng, lính điện thoại, v.v., chỉ có thể bị thuyết phục bằng vũ lực rằng trong tình huống này, họ cũng phải cầm súng gia nhập hàng ngũ chiến đấu. Với những lời lẽ van nài, mệnh lệnh và báng súng, tôi, với sự giúp đỡ của Kius và một vài người lính bình tĩnh, kỷ luật đã nhanh chóng được tái thiết lập .
Sau đó, chúng tôi bố trí vào một chiến hào sơ sài và ăn sáng. Kius lôi chiếc máy ảnh không thể thiếu của mình ra và chụp ảnh. Bên trái phía trước chúng tôi, ở lối ra Langemarck, có động tĩnh. Lính của chúng tôi nổ súng vào những bóng người đang chạy tán loạn. Chẳng mấy chốc, một hạ sĩ quan xuất hiện và báo cáo rằng một đại đội Điểu thương đã cố thủ trên con đường và đã chịu tổn thất do hỏa lực của chúng tôi.
Ngay sau đó, tôi ra lệnh tiến lên thành một hàng ngang với họ dưới làn mưa đạn súng trường dữ dội. Vài người lính ngã xuống, Trung úy Bartmer thuộc Đại đội 2 bị thương nặng. Kius vẫn ở bên cạnh tôi, vừa đi vừa ăn hết chiếc bánh mì phết bơ của mình. Khi chúng tôi chiếm được con đường, nơi địa hình dốc xuống Steenbach, chúng tôi nhận thấy rằng quân Anh cũng đang có ý định làm điều tương tự. Những bóng dáng màu kaki đầu tiên đã tiến đến gần trong vòng 20 mét. Trong tầm mắt, tiền tuyến tràn ngập những hàng lính bộ binh tiến lên thành một hàng dọc . Xung quanh Rattenburg, bóng quân địch cũng đã bắt đầu nhung nhúc.
Chúng tôi tận dụng triệt để sự xuất hiện bất ngờ của mình và lập tức nổ súng dữ dội. Một loạt quân địch ngã gục xuống bờ sông Steenbach. Một trong số họ mang trên lưng một cuộn dây thép gai, từ đó anh ta đang kéo một đường dây. Những người khác nhảy nhót như thỏ, trong khi những đám mây bụi do đạn của chúng tôi bắn trúng tung lên bên cạnh họ. Một hạ sĩ dũng cảm thuộc Đại đội 8 bình tĩnh kê súng lên một gốc cây gãy và lần lượt bắn hạ bốn tên địch. Số còn lại trốn vào những hố bom, cố thủ ở đó cho đến khi trời tối. Chúng tôi đã dọn dẹp chiến trường khá ổn thỏa.
Khoảng 11 giờ, máy bay địch với huy hiệu vòng tròn lao xuống tấn công chúng tôi và bị đẩy lui bởi hỏa lực phòng không dữ dội từ phía trên.
Ngay sau khi chiếm được con đường, tôi đã báo cáo tình hình lên trung đoàn và yêu cầu hỗ trợ. Vào buổi chiều, các trung đội bộ binh, công binh và súng máy đã đến tăng viện. Theo chiến thuật của Friedrich Đại đế, tất cả đều được dồn vào tuyến đầu vốn đã quá đông đúc. Thỉnh thoảng, quân Anh lại bắn hạ một vài người lính bất cẩn băng qua đường.
Khoảng 4 giờ chiều, một trận mưa đạn phá mảnh rất khó chịu bắt đầu. Đạn nổ sát sạt trên đường cái. Tôi hiểu rằng máy bay do thám đã phát hiện ra tuyến phòng thủ mới của chúng tôi và những giờ phút khó khăn vẫn còn ở phía trước.
Quả nhiên, chẳng mấy chốc, một trận pháo kích dữ dội bằng đạn pháo hạng nhẹ và hạng nặng bắt đầu. Chúng tôi nằm sát nhau trong chiến hào dọc đường thẳng tắp, chật chội. Lửa đạn nhảy múa trước mắt chúng tôi, cành cây và đất đá rít lên trên đầu. Bên trái tôi, một ngọn lửa bùng lên, để lại làn khói trắng ngột ngạt. Tôi bò bằng cả tứ chi đến chỗ người bên cạnh. Anh ta đã bất động. Máu rỉ ra từ vô số vết thương do những mảnh phá nhỏ, sắc nhọn gây ra. Bên phải, tổn thất cũng rất nặng nề.
Sau nửa giờ, mọi thứ im lặng. Chúng tôi hăng hái đào sâu những cái hố sâu trong lòng chiến hào nông cạn, để ít nhất cũng có chỗ trú ẩn khỏi mảnh phá trong đợt tấn công thứ hai. Lưỡi xẻng của chúng tôi chạm vào khẩu súng trường với dây đai và vỏ đạn từ năm 1914, dấu hiệu cho thấy mảnh đất này không phải lần đầu tiên thấm máu. Trong lúc nhá nhem tối, chúng tôi lại bị pháo kích dữ dội một lần nữa. Tôi ngồi xổm bên cạnh Trung úy Kius trong một hố cá nhân, cái hố mà chúng tôi đã phải đổ mồ hôi sôi nước mắt mới đào được. Mặt đất rung chuyển như ván tàu dưới những tiếng nổ liên tiếp. Chúng tôi đã chuẩn bị sẵn sàng cho kết cục xấu nhất.
Ấn mũ sắt xuống trán, tôi nghiến răng nhai tẩu thuốc và nhìn chằm chằm vào con đường cái, nơi đá văng tung tóe dưới những mảnh phá sắt nảy lửa. Những ý nghĩ kỳ lạ nhất thoáng qua trong đầu tôi. Tôi mải mê suy nghĩ về cuốn tiểu thuyết rẻ tiền của Pháp “le vautour de la Sierra” mà tôi đã đọc được ở Cambrai. Nhiều lần, tôi lẩm bẩm một câu của Ariosto: “Một trái tim vĩ đại không hề run sợ trước cái chết, dù nó đến khi nào, miễn là nó đến một cách vinh quang.” Hôm nay, tôi thấy câu nói ấy có vẻ hơi sáo rỗng, nhưng khi đó, nó đã giúp tôi giữ vững tinh thần trước chính bản thân mình. Khi tiếng pháo tạm lắng, tôi nghe thấy những đoạn nhạc của bài hát tuyệt vời về con cá voi đen Askalon vang lên bên cạnh mình và nghĩ rằng bạn tôi Kius đã phát điên rồi. Mỗi người quả thực có một phương thuốc trấn an thần kinh riêng.
Vào cuối đợt pháo kích, một mảnh phá lớn bay trúng tay tôi. Kius rọi đèn pin kiểm tra. Chúng tôi phát hiện một vết rách nông.
Những giờ phút như vừa trải qua quả thực là kinh hoàng nhất trong toàn bộ cuộc chiến.
Bạn co ro, thu mình cô độc trong hố đất và cảm thấy mình phó mặc cho một ý chí hủy diệt mù quáng, tàn nhẫn. Với nỗi kinh hoàng, bạn linh cảm rằng toàn bộ trí tuệ, khả năng, ưu thế tinh thần và thể chất của bạn đã trở thành một thứ vô nghĩa, lố bịch. Ngay khi bạn vừa nghĩ đến điều này, khối sắt kia có thể đã bắt đầu chuyến bay rít gió mang đến cái chết, thứ sẽ nghiền nát bạn thành một đống tro tàn vô định hình. Sự bất an của bạn tập trung vào thính giác, thứ đang cố gắng phân biệt tiếng rít gió của kẻ mang đến cái chết từ vô vàn âm thanh hỗn tạp.
Trong khi đó, trời tối đen như mực. Bạn phải tự mình tìm kiếm sức mạnh để chịu đựng. Bạn thậm chí không thể đứng dậy và châm một điếu thuốc với nụ cười khinh bạc, ngẩng cao đầu trước ánh mắt ngưỡng mộ của đồng đội. Bạn không được bạn bè khích lệ, người đang kẹp kính một mắt để quan sát một cú nổ trên bờ hào bên cạnh bạn. Bạn biết rằng nếu bạn bị trúng đạn, sẽ chẳng ai thèm quan tâm đến bạn.
Vậy thì, tại sao bạn không bật dậy và lao vào màn đêm, cho đến khi bạn gục ngã như một con thú kiệt sức trong một bụi rậm an toàn? Tại sao bạn và những người dũng cảm của mình vẫn cố thủ? Dù không có cấp trên nào nhìn thấy bạn.
Ấy vậy mà vẫn có người đang quan sát bạn. Có lẽ bạn không tự ý thức được điều đó, nhưng con người đạo đức bên trong bạn đang tác động và trói buộc bạn vào vị trí bằng hai yếu tố mạnh mẽ: nghĩa vụ và danh dự. Bạn biết rằng bạn đã được giao nhiệm vụ chiến đấu ở nơi này và cả dân tộc tin tưởng rằng bạn sẽ hoàn thành nhiệm vụ của mình. Bạn cảm thấy rằng nếu bây giờ bạn rời bỏ vị trí, bạn sẽ là một kẻ hèn nhát trước chính bản thân mình, một kẻ đốn mạt mà sau này sẽ phải đỏ mặt mỗi khi nghe thấy một lời khen ngợi. Bạn nghiến răng và ở lại.
Đêm đó, tất cả những ai đang nằm dọc con đường cái tối tăm của vùng Flander đều đã trụ vững. Người ta thấy rằng cả chỉ huy và binh sĩ đều được hun đúc trong một tinh thần anh hùng.
Nghĩa vụ và danh dự phải là nền tảng của mọi quân đội. Và người sĩ quan, với tư cách là người tiên phong, phải được nuôi dưỡng cảm giác về nghĩa vụ cao cả hơn và danh dự lớn lao hơn. Để làm được điều đó, cần có chất liệu phù hợp và những hình thức nhất định. Điều này chỉ trở nên hoàn toàn rõ ràng trong chiến tranh. —
Sau nửa đêm, mưa phùn bắt đầu rơi; các đội tuần tra của một trung đoàn vừa mới tràn đến, tiến về phía sông Steenbach, thì chỉ tìm thấy những hố bom đầy bùn lầy. Quân địch đã rút lui về phía sau con sông.
Kiệt sức vì những nỗ lực của ngày hôm đó, tất cả chúng tôi, ngoại trừ những người được phân công canh gác, đều ngồi thụp xuống hố cá nhân của mình. Tôi kéo chiếc áo khoác rách nát của người đồng đội đã chết trùm lên đầu và chìm vào giấc ngủ chập chờn. Vào lúc bình minh, tôi thức giấc bởi một cảm giác lạnh lẽo kỳ lạ và phát hiện ra rằng mình đang ở trong một tình cảnh thảm hại. Trời mưa như trút nước, và những dòng nước chảy tràn trên đường cái đổ xuống hố cá nhân của tôi. Tôi dựng một con đập nhỏ và dùng nắp nồi quân dụng để tát cạn nơi trú ẩn của mình. Do mực nước liên tục dâng cao, tôi phải đắp thêm hết lớp này đến lớp khác cho công trình đất của mình, cho đến khi cuối cùng công trình yếu ớt cũng không chịu nổi áp lực ngày càng tăng, và một dòng nước bẩn thỉu ùng ục tràn vào hố cá nhân của tôi, ngập đến tận miệng. Trong khi tôi đang cố gắng mò mẫm khẩu súng lục và mũ sắt trong bùn lầy, thì thuốc lá và lương thực trôi lềnh bềnh dọc theo chiến hào đường cái, những người lính khác cũng chung cảnh ngộ. Run rẩy và rét run, không một sợi chỉ khô ráo trên người, chúng tôi đứng giữa bùn lầy đường cái, ý thức được rằng mình đang hoàn toàn không có chỗ ẩn nấp trước đợt pháo kích tiếp theo. Đó là một tình huống thảm hại. Ở đây, tôi đã quan sát thấy rằng không một trận pháo kích nào có thể phá vỡ sức kháng cự của con người một cách triệt để bằng sự ẩm ướt và giá lạnh.
Đối với diễn biến tiếp theo của trận chiến, trận mưa rào này quả thực là một món quà vô giá của Thượng Đế, bởi vì cuộc tấn công của quân Anh chắc chắn sẽ phải đình trệ ngay trong những ngày đầu tiên . Quan trọng nhất , quân địch sẽ phải vượt qua khu vực hố bom lầy lội bị cày xới bằng pháo binh của mình, trong khi chúng tôi có thể dễ dàng vận chuyển đạn dược của mình trên những con đường nguyên vẹn.
Vào lúc 11 giờ, khi chúng tôi đã gần như tuyệt vọng, một thiên thần cứu rỗi đã xuất hiện, dưới hình hài một người lính liên lạc, người mang đến mệnh lệnh rằng trung đoàn sẽ tập trung tại Kokuit.
Trên đường đi, chúng tôi mới thấy rõ sự khó khăn của việc liên lạc với tiền tuyến trong ngày tấn công. Đường phố ngổn ngang xác người và ngựa. Bên cạnh một vài cỗ pháo bị phá nát đến mức không thể nhận ra, mười hai con ngựa bị thương tật kinh hoàng nằm chồng chất lên nhau.
Trên một cánh đồng cỏ ướt đẫm mưa, nơi những đám mây đạn pháo trắng sữa đơn độc cuộn lên, tàn quân của trung đoàn đang tập hợp. Chúng tôi bàng hoàng trước cảnh tượng một nhóm nhỏ bé với quân số chỉ bằng một đại đội, ở giữa là một nhóm sĩ quan nhỏ. Tổn thất thật khủng khiếp! Từ hai tiểu đoàn, gần như toàn bộ sĩ quan và binh lính. Những người sống sót đứng trong mưa như trút nước với ánh mắt u ám, cho đến khi nơi đóng quân được chỉ định. Trong một khu nhà gỗ, chúng tôi hong khô người bên cạnh lò sưởi rực lửa, và sau một bữa sáng thịnh soạn, chúng tôi lại tìm thấy động lực sống mới. Bản chất con người quả thực là bất khuất.
Đến tối, đạn pháo bắt đầu rơi xuống làng. Một trong những khu nhà gỗ bị trúng đạn và một số người lính thuộc Đại đội 3 đã thiệt mạng. Bất chấp pháo kích, chúng tôi vẫn sớm đi ngủ với hy vọng duy nhất là không bị ném trở lại ra ngoài trời mưa để phản công hoặc phòng thủ bất ngờ.
Vào lúc 3 giờ sáng, mệnh lệnh rút lui cuối cùng đã đến. Chúng tôi hành quân qua con đường cái rải rác xác chết và xe cộ bị phá hủy đến Staden. Xung quanh miệng hố bom khổng lồ, mười hai xác chết nằm la liệt. Staden, nơi còn náo nhiệt khi chúng tôi mới đến, giờ đã có nhiều ngôi nhà bị phá hủy. Chợ phiên hoang tàn ngổn ngang đồ đạc gia dụng bị vứt bỏ. Một gia đình rời thị trấn cùng chúng tôi, tài sản duy nhất là một con bò kéo theo sau. Người đàn ông đi chân gỗ, người phụ nữ dắt díu những đứa con đang khóc. Tiếng ồn ào hỗn loạn phía sau lưng càng làm tăng thêm vẻ thảm đạm của bức tranh.
Tàn quân của Tiểu đoàn II được bố trí trong một trang trại hẻo lánh, ẩn mình giữa những cánh đồng xanh mướt, cao vút sau những hàng rào dày đặc. Ở đó, tôi được giao chỉ huy Đại đội 7, đơn vị mà tôi sẽ cùng chia sẻ mọi buồn vui cho đến khi kết thúc chiến tranh.
Buổi tối, chúng tôi ngồi trước lò sưởi lát gạch cổ, hâm nóng mình bằng ly rượu grog mạnh và lắng nghe tiếng sấm trận lại vang vọng. Từ bản tin chiến sự của một tờ báo mới, dòng chữ “Chúng ta đã thành công trong việc chặn đứng quân địch tại phòng tuyến Steenbach” đập vào mắt tôi.
Thật kỳ lạ khi cảm nhận được rằng những hành động có vẻ hỗn loạn của chúng tôi trong đêm đen tối đã đạt được ý nghĩa lịch sử thế giới. Chúng tôi đã đóng góp một phần không nhỏ vào việc chặn đứng cuộc tấn công của quân địch, cuộc tấn công đã được khởi động với một lực lượng hùng hậu như vậy.
Chẳng mấy chốc, chúng tôi lên gác xép ngủ. Bất chấp thứ thuốc ngủ mạnh mẽ là rượu, hầu hết những người ngủ đều mơ màng và trằn trọc, như thể họ phải chiến đấu lại trận chiến Flander một lần nữa.
Ngày 3 tháng 7, chúng tôi lên đường, mang theo đầy ắp gia súc và nông sản của vùng đất bị bỏ hoang, đến nhà ga của thị trấn Gits gần đó. Trong quán rượu nhà ga, toàn bộ tiểu đoàn đã teo tóp lại đang vui vẻ uống cà phê, thứ đồ uống được hai cô hầu bàn người Flemish thô lỗ thêm thắt gia vị bằng những lời lẽ tục tĩu , khiến mọi người thích thú. Mọi người đặc biệt thích thú với việc theo phong tục địa phương, họ xưng “mày-tao”* với tất cả mọi người, kể cả sĩ quan.
*:Trong tiếng Đức , du (mày) là đại từ nhân xưng thân mật với người đối diện , còn Sie (Ngài) là đại từ nhân xưng lịch sự và tôn trọng với người đối diện .
Vài ngày sau, tôi nhận được thư của em trai từ một bệnh viện dã chiến ở Gelsenkirchen. Nó viết rằng có lẽ em sẽ phải sống chung với cánh tay cứng đờ và lá phổi dặt dẹo.
Tôi xin trích dẫn vài dòng từ nhật ký của nó, những dòng bổ sung cho bản tường trình của tôi và tái hiện một cách sinh động những ấn tượng của một tân binh bị ném vào giữa tiếng gầm thét của trận chiến hao người tốn của:
“— — Xung phong!” Khuôn mặt của trung đội trưởng và hạ sĩ quan Schnell cúi xuống lối vào cái hầm nhỏ lợp lá và ván gỗ, nơi chúng tôi đã nằm hút thuốc và ăn uống hàng giờ liền. Ba người bên cạnh tôi kết thúc cuộc trò chuyện và lồm cồm bò dậy, miệng lẩm bẩm chửi rủa. Tôi đứng lên, thắt lại dây lưng, chỉnh mũ sắt cho vừa đầu và bước ra ngoài ánh nhá nhem.
Trời mù sương và se lạnh. Quang cảnh đã thay đổi. Pháo kích đã dời đi và dội xuống những khu vực khác của chiến trường rộng lớn với tiếng nổ trầm đục. Máy bay gầm rú trên không trung và xoa dịu đôi mắt đang lo lắng dò xét bằng những kí hiệu chữ thập sắt lớn.
Tôi chạy thêm lần nữa đến một giếng nước, thứ đã trụ vững một cách kỳ lạ giữa đống gạch vụn và đất đá, kéo gầu lên, uống một ngụm và đổ đầy bình nước.
Lính đại đội tập hợp thành hàng ngũ. Tôi vội vàng móc bốn quả lựu đạn vào dây lưng và đến chỗ nhóm của mình, nơi thiếu mất hai người. Vừa kịp ghi lại tên tuổi của họ, thì tất cả bắt đầu di chuyển. Các trung đội di chuyển thành hàng dọc qua vùng hố bom, vòng qua những thanh gỗ, ép mình sát hàng rào, lặn xuống những chỗ trũng và luồn lách, lách cách và ầm ĩ tiến về phía quân địch.
Tôi ý thức rõ ràng về nhiệm vụ của mình. Tiểu đoàn II. thuộc trung đoàn của chúng tôi và một tiểu đoàn thuộc trung đoàn láng giềng đã nhận lệnh đánh bật các đơn vị quân Anh đã vượt kênh đào. Tôi được giao nhiệm vụ cùng với nhóm của mình ở lại phía trước và chặn đứng cuộc phản công.
Trong khi tôi còn mải suy nghĩ về tất cả những điều này, ánh mắt tôi chạm phải khuôn mặt xanh xao, kiên nghị của một hạ sĩ quan trẻ tuổi. “Bachmann,” tôi nghĩ đó là tên của anh ấy , dù không hề quen biết anh ta. Đó là đồng đội của tôi, hạ sĩ quan dự bị, cũng thuộc đại đội của Sandvoß. Tôi lạc mất anh ta trong đám đông và kinh ngạc ngắm nhìn khung cảnh đột ngột hiện ra trước mắt chúng tôi.
Chúng tôi đã đến trước tàn tích của một ngôi làng. Từ vùng bình nguyên Flander bị tàn phá kinh hoàng, những gốc cây trơ trụi, đen đúa và gãy vụn của những cây cối đơn độc vươn lên, tàn dư của một khu rừng rộng lớn. Những đám khói khổng lồ cuộn trôi trong không trung và che phủ bầu trời bằng những đám mây xám xịt, nặng nề. Trên mặt đất trơ trụi, bị cày xới tan hoang hết lần này đến lần khác, những làn khí độc thối tha bốc lên, lờ đờ trôi dạt màu vàng và nâu.
Lệnh sẵn sàng mặt nạ phòng độc được đưa ra . Ngay lúc đó, một trận pháo kích kinh hoàng bất ngờ bắt đầu. Đất tung lên thành những cột khói rít gào, và mưa mảnh phá quét qua như một trận mưa rào. Trong khoảnh khắc, ai nấy đều chết lặng. Rồi tất cả nháo nhào tan tác như ong vỡ tổ. Lần cuối cùng, tôi nghe thấy tiếng hét khó hiểu của chỉ huy tiểu đoàn, Đại úy Böckelmann.
Lính của tôi đã biến mất, tôi lạc vào một trung đội khác và chen chúc cùng những người khác tiến về tàn tích của một ngôi làng, thứ mà những quả đạn pháo tàn nhẫn đã san phẳng xuống tận nền móng. Chúng tôi vội vàng đeo mặt nạ phòng độc.
Bất thình lình, một trận mưa súng máy điên cuồng trút xuống. Tất cả đều ngã rạp xuống. Bên trái tôi, Trung úy Ehlers đang quỳ, bên cạnh ông ta là một hạ sĩ quan đang thận trọng quan sát. Phía trước chúng tôi, một bức tường lửa vàng rực bùng lên, hết tiếng nổ này đến tiếng nổ khác vang lên; tàn tích nhà cửa, mưa đất đá, gạch ngói và mảnh sắt trút xuống đầu chúng tôi như mưa đá và tóe lửa sáng rực từ những chiếc mũ sắt. Tôi kinh hoàng nhìn chằm chằm vào cái vạc dầu sôi sục rực lửa này.
So với trận pháo kích kéo dài nửa giờ đồng hồ, thứ đã chuẩn bị cho cuộc tấn công thất bại này, thì có là gì. Bởi vì tôi biết rõ như ban ngày rằng cuộc tấn công này đã thất bại. Hai lần, một tiếng nổ long trời lở đất trong những khoảng lặng ngắn ngủi đã nuốt chửng tiếng gầm rú. Toàn bộ bãi chiến trường đầy gạch vụn bay lên không trung, xoáy cuồng loạn và đổ ụp xuống với tiếng rào rào kinh hoàng.
Theo tiếng gọi thảng thốt của Ehlers, tôi nhìn sang phải. Ông ta giơ tay trái lên, vẫy tay về phía sau, hô lớn và lao lên phía trước. Tôi nặng nề đứng dậy và chạy theo. Bàn chân tôi vẫn còn rát bỏng như lửa đốt từ đêm hôm trước, nhưng máu đã thấm vào bít tất và cơn đau nhức nhối đã dịu đi.
Tôi chưa chạy được hai mươi bước, thì khi vừa trồi lên khỏi một hố bom, ánh sáng chói lòa của một quả đạn phá mảnh , thứ đã nổ tung trên không trung cách tôi chưa đầy mười bước và ở độ cao ba mét, làm tôi lóa mắt. Tôi cảm thấy hai cú đấm thình thịch vào ngực và vai. Theo phản xạ, khẩu súng trường tuột khỏi tay tôi, tôi gục xuống, đầu ngửa ra sau, và lăn trở lại hố bom. Mơ hồ, tôi vẫn còn nghe thấy giọng Ehlers, người vừa chạy qua vừa kêu lên:
“Thằng này trúng đạn rồi.”
Ông ta đã không thể sống hết ngày hôm sau. Cuộc tấn công thất bại, và ông ta đã bị giết cùng với tất cả những người đi cùng khi rút về phía sau. Một viên đạn xuyên qua gáy đã chấm dứt cuộc đời của người sĩ quan dũng cảm này.
Khi tôi tỉnh dậy sau một cơn mê dài, mọi thứ đã trở nên yên tĩnh. Tôi cố gắng ngồi dậy, nhưng cảm thấy đau nhói ở vai phải, cơn đau càng tăng lên mỗi khi cử động cánh tay. Hơi thở ngắn và giật cục, phổi không thể lấy đủ không khí. “Trúng đạn sượt phổi và vai rồi,” tôi nghĩ bụng, vứt bỏ ba lô, dây lưng và cả mặt nạ phòng độc trong trạng thái hoàn toàn thờ ơ. Tôi vẫn giữ lại mũ sắt và móc bình nước vào móc thắt lưng.
Sau năm bước, tôi nằm bất động trong một hố bom nhỏ bên cạnh. Sau có lẽ một giờ, tôi cố gắng bò đi lần thứ hai, vì chiến trường đã lại bị pháo kích hạng nhẹ trút xuống. Nỗ lực này cũng thất bại; tôi đánh mất bình nước và chìm vào trạng thái kiệt sức vô tận, từ đó cảm giác khát cháy cổ họng đã đánh thức tôi sau một thời gian dài.
Trời bắt đầu mưa nhẹ. Tôi dùng mũ sắt hứng được một chút nước bẩn. Tôi đã mất phương hướng hoàn toàn. Một cơn giông ập đến, tiếng sấm của nó bị át đi bởi tiếng ồn ào của một trận pháo kích mới bắt đầu. Tôi ép mình vào vách hố bom. Một cục đất sét rơi trúng vai tôi, những mảnh phá nặng nề bay vút qua đầu tôi. Dần dần, tôi cũng mất đi cảm giác về thời gian.
Một lần, hai người lính xuất hiện, chạy nước đại qua cánh đồng. Tôi gọi họ; họ biến mất như bóng ma trong màn sương mù, không hề nghe thấy tiếng tôi. Cuối cùng, ba người lính tiến thẳng về phía tôi. Tôi nhận ra người ở giữa là hạ sĩ quan của ngày hôm trước. Họ dìu tôi đến một căn hầm nhỏ gần đó, chật ních những người bị thương, những người đang được hai quân y chăm sóc. Tôi đã nằm trong hố bom suốt 13 tiếng đồng hồ.
Trong một góc, tôi nhận ra Bachmann, người đang nghiến răng chịu đựng cơn đau, ôm chặt lấy đầu gối bị bắn nát. Chúng tôi trò chuyện ngắt quãng; thỉnh thoảng, khi ai đó chạm vào anh ta, anh ta lại khẽ rên rỉ.
Trận pháo kích kinh hoàng vẫn tiếp diễn không ngừng. Hết quả đạn pháo này đến quả đạn pháo khác nổ bên cạnh chúng tôi, thường xuyên trút cát và đất lên hầm. Người ta băng bó cho tôi, đưa cho tôi một chiếc mặt nạ phòng độc mới, một mẩu bánh mì với mứt đỏ thô ráp và một chút nước. Vị quân y chăm sóc chúng tôi như một người cha.
Quân Anh bắt đầu tiến lên. Họ tiến từng bước một và biến mất trong những hố bom, như tôi đoán được từ những tiếng kêu sợ hãi vọng đến từ bên ngoài.
Sau đó, đại đội trưởng của tôi, Trung úy Sandvoß bước vào, hỏi tôi có thể đi được không và rồi biến mất, sau khi bị một lính liên lạc gọi đi. Ngay sau đó, tôi nghe thấy giọng ra lệnh của ông ta, súng máy được chuyển tới vị trí và bắt đầu nhả đạn liên hồi.
Đột nhiên, một sĩ quan trẻ tuổi, người dính đầy bùn đất từ giày đến mũ sắt, với Huân chương Thập tự Sắt hạng nhất trên ngực, xông vào. Đó là anh trai tôi, người mà ở dưới kia người ta đã đồn là tử trận từ ngày hôm trước. Chúng tôi chào nhau, mỉm cười có chút lạ lẫm và xúc động. Chỉ vài phút sau, anh dẫn đến năm người lính cuối cùng thuộc đại đội của mình. Tôi được đặt lên một tấm vải bạt dã chiến và được khiêng khỏi chiến trường trong tiếng gầm rú của đại bác. —
13.Regniéville
Ngày 4 tháng 7 năm 1917, chúng tôi xuống tàu tại Mars-la-tour trứ danh. Đại đội 7 và Đại đội 8 đóng quân tại Doncourt, nơi chúng tôi tận hưởng những ngày tháng thanh bình trong vài ngày. Chỉ có điều, khẩu phần ăn eo hẹp khiến tôi đôi khi rơi vào tình thế khó xử. Dù có lệnh cấm tuyệt đối việc tự ý kiếm thêm lương thực ngoài đồng, nhưng gần như mỗi sáng, hiến binh lại giải đến cho tôi vài người lính bị bắt quả tang đang đào khoai tây ban đêm, và tôi không thể nào lờ đi việc trừng phạt họ.
Ngày 9, đại đội được Tư lệnh Sư đoàn, Thiếu tướng von Busse đến thị sát, ông đã dành lời khen ngợi cho chúng tôi vì đã thể hiện tốt trong chiến đấu. Chiều hôm sau, chúng tôi được xếp lên tàu và di chuyển đến gần Thiaucourt. Từ đó, chúng tôi hành quân thẳng đến vị trí mới, trải dài trên những ngọn đồi rợp bóng cây của Côte Lorraine, đối diện với ngôi làng Regniéville tan hoang, vốn đã quá quen thuộc qua nhiều nhật lệnh. Sáng đầu tiên, tôi đi xem xét khu vực của mình, khu vực có vẻ quá dài so với một đại đội và bao gồm một mê cung hỗn độn, khó nắm bắt, với những chiến hào phần lớn đã đổ nát. Tuyến đầu cũng bị san phẳng ở nhiều nơi bởi loại mìn cánh ba chân hạng nặng thường thấy ở vị trí này. Hầm trú ẩn của tôi nằm lùi lại phía sau khoảng 100 mét trong cái gọi là hào giao thông, gần con đường dẫn ra khỏi Regniéville. Lần đầu tiên sau một thời gian dài, chúng tôi lại đối mặt với quân Pháp.
Vách hào được cấu tạo từ đá vôi, một loại vật liệu có khả năng chống chịu thời tiết tốt hơn nhiều so với đất sét thông thường. Vài đoạn hào thậm chí còn được xây bằng gạch đá cẩn thận và đáy hào được đổ bê tông trên những quãng đường dài, giúp nước mưa cũng có thể dễ dàng thoát đi. Đá vôi màu trắng hơi đỏ lốm đốm hóa thạch. Mỗi khi đi qua hào, tôi lại trở về hầm trú ẩn với túi đầy vỏ sò, sao biển và vỏ ốc amôn.
Hầm trú ẩn của tôi sâu và ẩm ướt. Nó có một đặc tính khiến tôi không mấy vui vẻ, mặc dù bình thường tôi là một nhà côn trùng học đầy nhiệt huyết. Số là ở vùng này, thay vì rận thông thường, lại xuất hiện một loài họ hàng linh hoạt hơn nhiều. Hai loài này dường như có mối quan hệ thù địch giống như chuột lang và chuột nhà. Ngay cả việc thay quần áo thường xuyên cũng không giúp ích được gì, bởi lũ ký sinh trùng nhanh nhẹn này rình rập một cách xảo quyệt trong rơm rạ nơi ngủ. Người lính ngủ bị chúng giày vò đến tuyệt vọng cuối cùng phải lôi chăn ra và để nói với Mephisto rằng:
Ta giũ mạnh lần nữa tấm áo choàng cũ kỹ,
Vẫn còn một con bay lượn đây đó,
Bay lên, bay quanh trong trăm ngàn ngóc ngách,
Mau mau, lũ yêu thích kia, hãy trốn đi.
Khẩu phần ăn cũng còn nhiều điều đáng nói. Ngoài món súp loãng vào bữa trưa, chỉ có một phần ba ổ bánh mì với một món ăn kèm nhỏ xíu đến nực cười, thường là mứt gần như đã hỏng. Một nửa trong số đó mỗi lần lại bị một con chuột béo ú ăn mất, dù tôi đã nhiều lần vô ích tìm cách bẫy nó.
Các đại đội được làm dự bị và nghỉ ngơi đóng quân trong những khu nhà gỗ lẩn khuất sâu trong rừng, ở những vị trí nên thơ trữ tình. Tôi đặc biệt thích khu nhà của mình ở vị trí dự bị, khu Stumpflager, nép mình trong một góc khuất trên sườn một hẻm núi hẹp trong rừng. Tôi sống trong một túp lều nhỏ xíu, nửa chìm vào sườn đồi, được bao bọc dày đặc bởi những bụi cây phỉ và cây sơn thù du. Cửa sổ nhìn ra sườn núi phủ đầy cây cối đối diện và một dải đồng cỏ hẹp có dòng suối chảy qua dưới đáy. Một bộ sưu tập chai lọ đủ loại chất đống ở bức tường phía sau hé lộ rằng nơi đây hẳn đã từng là chốn ẩn dật thanh bình của không ít ẩn sĩ, và tôi cũng cố gắng không bỏ bê phong tục đáng kính của nơi này. Khi màn đêm buông xuống, sương mù từ dưới đáy núi bốc lên, hòa lẫn với làn khói trắng nặng nề từ đống lửa gỗ của tôi, và tôi ngồi xổm trước cửa mở trong ánh nhá nhem đầu tiên, giữa không khí mùa thu trong lành và hơi ấm của ngọn lửa, dường như chỉ có một thức uống là phù hợp với khung cảnh này: rượu vang đỏ pha với rượu trứng gà trong một chiếc ly bầu bĩnh. Những buổi lễ riêng tư này cũng an ủi tôi phần nào về việc một quý ông thâm niên hơn đến từ tiểu đoàn dự bị đã tiếp quản đại đội của tôi, và tôi, với tư cách là trung đội trưởng, lại tiếp tục thực hiện nhiệm vụ đào hào chán ngắt. Tôi cố gắng lách luật trực các ca gác vô tận bằng cách thường xuyên đi tuần tra theo thói quen cũ.
Ngày 24 tháng 8, vị Đại úy dũng cảm Böckelmann bị thương bởi một mảnh phá pháo, Đây là chỉ huy tiểu đoàn thứ ba mà trung đoàn mất trong một thời gian ngắn. — Ngày 29, cùng với hạ sĩ quan Kloppmann, người lính giỏi nhất của Đại đội 7, tôi đến thăm tuyến địch.
Chúng tôi bò đến một chỗ hở trên hàng rào thép gai của địch, nơi mà Kloppmann đã cắt vào đêm hôm trước. Thật bất ngờ và khó chịu, hàng rào dây thép gai đã được sửa lại; dù vậy, chúng tôi vẫn cắt lại nó, gây ra tiếng động khá lớn, và leo vào hào. Chúng tôi nấp sau ụ chắn gần nhất và lắng nghe. Sau 15 phút ẩn nấp, chúng tôi lẻn đi tiếp, lần theo một đường dây điện thoại, thứ kết thúc ở một lưỡi lê cắm xuống đất. Chúng tôi thấy vị trí này bị chặn nhiều lần bằng dây thép gai và một lần bằng một cánh cửa dạng lưới, nhưng không có người canh gác. Sau khi xem xét kỹ lưỡng mọi thứ, chúng tôi quay trở lại theo con đường cũ và cẩn thận vá lại chỗ hở, để không làm lộ chuyến viếng thăm của mình.
Tối hôm sau, Kloppmann lại trinh sát khu vực đó, nhưng bị đón tiếp bằng những phát súng trường và lựu đạn cầm tay hình quả chanh, cái gọi là “trứng vịt”, một trong số đó rơi xuống sát đầu anh ta đang ép sát xuống đất mà không nổ. Anh ta phải nhanh chóng chuồn êm.
Ngày 10 tháng 9, tôi từ Stumpflager đến sở chỉ huy trung đoàn để xin nghỉ phép. “Tôi đã nghĩ đến anh rồi,” Đại tá von Oppen đáp lời tôi, “nhưng trung đoàn cần thực hiện một cuộc trinh sát vũ lực, và anh sẽ là người chỉ huy. Hãy chọn những người phù hợp và huấn luyện họ ở dưới khu Souloeuvre-Lager.”
Chúng tôi sẽ đột nhập vào hào địch ở hai vị trí và cố gắng bắt tù binh. Đội tuần tra chia thành ba nhóm, hai đội xung kích và một đội an ninh, đội này sẽ chiếm giữ tuyến đầu và yểm trợ phía sau cho chúng tôi. Tôi nhận trách nhiệm chỉ huy đội bên trái, đội bên phải do Trung úy von Kienitz chỉ huy. Quân số chỉ bao gồm những người tình nguyện; một số người thừa quân số gần như đã khóc khi tôi từ chối họ. Đội của tôi gồm 14 người, tính cả tôi, trong đó có sĩ quan dự bị von Zglinitzky, hạ sĩ quan Kloppmann, hạ sĩ quan Mevius, hạ sĩ quan Dujesiefken và hai công binh. Những tay liều mạng cừ khôi nhất của Tiểu đoàn II. đã tập hợp lại.
Trong mười ngày, chúng tôi luyện tập ném lựu đạn và thực hiện nhiệm vụ của mình tại một công sự mô phỏng theo thực tế. Thật kỳ diệu là với sự hăng hái quá mức của lính tôi, tôi chỉ có ba người bị thương từ trước đó do mảnh phá. Ngoài ra, chúng tôi không phải làm nhiệm vụ gì, nên vào buổi chiều ngày 22 tháng 9, với tư cách là chỉ huy của một đám quân ô hợp, nhưng hữu dụng, tôi di chuyển đến vị trí thứ hai, nơi chúng tôi sẽ đóng quân qua đêm.
Buổi tối, von Kienitz và tôi lội bộ qua khu rừng tối tăm đến sở chỉ huy tiểu đoàn, vì chúng tôi được chỉ huy tiểu đoàn, Đại úy Schumacher mời đến dự bữa ăn tiễn biệt. Sau đó, chúng tôi đi ngủ trong hầm trú ẩn của mình. Thật là một cảm giác kỳ lạ, khi biết rằng sáng hôm sau mình sẽ phải trải qua một trận chiến sinh tử và trước khi ngủ còn lắng nghe vào chính bản thân mình một lúc.
Lúc 3 giờ, chúng tôi bị đánh thức, dậy rửa mặt và chuẩn bị bữa sáng. Tôi đã nổi cáu ngay lập tức, vì lính hầu của tôi đã nêm quá nhiều muối vào món trứng ốp la, thứ mà tôi muốn tự thưởng cho mình để tăng cường sức lực và mừng ngày đặc biệt này.
Chúng tôi đẩy đĩa ra và nói đi nói lại lần thứ một trăm tất cả những chi tiết có thể xảy ra. Xen kẽ, chúng tôi mời nhau rượu Cherry Brandy, trong khi von Kienitz kể những câu chuyện cười cổ lỗ sĩ. Hai mươi phút trước năm giờ, chúng tôi tập hợp quân số và dẫn họ đến hầm trú ẩn sẵn sàng chiến đấu ở tuyến đầu. Các lỗ hở đã được cắt sẵn trên hàng rào dây thép gai và những mũi tên dài rắc vôi bột chỉ ra các điểm tấn công của chúng tôi. Chúng tôi chia tay nhau bằng một cái bắt tay và kiên nhẫn chờ đợi những điều sắp xảy đến.
Tôi đã chuẩn bị đầy đủ: trước ngực là hai bao cát, mỗi bao đựng bốn quả lựu đạn cán dài, bên trái là lựu đạn sầu riêng , bên phải là lựu đạn cháy, trong túi áo khoác bên phải là khẩu súng lục 08 với dây đeo dài, trong túi quần bên phải là một khẩu súng lục Mauser nhỏ, trong túi áo khoác bên trái là năm quả lựu đạn trứng, trong túi quần bên trái là la bàn phát sáng và còi huýt. Trên dây lưng là móc carabiner để giật lựu đạn, dao găm và kìm cắt dây thép gai. Trong túi ngực bên trong là một chiếc ví đầy tiền và địa chỉ nhà của tôi, trong túi áo khoác phía sau là một chai dẹt đựng đầy rượu Cherry Brandy. Chúng tôi đã tháo bỏ cầu vai và dải băng Gibraltar, để không cho đối phương biết về nguồn gốc của mình. Để nhận dạng, chúng tôi đeo một dải băng trắng trên mỗi cánh tay.
Bốn phút trước năm giờ, pháo đánh lạc hướng bắt đầu khai hỏa ở sư đoàn láng giềng bên trái. Đúng 5 giờ, pháo binh và mìn của chúng tôi đồng loạt khai hỏa. Tôi đứng với hạ sĩ quan Kloppmann trước cửa hầm và hút điếu xì gà cuối cùng; tuy nhiên, chúng tôi phải tìm chỗ ẩn nấp vì có nhiều phát bắn trượt mục tiêu. Tay cầm đồng hồ, chúng tôi đếm từng phút.
Đúng 5 giờ 05 phút, chúng tôi ra khỏi hầm và đi theo những con đường đã chuẩn bị sẵn xuyên qua hàng rào chướng ngại vật. Tôi chạy trước, giơ cao một quả lựu đạn, và cũng nhìn thấy đội tuần tra bên phải xông lên trong ánh nhá nhem đầu tiên. Hàng rào thép gai của địch đã bị cắt ; tôi vượt qua nó chỉ trong hai bước nhảy, nhưng vấp phải một cuộn dây thép gai kéo lê phía sau và ngã nhào xuống một hố bom, từ đó các hạ sĩ quan Kloppmann và Mevius kéo tôi lên. “Vào!” Chúng tôi nhảy vào tuyến đầu, không hề gặp phải sự kháng cự nào, trong khi bên phải, một trận chiến lựu đạn dữ dội bắt đầu. Không bận tâm đến điều đó, chúng tôi vượt qua hàng rào bao cát chắn ngang hào tiếp theo và nhảy từ hố bom này sang hố bom khác, cho đến khi chúng tôi đến hai hàng cọc nhọn, thứ ngăn cách chúng tôi với tuyến thứ hai. Vì tuyến này đã bị phá hủy hoàn toàn và không có hy vọng bắt được tù binh, chúng tôi vội vã tiến sâu hơn qua một hào giao thông bị rào chắn.
Tại chỗ giao nhau với tuyến thứ ba, tàn thuốc điếu thuốc lá đang cháy dở rơi xuống đất ngay trước mặt tôi. Tôi ra hiệu cho lính của mình, nắm chặt quả lựu đạn hơn và thận trọng lẻn qua cái hào được xây dựng kiên cố, nơi có vô số súng trường dựng đứng dựa vào vách hào. Trong những tình huống như vậy, trí nhớ vô thức ghi lại cả những điều nhỏ nhặt nhất. Vì vậy, một bộ quân phục , trong đó có một chiếc thìa, đã in sâu vào tâm trí tôi tại ngã tư hào. Quan sát này đã cứu mạng tôi 20 phút sau đó.
Đột nhiên, những bóng người lờ mờ biến mất trước mặt chúng tôi. Chúng tôi đuổi theo họ và rơi vào một ngõ cụt, trên bức tường của nó có một lối vào hầm được đào. Tôi đứng trước nó và hét lớn: “Montez!” Một quả lựu đạn ném ra là câu trả lời. Nó phát nổ ngang tầm đầu tôi trên bức tường đối diện, xé toạc chiếc mũ lụa của tôi, làm tay trái tôi bị thương nhiều chỗ và làm đứt lìa đốt ngón tay út. Hạ sĩ quan công binh đứng cạnh tôi bị xuyên thủng mũi. Chúng tôi lùi lại vài bước và ném lựu đạn tới tấp vào vị trí nguy hiểm. Một người quá khích đã ném một quả lựu đạn cháy vào lối vào, và do đó khiến mọi cuộc tấn công tiếp theo trở nên bất khả thi. Chúng tôi quay đầu và đuổi theo tuyến thứ ba theo hướng ngược lại, cuối cùng là để bắt được một tên địch. Khắp nơi vương vãi vũ khí và trang bị bị vứt bỏ. Câu hỏi: “Những người lính với nhiều súng ống này đã đi đâu hết rồi?” ngày càng trở nên rùng rợn hơn trong lòng chúng tôi, nhưng chúng tôi vẫn kiên quyết bước nhanh qua những chiến hào hoang vắng, mù mịt khói thuốc súng, tay lăm lăm lựu đạn và súng lục.
Con đường của chúng tôi từ đó trở đi chỉ trở nên rõ ràng với tôi khi suy ngẫm lại sau này. Không hề hay biết, chúng tôi rẽ vào một hào giao thông thứ ba và tiến gần đến tuyến thứ tư, khi đã ở giữa làn đạn pháo của chính mình. Thỉnh thoảng, chúng tôi lại giật tung một trong những chiếc hộp được gắn vào vách hào và nhét một quả lựu đạn vào túi làm ''kỷ niệm''.
Sau khi chạy qua các hào giao nhau và hào ngang dọc vài lần, không ai còn biết chúng tôi đang ở đâu và vị trí của quân Đức nằm ở hướng nào. Dần dần, tất cả đều trở nên kích động. Kim la bàn phát sáng nhảy múa trong tay những người lính đang hoảng loạn, và trong cơn kích động, tất cả kiến thức sách vở của chúng tôi đều trở nên vô dụng khi cố gắng tìm kiếm sao Bắc Đẩu. Tiếng ồn ào từ những chiến hào gần đó cho thấy rằng quân địch đã hồi phục sau sự bất ngờ ban đầu. Chẳng mấy chốc, họ sẽ đoán ra được tình hình của chúng tôi.
Sau khi lại một lần nữa quay đầu, tôi đi sau cùng và đột nhiên nhìn thấy trước mặt, phía trên một ụ bao cát, họng súng của một khẩu súng máy đang lắc lư qua lại. Tôi nhảy xổ vào, vấp phải một xác chết người Pháp, và nhìn thấy hạ sĩ quan Kloppmann và sĩ quan dự bị von Zglinitzky đang loay hoay với khẩu súng, trong khi Điểu thương thủ Haller với đôi tay dính đầy máu đang lục lọi một thi thể tan nát để tìm giấy tờ tùy thân. Chúng tôi hối hả, không hề để ý đến xung quanh, sốt sắng mân mê khẩu súng, để ít nhất cũng mang về được một chiến lợi phẩm. Tôi cố gắng nới lỏng các vít giữ; một người khác dùng kìm cắt dây thép gai cắt đứt băng đạn; cuối cùng, chúng tôi túm lấy thứ đồ vật đang đứng trên giá ba chân, để mang nó đi nguyên vẹn. Đúng lúc đó, một giọng nói vang lên từ một hào song song theo hướng mà chúng tôi cho là hào của quân mình: “Qu’est ce qu’il y a” và một ''quả trứng đen'' bay đến, lờ mờ tách biệt khỏi bầu trời nhá nhem. “Cẩn thận!” Giữa Mevius và tôi, ánh lửa lóe lên; một mảnh lựu đạn găm vào tay Mevius. Chúng tôi tán loạn bỏ chạy về mọi hướng, ngày càng lún sâu vào mê cung hào chằng chịt. Bên cạnh tôi chỉ còn lại hạ sĩ quan công binh và Mevius. Vận may của chúng tôi chỉ là nỗi sợ hãi của quân Pháp, những người vẫn chưa dám ló mặt ra khỏi hầm trú ẩn. Tuy nhiên, chỉ còn là vấn đề thời gian tính bằng phút, trước khi chúng tôi chạm trán với một đơn vị mạnh hơn, đơn vị này sẽ vui vẻ kết liễu chúng tôi trong không khí không hề có sự khoan nhượng.
Khi tôi đã từ bỏ mọi hy vọng có thể thoát ra khỏi cái vạc dầu này một cách an toàn, một tiếng reo vui bất ngờ bật ra khỏi miệng tôi. Ánh mắt tôi lại nhìn thấy bộ quân dụng với chiếc thìa; giờ thì tôi đã định hướng được rồi. Vì trời đã sáng hẳn, chúng tôi không còn một giây phút nào để lãng phí. Chúng tôi nhảy qua vùng đất trống, bị những viên đạn súng trường đầu tiên rít bên tai, hướng về tuyến của mình. Trong hào Pháp phía trước, chúng tôi chạm trán với đội tuần tra của Trung úy von Kienitz. Khi nghe thấy tiếng gọi “Lüttje Lage!”, chúng tôi biết rằng điều tồi tệ nhất đã ở lại phía sau. Từ trên cao, tôi không may ngã trúng một người bị thương nặng mà họ đang dìu giữa họ. Kienitz vội vã kể cho tôi rằng anh ta đã dùng lựu đạn đánh đuổi lính công binh Pháp trong hào đầu tiên và ngay khi tiến sâu hơn đã lập tức hứng chịu thương vong do pháo binh của chính mình gây ra.
Sau một hồi chờ đợi, thêm hai người lính của tôi xuất hiện, hạ sĩ Dujesiefken và Điểu Thương thủ Haller , người ít nhất cũng mang đến cho tôi một chút an ủi nhỏ nhoi. Trong lúc lạc lối một mình, anh ta đã rơi vào một hào nhánh nhỏ và ở đó đã phát hiện ra ba khẩu súng máy bị bỏ lại, trong đó anh ta đã tháo một khẩu khỏi giá và mang theo. Vì trời ngày càng sáng hơn, chúng tôi vội vã băng qua vùng đất không người về tuyến đầu của mình.
Trong số mười bốn người lính đã cùng tôi ra đi, chỉ có bốn người trở về, và đội tuần tra của Kienitz cũng chịu tổn thất nặng nề. Nỗi chán nản của tôi phần nào được xua tan bởi lời nói của người lính Oldenburg chất phác Dujesiefken, người, khi tôi đang được băng bó tay trong hầm, đã thuật lại những sự kiện cho đồng đội của mình trước cửa hầm và kết thúc bằng câu nói:
“Giờ thì tôi nể Trung úy Jünger lắm rồi; trời đất ơi, cậu ta thoăn thoắt vượt qua hàng rào thép gai như gió ấy!”
Sau đó, chúng tôi hành quân qua rừng đến sở chỉ huy trung đoàn. Đại tá von Oppen chào đón chúng tôi và cho người rót cà phê. Ông rất buồn về sự thất bại của chúng tôi, nhưng vẫn bày tỏ sự công nhận hoàn toàn đối với những gì chúng tôi đã làm được. Sau đó, tôi được đưa lên xe hơi và lái xe đến sư đoàn, nơi muốn có báo cáo chi tiết. Vài giờ trước tôi còn xông pha qua những chiến hào tan hoang trong trận chiến lựu đạn dữ dội, giờ đây tôi đã tận hưởng trọn vẹn sự dễ chịu khi ngả lưng trên xe, lướt nhanh trên đường quốc lộ.
Sĩ quan tham mưu tiếp đón tôi trong phòng làm việc của ông ta và đã cố gắng vô ích để chứng minh với tôi rằng tôi đã gây ra cái chết của lính mình do hành động vội vàng. Tôi nghĩ bụng: “Ngài có thể nói gì tùy thích ở đây, cách xa chiến hào tiền tuyến hai mươi cây số,” và nói rõ rằng tôi đã không hề có bàn giấy xanh, cũng như những quân bài trên đó, ở tuyến địch. Hơn nữa, tôi chỉ có vinh dự được chiến đấu, còn kế hoạch mà tôi thấy có nhiều điều đáng chê trách đã được trao tận tay cho tôi. Trước đó, tôi đã đề nghị chuyển điểm tấn công đến tuyến đường cái nổi bật hoặc ít nhất là bắn pháo sáng màu từ hào của mình lên, để chỉ đường cho những người bị lạc. Người ta đã ám chỉ với tôi rằng điều đó sẽ thu hút hỏa lực của địch. Đến quỷ tha ma bắt, tôi quan tâm gì đến hỏa lực của địch chứ? Tôi quen rồi. Nhưng tôi không phải là cú mèo, thứ có thể tìm đường trong bóng tối!
Tư lệnh sư đoàn chào đón tôi rất thân ái và nhanh chóng xua tan nỗi bất mãn của tôi. Trong bữa trưa, tôi ngồi cạnh ông ta trong bộ quân phục dã chiến sờn rách với bàn tay băng bó và cố gắng, theo lời dạy: “Chỉ có kẻ đốn mạt mới khiêm tốn!”, làm nổi bật những chiến công của chúng tôi vào buổi sáng.
Ngày hôm sau, Đại tá von Oppen lại thị sát đội tuần tra một lần nữa, trao tặng Huân chương Thập tự Sắt và cho mỗi người tham gia nghỉ phép mười bốn ngày. Vào buổi chiều, những người đã ngã xuống, những người mà việc đưa về đã thành công, được chôn cất tại nghĩa trang quân nhân Thiaucourt. Giữa những ngôi mộ của cuộc chiến này, những chiến binh từ năm 1870/71 cũng yên nghỉ. Một trong những ngôi mộ cũ này được trang trí bằng một phiến đá phủ rêu phong với dòng chữ đơn giản: “Khuất xa tầm mắt, mãi mãi gần trái tim!” Trên một tấm bia đá lớn được chạm khắc dòng chữ:
Chiến công anh hùng, mồ anh hùng lớp lớp cạnh nhau, Báo tin nước Đức dựng xây, báo tin nước Đức giữ gìn.
Buổi tối, tôi đọc được trong bản tin chiến sự của Pháp: “Một chiến dịch của quân Đức gần Regniéville đã thất bại; chúng tôi đã bắt được tù binh.” Việc những tù binh chỉ bị bắt vì lính của chúng tôi đã lạc đường trong khi tìm kiếm đối phương đã bỏ chạy, thì họ không dám kể . Nếu quân Pháp phòng thủ hào của họ, như những người lính dũng cảm thường làm, thì có lẽ mọi chuyện đã khác.
Vài tháng sau, tôi nhận được một lá thư từ một trong những người mất tích, Điểu Thương thủ Meyer, người đã mất một chân trong trận chiến lựu đạn ở đó; sau một thời gian dài lang thang, anh ta đã vướng vào một trận chiến và bị bắt làm tù binh trong tình trạng bị thương nặng, sau khi những người khác, trong đó có cả hạ sĩ dũng cảm Kloppmann, đã ngã xuống.
Tôi đã trải qua không ít cuộc phiêu lưu trong chiến tranh, nhưng không có cuộc nào rùng rợn hơn thế. Đến giờ, tôi vẫn còn rơi vào trạng thái u ám mỗi khi nghĩ về con đường lạc lối của chúng tôi qua những chiến hào xa lạ, được ánh bình minh lạnh lẽo soi rọi.
Vài ngày sau, các trung úy Domeyer và Zürn cùng với một số người đi kèm đã nhảy vào tuyến hào đầu tiên của Pháp sau một vài loạt đạn shrapnel. Domeyer chạm trán với một lính dự bị Pháp với bộ râu quai nón rậm rạp, người đã đáp lại lời kêu gọi “Rendez-vous!” của anh ta bằng tiếng “Ah non!” dữ tợn và xông vào tấn công anh ta. Trong quá trình vật lộn ác liệt, Domeyer đã bắn chết anh ta bằng súng lục , viên đạn xuyên qua cổ và cũng phải quay về tay trắng như tôi. Chỉ có điều, trong chiến dịch của tôi, đạn pháo đã bị tiêu tốn nhiều đến mức đủ dùng cho cả một trận chiến năm 1870.
14.Lại là Flander
Cùng ngày tôi trở về sau kỳ nghỉ phép mười bốn ngày, chúng tôi được Trung đoàn Bộ binh Bayern Dự bị số 5 thay thế và ban đầu được bố trí tại ngôi làng Labry gần đó, một trong những ổ nhơ nhớp điển hình của vùng này. Điều khiến tôi kinh ngạc nhất ở những ngôi làng vùng Lorraine này là việc tìm kiếm một nơi kín đáo để giải quyết nỗi buồn dường như vô vọng. Bồn vệ sinh dường như thuộc về những thứ xa lạ. Về mặt này, tôi đã có những trải nghiệm kỳ lạ ở Pháp nói chung. Ngay cả trong những lâu đài lộng lẫy, người ta cũng phải kín đáo mỉm cười bỏ qua một số mặt tối nhất định. Dù tôi đánh giá cao người Pháp đến đâu, tôi vẫn coi khía cạnh này trong bản chất của họ là một điều đáng chú ý.
"Có hề gì, nếu hố xí sau nhà chảy tràn và bốc mùi, Miễn là tay nắm cửa trước nhà lấp lánh và sáng bóng."
Ngày 17 tháng 10 năm 1917, chúng tôi được xếp lên tàu và sau một ngày rưỡi lại đặt chân lên mảnh đất Flanders, nơi mà chúng tôi mới rời đi cách đây hai tháng. Chúng tôi nghỉ đêm tại thị trấn Iseghem và sáng hôm sau hành quân đến Roulers, hay như cách gọi của người Flemish: Roselaire. Thành phố đang ở giai đoạn đầu của sự tàn phá. Hàng hóa vẫn còn được bày bán trong các cửa hàng, nhưng người dân đã trú ẩn dưới hầm, và nhịp sống thường nhật đã bị xé nát bởi những trận pháo kích liên miên. Một cửa sổ trưng bày mũ dạ hội đối diện khu nhà trọ của tôi tạo cho tôi một ấn tượng lạc lõng kỳ lạ giữa cảnh hỗn loạn chiến tranh. Ban đêm, những kẻ trộm cắp cố gắng đột nhập vào những ngôi nhà bỏ hoang.
Trong khu nhà trọ của tôi nằm trên phố Oststraat, tôi là cư dân duy nhất ở các tầng trên mặt đất. Ngôi nhà thuộc về một thương gia vải vóc, người đã bỏ trốn khi chiến tranh nổ ra và để lại một bà quản gia già với cô con gái để trông coi nhà cửa. Hai người phụ nữ đang chăm sóc một bé gái mồ côi mà họ đã tìm thấy lang thang trên đường phố trong cuộc hành quân tiến công của chúng tôi, bị cha mẹ bỏ rơi. Họ thậm chí còn không biết tuổi và tên của đứa trẻ. Họ vô cùng sợ bom đạn và gần như quỳ xuống van xin tôi đừng bật đèn trên lầu, để không dụ dỗ những chiếc máy bay đáng sợ. Tuy nhiên, tôi cũng chẳng còn tâm trí mà cười, khi, trong lúc tôi đang đứng cạnh Trung úy Reinhardt bên cửa sổ và quan sát một chiếc máy bay Anh bay sát mái nhà trong ánh đèn pha, một quả bom khổng lồ nổ gần ngôi nhà và áp lực không khí hất văng những mảnh kính vỡ của cửa sổ vào mặt chúng tôi.
Tôi được chỉ định làm sĩ quan trinh sát cho chiến dịch sắp tới và được biên chế về bộ tham mưu trung đoàn. Để định hướng, tôi đã đến sở chỉ huy của Trung đoàn Bayern Dự bị số 10, đơn vị mà chúng tôi sẽ thay thế, trước khi chúng tôi triển khai. Tôi gặp vị chỉ huy, một quý ngài rất thân thiện, mặc dù ban đầu ông ta có hơi càu nhàu về “dải băng đỏ trên mũ” của tôi khi tiếp đón. Vào thời điểm đó, tôi đã không còn coi trọng việc ăn mặc chỉnh tề theo kiểu nhà binh nữa. Chỉ có những kẻ tân binh mới chú trọng đến hình thức bên ngoài.
Hai lính truyền tin dẫn tôi đến cái gọi là trạm quan sát, nơi được cho là có tầm nhìn rất tốt. Chúng tôi vừa rời khỏi sở chỉ huy thì một quả đạn pháo rơi xuống gần chúng tôi. "Ta đây rồi, con trai yêu dấu của hỗn mang!" Tuy nhiên, những người dẫn đường của tôi đã rất khéo léo né tránh làn đạn pháo, thứ đã chuyển sang dồn dập không ngớt vào buổi trưa, trong khu vực địa hình được che chắn bởi vô số lùm cây dương nhỏ.
Ngay trước ngưỡng cửa của một trang trại hẻo lánh, nơi mang dấu vết của những vụ nổ mới, chúng tôi bắt gặp một xác chết nằm sấp mặt. "Gã này toi mạng rồi!" người lính Bayern chất phác thốt lên. "Không khí ngột ngạt quá," người kia nhận xét, mắt láo liên quan sát xung quanh và nhanh chóng bước đi tiếp. Trạm quan sát nằm bên kia con đường Paschendale—Westroosebeke bị pháo kích dữ dội và hóa ra là một trạm thu thập thông tin, tương tự như trạm mà tôi đã từng chỉ huy ở Fresnoy. Nó nằm cạnh một ngôi nhà bị bắn phá thành đống đổ nát và có quá ít chỗ ẩn nấp, đến nỗi chỉ cần một phát bắn trúng đích mạnh hơn là nó sẽ bị phá hủy hoàn toàn. Tôi đã được ba sĩ quan, những người đang sống cuộc đời hang động vui vẻ ở đó và rất vui mừng vì sắp được thay thế, định hướng về tình hình địch, vị trí và đường tiếp cận, sau đó tôi quay trở lại Roulers qua Roodkruis—Oostnieukerke, nơi tôi báo cáo với đại tá.
Trên đường đi qua các con phố của thành phố, tôi thích thú đọc những cái tên ấm cúng của vô số quán rượu nhỏ, thứ thể hiện đúng chất sự đủng đỉnh của người Flemish. Ai mà không cảm thấy bị thu hút bởi các tấm biển hiệu quán rượu mang tên "De Zalm" , "De Reeper" , "De Nieuwe Trompette", "De drie Koningen" hay "Den Olifant"? Nghe có phải phảng phất phong vị Teniers và De Coster không? Ngay cả cách đón tiếp bằng ngôn ngữ địa phương mạnh mẽ với cách xưng hô thân mật ''mày-tao'' cũng đã tạo ra một tâm trạng thoải mái. Cầu Chúa phù hộ cho vùng đất tươi đẹp này trong bản chất cổ kính của nó sẽ hồi sinh từ những vết thương khủng khiếp của chiến tranh.
Buổi tối, thành phố lại bị ném bom. Tôi xuống hầm, nơi những người phụ nữ đang run rẩy ép mình vào một góc và bật đèn pin để trấn an bé gái đang khóc thét trong bóng tối vì sợ hãi, do một vụ nổ đã làm tắt đèn. Ở đây, một lần nữa, cho thấy con người gắn bó với quê hương của mình đến mức nào. Bất chấp nỗi sợ hãi tột độ mà những người phụ nữ này phải chịu đựng trước hiểm nguy, họ vẫn bám trụ lấy mảnh đất, thứ có thể trở thành mồ chôn bất cứ lúc nào.
Sáng ngày 22 tháng 10, tôi cùng đội trinh sát bốn người lên đường đến Kalve, nơi bộ tham mưu trung đoàn sẽ đến thay thế trong buổi sáng. Ở tiền tuyến, một trận pháo kích dữ dội đang hoành hành, những tia chớp của nó khiến màn sương mù buổi sớm trông như một làn hơi nước sủi bọt, đỏ như máu. Ở lối vào Oostnieukerke, một ngôi nhà đổ sập xuống bên cạnh chúng tôi với tiếng động lớn, bị trúng một quả đạn pháo hạng nặng. Gạch đá văng tung tóe khắp đường. Chúng tôi cố gắng vòng tránh thị trấn, nhưng vẫn phải đi qua, vì chúng tôi không biết đường đến Roodkruis—Kalve. Vừa chạy, tôi vừa hỏi đường một hạ sĩ Bayern đang đứng ở lối vào một hầm trú ẩn. Thay vì trả lời, anh ta nhét tay vào túi và nhún vai. Vì không có thời gian để lãng phí do đạn pháo đang liên tục rơi xuống, tôi đã nhảy xổ vào cái sản phẩm của một nền giáo dục quân sự sai lầm này và dùng khẩu súng lục dí vào mũi anh ta để buộc anh ta phải cung cấp thông tin. Nếu người đàn ông này không tử trận hoặc đào ngũ trong thời gian đó, chắc chắn anh ta sẽ làm phong phú thêm đội ngũ Spartakus bằng một thành viên xứng đáng.
Tại Roodkruis, một trang trại nhỏ ở ngã ba đường, tình hình trở nên đáng ngại. Xe kéo pháo binh lao vun vút qua con đường đang bị pháo kích, các đội hình bộ binh luồn lách qua địa hình ở cả hai bên đường, và vô số người bị thương lết thết từ phía trước trở về. Một pháo thủ trẻ tuổi mà chúng tôi gặp phải có một mảnh phá dài, lởm chởm đâm trên vai. Chúng tôi rẽ phải khỏi con đường đến sở chỉ huy trung đoàn, nơi được bao quanh bởi một vành đai lửa dữ dội. Gần đó, hai lính điện thoại đang kéo dây qua một cánh đồng bắp cải. Một quả đạn pháo rơi xuống ngay bên cạnh một người; chúng tôi thấy anh ta ngã xuống và nghĩ rằng anh ta đã xong đời. Tuy nhiên, anh ta lại đứng dậy ngay lập tức và tiếp tục kéo dây của mình với sự điềm tĩnh đáng khâm phục. Vì sở chỉ huy chỉ là một khối bê tông nhỏ xíu, hầu như không đủ chỗ cho chỉ huy với sĩ quan phụ tá và sĩ quan liên lạc, nên tôi phải tìm chỗ ở gần đó. Tôi cùng với sĩ quan thông tin, sĩ quan phòng hóa và sĩ quan súng cối chuyển đến một túp lều gỗ nhẹ, thứ không hẳn là nơi trú ẩn lý tưởng chống bom đạn.
Buổi chiều, tôi ra vị trí, vì có tin báo rằng sáng nay quân địch đã tấn công Đại đội 5 của chúng tôi. Đường đi của tôi dẫn qua trạm quan sát đến Nordhof, một trang trại bị bắn phá tan hoang đến mức không thể nhận ra, dưới đống đổ nát của nó là nơi ở của chỉ huy tiểu đoàn sẵn sàng chiến đấu. Từ đó, một con đường mòn, dù chỉ còn là dấu vết, dẫn đến sở chỉ huy của lực lượng tác chiến. Do mưa lớn trong những ngày gần đây, cánh đồng hố bom bao la đã biến thành một biển bùn lầy, thứ đặc biệt nguy hiểm ở vùng Paddebachgrund. Trên những hành trình lang thang của mình, tôi đã đi qua không ít xác chết nằm đơn độc hoặc bị bỏ quên; thường thì chỉ còn đầu hoặc một bàn tay nhô lên khỏi mặt gương bẩn thỉu của hố bom. Hàng ngàn người đang say giấc ngủ ngàn thu như vậy, mà không có một cây thánh giá nào do bàn tay bạn bè dựng lên để tô điểm cho ngôi mộ vô danh.
Sau khi vượt qua Paddebach một cách vô cùng khó khăn, thứ chỉ có thể thực hiện được nhờ một vài cây dương bị đạn pháo hất tung lên bắc ngang qua, tôi phát hiện ra chỉ huy Đại đội 5, Trung úy Heins, trong một hố bom khổng lồ, giữa một nhóm nhỏ những người trung thành. Vị trí hố bom nằm trên sườn đồi và có thể được những người lính tiền tuyến không đòi hỏi nhiều gọi là có thể ở được, vì nó không bị ngập úng hoàn toàn. Heins kể cho tôi rằng vào buổi sáng, một tuyến lính bắn tỉa Anh đã xuất hiện và biến mất sau khi bị pháo kích. Tuyến này lại bắn hạ một số lính từ một tiểu đoàn thuộc Trung đoàn số 164 đang lạc đường, những người đã bỏ chạy khi họ tiếp cận. Ngoài ra, mọi thứ đều ổn; do đó, tôi quay trở lại sở chỉ huy, nơi tôi báo cáo với đại tá.
Ngày hôm sau, bữa trưa của chúng tôi đã bị gián đoạn một cách thô bạo bởi một vài quả đạn pháo rơi ngay trước cửa, những cột bùn của chúng chậm rãi xoáy tròn nện lên mái nhà lợp giấy dầu của chúng tôi. Tất cả nháo nhào lao ra khỏi cửa; tôi chạy trốn vào một trang trại gần đó, nơi tôi vào trú mưa. Buổi tối, sự việc lặp lại, chỉ khác là lần này tôi đứng trước nhà, vì thời tiết khô ráo. Quả đạn pháo tiếp theo rơi trúng giữa tòa nhà đang đổ sập. Số phận trớ trêu thay trong chiến tranh. Hơn bất cứ nơi nào khác, ở đây câu nói: "Nguyên nhân nhỏ, hậu quả lớn" mới đúng. Giây và milimet quyết định tất cả.
Ngày 25, chúng tôi đã bị lùa ra khỏi hầm trú ẩn lúc 8 giờ sáng, trong đó hầm đối diện chúng tôi trúng đạn trực tiếp ngay phát bắn thứ hai. Rút kinh nghiệm từ những trải nghiệm của ngày hôm trước, tôi đã tìm cho mình một hố bom đơn độc, đáng tin cậy trong cánh đồng bắp cải rộng lớn phía sau sở chỉ huy trung đoàn, thứ mà tôi chỉ rời đi sau một khoảng thời gian an toàn thích hợp. Trong ngày hôm đó, tôi nhận được tin tức đau buồn về cái chết của Trung úy Brecht, người đã hy sinh anh dũng với tư cách là sĩ quan trinh sát của sư đoàn trong cánh đồng hố bom bên phải Nordhof. Tôi luôn ngưỡng mộ Brecht như một hình mẫu và anh ây là bằng chứng sống động cho câu châm ngôn: "Fortes fortuna adjuvat" (Vận may luôn mỉm cười với người dũng cảm).
Những giờ buổi sáng ngày 26 được lấp đầy bởi một trận pháo kích với cường độ phi thường. Pháo binh của chúng tôi cũng tăng gấp đôi hỏa lực phản pháo để đáp trả . Mỗi khu rừng nhỏ và mỗi hàng rào đều dày đặc các khẩu pháo, phía sau là những pháo thủ bắn tới khi gần như bị điếc .
Vì những người bị thương trở về đưa ra những thông tin không rõ ràng và phóng đại về một cuộc tấn công của quân Anh, nên tôi đã được cử ra phía trước cùng với bốn người lính của mình vào lúc 11 giờ để tìm hiểu tình hình cụ thể. Đường đi của chúng tôi xuyên qua làn đạn pháo dữ dội. Vô số người bị thương chạy ngược chiều, trong đó có Trung úy Spitz, chỉ huy Đại đội 12, với một vết thương ở cằm. Ngay trước K. T. K., chúng tôi đã lọt vào tầm ngắm của súng máy có độ chính xác cao, một bằng chứng cho thấy quân địch hẳn đã chọc thủng tuyến của chúng tôi. Nghi ngờ này đã được Thiếu tá Dietlein, chỉ huy Tiểu đoàn III, xác nhận với tôi. Tôi thấy ông già này vừa bò ra khỏi lối vào khối bê tông ngập ba phần tư dưới nước của mình, đang hăng hái mò mẫm tìm cái tẩu thuốc thạch nam rơi xuống bùn. Ước gì mọi người ở Đức cũng đều cống hiến hết mình như vậy, bất kể tuổi tác và sức khỏe.
Quân địch đã đột nhập vào tuyến đầu và chiếm được một sườn đồi, từ đó chúng có thể khống chế hỏa lực vùng Paddebachgrund quan trọng, nơi đặt K. T. K. . Sau khi ghi lại sự thay đổi tình hình này bằng vài nét bút chì xanh trên bản đồ của mình, tôi cùng lính của mình lại tiếp tục chạy qua bùn lầy. Chúng tôi nhảy với tốc độ nhanh nhất qua khu vực bị lộ liễu, cho đến sau mô đất tiếp theo, từ đó đi chậm hơn đến Nordhof. Bên phải và bên trái, đạn pháo rơi xuống đầm lầy và hất tung lên những núi bùn khổng lồ, được bao quanh bởi vô số núi bùn nhỏ hơn. Nordhof nằm dưới làn hỏa lực phá hoại thần kinh và phải vượt qua bằng cách nhảy từ chỗ nấp này sang chỗ nấp khác. Một quả đạn phá mảnh trút mưa sắt với vô số tiếng lách tách giữa chúng tôi. Một trong những người đi cùng tôi bị trúng mảnh vào vành sau mũ sắt và ngã xuống đất. Sau khi nằm bất tỉnh một lúc, anh ta gượng dậy và chạy tiếp. Khu vực xung quanh Nordhof ngổn ngang vô số xác chết bị tàn phá kinh hoàng. Sau khi may mắn vượt qua vùng đất trũng bị pháo kích dữ dội phía sau con đường Paschendale—Westroosebeke, tôi có thể báo cáo tình hình với chỉ huy trung đoàn.
Sáng hôm sau, lúc 6 giờ sáng, tôi đã được cử ra phía trước với nhiệm vụ xác định xem trung đoàn có còn liên lạc được không và đang ở đâu. Trên đường đi, tôi gặp trung sĩ Ferchland, người phải truyền đạt mệnh lệnh cho Đại đội 8 tiến lên Goudberg và, nếu có khoảng trống, thì lấp đầy khoảng trống giữa chúng tôi và trung đoàn láng giềng bên trái. Để thực hiện nhiệm vụ của mình nhanh nhất có thể, tôi không thể làm gì tốt hơn là nhập bọn với anh ta. Sau một hồi tìm kiếm, chúng tôi đã tìm thấy chỉ huy Đại đội 8 mà tôi quen biết, Trung úy Tebbe, trong một khu vực hoang tàn của vùng hố bom gần trạm quan sát. Anh ta tỏ ra không mấy vui vẻ về mệnh lệnh phải thực hiện một cuộc hành quân phô trương như vậy giữa ban ngày ban mặt. Trong cuộc trò chuyện đạm bạc của chúng tôi, thứ càng trở nên nặng nề hơn bởi sự ảm đạm khôn tả của cánh đồng hố bom được ánh ban mai rọi chiếu, chúng tôi đã châm lửa hút xì gà và chờ đợi cho đến khi đại đội tập hợp xong. Chỉ sau vài bước, chúng tôi đã hứng chịu hỏa lực bộ binh có độ chính xác cao từ những ngọn đồi đối diện và phải nhảy từ hố bom này sang hố bom khác. Khi vượt qua sườn đồi tiếp theo, hỏa lực tập trung đến mức Tebbe đã cho quân chiếm vị trí hố bom để chờ đợi sự che chở của bóng đêm. Anh ta đi dọc toàn bộ khu vực, tay hút xì gà, với sự điềm tĩnh tuyệt vời để phân chia các nhóm của mình.
Tôi quyết định tiến xa hơn để xác định quy mô của khoảng trống và nghỉ ngơi thêm một lát trong hố bom của Tebbe. Pháo binh địch đã bắt đầu khai hỏa vào dải địa hình để trừng phạt hành động táo bạo của đại đội. Một quả đạn nổ mạnh giáng xuống rìa nơi ẩn náu của chúng tôi, hất tung đất sét văng tung tóe lên bản đồ và mắt, nhắc nhở tôi phải lên đường. Tôi từ biệt Tebbe và chúc anh ta gặp nhiều may mắn trong những giờ tới. Anh ta gọi theo tôi:
"Lạy Chúa, xin cho bóng tối mau buông xuống, ngày mai rồi sẽ đến thôi!"
Chúng tôi thận trọng bước qua vùng Paddebachgrund , ẩn mình sau những tán lá của những cây dương bị bắn hạ và dùng thân cây của chúng làm cầu. Thỉnh thoảng, một người lại chìm đến tận hông trong bùn lầy và chắc chắn sẽ chết đuối nếu không có những báng súng trường của đồng đội chìa ra giúp đỡ. Tôi chọn một nhóm người đang đứng quanh một khối bê tông làm điểm định hướng hành quân. Phía trước chúng tôi, một chiếc cáng do bốn quân y kéo đang di chuyển theo cùng hướng. Nghi ngờ vì quan sát thấy một người bị thương đang được khiêng ra phía trước, tôi nhìn qua ống nhòm và phát hiện ra một hàng bóng người mặc quân phục màu kaki với mũ sắt phẳng. Đúng lúc đó, những phát súng đầu tiên cũng vang lên. Vì không thể tìm chỗ ẩn nấp, chúng tôi đã chạy ngược trở lại, trong khi đạn văng tung tóe bùn lầy xung quanh chúng tôi. Cuộc chạy đua qua đầm lầy vô cùng mệt mỏi; nhưng khi, hoàn toàn kiệt sức, chúng tôi phơi mình ra làm bia cho quân Anh một lúc, một loạt đạn pháo nổ gần đó đã mang lại cho chúng tôi sự tươi tỉnh như xưa. Dù sao thì nó cũng có tác dụng tốt là che khuất tầm nhìn của địch bằng làn khói của nó. Điều khó chịu nhất trong cuộc chạy này là ý thức rằng, nếu bị thương thì chắc chắn sẽ biến thành xác chết. Những vệt máu loang lổ từ các hố bom riêng lẻ tiết lộ rằng không ít người đã biến mất ở đây.
Kiệt sức đến chết đi sống lại, chúng tôi đã đến được sở chỉ huy trung đoàn, nơi tôi nộp bản phác thảo và báo cáo tình hình.
Ngày 28 tháng 10, chúng tôi lại được Trung đoàn Bayern Dự bị số 10 thay thế và, trong tư thế sẵn sàng can thiệp bất cứ lúc nào, được bố trí tại các ngôi làng phía sau tiền tuyến. Sở chỉ huy chuyển đến Most.
Buổi tối, chúng tôi lại ngồi với nhau vô cùng vui vẻ trong căn phòng của một quán rượu bỏ hoang, nhâm nhi rượu vang và ăn mừng lễ thăng chức và lễ đính hôn của Trung úy Zürn, người vừa trở về từ kỳ nghỉ phép. Để trừng phạt sự vô tư này, sáng hôm sau, chúng tôi đã bị đánh thức bởi một trận pháo kích khổng lồ, thứ vẫn làm vỡ kính cửa sổ của tôi dù ở khoảng cách xa. Ngay sau đó, báo động vang lên. Có tin đồn rằng quân địch đã đột nhập vào khoảng trống vẫn còn tồn tại bên trái vị trí trung đoàn. Tôi đã trải qua cả ngày tại trạm quan sát của Bộ Tư lệnh Tập đoàn quân, khu vực xung quanh trạm nằm dưới làn đạn pháo rải rác yếu ớt, trong khi chờ đợi mệnh lệnh. Một quả đạn pháo hạng nhẹ bay qua cửa sổ một ngôi nhà nhỏ, từ đó ba pháo thủ bị thương dính đầy bụi gạch vội vã lao ra. Ba người khác nằm chết dưới đống đổ nát.
Sáng hôm sau, tôi nhận được lệnh tác chiến sau đây từ chỉ huy người Bayern: "Do quân địch lại tiến công, vị trí của trung đoàn láng giềng bên trái đã bị đẩy lùi sâu hơn và khoảng trống giữa hai trung đoàn đã lớn hơn rất nhiều. Vì có nguy cơ vị trí của trung đoàn bị vặn từ bên trái, nên Tiểu đoàn I thuộc Trung đoàn Bộ binh số 73 đã phản công vào tối hôm qua, nhưng dường như đã bị pháo ngăn chặn làm tan tác và không tiếp cận được quân địch. Sáng nay, Tiểu đoàn II đã được phái đến lấp khoảng trống. Cho đến nay vẫn chưa có tin tức gì. Nhiệm vụ là phải trinh sát vị trí của Tiểu đoàn I và II."
Tôi lên đường và đã gặp Đại úy von Brixen, chỉ huy Tiểu đoàn II, ngay tại Nordhof, người đã có sẵn bản phác thảo bố trí trong túi. Tôi vẽ lại nó và thực ra đã hoàn thành nhiệm vụ của mình, tuy nhiên, tôi vẫn đến khối bê tông của K. T. K. để có được cái nhìn tổng quan hơn . Trên đường đi, vô số xác chết mới nằm la liệt, khuôn mặt tái mét của họ trừng trừng nhìn ra từ những hố bom ngập nước hoặc đã bị bùn lầy phủ kín đến mức khó có thể nhận ra hình dáng con người. Đáng buồn thay, dải băng Gibraltar màu xanh lam lại hiện lên trên tay áo của hầu hết mọi người. Chỉ huy K. T. K là Đại úy Bayern Rademeyer. Vị sĩ quan vô cùng mạnh mẽ này đã kể chi tiết cho tôi nghe những gì mà Đại úy von Brixen đã vội vã kể. Tiểu đoàn II của chúng tôi đã chịu tổn thất lớn, trong đó có sĩ quan phụ tá tiểu đoàn và chỉ huy Đại đội 7 đã dũng cảm đã hy sinh. Số phận của sĩ quan phụ tá, Trung úy Lemière, đặc biệt bi thảm, vì anh trai của anh ta mới hy sinh vào tháng 4 năm nay tại Fresnoy với tư cách là chỉ huy Đại đội 8. Hai anh em là công dân Liechtenstein, tuy vậy, do nhiệt huyết với sự nghiệp nước Đức, họ đã gia nhập quân đội Phổ . Thực ra thì không nên gửi hai con trai vào chiến tranh trong cùng một trung đoàn. Trung đoàn chúng tôi có bốn cặp anh em trong đội ngũ sĩ quan. Trong số tám thanh niên này, năm người đã ngã xuống, và hai người, trong đó có em trai tôi, đã mang thương tật nặng về nhà. Tôi là người duy nhất kết thúc chiến tranh tương đối lành lặn. Ví dụ nhỏ này minh họa cho những tổn thất của Trung đoàn Điểu thương.
Đại úy chỉ vào một lô cốt bê tông cách khối của chúng tôi 200 mét, thứ đã được phòng thủ anh dũng ngày hôm qua. Ngay sau cuộc tấn công, chỉ huy của công sự nhỏ này, một trung sĩ , đã nhìn thấy một lính Anh đang áp giải ba lính Đức đi. Anh ta đã bắn hạ người lính Anh và tăng cường quân số cho đơn vị của mình bằng ba người lính đó. Tất nhiên, dường như anh ta đã không bảo toàn được những người hùng cho Tổ quốc. Khi hết đạn dược, họ đã dựng một người lính Anh được băng bó kỹ lưỡng làm bia đỡ đạn hòa bình trước cửa, tuy nhiên, họ vẫn có thể lén rút lui an toàn sau khi màn đêm buông xuống.
Một lô cốt bê tông khác, do một trung úy chỉ huy, đã bị một sĩ quan Anh yêu cầu đầu hàng; thay vì trả lời, người lính Đức đã nhảy ra, túm lấy người lính Anh và lôi anh ta vào trong trước sự ngỡ ngàng của lính của anh ta.
Trong ngày hôm đó, lần duy nhất trong chiến tranh, tôi đã nhìn thấy những nhóm nhỏ lính quân y với cờ Chữ thập đỏ giơ cao di chuyển công khai trong khu vực hỏa lực bộ binh, mà không hề bị bắn một phát nào. Những cảnh tượng như vậy chỉ hiện ra trước mắt người lính chiến hào trong cuộc chiến tranh dưới lòng đất này, khi nỗi thống khổ đã lên đến mức không thể chịu đựng được. Tuy nhiên, sau đó tôi đã biết rằng những lính bắn tỉa Anh ẩn nấp đã bắn hạ một số lính quân y của chúng tôi.
Nhiều độc giả sẽ coi hành động này là đỉnh cao của sự tàn bạo, và tuy vậy, tôi có thể lý giải được rằng những bản chất yếu đuối đã khuất phục trước bản năng nguyên thủy là tiêu diệt, thứ đã xâm chiếm người lính chiến hào quen với cuộc sống đơn độc, khi con người xuất hiện ở phía bên kia. Bản thân tôi cũng đã cảm nhận nó quá thường xuyên.
Đường trở về của tôi trở nên khó khăn hơn do hơi độc khó chịu, có mùi táo thối của đạn pháo hơi độc Anh, thứ đã ngấm vào đất và làm cay mắt. Ngay sau đó, tôi sẽ có một lý do đau lòng hơn để rơi lệ. Sau khi trình báo tại sở chỉ huy, tôi đã gặp những chiếc cáng của hai sĩ quan bạn thân bị thương nặng ngay trước trạm cứu thương Kalve. Một trong số đó là Trung úy Zürn, người mà chúng tôi đã ăn mừng trong vòng tay bè bạn hai buổi tối trước đó. Giờ đây, anh ta nằm, nửa thân trên trần trụi, với màu da mặt vàng sáp, thứ là điềm báo chắc chắn của cái chết, trên một cánh cửa bị xé toạc và nhìn tôi với đôi mắt vô hồn khi tôi bước đến để bắt tay anh ta. Người còn lại, Trung úy Haverkamp, xương cánh tay và xương chân đã bị mảnh phá quật nát đến mức rất có thể phải cưa cụt chi. Anh ta nằm xanh mét như tàu lá chuối với những đường nét khuôn mặt cứng đờ trên cáng và hút thuốc lá.
Trong những ngày này, chúng tôi lại phải gánh chịu những tổn thất kinh hoàng về sĩ quan trẻ. Mỗi khi hôm nay tôi nghe thấy những lời đánh giá tiêu cực của đám đông về các trung úy thời chiến, tôi lại phải nghĩ đến những người đàn ông này, những người đã mang tinh thần Phổ cổ về nghĩa vụ và danh dự, tinh thần Kolin, ra chiến trường đẫm máu và bùn lầy, hiên ngang cho đến phút cuối cay đắng.
Ngày 3 tháng 11, chúng tôi được xếp lên tàu tại nhà ga Gits, thứ mà chúng tôi đã quá quen thuộc từ những ngày đầu ở Flanders. Chúng tôi nhận thấy rằng hai cô gái Flemish đã không còn giữ được vẻ tươi tắn như xưa. Họ dường như cũng đã trải qua không ít ngày giao tranh ác liệt.
Chúng tôi đến Tourcoing, một thành phố chị em đáng chú ý của Lille, để nghỉ ngơi trong vài ngày. Lần đầu tiên và cũng là lần cuối cùng trong chiến tranh, mỗi người lính của Đại đội 7 đã được ngủ trên giường lông vũ ở đây. Tôi ở trong một căn phòng được trang trí lộng lẫy trong nhà của một trùm tư bản công nghiệp trên phố Rue de Lille. Với sự dễ chịu khôn tả, tôi đã tận hưởng buổi tối đầu tiên trong chiếc ghế bành câu lạc bộ trước ngọn lửa của lò sưởi đá cẩm thạch.
Những ngày ít ỏi này đã được tất cả mọi người tận dụng để vui hưởng cuộc sống khó khăn lắm mới giành được. Người ta vẫn khó có thể tin được rằng mình đã thoát khỏi lưỡi hái tử thần. Người ta cảm thấy thôi thúc phải xác nhận sự sống, tận hưởng nó trong mọi hình thức của nó.
15.Trận Cambrai
Những ngày tươi đẹp tại Tourcoing chóng tàn. Chúng tôi đóng quân thêm một thời gian ngắn tại Villers-au-tertre, nơi đội ngũ được bổ sung quân số mới, rồi vào ngày 15 tháng 11 năm 1917, chúng tôi lên đường đến Lécluse, nơi đóng quân của tiểu đoàn nghỉ ngơi luân phiên thuộc vị trí được giao. Lécluse là một ngôi làng khá lớn ở vùng Artois, bao quanh bởi hồ nước. Những đám sậy rộng lớn là nơi trú ngụ của vịt và gà nước, mặt nước thì nhung nhúc cá. Dù việc đánh bắt cá bị nghiêm cấm ngặt nghèo, nhưng vào ban đêm, người ta vẫn thường nghe thấy những âm thanh kỳ lạ trên mặt hồ. Một ngày nọ, bộ chỉ huy địa phương cũng gửi đến cho tôi vài cuốn sổ quân nhân của lính thuộc đại đội của tôi, những người bị bắt quả tang đang dùng lựu đạn để đánh cá. Tuy nhiên, tôi chẳng hề nói một lời nào về chuyện này, vì đối với tôi, tinh thần tốt của binh sĩ quan trọng hơn nhiều so với việc bảo tồn khu săn bắn của Pháp hay bữa trưa của kẻ có thế lực địa phương. Kể từ đó, hầu như tối nào cũng có một con cá chó khổng lồ vô danh được đặt lên bàn ăn của tôi. Đến trưa hôm sau, tôi lại chiêu đãi hai sĩ quan đại đội của mình một bữa ăn với món chính là “Hecht à la Lohengrin” (Chớ hề hỏi han ta).
Ngày 19, tôi cùng các trung đội trưởng đi thị sát vị trí mà chúng tôi sẽ chiếm giữ trong vài ngày tới. Vị trí này nằm trước ngôi làng Vis-en-Artois. Tuy nhiên, chúng tôi không nhanh chóng xuống chiến hào như dự kiến, vì gần như đêm nào cũng có báo động và chúng tôi luân phiên được bố trí sẵn sàng chiến đấu tại vị trí Wotan, tuyến phòng pháo binh hoặc làng Dury vì nghi ngờ quân Anh tấn công. Những người lính dày dạn kinh nghiệm đều hiểu rõ rằng tình hình này không thể kéo dài lâu.
Quả vậy, vào ngày 29 tháng 11, chúng tôi được chỉ huy tiểu đoàn, Đại úy von Brixen, thông báo rằng chúng tôi sẽ tham gia một cuộc phản công quy mô lớn vào vòng cung phòng thủ mà trận chiến xe tăng Cambrai đã đẩy lùi sâu vào phòng tuyến của chúng ta. Dù chúng tôi vui mừng vì cuối cùng cũng có thể đổi vai trò từ cái đe sang cái búa, nhưng chúng tôi vẫn còn lo ngại cho binh lính của mình, những người vẫn còn kiệt sức từ Flanders trở về. Dẫu vậy, tôi vẫn đặt trọn niềm tin vào tinh thần của đại đội tôi và ý chí sắt đá của họ, vào các trung đội trưởng dày dạn kinh nghiệm và các hạ sĩ quan xuất sắc.
Trong đêm từ ngày 30 tháng 11 sang ngày 1 tháng 12, chúng tôi được xếp lên xe tải. Tại đây, đại đội của tôi phải chịu những tổn thất đầu tiên, khi một người lính làm rơi lựu đạn , thứ đã phát nổ một cách bí ẩn và làm anh ta cùng một đồng đội bị thương nặng. Một người khác cố gắng giả điên để trốn tránh trận chiến. Tôi không biết nên cười hay nên giận. Cuối cùng, anh ta cũng trở lại bình thường nhờ cú thúc sườn mạnh mẽ của một hạ sĩ quan và cuối cùng chúng tôi cũng có thể lên xe. Chúng tôi chen chúc nhau trên xe, di chuyển đến sát Baralle, nơi chúng tôi phải chờ đợi mệnh lệnh hàng giờ trong một con hào ven đường. Dù trời lạnh, tôi vẫn nằm xuống một bãi cỏ và ngủ đến tận bình minh. Chúng tôi biết được với một chút thất vọng rằng Trung đoàn số 225, đơn vị mà chúng tôi được phái đến để thay thế , đã từ chối sự tham gia của chúng tôi vào cuộc tấn công. Thay vào đó, chúng tôi sẽ đóng quân dự bị trong công viên lâu đài Baralle.
Vào lúc 9 giờ sáng, pháo binh của chúng ta bắt đầu khai hỏa bằng những loạt đạn mạnh mẽ, thứ đã dồn dập thành trận mưa pháo từ 11 giờ 45 phút đến 11 giờ 50 phút. Rừng Bourlon, nơi không bị tấn công trực diện mà được bỏ qua vì công sự kiên cố, đã biến mất dưới những đám mây khí độc màu vàng xanh. Vào lúc 11 giờ 50 phút, qua ống nhòm, chúng tôi nhìn thấy các tuyến lính xuất hiện từ cánh đồng hố bom trống rỗng, trong khi ở hậu phương, các khẩu đội pháo đang lắp pháo và hối hả tiến lên để thay đổi vị trí. Một máy bay Đức đã bắn cháy một khí cầu quan sát của Anh, phi công của nó đã nhảy dù thoát thân.
Sau khi thưởng thức toàn cảnh chiến trận này, thứ mà chúng tôi đã quan sát từ trên cao của công viên lâu đài, chúng tôi vét sạch một nồi mì ống, rồi dù trời lạnh, vẫn nằm xuống đất ngủ trưa một giấc và đến 3 giờ chiều, chúng tôi nhận được lệnh tiến lên sở chỉ huy trung đoàn, thứ được ẩn mình trong khoang cống của một lòng kênh đào đã cạn nước. Chúng tôi vượt qua đoạn đường này theo đội hình trung đội dưới làn đạn pháo rải rác yếu ớt. Từ đó, Đại đội 7 và Đại đội 8 được phái đến sở chỉ huy lực lượng sẵn sàng chiến đấu để thay thế hai đại đội thuộc Trung đoàn số 225. 500 mét phải vượt qua trong lòng kênh đào nằm dưới làn hỏa lực dày đặc. Chúng tôi chạy đến mục tiêu mà không tổn thất gì, chen chúc nhau thành một khối. Vô số xác chết tiết lộ rằng nơi đây đã có không ít đại đội phải trả giá bằng máu. Quân dự bị ép sát vào bờ kè và đang bận rộn, hối hả đào những hốc trú ẩn vào các bức tường xây. Vì tất cả các vị trí đều đã có người chiếm giữ và nơi này lại thu hút hỏa lực do địa hình nổi bật, nên tôi đã dẫn đại đội vào một cánh đồng hố bom ở bên phải và để mỗi người tự tìm chỗ ẩn nấp. Một mảnh phá bay vèo vào lưỡi lê của tôi. Tôi cùng Trung úy Tebbe, người cùng Đại đội 8 của mình noi theo gương chúng tôi, tìm một hố bom thích hợp, thứ mà chúng tôi căng bạt che mưa lên trên. Chúng tôi đốt nến, ăn tối, hút tẩu và trò chuyện trong giá lạnh. Vào lúc 11 giờ đêm, tôi nhận được lệnh tiến vào tuyến đầu cũ và trình diện tại K. T. K., nơi Đại đội 7 được biên chế. Tôi cho tập hợp quân và dẫn lính tiến lên. Chỉ còn những quả đạn pháo mạnh mẽ đơn lẻ rơi xuống, trong đó có một quả nổ ngay trước mặt chúng tôi như một lời chào từ địa ngục, lấp đầy toàn bộ lòng kênh đào bằng làn khói đen kịt. Binh lính im bặt như thể bị một bàn tay băng giá bóp nghẹt cổ họng và vội vã bước đi sau lưng tôi qua dây thép gai và đống đổ nát. Một cảm giác khó tả, khó chịu xâm chiếm thần kinh khi đi qua một vị trí xa lạ vào ban đêm, ngay cả khi hỏa lực không quá mạnh. Mắt và tai của người lính bị kích thích bởi những ảo ảnh kỳ lạ nhất; anh ta cảm thấy cô đơn giữa những bức tường hào giao thông như thể một đứa trẻ bị lạc trong vùng hoang vu tăm tối.
Cuối cùng, chúng tôi cũng tìm thấy cửa hẹp dẫn từ kênh đào vào tuyến đầu và len lỏi qua những hào giao thông chật ních người đến sở chỉ huy tiểu đoàn. Tôi bước vào và thấy một đám đông sĩ quan và lính liên lạc giữa bầu không khí ngột ngạt. Tôi biết được rằng cuộc tấn công ở vị trí này đã không đạt được nhiều thành quả và sẽ tiếp tục được đẩy mạnh vào sáng hôm sau. Tâm trạng trong phòng không mấy lạc quan. Hai chỉ huy tiểu đoàn bắt đầu một cuộc đàm phán dài với các sĩ quan phụ tá của họ. Thỉnh thoảng, các sĩ quan của các binh chủng lại ném vài lời xen vào cuộc tranh luận từ trên cao của những chiếc giường xếp của họ, thứ chật ních người như chuồng gà. Khói xì gà trở nên ngột ngạt. Những chàng trai trẻ cố gắng cắt bánh mì cho chủ nhân của mình trong đám đông chen chúc. Một người bị thương lao vào làm dấy lên báo động tạm thời bằng tin báo về một cuộc tấn công bằng lựu đạn của quân địch.
Cuối cùng, tôi cũng nhận được lệnh tấn công của mình. Tôi sẽ cùng đại đội tấn công ''Đường Rồng'' vào lúc 6 giờ sáng và từ đó tiến xa nhất có thể dọc theo Phòng tuyến Siegfried. Hai tiểu đoàn thuộc trung đoàn phòng thủ vị trí sẽ tấn công bên phải chúng tôi vào lúc 7 giờ sáng. Sự chênh lệch thời gian này ngay lập tức làm dấy lên trong tôi một nghi ngờ rất cụ thể. Tôi kiên quyết phản đối cuộc tấn công rời rạc này và yêu cầu cho chúng tôi cũng tấn công vào lúc 7 giờ sáng. Sáng hôm sau cho thấy sự thay đổi này có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Trong những trường hợp như vậy, người chỉ huy dày dạn kinh nghiệm có thể cứu cho binh lính của mình khỏi đổ máu vô ích.
Một đại đội bị tách khỏi đội hình của mình sẽ không được ưu ái dưới quyền chỉ huy xa lạ. Vì tôi hoàn toàn mù mờ về vị trí của ''Đường Rồng'', nên khi từ biệt, tôi đã xin một tấm bản đồ, nhưng người ta nói rằng không thể cấp phát được.
Sau khi lang thang một hồi lâu trong vị trí cùng với những người lính mang nặng hành lý, một người lính đã phát hiện ra một tấm biển báo với dòng chữ “Đường Rồng” nửa vời trên một con hào nhỏ rẽ về phía trước, thứ bị rào chắn bởi cọc nhọn. Khi tôi đi vào, chỉ sau vài bước, tôi đã nghe thấy tiếng ồn ào xa lạ. Tôi vô cùng ngạc nhiên khi thấy đối phương ở gần đến vậy, gần như ngay trong vị trí của chúng ta, mà không có biện pháp đảm bảo an ninh nào được thực hiện, và ngay lập tức cho một nhóm lính chặn con hào lại.
Ngay cạnh ''Đường Rồng'' là một hố đất khổng lồ, dường như là một bẫy xe tăng, nơi tôi tập trung toàn bộ đại đội để giải thích nhiệm vụ tác chiến và phân chia các trung đội cho cuộc tấn công. Bài phát biểu của tôi đã bị gián đoạn nhiều lần bởi những quả đạn pháo hạng nhẹ. Thậm chí, có lần một quả đạn lép đã lao thẳng vào bức tường phía sau của hố. Tôi đứng trên bờ hố và mỗi khi có tiếng nổ, tôi lại thấy những chiếc mũ sắt bên dưới đồng loạt cúi rạp xuống.
Lo sợ một phát bắn trúng đích gây thương vong lớn, tôi đã cho trung đội một và hai quay trở lại vị trí và ở lại trong hố cùng với trung đội ba. Binh lính thuộc một đơn vị đã bị đánh tan tác ở ''Đường Rồng'' vào trưa hôm trước đã khiến lính của tôi trở nên rụt rè, khi họ kể rằng sau 50 mét, một khẩu súng máy Anh đã chặn con hào như một chướng ngại vật không thể vượt qua. Sau đó, tôi đã thống nhất với các trung đội trưởng rằng, khi gặp phải sự kháng cự đầu tiên, thì sẽ nhảy lên nấp sang phải và trái và tấn công tập trung bằng lựu đạn. Giữa đội hình xa lạ, điều quan trọng là phải giữ vững danh dự của trung đoàn. Tôi đã trải qua những giờ dài vô tận, nép mình sát bên Trung úy Hopf trong một hố đất. Vào lúc 6 giờ sáng, tôi đứng dậy và trong tâm trạng đặc biệt, thứ luôn đi trước mỗi cuộc tấn công, đưa ra những chỉ thị cuối cùng. Người ta có một cảm giác kỳ lạ, trống rỗng trong dạ dày, nói chuyện với các chỉ huy tiểu đội, cố gắng pha trò, đi đi lại lại như trước một cuộc duyệt binh trước mặt tướng chỉ huy; tóm lại, người ta cố gắng tìm việc gì đó để làm càng nhiều càng tốt, để tránh những suy nghĩ day dứt. Một người lính mời tôi một tách cà phê hâm nóng bằng cồn đốt, thứ đã mang lại hơi ấm và sự tự tin vào tận xương tủy.
Đúng 7 giờ, chúng tôi dàn hàng trong đội hình đã định theo hàng dọc dài. Chúng tôi thấy ''Đường Rồng'' không có người chiếm giữ; một loạt vỏ đạn rỗng phía sau một chướng ngại vật tiết lộ rằng khẩu súng máy hẳn đã được rút lui. Tinh thần tấn công của chúng tôi nhờ đó được khơi dậy. Chúng tôi tiến vào một con đường lõm nhỏ, sau khi tôi cho một vài người lính chặn một con hào được xây dựng kiên cố rẽ sang phải. Con đường lõm ngày càng trở nên bằng phẳng hơn, và cuối cùng, chúng tôi thấy mình đang ở ngoài đồng trống vào buổi sáng tờ mờ. Chúng tôi quay đầu và tiến vào con hào bên phải, thứ chật ních đồ dùng quân sự và xác chết lính Anh. Đó là Phòng tuyến Siegfried. Đột nhiên, chỉ huy đội xung kích, Trung úy Hoppenrath, giật khẩu súng trường khỏi tay một người lính và bắn. Anh ta đã chạm trán với một vọng gác Anh, người đã bỏ chạy sau vài quả lựu đạn . Chúng tôi tiếp tục tiến lên, cho đến khi vấp phải sự kháng cự ngay sau đó. Lựu đạn bay đi từ cả hai phía và nổ với vô số tiếng nổ lớn . Lựu đạn được chuyền tay từ người này sang người khác dọc theo hàng quân; lính bắn tỉa ẩn mình sau các ụ súng để ngắm bắn những lính ném lựu đạn của địch, các trung đội trưởng quan sát qua chỗ nấp để phát hiện kịp thời một cuộc phản công và các xạ thủ súng máy hạng nhẹ dựng vũ khí của họ ở những vị trí có tầm bắn tốt.
Sau một trận chiến ngắn ngủi, những tiếng la hét kích động vang lên từ phía bên kia, và trước khi chúng tôi kịp hiểu chuyện gì đang xảy ra, những lính Anh đầu tiên đã tiến về phía chúng tôi với hai tay giơ cao. Người này đến người khác vòng qua ụ súng và tháo vũ khí, trong khi súng trường và súng lục của chúng tôi chĩa thẳng vào họ một cách đe dọa. Đó toàn là những chàng trai trẻ, khỏe mạnh trong bộ quân phục mới. Tôi cho họ đi qua với lời ra lệnh: “Hands down!” và giao nhiệm vụ áp giải cho một nhóm lính. Hầu hết đều cho thấy rằng họ không nghĩ chúng tôi sẽ làm điều gì vô nhân đạo qua nụ cười tự tin của mình. Những người khác thì cố gắng xoa dịu chúng tôi bằng cách chìa ra bao thuốc lá và sô-cô-la. Với niềm vui sướng dâng trào của một thợ săn lành nghề, tôi thấy rằng chúng tôi đã bắt được một mẻ lớn; đoàn tù binh dường như không có hồi kết. Chúng tôi đã đếm được 150 người, và vẫn còn những người mới xuất hiện với hai tay giơ cao. Tôi chặn một sĩ quan lại và hỏi anh ta về diễn biến tiếp theo và tình hình bố trí quân trong vị trí. Anh ta trả lời rất lịch sự, tuy nhiên, lại làm mất đi ấn tượng tốt đẹp mà anh ta tạo ra cho tôi bằng cách đứng nghiêm trang. Sau đó, anh ta dẫn tôi đến chỉ huy đại đội, một đại úy bị thương đang ở trong một hầm trú ẩn gần đó. Tôi thấy một chàng trai trẻ khoảng 26 tuổi với khuôn mặt thanh tú, đang tựa vào khung hầm với bắp chân bị bắn thủng. Khi tôi tự giới thiệu, anh ta giơ tay lên mũ, trên tay lấp lánh một chiếc xích vàng, xưng tên và giao cho tôi khẩu súng lục của mình. Những lời đầu tiên của anh ta cho thấy rằng tôi đang đối diện với một người đàn ông tử tế. “We were surrounded about.” Anh ta nôn nóng muốn giải thích với đối thủ của mình lý do tại sao đại đội của anh ta lại đầu hàng nhanh chóng như vậy. Chúng tôi đã trò chuyện bằng tiếng Pháp về nhiều chuyện khác nhau. Anh ta kể cho tôi rằng một số lính Đức bị thương, những người đã được lính của anh ta băng bó và chăm sóc, đang nằm trong một hầm trú ẩn gần đó. Khi tôi hỏi Phòng tuyến của Anh được bố trí quân ở phía sau mạnh đến đâu, anh ta đã từ chối cung cấp thông tin. Sau khi hứa sẽ cho người đưa anh ta và những người bị thương khác trở về hậu phương, chúng tôi đã chia tay bằng một cái bắt tay.
Ngoài hầm trú ẩn, lính của tôi đang đứng và báo cáo rằng chúng tôi đã bắt được khoảng 200 tù binh. Một thành tích đáng nể đối với một đại đội chỉ có 80 người. Sau khi bố trí lính canh gác, chúng tôi quan sát xung quanh chiến hào vừa chiếm được, thứ ngổn ngang vũ khí và trang bị. Trên các vọng gác, súng máy, súng cối, lựu đạn cầm tay và lựu đạn súng trường, bi động, áo khoác lông thú, áo mưa cao su, bạt che lều, thịt hộp, mứt, trà, cà phê, ca cao và thuốc lá, rượu vang, dụng cụ thủ công, súng lục, súng bắn pháo sáng, đồ lót, găng tay, tóm lại là tất cả mọi thứ mà người ta có thể nghĩ đến. Tôi cho phép nghỉ ngơi một lát để lính có thời gian nghỉ ngơi và xem xét kỹ hơn những thứ tốt đẹp này. Bản thân tôi cũng không cưỡng lại được sự cám dỗ, cho lính hầu của mình chuẩn bị một bữa sáng nhỏ trong lối vào hầm trú ẩn và châm một điếu tẩu thuốc navy cut mà tôi đã thèm thuồng bấy lâu, trong khi tôi nguệch ngoạc viết báo cáo cho chỉ huy lực lượng tác chiến. Với bản tính thận trọng, tôi đã gửi một bản sao cho chỉ huy tiểu đoàn của chúng tôi.
Sau nửa giờ, chúng tôi lại lên đường trong tâm trạng phấn chấn (tôi không phủ nhận rằng những chai rượu cogna của Anh có lẽ đã góp phần vào điều đó), lén lút tiến dọc theo Phòng tuyến Siegfried từ ụ súng này sang ụ súng khác.
Từ một lô cốt được xây dựng trong chiến hào, chúng tôi bị nổ súng và trèo lên vọng gác gần nhất để định hướng. Trong khi chúng tôi đấu súng với những người bên trong lô cốt, một người lính đã bị hất xuống đất như thể bởi một bàn tay vô hình. Một viên đạn đã xuyên thủng đỉnh mũ sắt của anh ta và xé toạc một rãnh dài trên da đầu. Não bộ phập phồng trong vết thương theo từng nhịp đập của máu, tuy vậy, anh ta vẫn có thể tự mình lùi về phía sau.
Tôi kêu gọi tình nguyện viên để phá vỡ sự kháng cự bằng một cuộc tấn công qua bãi trống. Binh lính nhìn nhau do dự; chỉ có một người Ba Lan vụng về, người mà tôi luôn coi là ngớ ngẩn, trèo ra khỏi chiến hào và lạch bạch tiến về phía lô cốt. Lúc này, Chuẩn úy Neupert cũng nhảy lên ụ súng cùng với nhóm của mình, trong khi chúng tôi đồng thời tiến lên trong chiến hào. Quân Anh bắn trả vài phát rồi bỏ chạy, bỏ lại lô cốt cho chúng tôi. Một trong những lính của Chuẩn úy đã gục chết ngay giữa lúc xung phong và nằm sấp mặt xuống đất chỉ cách mục tiêu vài bước chân.
Trong quá trình tiến công tiếp theo, chúng tôi vấp phải sự kháng cự quyết liệt của những lính ném lựu đạn và trong quá trình giao tranh kéo dài, lại bị đẩy lùi về tận lô cốt. Ở đó, chúng tôi cố thủ. Cả chúng tôi và quân Anh đều để lại một số xác chết trong đoạn chiến hào tranh chấp. Đáng buồn thay, trong số đó có cả Hạ sĩ quan Mevius, người mà tôi đã biết đến như một chiến binh táo bạo trong đêm ở Regniéville. Anh ta nằm sấp mặt trong một vũng máu lớn. Khi tôi lật anh ta lại, tôi thấy một lỗ lớn trên trán cho thấy rằng không còn hy vọng cứu chữa nào nữa.
Sau khi đối phương cũng rút lui , một cuộc đấu súng dai dẳng bắt đầu, trong khi một khẩu súng máy Lewis được bố trí cách chúng tôi 50 mét đã buộc chúng tôi phải cúi đầu. Một khẩu súng máy hạng nhẹ của chúng tôi đã tham gia cuộc đấu tay đôi. Trong nửa phút, hai thứ vũ khí giết người này đã nhả đạn vào nhau. Sau đó, xạ thủ của chúng tôi, Binh nhất Motullo, gục xuống vì một phát đạn vào đầu. Dù não bộ đã trào ra đến tận cằm, nhưng anh ta vẫn còn tỉnh táo khi chúng tôi khiêng anh ta vào hầm trú ẩn gần nhất. Dần dần, tình hình trở nên yên tĩnh hơn một chút, vì quân Anh cũng đang xây dựng các chướng ngại vật. Vào lúc 12 giờ trưa, Đại úy von Brixen, Trung úy Tebbe và Trung úy Vogt xuất hiện và chúc mừng tôi về những thành công của đại đội. Chúng tôi ngồi vào lô cốt, ăn sáng bằng đồ dự trữ của Anh và bàn bạc tình hình. Trong lúc đó, tôi đã hét to thương lượng với khoảng 25 lính Anh, những người thò đầu ra khỏi chiến hào cách chúng tôi 100 mét và dường như muốn đầu hàng. Tuy nhiên, ngay khi tôi ngóc đầu lên khỏi chỗ nấp, tôi đã bị bắn từ phía sau xa hơn.
Đột nhiên, một sự náo động nổi lên ở chướng ngại vật. Lựu đạn bay đi. Súng trường nổ, súng máy rít lên. “Chúng đến! Chúng đến rồi!” Chúng tôi nhảy ra sau bao cát và nổ súng. Một trong những người lính của tôi, Binh nhất Kimpenhaus, trong cơn hăng máu chiến đấu, đã nhảy lên trên chướng ngại vật và bắn vào chiến hào cho đến khi bị hai phát đạn vào tay hất văng xuống. Tôi đã ghi nhớ người anh hùng của khoảnh khắc này và đã rất vui mừng khi được chúc mừng anh ta nhân dịp nhận Huân chương Thập tự Sắt hạng nhất 14 ngày sau đó.
Chúng tôi vừa trở lại lô cốt để ăn sáng sau màn xen giữa ngắn ngủi này, thì một tiếng ồn ào kinh thiên động địa lại bùng nổ. Một trong những sự cố kỳ lạ đã xảy ra, thứ mà lịch sử chiến tranh, dù lớn hay nhỏ, đều vô cùng phong phú. Tiếng la hét phát ra từ một sĩ quan dự bị của trung đoàn láng giềng bên trái, người muốn liên lạc với chúng tôi và tràn đầy khí thế chiến đấu mạnh mẽ. Rượu dường như đã khơi dậy sự táo bạo bẩm sinh của anh ta thành cuồng nộ. “Quân Tommy đâu? Xông lên lũ chó má! Tiến lên, ai đi với ta?” Trong cơn cuồng nộ, anh ta đã phá tan chướng ngại vật đẹp đẽ của chúng tôi và xông lên phía trước, mở đường bằng những quả lựu đạn nổ vang trời. Lính liên lạc của anh ta trượt dài trong chiến hào phía trước anh ta và dùng súng trường kết liễu những kẻ sống sót sau vụ nổ.
Lòng dũng cảm, sự táo bạo xả thân luôn có sức lôi cuốn mạnh mẽ. Chúng tôi cũng bị cuốn hút bởi tinh thần xông xáo và vội vã nhặt nhạnh vài quả lựu đạn , tham gia vào cuộc tấn này. Chẳng mấy chốc, tôi đã thấy mình ở bên cạnh người sĩ quan dự bị, và các sĩ quan khác, theo sau là lính của đại đội tôi, cũng không hề chậm trễ. Ngay cả chỉ huy tiểu đoàn, Đại úy von Brixen, cũng đã có mặt trong số những người đi đầu với khẩu súng trường trong tay và bắn hạ một số lính ném lựu đạn của địch qua đầu chúng tôi.
Quân Anh kháng cự ngoan cường. Chúng tôi đã giằng co nhau từng ụ súng một. Những chiếc bóng đen của lựu đạn trứng giao nhau trên không trung với những quả lựu đạn có cán của chúng tôi. Phía sau mỗi ụ súng chiếm được, chúng tôi lại tìm thấy xác chết hoặc những cơ thể vẫn còn giật giụa. Người ta giết nhau mà không cần nhìn mặt nhau. Chúng tôi cũng có thương vong. Bên cạnh lính liên lạc, một mảnh sắt rơi xuống đất, thứ mà người lính không còn kịp né tránh; anh ta gục xuống, trong khi máu của anh ta rỉ ra từ nhiều vết thương thấm vào đất.
Chúng tôi nhảy qua xác anh ta để tiếp tục tiến lên. Tiếng súng nổ vang dội đánh dấu con đường của chúng tôi. Hàng trăm cặp mắt ẩn mình trong địa hình chết chóc phía sau súng trường và súng máy đang rình rập mục tiêu. Chúng tôi đã tiến xa trước phòng tuyến của mình. Từ mọi phía, đạn pháo rít bên cạnh mũ sắt của chúng tôi hoặc nổ tung với tiếng động chát chúa bên rìa chiến hào.
Một con hào rẽ sang phải đã được những người lính thuộc Trung đoàn số 225 đi theo chúng tôi dọn sạch. Những lính Anh rơi vào thế gọng kìm đã cố gắng tẩu thoát qua bãi trống và bị bắn hạ như trong một cuộc săn đuổi.
Rồi cao trào cũng đến; đối phương thở không ra hơi, thứ mà chúng tôi đã bám sát gót, đã có ý định tẩu thoát qua một hào giao thông liên lạc rẽ sang phải. Tôi nhảy lên một ụ súng và thấy rằng con hào này chạy song song với hào của chúng tôi một quãng đường dài ở khoảng cách 20 mét. Vậy là đối phương sẽ phải vượt qua chúng tôi một lần nữa. Từ vị trí cao hơn của mình, chúng tôi có thể nhìn thẳng vào mũ sắt của lính Anh, những người đang vấp ngã vì vội vã và kích động. Tôi ném một quả lựu đạn xuống trước chân những người đi đầu, khiến họ khựng lại, và những người đi sau bị dồn ứ lại. Lúc này, một cuộc tàn sát không thể tả xiết đã diễn ra; lựu đạn bay như mưa tuyết trên không trung, bao trùm mọi thứ trong làn khói trắng xóa. Hai người lính liên tục chuyền cho tôi những quả đạn đã lên cò. Giữa đám lính Anh chen chúc, những tia chớp lóe lên, hất tung những mảnh giẻ rách và mũ sắt. Tiếng gầm rú giận dữ và sợ hãi hòa lẫn vào nhau. Mắt hoa lên, chúng tôi nhảy lên bờ hào, miệng hét vang.
Giữa cơn cuồng loạn này, tôi bị một cú đánh khủng khiếp quật ngã xuống đất. Định thần lại, tôi giật chiếc mũ sắt xuống và kinh hoàng nhận thấy hai lỗ thủng lớn trên đó. Chuẩn úy Mohrmann, người đã chạy đến giúp tôi, trấn an tôi bằng lời khẳng định rằng chỉ có một vết rách rớm máu ở sau gáy tôi. Viên đạn của một lính bắn tỉa ở xa hơn đã xuyên thủng mũ sắt của tôi và sượt qua đầu. Nửa tỉnh nửa mê, tôi loạng choạng lùi về phía sau với cái đầu băng bó để rời khỏi tâm điểm của trận chiến. Vừa mới vượt qua ụ súng tiếp theo, một người lính đã lao đến sau lưng tôi và thốt lên rằng Trung úy Tebbe vừa hy sinh tại cùng vị trí do trúng đạn vào đầu.
Tin dữ này đã giáng cho tôi đòn chí mạng. Tôi không muốn tin vào sự thật rằng một người bạn, người mà tôi đã chia sẻ niềm vui, nỗi buồn và hiểm nguy trong nhiều năm, và người mà chỉ vài phút trước còn trêu đùa tôi, lại phải bỏ mạng vì một mảnh chì vô nghĩa. Nhưng tiếc thay, đó lại là sự thật.
Đồng thời, tất cả các hạ sĩ quan xuất sắc và một phần ba đại đội của tôi đã ngã xuống trong đoạn chiến hào tử thần này. Trung úy Hopf cũng hy sinh, một người đàn ông đã lớn tuổi, vốn là một giáo viên, một người thầy giáo lý tưởng người Đức theo đúng nghĩa cao đẹp nhất của từ này. Hai chuẩn úy của tôi và nhiều người khác bị thương. Dù vậy, Đại đội 7 vẫn giữ vững vị trí vừa chiếm được một cách vẻ vang dưới sự chỉ huy của Trung úy Hoppenrath, sĩ quan đại đội cuối cùng còn lại.
Ngay cả chiến trận hiện đại cũng có những khoảnh khắc vĩ đại của nó. Người ta thường nghe thấy quan điểm sai lầm rằng cuộc chiến bộ binh đã suy thoái thành một cuộc tàn sát hàng loạt vô vị. Ngược lại, ngày nay hơn bao giờ hết, cá nhân mới là yếu tố quyết định. Bất cứ ai đã từng thấy họ trong vương quốc của mình đều biết điều đó, những ông hoàng của chiến hào với khuôn mặt rắn rỏi, kiên quyết, táo bạo, lao tới và lùi lại một cách dẻo dai, uyển chuyển, với đôi mắt sắc bén, khát máu, những người hùng vô danh. Chiến hào chiến là cuộc chiến đẫm máu nhất, dữ dội nhất, tàn bạo nhất trong tất cả các loại hình chiến tranh, nhưng nó cũng đã sản sinh ra những người đàn ông của riêng mình, những người đàn ông xứng tầm với thời đại của họ, những chiến binh vô danh, gan dạ. Trong tất cả những khoảnh khắc căng thẳng thần kinh của chiến tranh, không có khoảnh khắc nào mạnh mẽ bằng cuộc chạm trán giữa hai chỉ huy đội xung kích giữa những bức tường đất hẹp của chiến hào. Ở đó, không có đường lùi và không có lòng thương xót. Máu đổ lẫn trong tiếng thét nhận dạng chói tai, thứ thoát ra khỏi lồng ngực như bóng đè.
Trên đường trở về, tôi dừng lại bên cạnh Đại úy von Brixen, người đang cùng một vài người lính giao chiến với một loạt đầu người nhô ra từ một chiến hào song song gần đó. Tôi đứng giữa anh ta và một xạ thủ khác và quan sát các điểm đạn rơi.
Đột nhiên, một cú va chạm nữa vào trán hất tôi xuống đáy hào, trong khi máu tuôn xối xả xuống mắt làm tôi hoa mắt. Người lính bên cạnh tôi cũng ngã xuống cùng lúc và bắt đầu rên rỉ. Tôi bị trúng đạn xuyên mũ sắt và thái dương. Đại úy lo sợ sẽ mất đi chỉ huy đại đội thứ hai của mình trong ngày hôm đó, tuy nhiên, khi nhìn kỹ hơn, ông ta chỉ phát hiện ra hai lỗ thủng nông ở chân tóc; có lẽ do mảnh phá văng ra từ viên đạn vỡ hoặc mũ sắt của người bị thương gây ra.
Suy yếu vì mất máu lần nữa, tôi nhập bọn với đại úy, người đang quay trở lại sở chỉ huy của mình. Vượt qua bìa làng Moeuvres đang bị pháo kích dữ dội bằng bước chạy nhanh, chúng tôi đến được hầm trú ẩn trong lòng kênh đào, nơi tôi được băng bó và tiêm phòng uốn ván. — Buổi chiều, tôi lên xe tải và đến Lécluse, nơi tôi báo cáo tình hình với Đại tá von Oppen đang vô cùng phấn khởi trong bữa tối. Sau khi uống hết một chai rượu vang trong trạng thái nửa tỉnh nửa mê, nhưng với tâm trạng vô cùng phấn chấn, tôi từ biệt và ngả mình xuống chiếc giường mà Vinke trung thành, rạng rỡ của tôi đã chuẩn bị sẵn, với một cảm giác mãn nguyện sau một ngày dài kinh hoàng. Hai ngày sau, tiểu đoàn tiến vào Lécluse. Vào ngày 4 tháng 12, tư lệnh sư đoàn, Thiếu tướng von Busse, đã có bài phát biểu trước các tiểu đoàn tham gia, trong đó công lao của đại đội bảy đã được đặc biệt nhấn mạnh.
Tôi có thể tự hào chính đáng về binh lính của mình. Chỉ với vỏn vẹn 80 người, họ đã chiếm được một đoạn chiến hào dài; thu giữ được vô số súng máy, súng cối và vật liệu, đồng thời bắt được 200 tù binh. Đáng buồn thay, chúng tôi cũng phải chịu tỷ lệ thương vong lên đến 50%, trong đó có rất nhiều sĩ quan và hạ sĩ quan. Tôi đã rất vui mừng khi có thể tuyên bố một loạt các quyết định thăng cấp và khen thưởng. Trung úy Hoppenrath, chỉ huy đội xung kích, Chuẩn úy Neupert, người tấn công lô cốt và sau cùng nhưng không kém phần quan trọng, Binh nhất Kimpenhaus, người bảo vệ chướng ngại vật dũng cảm, đã nhận được Huân chương Thập tự Sắt hạng nhất. Tôi nhận được giấy phép nghỉ phép Giáng sinh mười bốn ngày như một phần thưởng cho vết thương thứ năm của mình, trong thời gian đó, Huân chương Hiệp sĩ của Dòng Hohenzollern kèm Thanh kiếm đã được gửi đến nhà cho tôi. Trong quá trình chiến tranh, tôi đã có một quan điểm kỳ lạ về huân chương, tuy nhiên, tôi thú nhận rằng tôi đã cài chiếc thập tự tráng men viền vàng lên ngực với niềm tự hào. Chiếc thập tự này, chiếc mũ sắt thủng lỗ chỗ của tôi và một chiếc cốc bạc với dòng chữ “Tặng người chiến thắng Moeuvres”, thứ mà ba chỉ huy đại đội còn lại của tiểu đoàn đã tặng cho tôi, là những kỷ vật kỷ niệm của tôi về những ngày Cambrai.
16.Trên sông Conjeul
Sau vài ngày yên bình, vào ngày 9 tháng 12 năm 1917, chúng tôi thay thế Đại đội 10 tại tuyến đầu. Vị trí này, như tôi đã đề cập, nằm trước làng Vis-en-Artois. Đoạn phòng tuyến của đại đội tôi được giới hạn bên phải bởi con đường Arras—Cambrai, bên trái bởi lòng sông Cojeul lầy lội, nơi chúng tôi duy trì liên lạc với đại đội bên cạnh bằng các cuộc tuần tra ban đêm. Vị trí của địch bị khuất tầm nhìn sau một gò đất nằm giữa các chiến hào tiền tiêu. Ngoài vài cuộc tuần tra lén lút đến gần hàng rào dây thép gai của chúng tôi vào ban đêm và tiếng vo vo của một động cơ đèn pha được bố trí tại trang trại Hubertus gần đó, chúng tôi không hề nhận thấy bất kỳ hoạt động nào của bộ binh địch.
Hầm trú ẩn của tôi được đào sâu vào vách đá dốc của một mỏ sỏi nằm phía sau vị trí, thứ gần như ngày nào cũng bị pháo kích dữ dội. Phía sau mỏ sỏi, bộ khung sắt của một nhà máy đường bị phá hủy vươn lên trong cảnh hoang tàn kỳ dị.
Mỏ sỏi là một nơi trú ngụ rợn người. Giữa những hố bom ngổn ngang vật liệu chiến tranh bỏ đi, những cây thánh giá xiêu vẹo của những ngôi mộ đổ nát. Vào ban đêm, người ta không thể nhìn thấy gì trước mắt và phải đợi ngọn pháo sáng này tắt đi để ngọn pháo sáng khác bùng lên, để không lạc khỏi con đường ván an toàn và rơi vào bùn lầy của lòng sông Cojeul.
Những ngày tháng trôi qua, khi không bận rộn với việc xây dựng hào giao thông vọng gác, tôi lại ở trong hầm trú ẩn lạnh giá như băng, đọc sách và gõ chân vào khung hầm để giữ ấm. Cùng mục đích đó, chai rượu ẩn mình trong một hốc đá vôi cũng được lính hầu và tôi nhiệt tình “chăm sóc”.
Tuy nhiên, nếu chúng tôi để làn khói bếp bốc lên từ mỏ sỏi hòa vào bầu trời tháng mười hai ảm đạm, thì nơi này sẽ hoàn toàn không thể ở được nữa, vì cho đến nay, đối phương vẫn coi nhà máy đường là sở chỉ huy và theo đó mà nã pháo. Vì vậy, chỉ đến giờ chạng vạng, sự sống mới trở lại với những chi cứng đờ của chúng tôi. Chiếc lò sưởi nhỏ được đốt lên và ngoài làn khói dày đặc, nó còn tỏa ra hơi ấm dễ chịu. Chẳng mấy chốc, những chiếc nồi nấu ăn của những người đi lấy thức ăn từ Vis trở về lạch cạch trên cầu thang hầm, những người đã được mong đợi từ lâu. Khi chuỗi ngày dài bất tận với củ cải, cháo và rau khô cộng với đậu hoặc mì ống, thì tâm trạng không còn gì đáng phàn nàn nữa. Đôi khi, ngồi bên chiếc bàn nhỏ của mình, tôi thích thú lắng nghe cuộc trò chuyện mộc mạc của binh lính, những người, đắm mình trong làn khói thuốc lá, ngồi xổm quanh lò sưởi, từ đó một nồi cháo đầy rượu grog bốc lên những mùi hương mạnh mẽ. Chiến tranh và hòa bình, chiến đấu và quê hương, nơi trú ẩn và kỳ nghỉ phép được thảo luận theo kiểu Hạ Sachsen khô khan, ngay cả chuyện tình ái cũng đóng một vai trò quan trọng.
Ngày 17 tháng 12, tôi bắt đầu kỳ nghỉ phép của mình, từ đó tôi trở về vào ngày 2 tháng 1.
Ngày 19 tháng 1, chúng tôi được thay quân vào lúc 4 giờ sáng và hành quân qua màn tuyết rơi dày đặc đến Gouy, nơi chúng tôi sẽ ở lại một thời gian dài để huấn luyện cho những nhiệm vụ của cuộc tấn công lớn. Những chỉ thị huấn luyện tuyệt vời của Ludendorff, thứ được phổ biến đến tận cấp đại đội trưởng, đã hé lộ cuộc tấn công trong tương lai gần.
Chúng tôi luyện tập các trận đấu súng và chiến tranh cơ động , thứ khi ấy gần như đã bị lãng quên, đồng thời tích cực luyện tập bắn súng trường và súng máy. Vì tất cả các ngôi làng phía sau mặt trận đều đã kín chỗ đến tận gác mái cuối cùng, nên mọi bờ dốc đều được tận dụng làm trường bắn, đến nỗi đạn đôi khi bay vèo vèo trên địa hình như trong một trận chiến thực sự. Một xạ thủ súng máy hạng nhẹ thuộc đại đội của tôi đã bắn trúng chỉ huy của một trung đoàn xa lạ ngay giữa buổi phê bình khiến ông ta ngã ngựa. May mắn thay, vết thương chỉ nhẹ và hành vi phạm tội của chúng tôi không thể chứng minh rõ ràng.
Vài lần, tôi cùng đại đội thực hiện các cuộc tấn công diễn tập bằng lựu đạn thật vào các hệ thống hào giao thông phức tạp, để đánh giá kinh nghiệm từ trận chiến Cambrai. Ngay cả trong những buổi diễn tập này cũng có người bị thương. Đốn cây ắt có dăm bào.
Ngày 24 tháng 1, Đại tá von Oppen, người được tất cả mọi người kính trọng, đã từ biệt để đảm nhận một lữ đoàn ở vùng Đông Nam xa xôi. Sự ra đi của người chỉ huy xuất sắc này, người đã gắn bó mật thiết với binh lính của mình trong suốt những năm dài chiến tranh, là một mất mát đau đớn đối với toàn bộ trung đoàn. Bên cạnh sự quan tâm nồng nhiệt đến số phận của cấp dưới, ông còn sở hữu một phẩm chất hiếm thấy ở những sĩ quan đã già cỗi trong quân ngũ thời bình tẻ nhạt, đó là khả năng dễ dàng thích ứng với những đổi mới to lớn của chiến tranh. Một người như vậy có thể làm được những điều vô lượng trong chiến tranh. Đáng buồn thay, những lời từ biệt của ông: “Hẹn gặp lại ở Hannover!” đã không thành hiện thực. Đại tá thân mến của chúng ta đã không bao giờ còn được gặp lại quê hương hay trung đoàn kiêu hãnh của mình. Ông yên nghỉ trên đất khách quê người , xa rời quê hương, gục ngã trước căn bệnh dịch hạch.
Ngày 6 tháng 2, chúng tôi lại chuyển đến Lécluse và vào ngày 22, được bố trí trong cánh đồng hố bom bên trái con đường Dury—Hendecourt trong bốn ngày, để đào hào giao thông vào ban đêm ở tuyến đầu. Trong chuyến thị sát vị trí đối diện đống đổ nát của ngôi làng Bullecourt cũ, tôi hiểu rõ rằng một phần của cuộc tấn công lớn, thứ được đồn đoán đầy mong đợi trên toàn bộ Mặt trận phía Tây, chắc chắn sẽ diễn ra ở vị trí này.
Ở khắp mọi nơi, người ta đang xây dựng với sự hối hả cuồng nhiệt, đào hầm trú ẩn và mở đường mới. Cánh đồng hố bom ngổn ngang những tấm biển nhỏ cắm giữa địa hình, trên đó có những con số khó hiểu, dường như là vị trí cho các khẩu đội pháo và sở chỉ huy. Máy bay của chúng tôi liên tục bay tuần tra để ngăn chặn đối phương quan sát. Một hiện tượng mới thú vị ở mặt trận là mỗi buổi trưa, đúng 12 giờ, một quả bóng đen lại được thả xuống từ các khí cầu quan sát, thứ biến mất vào lúc 12 giờ 10 phút. Điều này được thực hiện để cung cấp thời gian chính xác cho binh lính.
Vào cuối tháng, chúng tôi lại hành quân đến Gouy về khu doanh trại cũ của mình. Sau nhiều cuộc diễn tập ở cấp tiểu đoàn và trung đoàn, chúng tôi đã hai lần diễn tập đột phá phòng tuyến trên một vị trí lớn được vạch sẵn của toàn sư đoàn. Sau đó, tư lệnh sư đoàn đã có bài phát biểu trước các sĩ quan của mình, trong đó mọi người đều hiểu rõ rằng cuộc tấn công sẽ nổ ra trong vài ngày tới. Tinh thần tấn công sắt đá, tinh thần máu lửa của bộ binh Phổ, đã bao trùm lên những đoàn quân, những người đã tập trung tại cánh đồng Bắc Pháp vào buổi bình minh của mùa xuân để thử sức chiến đấu.
Nếu mục tiêu mà ban chỉ huy đã đặt ra không đạt được, thì đó không phải là lỗi của các sĩ quan và binh lính, những người sau 44 tháng chiến đấu gian khổ nhất đã xông lên đối mặt với kẻ thù với một sự nhiệt huyết như chưa từng có vào tháng 8 năm 1914. Quả thực, cả thế giới phải đứng lên lấp lỗ hổng, chống lại cơn cuồng phong như vậy. Khi những làn sóng căm hờn lắng dịu theo năm tháng, lịch sử sẽ thừa nhận rằng chúng ta đã chiến đấu như chưa từng có dân tộc nào trước đây.
Tôi cũng nhớ lại với niềm vui những buổi tối khi chúng tôi ngồi quây quần bên bàn tròn và sôi nổi thảo luận về cuộc chiến tranh cơ động sắp tới. Dù đồng tiền cuối cùng cũng bị nướng vào rượu trong cơn hăng hái, thì chúng ta còn cần tiền làm gì nữa ở bên kia phòng tuyến của địch hay thậm chí ở thế giới bên kia còn tốt đẹp hơn?
Ai biết đâu ngày mai thế giới sẽ tan thành tro bụi, Miễn là hôm nay vẫn còn tồn tại, Hôm nay là sẽ hôm nay!
Chỉ nhờ ý nghĩ rằng hậu phương cũng muốn sống, Đại úy von Brixen mới có thể ngăn chúng tôi ném ly, chai và đồ sứ vào tường vào buổi tối cuối cùng. Binh lính cũng ở trong trạng thái tốt. Khi nghe họ nói về “cuộc đua vượt chướng ngại vật Hindenburg” sắp tới theo kiểu Hạ Sachsen khô khan, người ta biết rằng họ sẽ xắn tay vào làm việc như mọi khi, kiên trì, đáng tin cậy và không hề kêu ca vô ích. Làm sao người ta có thể đứng sau khi họ ra trận, những người con trai trầm lặng của những trang trại cổ kính rợp bóng sồi? Nhiều lý tưởng hào nhoáng, thứ đã từng treo lơ lửng trên mục tiêu của chúng tôi, đã bị chiến tranh phá tan, một điều mãi mãi còn lại: lòng trung thành bất khuất này.
Vào ngày 17 tháng 3, sau khi trời tối, chúng tôi hành quân từ khu doanh trại đã trở nên thân thuộc đến Brunemont. Tất cả các con đường đều chật cứng những đoàn quân hành quân không ngừng nghỉ, vô số khẩu pháo và đoàn xe vô tận. Dù vậy, trật tự vẫn được duy trì chặt chẽ theo một kế hoạch do các sĩ quan tham mưu thiết kế. Khốn cho đơn vị nào không tuân thủ nghiêm ngặt thời gian và lộ trình hành quân; họ sẽ bị đẩy xuống hào giao thông ven đường một cách không thương tiếc và phải chờ đợi hàng giờ trước khi có thể chen vào một khoảng trống. Một lần, chúng tôi đã rơi vào cảnh chen chúc, trong đó con ngựa cưỡi của Đại úy von Brixen đã bị một cây đòn xe ngựa bọc thép đâm trúng và chết.
17.Trận chiến khổng lồ
Tiểu đoàn trú tại lâu đài Brunemont. Chúng tôi được lệnh rằng, vào đêm 19, rạng ngày 20 tháng 3 năm 1918 , sẽ lên đường tiến về phía trước, sẵn sàng tại các hầm hào trong vùng hố bom gần Cagnicourt, và cuộc tấn công lớn sẽ bắt đầu vào rạng sáng ngày 21. Trung đoàn nhận trọng lệnh, phải đột phá phòng tuyến địch giữa hai thôn làng Ecoust-St. Mein và Noreuil, những địa danh vốn đã quen thuộc từ những năm 1915-16 và nếu có thể, phải chiếm được Mory ngay trong ngày đầu tiên.
Tôi liền sai Trung úy Schmidt, người mà chúng tôi vẫn thường thân mật gọi là “Schmidtchen” vì tính tình hiền hòa, đi trước để liệu tính nơi ăn chốn nghỉ cho đại đội.
Đến giờ quy định, tiểu đoàn rời khỏi Brunemont. Dẫu mưa tuôn xối xả, sĩ khí vẫn không hề nao núng. Một gã say rượu, miệng la hét inh ỏi, lảo đảo giữa hàng quân đại đội, tôi cũng làm ngơ cho qua. Lúc này, một lời nặng tiếng cũng có thể gây tổn hại. Giai đoạn thao luyện đã dứt, giờ là lúc lâm trận thực sự. Mọi bánh răng phải khớp vào guồng máy.
Từ một ngã ba đường, nơi các đội chỉ huy tiền trạm đang chờ sẵn, các đại đội tự động tiến bước. Khi đến độ cao của tuyến hai, nơi chúng tôi được lệnh đóng quân, sự thể mới vỡ lẽ, hóa ra đội tiền trạm đã lạc đường. Chúng tôi bắt đầu luẩn quẩn trong vùng hố bom nhầy nhụa, ánh sáng lờ mờ, hỏi han cơ man nào là tốp lính, mà ai ai cũng mù mờ phương hướng. Để tránh cho quân sĩ thêm phần mệt mỏi, tôi hạ lệnh dừng bước, phái các đội tiền trạm tỏa đi các ngả.
Binh sĩ hạ súng, dựng thành đống, chen chúc nhau trong một hố bom khổng lồ, trong khi tôi cùng Trung úy Sprenger ngồi trên gờ một hố nhỏ hơn. Từ nãy giờ, từng hồi pháo kích đã nổ ra, đâu đó chừng trăm thước phía trước. Một quả đạn mới lại giáng xuống, gần hơn trước; mảnh văng lách tách vào vách đất hố bom. Một tiếng kêu xé tai vang lên, một người lính ôm chân kêu bị thương. Tôi liền hô hào binh sĩ tản ra các hố xung quanh, còn mình thì cúi xuống, dùng tay dò dẫm chiếc ủng lấm bùn của người lính, tìm kiếm vết đạn.
Bỗng, một tiếng rít lại xé gió trên không trung; ai nấy đều thắt tim, linh tính mách bảo: quả đạn này là nhắm vào đây! Rồi một tiếng nổ long trời lở đất vang lên, chói tai xé óc; – quả đạn đã nổ ngay giữa đội hình chúng tôi…
Nửa tỉnh nửa mê, tôi gượng mình ngồi dậy. Từ hố bom lớn, đống đạn súng máy bốc cháy ngùn ngụt, rực lên thứ ánh sáng hồng quái dị. Ánh sáng soi rõ làn khói khét lẹt bốc lên từ hố bom, những thân hình đen nhẻm quằn quại, bóng những kẻ sống sót tán loạn chạy tứ tung. Cùng lúc đó, tiếng gào thét, kêu cứu kinh hoàng vang vọng tứ bề.
Tôi chẳng hề giấu giếm, rằng thoạt đầu, tôi cũng như bao người khác, sau một khắc kinh hoàng chết lặng, đã bật dậy, vô định chạy trốn vào màn đêm. Chỉ đến khi ngã nhào xuống một hố bom nhỏ, cắm đầu xuống đất, tôi mới hoàn hồn. Không còn nghe, không còn thấy gì nữa! Chỉ muốn trốn chạy, chạy thật xa, tìm chỗ ẩn mình! Nhưng rồi, một thanh âm khác liền vọng lên trong tâm khảm:
“Này, mày là đại đội trưởng cơ mà!”.
Đúng vậy. Tôi nói điều này chẳng phải để tự đề cao bản thân; mà chỉ muốn giãi bày rằng: khi Thượng Đế trao cho ai gánh nặng trách nhiệm, ắt sẽ ban cho người đó sự minh mẫn để gánh vác. Tôi đã từng nghiệm thấy ở bản thân và đồng đội rằng, ý thức trách nhiệm của người chỉ huy có thể lấn át nỗi sợ hãi cá nhân. Người ta bỗng tìm thấy một điểm tựa, một điều gì đó để tâm trí bận rộn. Thế nên, tôi ép mình quay trở lại nơi kinh hoàng kia; trên đường, tôi gặp gã lính Haller, người đã đoạt được khẩu súng máy trong cuộc tuần tra tháng 11, và kéo anh ta đi cùng.
Tiếng kêu la thảm thiết của những người bị thương vẫn xé lòng. Vài người bò lê lết đến chỗ tôi, rên rỉ gọi tên, nhận ra giọng nói: “Ngài Trung úy! Ngài Trung úy!”. Một tân binh mà tôi quý mến nhất, bị mảnh phá xé nát đùi, ôm chặt lấy chân tôi. Bất lực, tôi chửi thề và vỗ vai anh ta an ủi trong nỗi bàng hoàng. Những khoảnh khắc như vậy, chẳng thể nào phai mờ trong ký ức.
Tôi đành phó mặc những người bất hạnh cho người quân y duy nhất còn sống sót, để dẫn dắt đám tàn quân đang tụ tập quanh mình rời khỏi vùng nguy hiểm. Nửa giờ trước, tôi còn dẫn đầu một đại đội hùng mạnh, tinh nhuệ, giờ đây lạc lõng giữa mê cung hào giao thông với vài ba người, tinh thần rệu rã tột cùng. Một gương mặt búng ra sữa, vài ngày trước còn bị đồng đội chế nhạo vì vụng về khiêng hòm đạn, từng khóc nấc lên trong buổi tập, giờ đây lại trung thành gánh trên vai thứ gánh nặng đã cứu mạng anh ta khỏi cảnh tượng kinh hoàng, trên con đường mịt mờ phía trước. Chứng kiến cảnh ấy, lòng tôi tan nát. Tôi quỵ xuống, bật khóc nức nở, còn binh lính đứng xung quanh, lặng lẽ như những bóng ma.
Sau vài giờ mò mẫm vô vọng trong hào giao thông, thường xuyên bị đe dọa bởi pháo kích, giữa những con hào ngập bùn lầy đến mắt cá, chúng tôi kiệt quệ, tìm đến những hốc đạn khoét sâu vào vách hào để ẩn mình. Người lính hầu trải tấm chăn lên người tôi, nhưng thần kinh căng thẳng khiến tôi chẳng thể nào chợp mắt, đành đốt thuốc, ngóng chờ rạng đông.
Ánh dương ban mai hé lộ một khung cảnh khó tin giữa vùng hố bom. Vô số tốp bộ binh vẫn đang tìm kiếm nơi ẩn nấp. Pháo thủ kéo pháo, lính súng cối kéo xe, lính thông tin, lính hiệu kỳ dựng đường dây. Một cảnh tượng hỗn loạn như chốn hội chợ, diễn ra cách tiền tuyến địch chưa đầy ngàn thước, mà lạ thay, đối phương dường như chẳng mảy may hay biết.
May mắn thay, tôi gặp được chỉ huy đại đội súng máy thứ hai, Trung úy Fallenstein, một sĩ quan dày dạn trận mạc, người đã chỉ cho tôi nơi đóng quân của chúng tôi. Câu đầu tiên anh thốt lên là: “Ôi chao, trông ngài tàn tạ quá!”. Tôi dẫn binh sĩ vào một hầm hào lớn, nơi mà đêm qua chúng tôi đã đi ngang qua cả chục lần, và gặp Schmidtchen ở đó, anh ta vẫn chưa hay biết gì về tai họa vừa giáng xuống chúng tôi. Các đội trưởng cũng đã tề tựu tại đây. Từ ngày ấy, mỗi khi nhận vị trí đóng quân mới, tôi đều đích thân lựa chọn đội trưởng, cẩn trọng đến từng li. Chiến tranh dạy người ta nhiều điều, nhưng cái giá phải trả thì quá đắt.
Sau khi ổn định chỗ ở cho thuộc cấp, tôi trở lại nơi kinh hoàng đêm qua. Khung cảnh thật thảm đạm. Quanh hố bom cháy đen, hơn hai mươi xác người cháy sém nằm la liệt, gần như tất cả đều tan nát đến mức không thể nhận dạng. Về sau, chúng tôi phải báo cáo một số người mất tích, vì chẳng còn gì để nhận diện.
Tôi thấy vài người lính từ đơn vị khác đang bới móc đống đổ nát kinh hoàng, lôi ra những vật dụng vấy máu của người chết, lục lọi tìm kiếm chiến lợi phẩm. Ghê tởm thay lũ kền kền ấy, tôi quát đuổi chúng đi, giao cho lính hầu nhiệm vụ thu nhặt ví tiền và những vật có giá trị, nếu còn sót lại, để gửi về cho thân nhân những người đã khuất. Nhưng rồi, ngày hôm sau, trong cơn bão táp xung phong, chúng tôi đành phải bỏ lại tất cả.
Thật may mắn, Trung úy Sprenger từ một hầm hào gần đó dẫn theo một toán lính, những người đã trú ẩn ở đó suốt đêm. Tôi cho gọi các trưởng nhóm báo cáo quân số, và nhận ra rằng mình vẫn còn sáu mươi ba người. Tối hôm trước, tôi đã dẫn hơn một trăm năm mươi người lên đường với khí thế ngút trời! Tôi thống kê được hơn hai mươi người chết và hơn sáu mươi người bị thương, trong đó nhiều người đã trút hơi thở cuối cùng vì vết thương quá nặng.
Niềm an ủi yếu ớt duy nhất là mọi chuyện có thể còn tồi tệ hơn. Ví dụ như, Điểu thương thủ Rust đứng quá gần tâm vụ nổ, đến nỗi dây đeo hòm đạn của anh ta đã bốc cháy. Hạ sĩ Peggau, người cũng bỏ mạng vào ngày hôm sau, đứng giữa hai người bị xé xác, mà thân thể chẳng hề hấn mảy may.
Chúng tôi trải qua một ngày u ám, chủ yếu là vùi mình trong giấc ngủ. Tôi phải đến gặp chỉ huy tiểu đoàn liên tục, vì luôn có những vấn đề về cuộc tấn công cần bàn bạc. Ngoài ra, tôi và hai sĩ quan của mình nằm dài trên giường xếp, trò chuyện lan man về những chuyện vô thưởng vô phạt, cốt để xua tan những ý nghĩ giày vò. Điệp khúc quen thuộc vẫn là: “Cùng lắm thì cũng chỉ chết thêm lần nữa thôi, tạ ơn Chúa!”. Một bài diễn văn ngắn ngủi, tôi cố gắng động viên binh sĩ đang ngồi ủ rũ trên bậc thang hầm, dường như chẳng mấy tác dụng. Bản thân tôi cũng chẳng còn tâm trí nào để mà động viên ai.
Mười giờ đêm, một lính truyền tin mang lệnh hành quân ra tiền tuyến. Khi một con thú hoang bị lôi ra khỏi hang ổ, hay một thủy thủ thấy tấm ván cứu sinh chìm dần dưới chân, có lẽ họ cũng mang tâm trạng tương tự như chúng tôi, khi phải rời bỏ hầm hào an toàn, ấm áp. Nhưng lạ thay, chẳng một ai trong số lính của tôi nghĩ đến chuyện đào ngũ.
Chúng tôi vội vã vượt qua hào Felix dưới làn mưa đạn phá mảnh dữ dội, đến tiền tuyến mà không tổn thất. Tiểu đoàn được giao một đoạn hào rất hẹp. Hầm hào chật ních người. Những người đến sau đành đào hố vào vách hào, mong có chút che chắn trong làn pháo kích chuẩn bị cho cuộc tấn công. Sau hồi lâu chen chúc, ai nấy cũng tìm được một chỗ cho riêng mình. Đại úy von Brixen lại triệu tập các đại đội trưởng để bàn bạc lần cuối. Sau khi kiểm tra đồng hồ lần cuối, chúng tôi chia tay nhau bằng một cái bắt tay.
Tôi ngồi xuống bậc thang hầm cùng hai sĩ quan, chờ đợi thời khắc năm giờ năm phút, khi pháo chuẩn bị khai hỏa. Tâm trạng đã phấn chấn hơn đôi chút, vì mưa đã dứt, đêm sao hứa hẹn một buổi sớm khô ráo. Chúng tôi giết thời gian bằng những câu chuyện phiếm và bữa ăn vội vàng; thuốc lá rít liên tục, bình bi đồng chuyền tay nhau không ngơi. Những giờ đầu tiên của buổi sớm, pháo binh địch hoạt động mạnh đến nỗi chúng tôi lo ngại quân Anh đã đánh hơi được điều gì.
Ngay trước giờ G, một bức điện được loan báo: “Bệ hạ Hoàng đế và Hindenburg đã đến thị sát chiến trường”. Tin tức được đón nhận bằng những tràng pháo tay vang dội.
Kim đồng hồ nhích dần, chúng tôi đếm ngược những phút cuối cùng. Cuối cùng, kim chỉ đúng năm giờ năm phút. Bão táp nổi lên. Tiếng sấm rền kinh thiên động địa, nuốt chửng mọi âm thanh, khiến mặt đất rung chuyển. Tiếng gầm rú hủy diệt của vô số họng pháo phía sau lưng thật kinh hoàng, so với nó, mọi trận chiến đã qua chỉ như trò trẻ con. Điều mà chúng tôi không dám mơ tưởng đã thành hiện thực: pháo binh địch im bặt, bị nghiền nát bởi một đòn sấm sét duy nhất. Chúng tôi không thể chịu đựng thêm trong hầm hào. Leo lên công sự, chúng tôi ngước nhìn bức tường lửa bùng cháy dữ dội trên chiến hào quân Anh, ẩn sau những đám mây đỏ cuồn cuộn.
Niềm hân hoan của chúng tôi bị gián đoạn bởi những giọt lệ cay xè và cảm giác bỏng rát nơi niêm mạc, do làn hơi độc từ đạn pháo của chính mình bị gió thổi ngược lại. Tác dụng khó chịu của khí độc có dấu chữ thập xanh khiến nhiều người nghẹt thở, ho sặc sụa, thậm chí vứt bỏ mặt nạ phòng độc. Lòng tôi không khỏi hoang mang; nhưng vẫn tin tưởng rằng ban chỉ huy không thể nào tính toán sai lầm đến mức tự hại mình. Dù vậy, tôi gắng gượng kìm nén cơn ho đầu tiên, để tránh kích thích thêm các cơn ho khác . Một giờ sau, chúng tôi mới dám tháo mặt nạ. Trời đã rạng đông. Phía sau lưng, tiếng gầm rú kinh hoàng vẫn tiếp tục gia tăng. Phía trước mặt, một bức màn khói bụi mịt mù giăng kín tầm mắt. Binh lính chạy dọc chiến hào, hò reo mừng rỡ. Bộ binh, pháo binh, công binh, lính thông tin, lính Phổ, lính Bayern, sĩ quan, binh lính, tất cả đều choáng ngợp, phấn khích trước sức mạnh hủy diệt của cỗ máy chiến tranh Đức, sục sôi khí thế chờ giờ xung phong lúc chín giờ bốn mươi phút. Tám giờ hai mươi lăm phút, súng cối hạng nặng của chúng tôi, bố trí dày đặc sau chiến hào tiền tiêu, bắt đầu khai hỏa. Chúng tôi dõi theo những quả đạn cối khổng lồ bay cao vút lên không trung, rồi nổ tung bên kia chiến tuyến, tạo nên những cột khói bụi hình nấm.
Ngay cả quy luật tự nhiên dường như cũng bị đảo lộn; không khí rung rinh như những ngày hè oi ả. Độ khúc xạ thay đổi khiến cảnh vật chao đảo, bóng đen lướt nhanh qua màn khói.
Giờ phút chuẩn bị cuối cùng trở nên nguy hiểm hơn bốn giờ trước đó, khi chúng tôi còn ẩn mình trong hầm hào. Địch quân điều động một khẩu đội pháo hạng nặng, liên tục nã đạn vào chiến hào chật cứng người của chúng tôi. Để tránh né, tôi dạt sang trái, gặp sĩ quan phụ tá, Trung úy Heins, anh ta hỏi tôi về Trung úy Nam tước von Solemacher: “Anh ta phải lập tức tiếp quản tiểu đoàn, Đại úy von Brixen vừa ngã xuống rồi!”. Bàng hoàng trước tin dữ, tôi quay trở lại, ngồi thụp xuống một hố đất sâu. Nhưng trên quãng đường ngắn ngủi ấy, tôi đã quên bẵng đi sự thật đau lòng. Tâm trí tôi chỉ còn ám ảnh con số chín giờ bốn mươi phút. Dù vậy, tôi có vẻ vẫn giữ được vẻ ngoài can trường, vì mọi người đều nhìn tôi mỉm cười, ánh mắt đầy vẻ tán thưởng.
Hạ sĩ Dujesiefken, người đồng hành của tôi ở Regniéville, đứng trước hố đất, khuyên tôi xuống hào trú ẩn, vì chỉ cần một quả đạn nhỏ rơi xuống, đất đá phía trên có thể sụp lở vùi lấp. Một tiếng nổ xé toạc không gian, cướp lời anh ta. Dujesiefken ngã vật xuống đất, một chân bị xé nát. Tôi nhảy qua người anh ta, vội vã chạy sang phải, chui vào một hố cáo đã có hai lính công binh chiếm chỗ. Xung quanh chúng tôi, pháo hạng nặng vẫn trút mưa đạn. Từng mảng đất đen ngòm bỗng chốc tung lên giữa đám mây khói trắng xóa; tiếng nổ chìm nghỉm trong tiếng gầm rú chung. Thật ra, chẳng còn nghe thấy gì nữa. Trong đoạn hào bên trái, ba lính đại đội tôi đã tan xác. Một trong những phát đạn cuối cùng, một quả đạn lép, đã cướp đi sinh mạng Schmidtchen tội nghiệp, khi anh ta vẫn còn ngồi trên bậc thang hầm.
Tôi đứng cùng Sprenger trước hố cáo, tay lăm lăm đồng hồ, chờ đợi thời khắc quyết định. Tàn quân đại đội đã tập hợp quanh chúng tôi. Bằng những lời lẽ thô tục, tục tĩu đến mức không thể nào diễn tả lại, chúng tôi cố gắng vực dậy tinh thần binh sĩ, xua tan nỗi sợ hãi. Trung úy Meyer, người vừa ló đầu ra khỏi công sự, sau này kể lại rằng anh ta đã nghĩ chúng tôi đã phát cuồng.
Chín giờ mười phút, các đội tuần tra sĩ quan, có nhiệm vụ bảo vệ đội hình, rời hào. Vì hai chiến tuyến cách nhau hơn tám trăm thước, chúng tôi buộc phải dàn quân tấn công ngay trong làn mưa pháo, bố trí đội hình ở vùng đất vô chủ, sẵn sàng xung phong vào tuyến địch đầu tiên lúc chín giờ bốn mươi phút. Sprenger và tôi cũng leo lên công sự, binh lính theo sau.
“Giờ thì cho chúng nó biết đại đội bảy là gì!”.
“Kệ cha nó, sống chết có số!”
“Báo thù cho đại đội bảy!”.
“Báo thù cho Đại úy von Brixen!”.
Chúng tôi rút súng, vượt qua hàng rào dây thép gai, nơi những người bị thương đầu tiên đã lết về.
Tôi nhìn sang phải, sang trái. Vùng đất ngăn cách hai chiến tuyến hiện ra một cảnh tượng kỳ dị. Trong những hố bom trước chiến hào địch, nơi pháo dội liên hồi, các tiểu đoàn xung kích, chia thành từng đại đội, đang ẩn mình, dàn hàng ngang dài bất tận. Chứng kiến biển người cuồn cuộn này, tôi tin chắc rằng cuộc đột phá đã nắm chắc phần thắng. Nhưng liệu chúng tôi có đủ sức mạnh để nghiền nát, xé tan lực lượng dự bị của đối phương hay không? Lòng tôi tin là có. Trận chiến cuối cùng, đòn quyết định cuối cùng đã điểm. Không khí trở nên quái dị, căng thẳng đến nghẹt thở. Sĩ quan đứng thẳng người, hét vào tai nhau những lời bông đùa gượng gạo. Thỉnh thoảng, một quả cối hạng nặng rơi quá gần, hất tung cột đất cao như ngọn tháp, trùm lên chúng tôi đất đá, nhưng chẳng ai thèm cúi đầu. Tiếng sấm trận kinh hoàng đến nỗi chẳng ai còn tỉnh táo. Thần kinh chai sạn, chẳng còn biết sợ hãi là gì.
Ba phút trước giờ xung phong, người lính hầu trung thành Vinke nháy mắt, chìa ra chiếc bình bi đông đầy ắp rượu . Tầm nhìn giản dị của anh ta mách bảo rằng đây là thời khắc quyết định. Tôi tu một hơi thật sâu. Cảm giác như uống nước lã. Giờ thì chỉ còn thiếu điếu xì gà xung trận. Ba lần pháo nổ, áp lực không khí đã dập tắt que diêm trên tay tôi.
Thời khắc trọng đại đã điểm. Bức tường lửa cuồn cuộn trùm lên chiến hào tiền tiêu. Chúng tôi xung trận.
Trong một mớ cảm xúc hỗn độn, cuồng nộ, khát máu và men rượu, chúng tôi bước đều về phía phòng tuyến địch. Tôi dẫn đầu đại đội, bỏ xa đồng đội, chỉ có người lính hầu và một tân binh theo sát. Tay phải siết chặt khẩu súng lục, tay trái vung vẩy cây gậy tre. Cơn giận dữ vô cớ sôi sục trong lòng. Khát vọng giết chóc trỗi dậy, thúc giục bước chân. Nỗi căm hờn trào dâng, khiến khóe mắt cay cay.
Ý chí hủy diệt kinh hoàng, bao trùm chiến địa, dồn nén trong tâm trí mỗi người. Có lẽ những con người thời Phục Hưng cũng chưa từng bị đam mê chi phối đến vậy, có lẽ Cellini cũng từng phát cuồng như thế, những con sói tru lên trong đêm, khát máu cuồng điên.
Không gặp phải trở ngại nào, chúng tôi vượt qua hàng rào dây thép gai tan hoang, nhảy qua chiến hào đầu tiên. Làn sóng xung kích lướt đi như đoàn quân ma, giữa làn khói trắng cuồn cuộn.
Ngoài dự kiến, súng máy địch từ tuyến thứ hai nhả đạn xối xả. Tôi cùng đồng đội nhảy xuống một hố bom. Một giây sau, một tiếng nổ kinh thiên động địa vang lên, tôi khuỵu xuống. Vinke túm lấy cổ áo, lật ngửa tôi ra:
“Ngài Trung úy bị thương ư?”.
Tôi không hề hấn gì. Cậu tân binh một năm bị một lỗ thủng trên cánh tay, rên rỉ kêu rằng bị đạn găm sau lưng. Chúng tôi xé toạc quân phục, băng bó cho anh ta. Đất đá tung tóe cho thấy một quả đạn phá mảnh đã nổ ngay trên mép hố bom, ngang tầm đầu chúng tôi. Thật kỳ diệu khi chúng tôi vẫn còn sống sót.
Trong lúc đó, đồng đội đã vượt lên trước. Chúng tôi vội vã đuổi theo, bỏ mặc người bị thương cho số phận . Phía trước bên trái, con đê đường sắt Ecoust-Croisilles sừng sững hiện ra từ màn sương, mục tiêu mà chúng tôi phải vượt qua. Từ những lỗ châu mai và cửa hầm kiên cố, súng trường, súng máy địch nã đạn như mưa.
Vinke cũng đã lạc mất. Tôi men theo một con đường trũng, hai bên bờ dốc là những hầm trú ẩn đổ nát, tối om. Lòng căm hờn sôi sục, tôi bước đi trên nền đất đen ngòm, tan hoang, vẫn còn bốc lên làn khí độc từ đạn pháo.
Rồi tôi bắt gặp kẻ thù đầu tiên. Một bóng người ngồi xổm cách tôi chừng ba thước, có vẻ bị thương, giữa lòng chảo tan nát. Tôi thấy hắn giật mình khi tôi xuất hiện, trừng mắt nhìn tôi, khi tôi chậm rãi tiến đến, súng lục giương cao. Nghiến răng, tôi dí họng súng vào thái dương hắn, kẻ địch tê liệt vì kinh hãi. Hắn kêu lên một tiếng, vội vã thò tay vào túi, chìa ra một tấm ảnh. Đó là hình của hắn, giữa một gia đình đông đúc…
Sau giây lát giằng xé nội tâm, tôi đã tự chủ được mình. Tôi bước qua hắn.
Từ phía trên, binh lính đại đội tôi nhảy xuống đường trũng. Tôi cảm thấy nóng ran người. Tôi cởi phăng chiếc áo khoác, ném xuống đất. Tôi còn nhớ mình đã hét lên vài lần:
“Trung úy Jünger cởi áo khoác đây!”
, và lính tráng cười ồ lên, như thể tôi vừa nói một câu chuyện tiếu lâm tuyệt đỉnh. Phía trên, mọi người cứ thế xông lên, chẳng màng đến súng máy địch cách đó chưa đầy bốn trăm thước. Bản năng hủy diệt cũng cuốn tôi vào làn mưa đạn. Tôi lao thẳng lên con đê đường sắt đang nhả đạn. Trong một hố bom nào đó, tôi bắt gặp Kius, hắn cũng đang hừng hực khí thế, vội vã nhét vào tay tôi một nắm đạn chào hỏi.
Chắc hẳn chúng tôi đã chạy loạn xạ giữa các hố bom một hồi lâu, bắn vào đủ mọi mục tiêu. Rồi bất chợt, tôi thấy mình đứng dưới chân con đê đường sắt, và nhận ra rằng, ngay sát bên cạnh, từ một ô cửa hầm được che chắn bằng bao tải, họng súng địch đang nhả đạn. Tôi bắn xuyên qua tấm bao tải, một người lính bên cạnh giật phăng tấm vải, ném một quả lựu đạn vào trong. Một tiếng nổ, một làn khói trắng bốc lên, báo hiệu kết quả. Cách thức thô bạo, nhưng hiệu quả. Hai chúng tôi men theo bờ dốc, lần lượt xử lý những ô cửa hầm tương tự. Tôi giơ tay ra hiệu cho đồng đội, những người đang bắn xối xả từ phía sau, suýt chút nữa trúng cả chúng tôi. Họ vẫy tay đáp lại. Sau đó, cùng hàng trăm người khác, chúng tôi đồng loạt leo lên đê. Lần đầu tiên trong đời chinh chiến, tôi chứng kiến cảnh tượng biển người giao tranh. Quân Anh cố thủ trên bờ đê phía sau, trong hai lớp hào được đào theo hình bậc thang. Đạn đổi đạn ở cự ly gần, lựu đạn bay vun vút.
Tôi nhảy xuống hào thứ nhất, lao qua ụ súng gần nhất, đụng độ một sĩ quan Anh, áo khoác mở toang, cổ áo buông lơi. Không kịp dùng súng, tôi túm lấy cổ áo hắn, quật mạnh vào bao cát, hắn ngã vật xuống. Phía sau tôi, một viên thiếu tá già thò đầu ra, hét lớn:
“Giết chết thằng chó đó đi!”.
Tôi bỏ mặc công việc ấy cho những người phía sau, quay sang hào dưới, nơi quân Anh nhung nhúc, xả đạn súng lục như mưa, đến nỗi sau phát đạn cuối cùng, ngón tay tôi vẫn còn bóp cò liên tục theo quán tính cả chục lần. Một người lính bên cạnh ném lựu đạn vào đám quân địch đang bỏ chạy. Một chiếc mũ sắt hình mâm xoay tròn văng lên không trung.
Chỉ trong khoảnh khắc, trận chiến đã ngã ngũ. Quân Anh nhảy khỏi hào, bỏ chạy tán loạn về phía sau. Từ đỉnh đê, hỏa lực truy kích điên cuồng trút xuống. Quân địch bỏ chạy tán loạn, ngã gục la liệt. Chỉ một số ít sống sót.
Tôi giật lấy khẩu súng trường từ tay một hạ sĩ đang há hốc mồm nhìn cảnh tượng kinh hoàng. Nạn nhân đầu tiên của tôi là một lính Anh, bị tôi bắn hạ ở cự ly một trăm năm mươi thước, giữa hai lính Đức. Hắn gục xuống như một con rối đứt dây.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, chúng tôi tiếp tục tiến lên. Chiến thắng đã thổi bùng ngọn lửa xung phong, tinh thần quả cảm trong mỗi người lính. Chẳng còn ai bận tâm đến chỉ huy, chẳng còn đội hình hàng ngũ. Nhưng trong tâm trí mỗi người lính, chỉ còn một mệnh lệnh duy nhất: “Tiến lên!”. Ai nấy đều lao về phía trước.
Tôi chọn cho mình một ngọn đồi nhỏ làm mục tiêu, nơi có những đống đổ nát của một ngôi nhà, một cây thánh giá và một chiếc máy bay tan hoang. Sự xông xáo mù quáng đã đưa tôi lọt vào làn mưa đạn pháo của chính mình. Tôi phải nhảy xuống một hố bom, tìm chỗ ẩn nấp, chờ đợi làn đạn dời đi. Bên cạnh, tôi nhận ra một sĩ quan trẻ thuộc một trung đoàn khác, anh ta cũng như tôi, đang vui mừng khôn xiết trước thắng lợi ban đầu. Sự đồng cảm đã khiến chúng tôi xích lại gần nhau trong khoảnh khắc ngắn ngủi ấy, như thể đã quen biết từ lâu. Nhưng rồi, bước tiến tiếp theo đã chia lìa chúng tôi mãi mãi.
Bên cạnh tàn tích ngôi nhà, một đoạn hào nhỏ bị súng máy địch từ phía xa bắn xối xả. Tôi lao mình vào hào, nhận ra nó đã bỏ trống. Ngay sau đó, Trung úy Kius và von Wedelstädt cũng xuất hiện. Một lính hầu của Wedelstädt, người đến sau cùng, ngã gục giữa bước nhảy, trúng đạn vào mắt, chết ngay tại chỗ. Chứng kiến người lính cuối cùng của đại đội ngã xuống, Wedelstädt gục đầu vào vách hào, bật khóc. Anh ta cũng không sống sót qua ngày hôm đó.
Phía dưới chân đồi, một công sự đường hào kiên cố hiện ra, trước mặt là hai ổ súng máy địch án ngữ hai bên sườn một cái hố. Làn mưa pháo đã cày nát công sự này, nhưng dường như địch đã kịp trấn tĩnh, chúng nhả đạn như trút. Chúng tôi bị chia cắt với địch bởi một khoảng đất trống rộng năm trăm thước, nơi đạn pháo rít gào như ong vỡ tổ.
Sau một thoáng nghỉ lấy sức, tôi cùng vài người xông lên tấn công địch. Một mất một còn. Vài bước nhảy, tôi và một người lính đã đối mặt với ổ súng máy bên trái. Tôi thấy rõ sau ụ đất nhỏ, một cái đầu đội mũ sắt thấp thoáng, bên cạnh là làn hơi nước mỏng bốc lên từ họng súng. Tôi tiếp cận bằng những bước chạy ngắn, không cho địch kịp ngắm bắn. Mỗi lần tôi dừng lại, tên lính địch lại xả một băng đạn về phía tôi, đáp trả, tôi cũng nhả một loạt đạn chính xác. “Đạn, đạn đâu!”. Tôi quay lại, thấy hắn quằn quại ngã xuống. – –
Giờ nghĩ lại cuộc xung phong mù quáng trên cánh đồng trống trải, vào một vị trí kiên cố như vậy, tôi phải thừa nhận rằng chúng tôi đã quá liều lĩnh. Nhưng nếu không có sự cuồng nhiệt, sự thôi thúc hành động đến từ mỗi cá nhân, làm sao có thể giành chiến thắng trong chiến tranh? Đôi khi, tôi cảm thấy như chính Tử Thần cũng phải chùn bước trước khí thế ấy. – – –
Từ phía trái, nơi sức kháng cự yếu hơn, một vài người lính đã xuất hiện, họ có thể ném lựu đạn đến chỗ quân địch cố thủ. Tôi dồn hết sức lực cho bước chạy cuối cùng, vấp phải hàng rào dây thép gai, ngã nhào vào hào địch. Quân Anh bị tấn công từ nhiều phía, bỏ lại súng ống, chạy dạt về ổ súng máy bên phải. Khẩu súng máy nằm khuất dưới đống vỏ đạn khổng lồ. Nòng súng vẫn còn nóng rực, bốc khói. Bên cạnh là xác một gã lực lưỡng, trúng đạn vào đầu, một con mắt lòi ra ngoài. Gã khổng lồ với con mắt trắng dã lồi ra trông thật kinh dị. Vì khát khô cả họng, tôi chẳng còn tâm trí nào để ý đến hắn, vội vã tìm nước uống. Một lối vào hầm hào thu hút sự chú ý của tôi. Tôi nhìn vào trong, thấy một người lính đang ngồi dưới đó, tay mân mê băng đạn. Thay vì bắn hạ hắn ngay lập tức, như lẽ thường, tôi cất tiếng gọi:
“Come here, hands up!”
Hắn giật mình, trừng mắt nhìn tôi, rồi biến mất trong bóng tối hầm hào. Có lẽ hắn đã bỏ mạng vì quả lựu đạn tôi ném theo sau.
Cuối cùng, tôi cũng tìm thấy một thùng tôn đựng nước làm mát súng máy . Tôi tu ừng ực thứ nước nhờn nhớt, rót đầy một bi đông của lính Anh rồi chia cho đồng đội, những người bỗng chốc ùa vào hào.
Trong khi đó, ổ súng máy bên phải và con đường trũng cách đó sáu mươi thước vẫn ngoan cố kháng cự. Chúng tôi cố gắng xoay khẩu súng máy vừa chiếm được về phía chúng, nhưng vô ích. Trong lúc loay hoay, một viên đạn sượt qua đầu tôi, trúng một sĩ quan phía sau, làm một người khác bị thương nặng ở đùi. May mắn thay, một khẩu đội súng máy hạng nhẹ đã kịp triển khai hỏa lực bên mép hào, nhả đạn vào sườn quân địch.
Chớp thời cơ, quân xung kích bên phải đồng loạt xông lên đường trũng, dẫn đầu là Đại đội 9 còn nguyên vẹn, dưới sự chỉ huy của Trung úy Gipkens. Từ mọi hố bom, binh lính túa ra, tay lăm lăm súng, mắt long sòng sọc, miệng sùi bọt mép, gầm rú xung phong vào vị trí địch, khiến hàng trăm quân địch giơ tay đầu hàng.
Chẳng có lòng thương xót nào. Quân Anh giơ tay lên trời, lảo đảo chạy về phía sau, nơi cơn cuồng nộ chưa lên đến đỉnh điểm. Một lính truyền tin của Gipkens dùng khẩu súng ngắn liên thanh xả hết ba mươi hai viên hạ gục cả tá quân địch.
Tôi không trách binh sĩ của mình vì hành động khát máu ấy. Giết một người đã hạ vũ khí là hành động hèn hạ. Nhưng trong chiến tranh, tôi chẳng ghét ai hơn những kẻ anh hùng bàn phím, những kẻ vênh váo kể chuyện lính Bayern tàn sát tù binh:
“Nghe chuyện lính Bayern chưa? Vụ đột quỵ ấy mà? Thú vị thật!”.
Nhưng mặt khác, một khi đã bắn xối xả vào quân địch ở cự ly gần, người lính phòng thủ phải gánh chịu hậu quả. Người lính xung phong, với đôi mắt đỏ ngầu vì khát máu, chẳng còn kiểm soát được cảm xúc. Họ không muốn bắt tù binh, họ muốn giết chóc. Họ chẳng còn mục tiêu nào khác, bị cuốn vào vòng xoáy của bản năng nguyên thủy. Chỉ khi máu đổ, màn sương mù mới tan khỏi đầu óc họ, họ mới bừng tỉnh như từ giấc ngủ mê. Lúc ấy, họ mới trở lại là những người lính hiện đại, đủ tỉnh táo để nhận lãnh nhiệm vụ chiến thuật mới.
Đó là trạng thái của chúng tôi sau khi chiếm được đường hào. Vô số binh lính tụ tập lại, đứng la hét om sòm trên một gò đất. Sĩ quan chỉ cho họ hướng tiến quân tiếp theo, và đám đông hỗn loạn bắt đầu di chuyển, nặng nề và vô định.
Con đường trũng dẫn đến một ngọn đồi, nơi quân địch đang tập trung thành hàng ngũ. Chúng tôi vừa tiến vừa bắn, đến khi bị hỏa lực địch chặn đứng. Cảm giác thật khó chịu khi nghe đạn rít bên tai, cắm phập xuống đất. Kius, người lại nhập bọn, nhặt lên một viên đạn lép, rơi cách mũi anh ta chưa đầy nửa mét. Chúng tôi tranh thủ nghỉ ngơi trong một hố bom hiếm hoi còn sót lại. Ở đó, tôi gặp gỡ nhiều sĩ quan tiểu đoàn, giờ đây do Trung úy Lindenberg chỉ huy, vì Nam tước Solemacher cũng đã tử trận. Bên sườn đồi, Trung úy Breyer, từ Tiểu đoàn Jäger số 10 mới được điều sang, tay chống gậy tre, miệng ngậm tẩu dài ngoẵng, vai vác súng trường, thản nhiên đi lại giữa làn mưa đạn như đi săn thỏ, khiến ai nấy đều bật cười.
Chúng tôi vắn tắt kể cho nhau nghe những chuyện đã trải qua, mời nhau bình bi đông, chia nhau sô-cô-la , rồi lại “theo nguyện vọng chung”, tiếp tục tiến lên. Súng máy địch, có lẽ bị đe dọa từ bên sườn, nên đã biến mất. Chúng tôi đã tiến được chừng ba, bốn cây số. Đường hào ngập tràn lính xung kích. Phía sau, quân ta vẫn tiến lên như thác đổ, dàn hàng ngang, hàng dọc, hàng nhóm. Đáng tiếc là đội hình quá dày đặc, thương vong chắc chắn không nhỏ, nhưng trong cơn bão táp xung phong, chẳng ai còn để ý đến điều đó.
Không gặp phải kháng cự nào, chúng tôi chiếm được đỉnh đồi. Bên phải, vài bóng người kaki nhảy ra khỏi một đoạn hào, chúng tôi đứng bắn thẳng vào họ. Hầu hết đều ngã gục. Đỉnh đồi được gia cố bằng một loạt hầm hào. Vài nơi bốc lên làn khói trắng, dấu hiệu cho thấy lựu đạn đã phát huy tác dụng, vài nơi khác, quân địch giơ tay đầu hàng, run rẩy bước ra. Chúng tôi tịch thu bi đông , thuốc lá sau đó chỉ cho hướng rút lui, và họ vội vã bỏ chạy. Một lính Anh trẻ tuổi vừa đầu hàng tôi, bỗng quay người, thì hắn chạy trở lại hầm trú ẩn. Dù tôi đã ra lệnh, hắn vẫn cố thủ bên trong. Chúng tôi đành dùng lựu đạn tiễn hắn lên đường, rồi tiếp tục tiến lên. Một con đường mòn nhỏ khuất sau đỉnh đồi. Một biển báo chỉ rằng con đường dẫn đến Vraucourt. Trong khi những người khác còn nán lại hầm hào, tôi cùng Trung úy Heins vượt qua đỉnh đồi.
Phía bên kia thung lũng là tàn tích của ngôi làng Vraucourt. Phía trước làng, ánh lửa đầu nòng của một khẩu đội pháo đang khai hỏa lóe lên, pháo thủ đã bỏ chạy vào làng khi thấy làn sóng bộ binh xung kích đầu tiên xuất hiện. Đội quân trấn giữ một loạt hầm hào dọc theo đường trũng cũng vội vã tháo chạy. Tôi bắn hạ một tên ngay khi hắn vừa nhảy ra khỏi cửa hầm đầu tiên.
Cùng hai lính đại đội vừa nhập bọn, tôi tiến vào đường trũng. Bên phải, một vị trí địch vẫn đang nhả đạn dữ dội. Chúng tôi rút vào hầm hào đầu tiên, nơi đạn hai bên giao nhau. Trước cửa hầm, tên lính Anh nằm chết, một viên đạn găm thẳng vào sọ. Một cảm giác kỳ lạ khi nhìn vào mắt một người mà chính tay mình đã giết.
Chúng tôi mặc kệ làn đạn ngày càng rát rạt, ung dung thu dọn hầm hào, lục lọi tìm kiếm đồ ăn thức uống, vì bụng dạ đã nhắc nhở rằng từ đầu cuộc tấn công đến giờ, chúng tôi vẫn chưa có gì bỏ bụng. Chúng tôi tìm thấy jambon, bánh mì trắng, mứt quả và một bình gốm đầy rượu gừng. Sau khi ăn uống no say, tôi ngồi lên một hộp bánh quy rỗng, đọc mấy tờ báo Anh, đầy rẫy những lời lẽ thô tục nhắm vào “lũ Hung Nô”.*
*: Báo chí tuyên truyền của Anh vào 2 cuộc Thế chiến đã gọi chung người Đức là ''the Huns'' - ''lũ Hung Nô''
Dần dà, tình hình trở nên tẻ nhạt, chúng tôi bèn quay trở lại đầu đường trũng, nơi binh lính đã tụ tập khá đông… Từ đó, chúng tôi đã thấy một tiểu đoàn thuộc Trung đoàn số 164 bên trái Vraucourt. Chúng tôi quyết định xung phong vào làng, vội vã tiến lên theo đường trũng. Ngay trước rìa làng, pháo binh ta, vẫn cứ vô tâm nã đạn vào cùng một vị trí từ sáng đến giờ, lại giáng cho chúng tôi một đòn chí mạng. Một quả đạn hạng nặng rơi trúng đường, xé xác bốn người. Những người khác vội vã tháo lui.
Về sau, tôi mới biết rằng pháo binh đã nhận lệnh bắn xa hơn nhưng họ lại nhận được lệnh ngược lại ngay sau đó . Mệnh lệnh khó hiểu này đã cướp đi những thành quả đẹp đẽ nhất của chiến thắng. Nghiến răng căm hờn, chúng tôi buộc phải dừng bước trước bức tường lửa.
Để tìm kiếm một khoảng hở giữa làn đạn, chúng tôi dạt sang phải, vừa lúc một đại đội trưởng thuộc Trung đoàn bộ binh số 76 chuẩn bị xung phong vào vị trí Vraucourt. Chúng tôi hăng hái nhập bọn, nhưng vừa xông vào, pháo binh ta lại nã đạn tới tấp, buộc chúng tôi phải tháo lui. Ba lần xung phong, ba lần phải rút lui. Chán nản, chúng tôi ẩn mình trong những hố bom, nơi ngọn lửa cháy lan trên đồng cỏ, do pháo kích gây ra, thiêu đốt nhiều người bị thương, gây ra vô vàn phiền toái. Đạn súng trường địch cũng cướp đi sinh mạng của vài người.
Hoàng hôn dần buông xuống. Tiếng súng nổ chỗ mạnh chỗ yếu, rồi dần im bặt. Những chiến binh mệt mỏi tìm kiếm một nơi để nghỉ đêm. Sĩ quan liên tục gọi tên đơn vị, cố gắng tập hợp những đại đội tan tác.
Mười hai lính Đại đội 7 đã tụ tập quanh tôi trong giờ phút cuối cùng; vì trời bắt đầu trở lạnh, tôi dẫn họ đến hầm hào nhỏ, nơi xác lính Anh vẫn còn nằm, sai họ đi tìm chăn và áo khoác của những người đã ngã xuống. Sau khi ổn định chỗ ăn nghỉ cho mọi người, tôi nghe theo tiếng gọi của sự tò mò, tiến về phía hố pháo binh phía trước. Tôi rủ theo Điểu thương thủ Haller, người mà tôi tin tưởng nhất về tinh thần thượng võ. Chúng tôi tiến về phía hố pháo, súng đã lên nòng, vẫn còn hứng chịu pháo kích của chính mình. Đầu tiên, chúng tôi khám xét một hầm hào, có vẻ như vừa mới bị các sĩ quan pháo binh Anh bỏ lại. Trên bàn, một chiếc máy hát đĩa khổng lồ, Haller liền vặn dây cót. Tiếng nhạc réo rắt vang lên, nghe thật ma quái. Tôi ném chiếc máy xuống đất, nó vỡ tan tành rồi im bặt. Hầm hào được bài trí vô cùng tiện nghi; thậm chí còn có cả lò sưởi nhỏ, trên bệ lò bày biện tẩu thuốc, thuốc lá, xung quanh kê ghế bành. Merry old England! Chúng tôi chẳng khách sáo, cứ tự nhiên lấy những gì mình thích. Tôi chọn một túi đựng bánh mì, đồ lót, một bi đông kim loại nhỏ đựng rượu whisky, một túi bản đồ và vài món đồ dùng vệ sinh cá nhân tuyệt vời của Roger và Gallet, có lẽ là kỷ vật gợi nhớ về những ngày nghỉ phép ở Paris.
Một căn phòng bên cạnh là nhà bếp, kho dự trữ khiến chúng tôi phải trầm trồ thán phục. Cả một thùng trứng gà tươi, thứ mà chúng tôi gần như chỉ còn biết bằng tên. Trên kệ bếp, la liệt hộp thịt, hộp mứt quả hảo hạng, rồi chai lọ đựng tinh chất cà phê, cà chua, hành tây; tóm lại, mọi thứ mà một người sành ăn có thể mơ ước.
Cảnh tượng ấy về sau còn ám ảnh tôi mãi, mỗi khi chúng tôi phải nằm gai nếm mật trong chiến hào, với khẩu phần bánh mì ít ỏi, bát súp loãng toẹt và chút mứt mỏng dính. Người lính dã chiến Đức, trong bộ quân phục rách rưới, ăn uống kham khổ chẳng bằng một người phu phen Trung Hoa, đã bốn năm ròng rã lăn lộn hết chiến trường này đến chiến trường khác, hết lần này đến lần khác giáng nắm đấm thép vào kẻ thù, những kẻ đông hơn gấp bội, được trang bị và nuôi dưỡng tốt hơn gấp vạn lần. Chẳng có gì minh chứng rõ ràng hơn cho sức mạnh của ý chí, thứ động lực thúc đẩy chúng tôi. Xông pha vào chốn hiểm nguy, chết trong phút giây hào hùng, đã là điều phi thường; nhưng chịu đói rét, khổ sở vì lý tưởng của mình, còn phi thường hơn gấp bội. – – –
Sau thoáng mục sở thị tình hình kinh tế của đối phương, chúng tôi rời khỏi hầm hào, tiến vào hố pháo, nơi chúng tôi bắt gặp hai khẩu pháo mới tinh, bị bỏ lại. Tôi lấy phấn đá, đánh dấu số hiệu đại đội lên thân pháo. Rồi chúng tôi quay trở lại, vì pháo binh ta vẫn không ngừng trút đạn xuống đầu chúng tôi.
Tiền tuyến của ta, giờ đã được củng cố bởi quân tiếp viện, cách chúng tôi chừng hai trăm thước. Tôi cắt cử một vọng gác đôi trước cửa hầm, lệnh cho những người khác luôn mang súng bên mình. Sau khi sắp xếp ca gác, ăn thêm chút gì đó và ghi vắn tắt những sự kiện trong ngày, tôi thiếp đi.
Một giờ sáng, chúng tôi bị đánh thức bởi tiếng reo hò và tiếng súng nổ rộ bên phải. Chúng tôi vội vã vác súng, lao ra khỏi hầm, ẩn mình trong một hố bom lớn. Từ phía trước, vài lính Đức lạc ngũ chạy về, bị lính ta từ tuyến sau bắn chặn. Hai người ngã gục trên đường. Rút kinh nghiệm từ sự cố này, chúng tôi chờ đợi cho đến khi tình hình lắng dịu, ra hiệu cho nhau bằng lời nói, rồi mới quay trở lại tuyến của mình. Ở đó, tôi gặp chỉ huy Đại đội 2, Trung úy Kosik, anh ta bị cảm lạnh đến nỗi không nói nên lời, cánh tay bị thương, đang cùng khoảng sáu mươi lính thuộc Trung đoàn số 73. Vì anh ta phải về trạm quân y, tôi nhận lệnh chỉ huy toán quân này, trong đó có ba sĩ quan. Ngoài ra, trung đoàn còn hai đại đội khác, cũng tan tác không kém, của Gipkens và của Vorbeck.
Chỉ huy tiểu đoàn là Đại úy Nam tước von Ledebour, chỉ huy trung đoàn là Thiếu tá Dietlein, vì Thiếu tá v. Bardeleben đã bị thương từ sáng sớm.
Phần còn lại của đêm đó , tôi cùng vài hạ sĩ Đại đội 2 co ro trong một hố đất nhỏ, lạnh thấu xương. Sáng sớm, tôi dùng đồ ăn chiến lợi phẩm làm bữa sáng, sai lính về Quéant lấy cà phê và đồ ăn từ bếp dã chiến. Pháo binh ta lại bắt đầu màn pháo kích chết tiệt, quả đạn đầu tiên rơi trúng hố bom, nơi bốn lính đại đội súng máy đang trú ẩn. Rạng sáng, một trung đội trưởng đại đội tôi, Trung sĩ Kumpart, cùng vài người lính tìm đến chỗ tôi.
Vừa mới vận động cho đỡ cóng người, tôi đã nhận được lệnh, phải cùng tàn quân của Trung đoàn số 76 tiếp tục xung phong vào vị trí Vraucourt, nơi quân ta đã chiếm được một phần. Chúng tôi tiến về khu tập kết quân, một ngọn đồi phía nam Ecoust, nơi xác người ngổn ngang từ ngày hôm trước. Như thường lệ, trước những mệnh lệnh tấn công mơ hồ, các chỉ huy xung kích lại tranh cãi ỏm tỏi, chỉ đến khi một loạt đạn súng máy địch quét tới, cuộc tranh cãi mới chấm dứt. Ai nấy đều nhảy xuống hố bom gần nhất, trừ Trung sĩ Kumpart, anh ta ngã vật xuống, kêu la thảm thiết. Tôi cùng một quân y vội vã chạy đến, băng bó cho anh ta. Anh ta bị thương nặng ở đầu gối. Chúng tôi dùng kìm gắp ra vài mảnh xương vỡ từ vết thương. Vài ngày sau, anh ta qua đời. Cái chết của Kumpart khiến tôi day dứt khôn nguôi, vì ba năm trước, ở Recouvrence, anh ta từng là thầy huấn luyện của tôi.
Trong một cuộc họp bàn với Đại úy von Ledebour, tôi trình bày sự vô nghĩa của cuộc tấn công trực diện, vì vị trí Vraucourt, một phần đã nằm trong tay ta, có thể bị đánh thọc sườn từ cánh trái với tổn thất ít hơn nhiều. Chúng tôi quyết định không thực hiện cuộc tấn công, và diễn biến sau đó cho thấy chúng tôi đã hành động đúng đắn.
Những dịp như thế này, sự bất cập của hệ thống chỉ huy từ xa của cấp trên lại bộc lộ, dù rằng sự cần thiết của nó thì ai cũng rõ. Tuy nhiên, những mệnh lệnh kiểu này cho thấy rõ ràng sự thiếu kinh nghiệm chiến trường. Thời đại của những cuộc tấn công trực diện thiếu chuẩn bị đã qua rồi. Người lính bình thường, người chỉ tuân theo mệnh lệnh của họng súng địch, không thể mắc phải những sai lầm như vậy. Họ chỉ tiến lên khi thấy đối phương yếu thế. Những vị trí kiên cố rồi sẽ tự sụp đổ… … …
Trước mắt, chúng tôi tạm thời đóng quân trong các hố bom trên đồi. Dần dà, mặt trời ló dạng, máy bay Anh xuất hiện, dùng súng máy rải đạn xuống các hố bom của chúng tôi, nhưng nhanh chóng bị máy bay ta xua đuổi. Phía dưới thung lũng Ecoust, một khẩu đội pháo đang triển khai, một cảnh tượng hiếm thấy đối với những cựu binh trong chiến tranh hầm hào; nhưng chẳng mấy chốc, nó cũng bị pháo ta bắn tan tác. Một con ngựa duy nhất sổng chuồng, phi nước đại trên cánh đồng hoang vắng; một cảnh tượng ma quái, con vật hoảng loạn trên vùng đất mênh mông, giữa làn khói đạn mịt mù. Máy bay địch vừa khuất bóng, chúng tôi lại hứng chịu pháo kích. Đầu tiên là vài quả đạn phá mảnh, rồi vô số đạn pháo hạng nhẹ và hạng nặng. Chúng tôi chẳng khác nào bày trên mâm. Vài kẻ nhát gan càng khiến tình hình thêm tồi tệ, khi chạy loạn xạ thay vì nằm rạp xuống hố bom, phó mặc số phận. Trong tình huống này, người ta phải trở thành một kẻ Fatalist. Tôi tuân thủ nguyên tắc ấy, bằng cách chén sạch cả một hộp mứt quả lý gai chiến lợi phẩm, thứ mứt có vị ngon đến lạ kỳ. Cứ thế, buổi trưa dần trôi qua.
Đã từ lâu, phía bên trái vị trí Vraucourt có dấu hiệu động tĩnh của địch . Giờ đây, ngay trước mắt chúng tôi, đường đạn hình vòng cung và vệt khói trắng của lựu đạn cán dài Đức hiện ra. Thời cơ đã đến.
Tôi ra lệnh tập hợp. Không vấp phải hỏa lực đáng kể nào, chúng tôi tiếp cận chiến hào địch, nhảy vào trong, được một đội xung kích thuộc Trung đoàn số 76 chào đón nồng nhiệt. Trong cuộc tấn công bằng lựu đạn, chúng tôi chậm rãi tiến lên, tương tự như ở Cambrai. Đáng tiếc thay, pháo binh địch đã nhận ra rằng chúng tôi đang dần xâm nhập vào phòng tuyến của chúng. Một trận mưa phá mảnh và đạn pháo hạng nhẹ trút xuống, chủ yếu nhắm vào lực lượng dự bị đang tràn lên chiến hào phía sau chúng tôi. Chúng tôi cố gắng nhanh chóng kết liễu đối phương, để thoát khỏi làn đạn.
Vị trí Vraucourt có vẻ như vẫn đang trong quá trình xây dựng, nhiều đoạn hào chỉ mới được đào sơ sài, lộ cả lớp cỏ bên trên. Mỗi khi chúng tôi nhảy qua những đoạn hào như vậy, hỏa lực từ khắp nơi lại tập trung vào chúng tôi. Tương tự, chúng tôi cũng nã đạn vào quân địch đang vội vã tháo chạy phía trước, khiến những đoạn hào sơ sài nhanh chóng ngập xác người. Một cuộc rượt đuổi thần kinh căng thẳng. Chúng tôi lướt qua những thân hình vạm vỡ vẫn còn ấm nóng, dưới lớp áo ngắn là bắp chân rắn chắc, hoặc bò trườn qua xác họ. Đó là lính Highlander*, và cách họ kháng cự cho thấy chúng tôi không hề đối đầu với những kẻ hèn nhát.
*: một đơn vị từ Scotland
Sau khi tiến được vài trăm thước, mưa lựu đạn và đạn súng trường ngày càng dày đặc đã chặn đứng chúng tôi. Binh lính bắt đầu nao núng.
“Quân Tommy phản công kìa!”
“Đứng lại!” “Tôi chỉ muốn liên lạc thôi!”
“Lựu đạn phía trước; lựu đạn, lựu đạn!”
“Cẩn thận, ngài Trung úy!”
Trong giao tranh chiến hào, nơi giao tranh diễn ra ác liệt nhất, những đợt thoái lui như vậy thường xuyên xảy ra. Những người dũng cảm nhất xông lên đầu, vừa bắn vừa ném lựu đạn. Đám đông vô thức theo sau như một đàn cừu. Khi hai bên chạm trán, binh lính nhảy nhót lung tung, cố tránh những quả ném chí mạng, va vào những người đang xô tới. Chỉ những người ở phía trước mới nắm được tình hình; phía sau, đám đông chen chúc trong hào hẹp bắt đầu hoảng loạn. Nếu đối phương chớp được thời cơ, mọi thứ sẽ tan tành; lúc này, người chỉ huy phải chứng tỏ bản lĩnh, dù chính bản thân cũng cảm thấy “rờn rợn” trong lòng.
Tôi xoay sở tập hợp được một nhóm nhỏ binh lính, cùng họ lập thành tuyến phòng thủ sau một ụ súng rộng. Ở cự ly gần, chúng tôi và đối phương vô hình trao đổi đạn. Cần phải có dũng khí lắm mới dám ngẩng đầu lên giữa làn đạn xối xả, trong khi cát từ ụ súng bị đạn bắn tung tóe. Một lính từ Trung đoàn số 76 bên cạnh tôi bắn liên hồi, mặt mày dữ tợn, chẳng màng đến ẩn nấp, cho đến khi gục xuống, máu me be bét. Một viên đạn đã xuyên thủng trán anh ta, với tiếng nổ như tấm ván gãy. Anh ta khuỵu xuống trong góc hào, đầu tựa vào vách, ngồi đó trong tư thế co quắp. Máu tuôn xối xả xuống nền hào. Tiếng thở khò khè của anh ta mỗi lúc một thưa thớt, rồi im hẳn. Tôi nhặt lấy khẩu súng của anh ta, tiếp tục bắn. Cuối cùng, một khoảng lặng hiếm hoi xuất hiện. Hai người lính vốn đang ở phía trước chúng tôi, cố gắng nhảy qua hào để rút lui. Một người trúng đạn vào đầu, ngã gục xuống hào, người kia bị thương vào bụng, chỉ còn lết được về phía sau.
Chúng tôi ngồi xuống nền hào, chờ đợi, hút thuốc lá Anh. Thỉnh thoảng, đạn súng trường địch vẫn rít đến, nhắm bắn khá chuẩn. Người bị thương vào bụng, một chàng trai trẻ măng, nằm giữa chúng tôi, duỗi người ra như con mèo sưởi nắng chiều tà. Anh ta lịm dần vào cõi chết với nụ cười trẻ thơ trên môi. Cảnh tượng ấy gợi lên trong tôi một cảm xúc trong trẻo, dễ chịu, chứ không hề u ám hay khó chịu, chỉ có một nỗi niềm cảm mến dành cho người sắp lìa đời. Tiếng rên rỉ của đồng đội anh ta cũng dần tắt lịm.
Vài lần, chúng tôi cố gắng cúi thấp người, men theo những đoạn hào sơ sài, bò qua xác lính Highlander để tiến lên, nhưng đều bị súng máy và đạn súng trường địch đẩy lùi. Phát đạn nào tôi thấy cũng đều chí mạng. Cứ thế, phần hào phía trước dần dần đầy ắp xác người; bù lại, quân tiếp viện từ phía sau liên tục tràn lên. Chẳng mấy chốc, sau mỗi ụ súng đều có một khẩu súng máy hạng nhẹ hoặc hạng nặng. Tôi đứng sau một trong những khẩu “vòi rồng” ấy, bắn cho đến khi ngón trỏ đen sì vì khói thuốc. Khi nước làm mát cạn, thùng nước được chuyền tay nhau, và được đổ đầy lại bằng một cách thức vô cùng đơn giản, giữa những lời bông đùa không mấy tế nhị.
Mặt trời đã xuống thấp. Ngày chiến đấu thứ hai có vẻ như sắp kết thúc. Lần đầu tiên, tôi có dịp quan sát kỹ lưỡng quang cảnh xung quanh, gửi báo cáo và sơ đồ về phía sau. Hào của chúng tôi cắt ngang con đường Vraucourt-Mory ở khoảng cách năm trăm thước, con đường được che chắn bằng những tấm vải bạt buộc vào cây cối. Trên sườn đồi phía sau, từng tốp quân địch đang di chuyển trên vùng đất đầy đạn. Bầu trời chiều xanh ngắt, không một gợn mây, một phi đội máy bay Đức, mang cờ hiệu đen trắng đỏ, lướt qua bầu trời. Ánh nắng chiều tà nhuộm chúng thành một chuỗi hồng hạc rực rỡ. Chúng tôi mở bản đồ vị trí, trải mặt sau màu trắng ra, để đánh dấu vị trí mà chúng tôi đã đào sâu vào phòng tuyến địch.
Một cơn gió chiều lạnh lẽo báo hiệu một đêm đông giá. Tôi khoác chiếc áo khoác Anh, tựa lưng vào vách hào, trò chuyện với anh lính Schultz nhỏ bé, người đồng đội trong cuộc tuần tra trước quân Ấn Độ, người đã mang theo bốn khẩu súng máy hạng nặng đến ứng cứu, theo đúng tinh thần đồng đội thuở xưa, đến nơi nguy hiểm nhất. Trên vọng gác, binh lính thuộc đủ mọi đại đội, gương mặt trẻ trung, góc cạnh dưới mũ sắt. Chỉ huy của họ đã ngã xuống; họ tự nguyện đứng ở vị trí xung yếu.
Rồi, từ bên phải, tiếng lựu đạn nổ lại vang lên, bên trái, pháo hiệu Đức bay vút lên trời. Từ đâu đó, tiếng reo hò mỏng manh, nhưng vang vọng vọng lại theo gió. Nó như mồi lửa.
“Bị đánh vào sườn rồi, bị đánh vào sườn rồi!”.
Trong một khoảnh khắc cuồng nhiệt, thứ cảm xúc thôi thúc những hành động vĩ đại, tất cả mọi người đều vác súng, xông lên phía trước theo hào. Sau một trận giao tranh bằng lựu đạn ngắn ngủi, một toán lính Highlander chạy dạt về phía đường cái. Lúc này, chẳng còn gì có thể ngăn cản được nữa. Bất chấp những lời cảnh báo:
“Cẩn thận, súng máy bên trái vẫn còn bắn!”
, chúng tôi nhảy ra khỏi hào, trong nháy mắt đã chiếm được con đường, nơi lính Highlander đang hoảng loạn bỏ chạy. Một hàng rào dây thép gai dày đặc đã chặn đường rút lui của họ, khiến họ phải chạy dọc theo con đường, ngay trước mặt chúng tôi, ở cự ly năm mươi thước, như những con thú săn bị dồn vào bẫy, dưới tiếng reo hò vang dội và làn mưa đạn xối xả. Những khẩu súng máy được dựng vội vã đã gây ra một cuộc tàn sát kinh hoàng.
Đang lúng túng với một băng đạn bị kẹt, khiến tôi không thể bắn, tôi giật mình quay lại vì một cú vỗ vai, và nhìn vào gương mặt méo mó vì giận dữ của anh lính Schultz nhỏ bé:
“Chúng vẫn còn bắn kìa, lũ chó chết!”
. Tôi dõi theo tay hắn chỉ, thấy một loạt bóng người trong một mê cung hào nhỏ, bị con đường chia cắt với chúng tôi, người thì đang nạp đạn, người thì đã vào thế bắn. Ngay lập tức, một quả lựu đạn từ bên phải bay tới, hất tung nửa thân trên của một tên địch lên không trung.
Lý trí mách bảo rằng tôi nên ở lại vị trí, bình tĩnh hạ gục đối phương bằng vài phát súng. Nhưng thay vào đó, tôi vứt khẩu súng, lao thẳng ra đường, tay nắm chặt thành quyền, xông vào giữa hai bên. Thật không may, tôi vẫn còn khoác chiếc áo khoác Anh và đội chiếc mũ vải màu xám viền đỏ. Giữa cơn say chiến thắng, tôi cảm thấy một cú đánh mạnh vào ngực trái; bóng tối ập đến. Hết rồi! Tôi tin chắc rằng mình đã trúng tim, nhưng trong lúc chờ đợi cái chết tức tưởi, tôi không hề cảm thấy đau đớn hay sợ hãi. Nhưng vì kinh ngạc thay, tôi vẫn không ngã xuống, cũng không thấy lỗ thủng nào trên áo, tôi lại quay về phía quân địch. Một lính đại đội tôi lao tới:
“Ngài Trung úy, cởi áo khoác ra mau!”
, và giật phăng chiếc áo nguy hiểm khỏi vai tôi.
Một tiếng reo hò mới lại xé tan bầu không khí. Từ bên phải, nơi lựu đạn vẫn nổ không ngừng từ chiều, một toán lính Đức nhảy qua đường cái để tiếp viện, dẫn đầu là một sĩ quan trẻ trong bộ quân phục màu nâu của Trung đoàn Manchester . Đó là Kius. Quân Scotland đã bị tiêu diệt trong khoảnh khắc, bởi cơn cuồng nộ của súng trường và lựu đạn. Xác người la liệt trên đường, trong khi số ít sống sót bị truy đuổi bằng hỏa lực.
Khi tôi đứng trong đoạn hào vừa chiếm được, trò chuyện với Kius, tôi cảm thấy một chất lỏng ấm nóng trên ngực. Xé toạc áo, tôi thấy mình đã trúng đạn ngay trên tim. Viên đạn đã sượt qua ngay dưới Huân chương Thập tự Sắt hạng nhất, để lại hai lỗ thủng trên áo và hai vết thương trên người. Chắc chắn là một trong số lính ta (tôi nghi ngờ chính tên lính đã giật áo khoác của tôi) đã nhầm tôi với lính Anh, và bắn tôi ở cự ly gần.
Kius băng bó cho tôi, và phải khó khăn lắm mới thuyết phục được tôi rời khỏi chiến trường vào thời khắc gay cấn này. Chúng tôi chia tay nhau với lời hẹn:
“Gặp lại ở Hannover nhé!”.
Tôi chọn một người lính đi cùng, tìm lại túi bản đồ trên đường cái đầy đạn, nơi có cuốn nhật ký của tôi, rồi men theo con hào mà chúng tôi vừa đánh chiếm, quay trở lại.
Tiếng reo hò xung phong của chúng tôi quá lớn, khiến pháo binh địch lập tức khai hỏa. Vùng đất phía sau đường cái, và nhất là bản thân con hào, hứng chịu một màn hỏa lực dày đặc hiếm thấy. Khó lòng mà sống sót trở về. Chúng tôi di chuyển bằng những bước chạy ngắn, từ ụ súng này sang ụ súng khác.
Bất chợt, một tiếng nổ long trời lở đất vang lên ngay bên cạnh mép hào. Tôi cảm thấy một cú đánh mạnh vào gáy, ngã nhào xuống, đầu chúi về phía trước. Khi tỉnh lại, tôi thấy mình treo ngược đầu trên càng khẩu súng máy hạng nặng, mắt nhìn xuống nền hào, một vũng máu đỏ đang loang rộng ra một cách đáng sợ. Máu tuôn ra xối xả, khiến tôi nghĩ rằng khó lòng mà sống sót. Nhưng người lính đi cùng tôi quả quyết rằng vẫn chưa thấy óc rơi ra, tôi gắng gượng đứng dậy, tiếp tục chạy. Đây là cái giá phải trả cho sự bất cẩn của tôi, khi ra trận mà không đội mũ sắt.
Bất chấp việc mất máu nhiều , tôi vẫn vô cùng hưng phấn, thúc giục bất cứ ai tôi gặp trên hào, như thể bị ám ảnh bởi một ý niệm cố định, phải xông lên phía trước, tham gia chiến đấu. Chẳng mấy chốc, chúng tôi đã thoát khỏi vùng hỏa lực của pháo dã chiến hạng nhẹ,nên chậm dần bước chân.
Trên đường trũng Noreuil, tôi ghé qua sở chỉ huy lữ đoàn, trình diện Thiếu tướng Höbel, báo cáo về thắng lợi của chúng tôi, và xin tiếp viện cho quân xung kích. Tướng quân kể cho tôi nghe rằng, tôi đã bị tuyên bố tử trận từ hôm qua ở sở chỉ huy. Đây không phải là lần đầu tiên trong chiến tranh xảy ra sự cố này .
Ở Noreuil, một đống lớn thùng lựu đạn bốc cháy ngùn ngụt ngay bên đường. Chúng tôi vội vã vượt qua, với cảm xúc lẫn lộn. Phía sau làng, một người lái xe kéo tôi lên chiếc xe chở đạn rỗng của anh ta. Tôi tranh cãi gay gắt với viên sĩ quan hậu cần đi đầu đoàn xe, kẻ định vứt hai lính Anh bị thương, những người đã dìu tôi trong chặng đường cuối, xuống xe.
Trên con đường Noreuil-Quéant, giao thông vô cùng tấp nập. Ai chưa từng chứng kiến cảnh tượng này, khó lòng hình dung được đoàn quân dài bất tận trong một cuộc tấn công lớn. Phía sau Quéant, cảnh tượng hỗn loạn càng trở nên kinh khủng. Tôi tìm đến một sĩ quan giao thông, người đeo băng trắng ở tay, anh ta chỉ cho tôi một chỗ trên xe con để đến bệnh viện dã chiến Sauchy-Cauchy. Chúng tôi thường xuyên phải chờ đợi cả nửa tiếng đồng hồ, khi những đoàn xe tải và xe hơi chen chúc nhau trên đường. Các bác sĩ trong phòng mổ của bệnh viện dã chiến đang làm việc hết tốc lực; tuy vậy, bác sĩ phẫu thuật vẫn ngạc nhiên về mức độ may mắn của những vết thương của tôi. Ngay cả vết thương ở đầu cũng có lỗ vào và lỗ ra, nhưng hộp sọ không hề bị tổn hại.
Sau khi ngủ một giấc ngon lành trong đêm, sáng hôm sau, tôi được chuyển đến trạm tập trung thương binh Cantin, tại đó, tôi vui mừng gặp lại Trung úy Sprenger, người mà tôi đã lạc mất từ đầu cuộc tấn công. Anh ta bị thương vào đùi do đạn bộ binh.
Sau một thời gian ngắn điều trị tại bệnh viện dã chiến Bayern 14 (Montigny), chúng tôi được chuyển lên tàu quân y ở Douai, và về đến Berlin. Tại đó, vết thương thứ sáu của tôi cũng lành lặn sau hai tuần điều trị, cũng nhanh chóng như những lần trước.
Đáng tiếc thay, ở Hannover, tôi được tin trong số nhiều người quen biết đã ngã xuống trong trận giao tranh, có cả anh lính Schultz nhỏ bé. Kius thì chỉ bị thương nhẹ ở bụng. Ai chứng kiến buổi liên hoan gặp mặt của chúng tôi trong một quán bar nhỏ ở Hannover, hẳn khó lòng tin rằng, mới mười bốn ngày trước, chúng tôi đã chia tay nhau trong một thứ âm nhạc khác hẳn tiếng nổ bình bịt rượu .
18. Quân Anh tiến công
Ngày 4 tháng 6 năm 1918, tôi trở lại trung đoàn, đóng quân nghỉ ngơi gần làng Vraucourt, lúc này đã nằm sâu trong hậu phương. Chỉ huy mới, Thiếu tá von Lüttichau, giao lại cho tôi quyền chỉ huy Đại đội 7 cũ.
Khi tôi đến gần khu đóng quân, binh lính đã ùa ra đón, giành lấy đồ đạc của tôi và chào mừng tôi như một người hùng. Cứ như thể tôi vừa trở về vòng tay gia đình.
Chúng tôi ở trong một cụm lán tôn giữa vùng đồng cỏ hoang vu, vô số hoa vàng lấp lánh giữa màu xanh cỏ dại. Vùng đất hoang tàn mà chúng tôi đặt tên là “Wallachei” này, đầy ắp những đàn ngựa nhởn nhơ gặm cỏ. Bước ra khỏi lán, người ta cảm thấy một nỗi trống trải đến nao lòng, thứ cảm giác mà những chàng cao bồi, dân du mục du mục và bất cứ ai sống nơi hoang vu đều từng trải qua. Buổi tối, chúng tôi thường đi dạo loanh quanh khu lán, tìm tổ chim đa đa hay những vật dụng chiến tranh vùi trong cỏ. Một buổi chiều, tôi cưỡi ngựa đến con đường trũng gần Vraucourt, nơi hai tháng trước giao tranh ác liệt, hai bên đường la liệt mộ chí. Tôi tìm thấy nhiều cái tên quen thuộc.
Chẳng bao lâu sau, trung đoàn nhận lệnh ra tiền tuyến, chiếm giữ vị trí trước làng Puisieux-au-Mont. Chúng tôi di chuyển bằng xe tải trong đêm, đến Achiet-le-Grand. Xe thường xuyên phải dừng lại, khi ánh đèn dù của máy bay ném bom đêm rọi sáng dải đường trắng xóa giữa màn đêm. Tiếng rít dài của đạn pháo hạng nặng từ xa vọng lại, bị nuốt chửng bởi tiếng nổ long trời lở đất. Rồi những cánh tay dò dẫm của đèn pha rà soát bầu trời đen kịt, tìm kiếm những “chim đêm” xảo quyệt, đạn phá mảnh nổ tung như pháo hoa, và đạn cháy đuổi nhau thành hàng dài như đàn sói lửa.
Một mùi tử khí khó chịu bao trùm vùng đất vừa chiếm được, lúc nồng nặc, lúc thoang thoảng, nhưng luôn khiến thần kinh căng thẳng, bao phủ mọi thứ trong một bầu không khí kỳ dị, đầy điềm gở.
“Nước hoa tấn công đấy,”
giọng một lão tướng dày dạn vang lên bên cạnh tôi, khi chúng tôi đi qua một hàng dài ngôi mộ tập thể, kéo dài cả mấy phút.
Từ Achiet-le-Grand, chúng tôi men theo đường ray dẫn đến Bapaume, rồi đi tắt ngang qua đồng ruộng để đến vị trí. Pháo kích diễn ra dữ dội. Khi chúng tôi dừng chân nghỉ tạm, hai quả đạn cỡ trung bình rơi xuống gần đó. Ký ức về đêm kinh hoàng ngày 19 tháng 3 thôi thúc chúng tôi tiến lên. Ngay sau tiền tuyến, một đại đội vừa được thay phiên đang ồn ào náo động, định mệnh run rủi đưa chúng tôi đi ngang qua họ, đúng lúc hàng tá đạn phá mảnh bịt miệng họ lại. Với một tràng chửi rủa, binh lính của tôi lao đầu xuống hào gần nhất. Ba người bị thương, phải lết về trạm quân y.
Ba giờ sáng, tôi đến hầm trú ẩn trong tình trạng kiệt sức, cái không gian chật chội ngột ngạt báo hiệu những ngày tháng chẳng mấy dễ chịu đang chờ đợi.
Ánh nến đỏ quạch leo lét giữa đám mây mù khó tả. Tôi vấp phải một mớ chân tay ngổn ngang, và hô lớn câu thần chú “Thay phiên!”, lập tức căn hầm trở nên nhộn nhịp. Từ một cái lỗ hình lò nướng, một tràng chửi rủa vọng ra, rồi lần lượt một gương mặt râu ria xồm xoàm, một đôi cầu vai tàn tạ, một bộ quân phục bạc màu và hai cục đất sét, có lẽ là đôi ủng, hiện ra. Chúng tôi ngồi lại với nhau bên cái gọi là bàn, hoàn tất thủ tục bàn giao, ai nấy đều cố gắng “chặt chém” đối phương vài tá khẩu phần sắt và vài khẩu súng hiệu. Rồi người tiền nhiệm của tôi chui qua cái lỗ thông hơi chật hẹp để ra ngoài, bỏ lại lời tiên tri rằng cái hố bẩn thỉu này sẽ không trụ được quá ba ngày nữa. Tôi ở lại, với tư cách là tân chỉ huy khu vực A.
Vị trí mà tôi thị sát vào sáng hôm sau, chẳng có gì đáng mừng. Ngay trước cửa hầm, hai người lính tải cà phê máu me đầy mình đi ngược chiều, họ vừa bị trúng đạn phá mảnh trên đường tiếp cận. Đi thêm vài bước nữa, Điểu thương thủ A. đến trình diện, xin nghỉ phép vì bị thương nhẹ.
Trước mặt chúng tôi là làng Bucquoy, phía sau lưng là Puisieux-au-Mont. Đại đội tôi đóng quân rải rác trên tiền tuyến hẹp và nông, bên phải giáp với một khoảng trống lớn không người canh gác, ngăn cách với Trung đoàn số 76. Bên cánh trái khu vực trung đoàn là một khu rừng nhỏ lởm chởm, là rừng 125. Theo lệnh, hầm hào không được đào sâu. Cứ hai người lính trú ẩn trong một hố đất nhỏ, được gia cố bằng những tấm tôn kiểu phòng tuyến Siegfried.
Vì hầm trú ẩn của tôi nằm sau một khu vực khác, nên trước tiên tôi phải tìm một chỗ ở mới. Một cái hầm tạm bợ trong một đoạn hào đổ nát có vẻ khá thích hợp, sau khi tôi gia cố nó bằng những dụng cụ phòng thủ lượm lặt được, biến nó thành một công sự vững chắc. Tại đó, tôi và anh lính hầu sống cuộc đời ẩn dật giữa thiên nhiên, chỉ thỉnh thoảng bị gián đoạn bởi lính liên lạc và sĩ quan đưa thư, những người mang đến tận hang ổ hẻo lánh này những thủ tục giấy tờ rườm rà. Lắc đầu ngao ngán, người ta có thể đọc được giữa hai tiếng nổ của đạn pháo, bên cạnh những việc quan trọng khác, tin tức về việc chó sục đốm đen của chỉ huy trưởng khu X., tên Zippi, bị lạc; nếu không thì cũng là mải mê đọc đơn kiện đòi tiền trợ cấp nuôi con của cô hầu gái Makeben đối với binh nhất Meyer, với một chút hài hước cay đắng. Những bản vẽ và những thông báo hẹn giờ liên tục cũng mang lại sự khuây khỏa cần thiết. Lúc nào người ta cũng bận rộn với công tác tổ chức nội bộ, đến nỗi chẳng còn tâm trí đâu mà lo đến những chi tiết chiến thuật nhỏ nhặt. Cũng chẳng ai hỏi đến điều đó. Thậm chí, vỏ đạn đã qua sử dụng còn quan trọng hơn nhiều. Mỗi khi có cấp trên đến thanh tra, tôi lại chạy dọc hào, nhặt giấy tờ và vỏ đạn, nhắc nhở lính gác cách báo cáo và khép gót. Cũng như việc họ tuyệt đối không được phạm tội quay mặt khỏi chiến hào địch, nơi mà ba tháng nay chẳng còn thấy bóng dáng một cái mũi nào, hay thậm chí là bỏ súng xuống. Vi phạm những điều này sẽ bị phạt ba ngày giam giữ vô điều kiện.
Những điều mà chúng tôi coi là điển hình này đã gây ra rất nhiều tác hại. Hình thức bóp nghẹt tinh thần. Chiến tranh bị quan liêu hóa. Tuy nhiên, người trung úy ở tiền tuyến có thừa kỷ luật để không dám hé răng về những điều mà mọi người ở hầm chỉ huy trung đội đều chửi rủa bằng đủ mọi giọng điệu trước và sau ly rượu mạnh. Dù vậy, anh ta mới là người được giao phó nhiệm vụ dung hòa thứ tinh thần Phổ cổ điển với hình thức chiến tranh mới.
Nhưng hãy quay trở lại hầm trú ẩn của tôi, nơi tôi đặt cho cái tên mỹ miều “Haus Wahnfried”. Nỗi lo duy nhất của tôi là khả năng phòng thủ của nó, thứ chỉ có thể gọi là tương đối an toàn trước bom đạn, nghĩa là chỉ an toàn khi không có quả đạn nào rơi trúng. Tuy nhiên, tôi tự an ủi mình bằng ý nghĩ rằng, mình cũng chẳng ở trong tình thế nào tốt hơn binh lính của mình. Mỗi buổi trưa, anh lính hầu lại trải cho tôi một tấm chăn trong một hố bom khổng lồ, nơi chúng tôi đã đào một đường hầm để biến nó thành chỗ tắm nắng. Thường thì giấc ngủ trưa của tôi bị gián đoạn bởi những quả đạn pháo rơi gần đó hoặc những mảnh đạn văng vẳng từ những trận oanh tạc trên không.
Tiền tuyến tương đối ít chịu ảnh hưởng của hỏa lực địch, nếu không thì nó đã sớm trở nên không thể trụ vững. Chủ yếu là Puisieux và những vùng trũng lân cận phải hứng chịu pháo kích liên tục, cường độ tăng lên dữ dội vào buổi tối. Việc lấy thức ăn và thay quân do đó trở nên vô cùng nguy hiểm.
Ngày 14 tháng 6, lúc 2 giờ sáng, tôi được Kius, người cũng đã trở lại và chỉ huy Đại đội 2, thay phiên. Chúng tôi trải qua thời gian nghỉ ngơi ở đường ray gần Achiet-le-Grand, dưới sự che chở của đường đắp cao, nơi có lán và hầm trú ẩn của chúng tôi. Quân Anh thường xuyên nã pháo hạng nặng vào đường ray, khiến trung sĩ Rackebrand của Đại đội 3 , trở thành một số nhiều nạn nhân. Vài ngày trước đó, một tai họa khủng khiếp đã xảy ra. Một máy bay đã ném bom trúng ngay nhà nguyện của trung đoàn số 76, nơi đang có rất đông người tụ tập. Trong số những người bị nạn có cả nhiều lính của trung đoàn số 73.
Gần đường ray có một loạt xe tăng bị bắn hỏng, tôi thường đi dạo xem xét chúng với sự thích thú. Chúng mang những cái tên chế giễu, đe dọa hoặc cầu may và những hình vẽ chiến tranh, nhưng tất cả đều tả tơi thảm hại. Khoang xe tăng chật chội, ngổn ngang ống, thanh và dây điện, hẳn là một nơi trú ẩn vô cùng khó chịu khi xung phong, khi những con quái vật khổng lồ này, để tránh né ngọn lửa pháo binh, phải lăn lộn trên chiến trường như những con bọ cánh cứng vụng về. Tôi hình dung rõ mồn một những người lính trong cái lò lửa ấy.
Sáng ngày 18 tháng 6, Đại đội 7 lại phải ra Puisieux, vì tình hình bất ổn, để làm nhiệm vụ tải đạn và sẵn sàng ứng chiến cho K. T. K. Chúng tôi đóng quân trong những hầm rượu và hầm ngầm ở lối ra vào Bucquoy. Ngay khi chúng tôi vừa đến, một loạt đạn pháo hạng nặng đã cày nát những khu vườn xung quanh. Dù vậy, tôi vẫn không để mình bị ngăn cản, cứ thản nhiên dùng bữa sáng trong một cái chòi nhỏ trước cửa hầm. Một lát sau, tiếng đạn rít lại vang lên. Tôi vội vàng nằm rạp xuống. Ngay bên cạnh tôi, một ngọn lửa bùng lên. Một lính quân y thuộc đại đội tôi, đang đi ngang qua với mấy chiếc nồi đựng đầy nước, gục xuống, trúng đạn vào bụng. Chúng tôi băng bó cho anh ta, mồ hôi túa ra trên trán. Khi tôi cố gắng an ủi anh ta, anh ta rên rỉ:
“Trúng đạn chỗ chí mạng rồi, tôi cảm thấy rõ ràng mà.”
Nửa năm sau, tôi sẽ bắt tay anh ta trong ngày trở về Hannover.
Buổi chiều, tôi đi dạo một mình qua Puisieux đổ nát hoang tàn. Ngôi làng đã bị pháo kích nát vụn từ thời trận chiến Somme. Hố bom và tàn tích tường đổ được phủ kín bởi màu xanh cỏ dại, giữa màu xanh ấy, những đóa hoa cơm nguội trắng xóa vươn lên khoe sắc. Vô số hố đạn mới toanh xé toạc tấm áo choàng xanh mướt, phơi bày lớp đất vườn đã bao lần bị đào xới.
Con đường làng ngổn ngang chiến tranh, những tàn tích của cuộc tiến công đã dừng chân. Xe cộ tan nát, đạn dược vứt bỏ, vũ khí cận chiến và hình hài những con ngựa thối rữa, ruồi nhặng bâu kín, tất cả đều nói lên sự phù du của mọi thứ trong cuộc chiến sinh tử. Ngọn tháp nhà thờ cao nhất chỉ còn là một đống đá ngổn ngang. Trong khi tôi hái một bó hoa hồng dại tuyệt đẹp, những quả đạn pháo rơi xuống nhắc nhở tôi phải cẩn thận trên vũ trường tử thần này.
Vài ngày sau, chúng tôi thay phiên Đại đội 9 ở tuyến phòng thủ chính, nằm cách tiền tuyến khoảng 500 mét. Ba lính đại đội tôi bị thương trong quá trình này. Sáng hôm sau, đại úy von Ledebour bị thương ở chân do đạn phá mảnh nổ ở gần hầm trú ẩn của tôi. Dù mắc bệnh phổi nặng, ông vẫn cảm thấy mình có nghĩa vụ phải chiến đấu. Vì vết thương không đáng kể ấy, ông đã phải lìa đời. Ông qua đời không lâu sau đó trong bệnh viện. Ngày 28, người phụ trách bếp ăn của tôi bị thương do mảnh phá. Đây là tổn thất thứ chín của đại đội trong một thời gian ngắn.
Sau một tuần đóng quân ở tiền tuyến, chúng tôi lại phải ra tuyến phòng thủ chính, vì Tiểu đoàn Ersatz đã gần như tan rã vì dịch cúm Tây Ban Nha. Quân số của chúng tôi cũng ngày càng hao hụt vì bệnh tật. Ở sư đoàn bên cạnh, dịch cúm hoành hành dữ dội đến nỗi máy bay địch phải rải truyền đơn, trên đó viết rằng quân Anh sẽ đảm nhận việc thay quân nếu quân Đức không sớm rút lui. Nhưng chúng tôi cũng biết rằng dịch bệnh cũng đang lan rộng sang phía đối phương. Về phía chúng tôi, tình hình trở nên trầm trọng hơn do điều kiện ăn uống tồi tệ. Dù vậy, chúng tôi vẫn luôn trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu cao nhất, vì khu rừng 125 luôn bị đe dọa bởi pháo kích dữ dội liên tục. Do khí độc từ các vụ nổ, một bộ phận từ Đại đội 6 đã bị ngộ độc khí carbon monoxide. Chúng tôi phải dùng bình dưỡng khí để đưa nhiều người ra ngoài.
Một buổi chiều, khi đi tuần tra khu vực của mình, tôi phát hiện ra nhiều thùng đạn dược của Anh được chôn giấu, và trong lúc bất cẩn tháo một quả lựu đạn súng trường, tôi đã làm đứt đốt ngón tay trỏ phải. Tối hôm đó, khi tôi và Trung úy Sprenger đang đứng trên nóc hầm trú ẩn, một quả đạn pháo hạng nặng rơi xuống gần đó. Chúng tôi tranh cãi về khoảng cách, Sprenger ước tính là 10 mét, tôi thì 30 mét. Để xem mức độ tin cậy của mình trong việc ước tính khoảng cách, tôi đã đo thử và thấy hố bom cách vị trí của chúng tôi 22 mét. Người ta thường có xu hướng đánh giá thấp khoảng cách.
Ngày 20 tháng 7, tôi lại cùng đại đội đóng quân ở Puisieux. Cả buổi chiều, tôi đứng trên một bức tường đổ nát, quan sát diễn biến trận chiến, một khung cảnh đầy vẻ đáng ngờ.
Khu rừng 125 thường xuyên bị những đợt pháo kích dữ dội bao trùm trong làn khói dày đặc, trong khi pháo hiệu xanh và đỏ bay lên hạ xuống. Đôi khi, pháo binh im tiếng, người ta lại nghe thấy tiếng lách tách của vài khẩu súng máy và tiếng nổ trầm đục của lựu đạn từ xa vọng lại. Từ vị trí quan sát của tôi, tất cả khung cảnh ấy trông gần như một trò chơi tao nhã. Thiếu đi sự hùng vĩ của một trận chiến lớn, nhưng người ta vẫn cảm nhận được cuộc giằng co quyết liệt giữa hai thế lực.
Từ vùng đất trống trải bao la, hàng ngàn cặp mắt vô hình dõi theo khu rừng nhỏ, nơi những cột đất nâu liên tục trào lên, nhảy múa quanh những ngọn sồi đổ gục. Trong lòng chảo chiến địa, binh lính và khí tài ẩn mình trong hào, hố bom, hầm hố và tàn tích, chờ đợi thời cơ xung phong vào mảnh đất phủ đầy gốc cây gãy đổ.
Ở hậu phương xa xôi, hai vị tướng đối đầu nhau bên những tấm bản đồ phủ kín bàn. Một báo cáo, một bài thuyết trình ngắn gọn, vài câu ra lệnh cho sĩ quan liên lạc, một cuộc điện đàm. Một giờ sau, ánh lửa của một đợt pháo kích mới lại bùng lên quanh những hố bom cũ, một lễ tế người mới lại đổ máu trong làn khói ngột ngạt. . . . . . .
Đến chiều tối, tôi được triệu tập đến sở chỉ huy để sẵn sàng chiến đấu, tại đó tôi được biết rằng đối phương đã đột nhập vào hệ thống hào của chúng tôi ở cánh trái. Để giành lại chút ít tiền duyên, người ta ra lệnh cho Trung úy Petersen dẫn đội xung kích dọn sạch hào Cây Gai, còn tôi dẫn quân dọn dẹp một đường hào tiếp cận song song với nó trong một vùng trũng. Rạng sáng, chúng tôi xuất phát, nhưng vừa đến vị trí xung phong, đã vấp phải hỏa lực bộ binh quá mạnh, nên tạm thời phải từ bỏ ý định tấn công. Tôi cho quân chiếm giữ đường Elbing và tranh thủ ngủ bù trong một hầm ngầm khổng lồ. Khoảng 11 giờ trưa, tiếng lựu đạn nổ ở cánh trái đánh thức tôi dậy, nơi chúng tôi đang giữ một chốt chặn. Tôi vội vã chạy đến, và thấy cảnh tượng quen thuộc của giao tranh chốt chặn. Những đám mây lựu đạn trắng xóa cuộn xoáy quanh công sự, súng máy hai bên thi nhau nhả đạn. Ở giữa, binh lính cúi rạp người, nhảy tới nhảy lui. Cuộc đột kích nhỏ của quân Anh đã bị đẩy lùi, nhưng chúng tôi phải trả giá bằng một người lính thiệt mạng, anh ta nằm chết sau chốt chặn, thân thể nát vụn vì mảnh lựu đạn.
Đến chiều tối, tôi nhận lệnh rút đại đội về Puisieux, tại đó tôi nhận được lệnh, sáng hôm sau phải cùng hai phân đội tham gia đánh chiếm lại đoạn hào trong vùng trũng. Lúc 3 giờ 40 phút, chúng tôi xuất phát, Trung úy Voigt của đội xung kích dẫn một mũi tấn công, còn tôi dẫn hai phân đội của mình tiến về vị trí xuất phát. Chúng tôi nhận lệnh, sau năm phút pháo binh và cối khai hỏa chuẩn bị, phải đánh chiếm đoạn hào từ điểm K đỏ đến điểm Z1 đỏ.
Tôi không thể giấu giếm rằng, cả tôi và Voigt đều cho rằng việc chuẩn bị hỏa lực và việc đánh chiếm, chiếm giữ đoạn hào nằm sâu trong vùng trũng, dễ bị lộ từ mọi phía là không cần thiết và sai lầm. Điểm quyết định là hào Cây Gai; nếu muốn tấn công, người ta phải chiếm được nó, và khi đó vùng trũng cũng sẽ thuộc về ta. Tôi nghi ngờ rằng cuộc tấn công này được ra lệnh từ hậu phương, dựa trên bản đồ, vì bất cứ ai từng tận mắt chứng kiến địa hình, đều không thể đưa ra những chỉ thị như vậy.
Sau đợt chuẩn bị hỏa lực, trong đó một lính của chúng tôi bị thương, chúng tôi xung phong và đánh chiếm đoạn hào. Ngay trước Z1, chúng tôi vấp phải kháng cự, nhưng nhanh chóng bị lựu đạn dập tắt. Vì đã đạt được mục tiêu và không muốn giao tranh thêm nữa, chúng tôi dựng một chốt chặn và để lại một phân đội với một khẩu súng máy phía sau.
Điều thú vị duy nhất trong vụ này là thái độ của binh lính đội xung kích, khiến tôi nhớ đến nhân vật Simplicius Simplicissimus của Grimmelshausen. Những chiến binh trẻ tuổi với mái tóc bờm xờm và băng chân, cách quân địch 20 mét mà vẫn cãi nhau nảy lửa, chỉ vì một người gọi người kia là đồ “mồm mép”, và chửi thề như lính đánh thuê thời xưa. “Này, không phải ai cũng thỏ đế như mày đâu nhá!”, cuối cùng một người hét lên và một mình xông lên đánh chiếm thêm 50 mét hào nữa.
Đến chiều, phân đội chốt chặn đã rút về. Họ bị tổn thất và không thể giữ vững vị trí lâu hơn. Tôi đã sớm từ bỏ hy vọng và ngạc nhiên rằng có người còn sống sót vượt qua được cái ống dài của hào vùng trũng dưới ánh sáng ban ngày. Đó là hậu quả của chiến tranh giấy tờ.
Bất chấp những đợt phản công của chúng tôi, đối phương vẫn cố thủ vững chắc ở cánh trái tiền tuyến của chúng tôi và trong những đường hào giao thông bị chặn, đe dọa tuyến phòng thủ chính.
Ngày 24 tháng 7, tôi đến khu vực C mới của tuyến phòng thủ chính để nắm tình hình, nơi tôi sẽ tiếp quản vào ngày hôm sau. Tôi nhờ đại đội trưởng, Trung úy Gipkens, chỉ cho xem chốt chặn ở hào Cây Gai và ngồi xuống vọng gác bên cạnh anh ta. Bất chợt, Gipkens túm lấy tôi và kéo mạnh sang một bên. Ngay khoảnh khắc đó, một viên đạn văng tung tóe trên chỗ ngồi của tôi. Thật may mắn, anh ta đã kịp quan sát thấy một khẩu súng trường từ từ thò ra khỏi lỗ châu mai của chốt chặn địch cách đó 40 mét, và đôi mắt tinh tường của nghệ sĩ đã cứu mạng tôi. Về sau, tôi mới biết rằng tại vị trí trông có vẻ vô hại này, đã có ba lính Đại đội 9 đã ngã xuống vì trúng đạn vào đầu. Buổi chiều, một trận đấu súng không mấy ác liệt đã lôi tôi ra khỏi hầm trú ẩn, nơi tôi đang ngồi đọc sách và nhâm nhi cà phê. Phía trước, pháo hiệu báo hiệu pháo kích liên tục bay lên. Thương binh lết về phía sau kể rằng quân Anh đã đột nhập vào tuyến phòng thủ chính ở khu vực B và C, vào tiền duyên ở khu vực A. Ngay sau đó, tin dữ ập đến, Trung úy Vorbeck và Grieshaber đã hy sinh khi bảo vệ khu vực của mình, Trung úy Kastner bị thương nặng. Khoảng 8 giờ tối, Trung úy Sprenger, người tạm thời chỉ huy Đại đội 5, cũng lết vào hầm của tôi với một mảnh đạn găm sau lưng, anh ta nốc một “ngụm” để trấn tĩnh và lên đường đến trạm cứu thương với câu nói cửa miệng: “Lùi lại, lùi lại, Don Rodrigo”. Tiếp bước anh ta là Trung úy Domeyer, với bàn tay đẫm máu.
Sáng hôm sau, chúng tôi thay phiên đơn vị đóng quân ở khu vực C, khu vực này đã được đối phương bỏ trống. Tại đó, tôi gặp lính công binh Boje và Kius với một bộ phận từ Đại đội 2, Gipkens với tàn quân của Đại đội 9. Trong hào có tám xác lính Đức và hai lính Anh (phù hiệu mũ: South-Africa, Otago-Rifles). Tất cả đều bị lựu đạn xé nát thảm thương. Gương mặt họ méo mó vì kinh hoàng, mang những vết thương khủng khiếp. Hai người bị bắn thủng cả hai mắt.
Khi tôi chào Boje và Kius bằng giọng điệu bi quan-mỉa mai quen thuộc của chúng tôi, tôi cảm thấy đôi mắt kinh hoàng của một tân binh của mình, một chủng sinh, đang đổ dồn vào tôi. Tôi hiểu thấu suy nghĩ của anh ta và lần đầu tiên giật mình nhận ra tác dụng chai sạn của chiến tranh. Người ta dần dà chỉ còn coi con người như đồ vật.
Tôi cho quân chiếm giữ chốt chặn và dọn dẹp hào. Lúc 11 giờ 45 phút, pháo binh ta, không hề báo trước, đã khai hỏa dữ dội vào vị trí trước mặt chúng tôi, nhưng chúng tôi lại hứng chịu nhiều đạn hơn quân Anh. Tai họa ập đến không chậm trễ. Tiếng kêu “Quân y!” vọng lại từ bên trái hào. Vội vã chạy đến, tôi thấy một đống thịt người vô định hình trước chốt chặn ở hào Cây Gai, đó là tàn tích của trung đội trưởng giỏi nhất của tôi. Anh ta đã hứng trọn một quả đạn pháo đáp vào giữa lưng. Những mảnh quân phục và đồ lót, bị sức ép vụ nổ xé toạc khỏi người anh ta, treo lủng lẳng trên cành cây táo gai bị đạn bắn nát. Tôi choàng một tấm bạt lên người anh ta, để binh lính khỏi phải chứng kiến cảnh tượng kinh hoàng này . Ngay sau đó, ba người nữa bị thương ở cùng vị trí, một trong số họ bị đạn bắn nát cả hai bàn tay ở cổ tay. Anh ta lảo đảo lùi về sau, mặt trắng bệch như xác chết, hai cánh tay đặt lên vai lính quân y, máu me vương vãi khắp nơi. Điểu thương thủ Ehlers quằn quại trên mặt đất, choáng váng vì sức ép vụ nổ.
Tôi gửi hết kháng nghị này đến kháng nghị khác lên sở chỉ huy, khẩn thiết yêu cầu ngừng bắn hoặc cử sĩ quan pháo binh ra tiền tuyến. Đáp lại, một khẩu súng cối hạng nặng lại khai hỏa, biến đoạn hào của tôi thành một lò mổ đúng nghĩa. Khắp nơi vương vãi máu, óc và thịt vụn, ruồi nhặng bu kín.
Lúc 7 giờ 15 phút (!), tôi nhận được lệnh, theo đó, 7 giờ 30 phút pháo binh sẽ khai hỏa dữ dội và 8 giờ hai phân đội đội xung kích dưới sự chỉ huy của Trung úy Voigt phải vượt qua chốt chặn hào Cây Gai, đánh chiếm đến điểm A đỏ và liên lạc với một mũi xung kích tiến song song bên phải. Hai phân đội đại đội tôi sẽ theo sau để chiếm giữ đoạn hào vừa chiếm được.
Tôi vội vã đưa ra những chỉ thị cần thiết, trong khi pháo binh đã bắt đầu khai hỏa, chỉ định hai phân đội và nói nhanh với Trung úy Voigt, người sẽ xung phong theo lệnh vài phút sau đó. Tôi coi vụ này chẳng khác nào một cuộc dạo chơi buổi tối, cứ thong thả đi sau hai phân đội của mình, đầu đội mũ vải, tay kẹp một quả lựu đạn cán dài. Đúng thời điểm tấn công, súng ống từ khắp nơi đồng loạt nhắm vào hào Cây Gai. Chúng tôi khom lưng nhảy từ ụ súng này sang ụ súng khác. Mọi thứ diễn ra suôn sẻ, quân Anh tháo chạy, bỏ lại một xác chết ở tuyến sau.
Tôi là người cuối cùng vừa vượt qua ngã ba một con hào rẽ trái, thì người đi trước tôi, một hạ sĩ , hét lên một tiếng đầy kích động và bắn sang trái, ngay sát đầu tôi. Vì không hiểu hành động của anh ta, tôi lùi lại vài bước và bất chợt đối mặt với một lính Anh vạm vỡ, đúng lúc hắn vừa ném một quả lựu đạn về phía hạ sĩ đang bỏ chạy. Cùng lúc đó, tiếng hô xung phong của những người khác vang lên từ mọi phía, họ xông lên từ phía sau, định cắt đường rút lui của chúng tôi. Tôi rút chốt quả lựu đạn, vũ khí duy nhất trên tay mình, và ném nhanh về phía tên Tommy. Rồi tôi ba chân bốn cẳng chạy về phía hào của chúng tôi, giữa tiếng lựu đạn nổ vang trời. Chỉ có một người, anh lính Wilzek nhỏ bé thuộc đại đội của tôi, đủ bình tĩnh chạy theo sau tôi. Một quả “trứng sắt” ném theo sau xé toạc dây lưng và đáy quần anh ta, nhưng không gây thêm thương tích nào.
Voigt và những người khác, những người đã tránh sang phía trước, có vẻ như đã bị bao vây và tiêu diệt. Tiếng giao tranh và vô số tiếng nổ cho thấy họ đã chiến đấu đến cùng.
Để ứng cứu họ, tôi dẫn tiểu đội của Chuẩn úy Mohrmann vượt qua hào Cây Gai. Tuy nhiên, chúng tôi buộc phải dừng bước trước một hàng rào mìn chai dày đặc. Một mảnh đạn bay trúng ngực tôi, bị khóa dây đeo quần chặn lại. Ngoài ra, pháo binh địch cũng bất ngờ khai hỏa với cường độ khủng khiếp.
Xung quanh, cột đất phun trào giữa làn khói màu, tiếng kim loại rít lên xé toạc không gian giữa tiếng nổ trầm đục của những cú đánh nặng nề, những khối sắt lao đến với tốc độ kinh hoàng, giữa chúng là những đám mây mảnh đạn rít và xoáy. Vì lo ngại đối phương tấn công, tôi đội vội chiếc mũ sắt lượm được bên đường và cùng vài người lính chạy nhanh về hào chiến đấu.
Bên kia, bóng người hiện ra. Chúng tôi nằm rạp xuống bờ hào tan hoang và nổ súng. Bên cạnh tôi, một chiến binh trẻ măng run rẩy mân mê cần nạp đạn của khẩu súng máy, nhưng không tài nào bắn được phát nào. Vài lính Anh ngã gục, những người khác biến mất trong hào, trong khi hỏa lực ngày càng dữ dội. Pháo binh ta dường như chẳng còn phân biệt ta địch.
Khi tôi cùng một lính liên lạc chiến đấu đi về hầm của mình, một thứ gì đó rơi trúng tường giữa chúng tôi, hất văng chiếc mũ sắt khỏi đầu tôi với một lực cực mạnh và quăng nó đi xa. Tôi cứ ngỡ mình đã hứng trọn một loạt đạn phá mảnh và nằm vật xuống hố , vài giây sau đó, một quả đạn pháo rơi xuống, lấp đầy không gian nhỏ bé bằng làn khói dày đặc. Một mảnh phá dài xé toạc hộp dưa chuột muối, thứ nằm ngay dưới chân tôi. Để tránh bị vùi lấp, tôi bò ra hào và đốc thúc hai lính liên lạc chiến đấu và anh lính hầu phải cảnh giác.
Đó là nửa giờ thực sự khó chịu, trong khoảng thời gian đó, đại đội hứng chịu nhiều tổn thất. Sau khi làn sóng hỏa lực dịu bớt, tôi đi dọc hào, xem xét thiệt hại và kiểm đếm quân số còn lại. Vì quân số chỉ còn 15 người, quá ít để phòng thủ tuyến đầu nên tôi giao nhiệm vụ bảo vệ chốt chặn cho Chuẩn úy Mohrmann và ba người lính, tập hợp tàn quân thành một cụm phòng thủ tứ phía trong một hố bom khổng lồ sau phòng tuyến, và cho chất đống lựu đạn ở đó. Kế hoạch của tôi là, cứ để đối phương tấn công vào hào, rồi khi có hiệu lệnh huýt sáo thì sẽ đồng loạt nã đạn tiêu diệt chúng. Tuy nhiên, hoạt động chiến đấu chỉ giới hạn trong những cuộc giao tranh nhỏ bằng cối hạng nhẹ, súng trường và lựu đạn.
Ngày 27 tháng 7, chúng tôi được thay phiên bởi một đại đội thuộc Trung đoàn số 164. Chúng tôi cũng đã kiệt sức hoàn toàn. Chỉ huy đại đội này đã bị thương nặng ngay khi vừa đến; vài ngày sau, hầm trú ẩn của tôi bị bắn sập, vùi lấp người kế nhiệm ông ta. Tất cả chúng tôi đều thở phào nhẹ nhõm khi bỏ lại Puisieux phía sau lưng, nơi đang bị tiếng sấm rền của cuộc tổng tấn công cuối cùng sắp tới bao trùm.
Sư đoàn bộ binh 111
Sở chỉ huy sư đoàn , 12.8.1918
Mệnh lệnh ngày của sư đoàn
Trung đoàn Điểu thương 73 lại một lần nữa chứng tỏ mình là một chiến binh kiên cường trong trận chiến ngày 25.7 chống lại kẻ thù có quân số vượt trội khi phòng ngự và phản kích . Tôi rất vui khi tuyên dương điều này bởi vì tôi biết những yêu cầu khó được đặt trên vai các binh sĩ của sư đoàn về sức bền và lòng trung thành với nghĩa vụ tổ quốc tại một mặt trận khó khăn .
Cụ thể , Trung úy Jünger , người đã bị thương sáu lần và lần này như thường thấy , là một tấm gương sáng cho các sĩ quan và binh sĩ , cần phải ghi nhận công lao này .
von Buse
Thiếu tướng và là tư lệnh sư đoàn .
19.Cuộc xung kích cuối cùng của tôi
Đêm 30 tháng 7 năm 1918, chúng tôi đến đóng quân nghỉ dưỡng ở Sauchy-Léstrée, một viên ngọc Artois lấp lánh bên dòng nước. Vài ngày sau, chúng tôi lại hành quân sâu hơn vào hậu phương, đến Escaudoeuvres, một thị trấn công nhân nhỏ bé, giản dị của Cambrai.
Tôi ở trong căn phòng kiểu mẫu dành cho khách của một ngôi nhà công nhân Bắc Pháp trên phố Rue-des-Bouchers. Chiếc giường đôi khổng lồ quen thuộc là món đồ nội thất chủ đạo đầy điềm gở, lò sưởi với những bình hoa thủy tinh đỏ và xanh lòe loẹt trên bệ, một chiếc bàn tròn, ghế; trên tường treo vài bức tranh in màu của Familistère, Vive la classe, kỷ niệm rước lễ lần đầu, bưu thiếp và những thứ đồ rẻ tiền khác. Tất cả hòa quyện thành đỉnh cao của sự giả tạo, ủy mị sướt mướt và khó chịu. Giữa cái sự vô vị tự mãn này, tôi cảm thấy khó chịu hơn cả trong hầm hào ẩm ướt nhất, và cố gắng, ít nhất là bằng một chồng bài tú lơ khơ trên bàn và đôi ủng cưỡi ngựa vứt bừa lên giường, để biện minh cho sự hiện diện của mình.
Những đêm trăng tròn sáng tỏ tạo điều kiện thuận lợi cho máy bay địch bay đến thăm, cho chúng tôi thấy rõ sự vượt trội về vật chất áp đảo của đối phương. Đêm này qua đêm khác, nhiều phi đội lượn lờ trên bầu trời, thả bom có sức công phá khủng khiếp xuống Cambrai và các vùng ngoại ô. Tôi ít bị làm phiền bởi tiếng vo ve như muỗi của động cơ và những loạt tiếng nổ vang vọng kéo dài, mà chủ yếu là bởi cảnh tượng chủ nhà hoảng sợ lao xuống hầm trú ẩn. Tuy nhiên, một ngày trước khi tôi đến, một quả bom đã rơi trúng trước cửa sổ, hất tung người chủ nhà đang ngủ trên giường vào giữa phòng và xuyên thủng tường bằng mảnh đạn. Chính sự trùng hợp ngẫu nhiên này lại khiến tôi yên tâm rằng, chuyện đó khó lòng lặp lại lần nữa.
Sau một ngày nghỉ ngơi, điệp khúc huấn luyện đáng ghét nhưng không thể thiếu lại bắt đầu. Diễu binh, xếp hàng, điểm danh, họp hành và kiểm tra chiếm phần lớn thời gian trong ngày. Thậm chí, chúng tôi còn mất cả buổi sáng để đưa ra một phán quyết của tòa án danh dự. Khẩu phần ăn lại tệ hại như mọi khi. Một thời gian, bữa tối chỉ có dưa chuột muối, thứ mà óc hài hước khô khan của binh lính đặt cho cái tên rất kêu “xúc xích nhà vườn”.
Không dễ dàng gì để tái hợp nhất đại đội đã bị tổn thất nặng nề của tôi. Dù tôi hiểu rõ sự cần thiết, nhưng tôi vẫn thường cảm thấy khó xử khi cứ phải nhắc đi nhắc lại những chuyện vặt vãnh của thao diễn với binh lính. Rèn luyện kỷ luật, với tư cách là phương tiện để đạt được mục đích, sẽ không thể thiếu trong bất cứ quân đội nào, nó không thể bị thay thế hoàn toàn bởi giáo dục cá nhân hay thể thao. Một người lính mà giá trị nội tại không thể lay chuyển, phải học cách tuân lệnh một cách máy móc, để những thôi thúc của anh ta, ngay cả trong những khoảnh khắc khủng khiếp nhất, vẫn có thể bị kiềm chế bởi sự cưỡng bức tinh thần của người chỉ huy.
Trên hết, tôi dành tâm huyết cho việc huấn luyện một đội xung kích, vì trong quá trình chiến tranh, tôi ngày càng nhận thức rõ rằng mọi thành công đều bắt nguồn từ hành động của cá nhân, trong khi quần chúng chỉ là lực lượng xung phong và hỏa lực. Thà là chỉ huy một tiểu đội xung kích dũng cảm còn hơn là chỉ huy một đại đội hèn nhát.
Thời gian rảnh rỗi, tôi dành cho việc đọc sách, tắm rửa, bắn súng và cưỡi ngựa. Trong những buổi cưỡi ngựa dạo chơi, tôi tìm thấy vô số truyền đơn rải rác, thứ đẩy nhanh quá trình suy đồi đạo đức của quân đội chúng ta. Thậm chí, còn có cả một bài thơ của Schiller về nước Anh tự do. Tôi thấy người Anh khá khôn ngoan khi dùng thơ ca để oanh tạc tâm hồn Đức, và cũng khá tâng bốc chúng ta. Một cuộc chiến mà người ta dùng thơ để giao chiến, hẳn là một phát minh đầy phúc lành. Phần thưởng 30 Pf. cho mỗi tờ rơi tìm được cho thấy, bộ chỉ huy quân đội đánh giá mối nguy hiểm của thứ vũ khí tẩm độc này không hề nhỏ. Tuy nhiên, chi phí này lại được trút lên đầu dân cư vùng bị chiếm đóng. Vậy ra, chúng ta hình như không còn giữ được sự nhạy cảm tinh khiết đối với thơ ca nữa rồi.
Một buổi chiều, tôi đạp xe đến Cambrai. Thị trấn cổ kính, thân thương đã trở nên hoang tàn và tiêu điều. Cửa hàng và quán cà phê đóng cửa im ỉm; đường phố dường như chết lặng, dù dòng người lính áo xám vẫn tuôn chảy trên đó. Tôi tìm đến vợ chồng ông bà Plancot, những người đã cho tôi trọ một căn phòng tuyệt vời vào năm trước, họ mừng rỡ đón tiếp tôi. Họ kể rằng tình hình ở Cambrai đã trở nên tồi tệ hơn về mọi mặt. Đặc biệt, họ phàn nàn về những cuộc oanh tạc thường xuyên của máy bay, buộc họ phải nhiều lần chạy lên chạy xuống cầu thang vào ban đêm, tranh cãi xem liệu chui xuống hầm thứ nhất thì chết vì bom hay xuống hầm thứ hai thì chết vì bị vùi lấp, cái nào khôn ngoan hơn. Nhìn đôi vợ chồng già với gương mặt lo âu, tôi thấy thương cảm vô cùng. Vài tuần sau, họ phải vội vã rời bỏ ngôi nhà mà họ đã sống cả đời vì pháo kích.
Ngày 23 tháng 8, khoảng 11 giờ trưa, tôi bị đánh thức bởi tiếng đập cửa dồn dập, khi tôi vừa mới thiếp đi. Một lính liên lạc mang lệnh hành quân đến. Ngay từ hôm trước, tiếng pháo kích đều đều, đơn điệu từ tiền tuyến đã vọng về, nhắc nhở chúng tôi trong lúc làm nhiệm vụ, ăn uống và chơi bài rằng, đừng ảo tưởng về việc thời gian nghỉ ngơi của chúng tôi sẽ kéo dài. Đối với cái thứ âm thanh ùng ục của pháo binh từ xa vọng lại này, chúng tôi đã đặt ra một từ lóng rất kêu ở tiền tuyến: “nó ùng ục”.
Chúng tôi nhanh chóng thu dọn đồ đạc và lên đường, giữa cơn giông tố như trút nước, trên con đường dẫn đến Cambrai. Điểm đến hành quân của chúng tôi là Marquion, nơi chúng tôi đến vào khoảng 5 giờ sáng. Đại đội được bố trí đóng quân trong một trang trại lớn, được bao quanh bởi một dãy nhà kho đổ nát, ai nấy tự tìm cho mình một chỗ trú thân tốt nhất có thể. Tôi và sĩ quan duy nhất của đại đội, Trung úy Schrader, chui vào một cái hầm gạch nhỏ, thứ mà vào thời bình dường như từng là chuồng dê, nhưng giờ chỉ còn vài con chuột lớn .
Buổi chiều, có một cuộc họp sĩ quan, tại đó chúng tôi được biết rằng, đêm nay chúng tôi sẽ được bố trí bên phải con đường lớn Cambrai—Bapaume, gần Beugny. Chúng tôi được cảnh báo về một cuộc tấn công có thể xảy ra của loại xe tăng mới, nhanh nhẹn và cơ động hơn.
Tôi triển khai đại đội của mình trong một vườn cây ăn quả nhỏ để chuẩn bị chiến đấu. Đứng dưới một gốc táo, tôi nói vài lời với binh lính, những người vây quanh tôi thành hình móng ngựa. Gương mặt họ trông nghiêm nghị và nam tính. Chẳng có gì nhiều để nói. Ai nấy đều biết rằng chúng ta không còn khả năng chiến thắng. Nhưng đối phương phải thấy rằng, họ đang chiến đấu với những người lính danh dự.
Trong những dịp như thế này, tôi tránh để mình bị cuốn theo sự liều lĩnh. Sẽ là thiếu tế nhị nếu tỏ ra cho những người lính, những người đang ra trận đối mặt với cái chết với nỗi lo về vợ con, thấy rằng mình đang mong chờ trận chiến với một niềm hứng thú nhất định. Nguyên tắc của tôi cũng là, không dùng những lời lẽ đao to búa lớn để khích lệ lòng dũng cảm hay đe dọa kẻ hèn nhát. Tôi ám thị: Tôi biết chắc rằng sẽ không ai bỏ rơi tôi. Tất cả chúng ta đều sợ hãi, nhưng chúng ta phải chiến đấu chống lại nỗi sợ hãi ấy. Sẽ là điều bình thường nếu ai đó bị khuất phục bởi sự yếu đuối của bản thân. Khi đó, anh ta phải nhìn vào người chỉ huy và đồng đội của mình. Ngay khi nói, tôi đã cảm thấy rằng những lời nói như vậy dễ đi vào lòng người. Những thành công đã chứng minh một cách xuất sắc cho sự chuẩn bị tâm lý này.
Trong sân trang trại, bên chiếc bàn tạm bợ ghép từ một chiếc xe cút kít và một cánh cửa nhà, tôi cùng Schrader dùng bữa tối và uống một chai rượu vang. Rồi chúng tôi cuộn mình trong chuồng dê cho đến 2 giờ sáng, khi lính gác báo cáo rằng xe tải đã sẵn sàng bốc quân ở quảng trường chợ.
Dưới ánh sáng ma quái, chúng tôi rầm rập lăn bánh qua vùng đất tan hoang của trận chiến Cambrai năm ngoái, luồn lách qua những con đường làng bị tàn phá thảm hại, hai bên đường là những đống đổ nát. Ngay trước Beugny, chúng tôi xuống xe và được dẫn đến khu vực tập kết. Tiểu đoàn chiếm giữ một con đường trũng trên đường Beugny—Vaux. Buổi sáng, một lính liên lạc mang đến lệnh, đại đội phải tiến lên đến đường Frémicourt—Vaux. Cuộc tiến quân điển hình này cho tôi chắc chắn rằng, một trận đẫm máu nữa đang chờ đợi chúng tôi vào buổi tối.
Tôi dàn ba trung đội của mình thành hàng dọc, luồn lách qua địa hình, nơi máy bay địch rải bom và đạn pháo. Đến mục tiêu, chúng tôi phân tán vào hố bom và hố đất, vì đạn pháo lẻ tẻ đã vươn tới tận bên kia đường.
Hôm đó, tôi cảm thấy không khỏe, nên lập tức nằm xuống một đoạn hào nhỏ và ngủ thiếp đi. Sau khi tỉnh dậy, tôi đọc cuốn “Tristram Shandy” của Laurence Sterne và cứ thế, với sự thờ ơ của một người bệnh, nằm phơi mình dưới ánh nắng ấm áp cả buổi chiều. Thỉnh thoảng, tôi lại nhấp một ngụm rượu vang trắng.
Lúc 6 giờ 15 phút chiều, một lính liên lạc chiến đấu gọi các đại đội trưởng đến gặp Đại úy von Weyhe.
“Tôi có một thông báo quan trọng phải chuyển đến các anh, chúng ta sẽ tấn công. Tiểu đoàn sẽ xung phong từ rìa tây Favreuil sau 30 phút pháo kích chuẩn bị, vào lúc 7 giờ (!) đúng. Điểm tiến công là tháp nhà thờ Sapignies.”
Sau một hồi trao đổi ngắn gọn và một cái bắt tay siết chặt, chúng tôi vội vã trở về đại đội, vì pháo kích sẽ bắt đầu sau mười phút nữa, mà chúng tôi còn một quãng đường dài phải hành quân. Tôi thông báo cho các trung đội trưởng và cho quân tập hợp.
“Các trung đội xếp thành hàng dọc, giãn cách 20 mét. Hướng tiến công chếch trái, ngọn cây Favreuil!”
Một dấu hiệu tốt cho tinh thần binh lính, là tôi phải chỉ định một người lính ở lại để báo cho nhà bếp dã chiến. Chẳng ai tình nguyện xung phong cả.
Tôi cùng cán bộ đại đội và trung sĩ Reinecke, người thông thuộc địa hình, đi trước đại đội một quãng xa. Sau những hàng rào và tàn tích, tiếng pháo của chúng tôi khai hỏa. Hỏa lực giống tiếng chó sủa dữ dội hơn là một làn sóng xung kích hủy diệt. Phía sau, tôi thấy các phân đội của mình tiến lên trong đội hình trật tự đáng kinh ngạc. Bên cạnh họ, những đám mây bụi do đạn pháo phòng không bốc lên, đạn bi, đạn lõm và đĩa đẩy của đạn phá mảnh rít lên qua những khoảng trống giữa đội hình người mỏng manh. Bên phải là Beugnâtre đang bị pháo kích dữ dội, những mảnh sắt nhọn hoắt từ đó bay đến với tiếng vo vo nặng nề và cắm phập xuống nền đất sét.
Cuộc hành quân phía sau con đường Beugnâtre—Bapaume càng trở nên khó chịu hơn. Bất chợt, một loạt đạn nổ phá mảnh rơi xuống phía trước, phía sau và giữa đội hình chúng tôi. Chúng tôi vội vã tản ra và lao xuống hố bom. Tôi khuỵu gối xuống thứ “sản phẩm sợ hãi” của một người đi trước và vội vàng nhờ anh lính hầu dùng dao khoét một lỗ hổng để làm một cái hố xí thô thiển.
Quanh rìa làng Favreuil, những đám mây do vô số vụ nổ bốc lên dày đặc, giữa chúng, những cột đất nâu trào lên hạ xuống vội vã. Để định hướng, tôi đi một mình đến tàn tích đầu tiên và ra hiệu bằng cây gậy đi bộ để mọi người tiến theo.
Ngôi làng được bao quanh bởi những lán trại đổ nát, nơi dần dà binh lính thuộc Tiểu đoàn I. và Tiểu đoàn II. tập trung lại. Trong chặng đường cuối cùng, một khẩu súng máy đã gây ra nhiều thương vong. Trong số đó có cả hạ sĩ Balg thuộc đại đội của tôi, anh ta bị trúng đạn vào chân. Một bóng người mặc quân phục Manchester nâu thản nhiên bước qua khu vực đang bị pháo kích và bắt tay tôi. Đó là Kius cùng với Boje, Đại úy Junker và Schaper, Schrader, Schläger, Heins, Findeisen, Höhlemann và Hoppenrath đứng sau một hàng rào chắn đầy lỗ chỗ đạn và mảnh bom, tranh luận sôi nổi về cuộc tấn công. Chúng tôi đã giao chiến trên một cánh đồng đầy giận dữ vào nhiều ngày tháng chinh chiến, và lần này cũng vậy, mặt trời đã xuống thấp ở phương tây vẫn sẽ chiếu rọi máu của hầu hết mọi người.
Một bộ phận của Tiểu đoàn I. tiến vào công viên lâu đài. Về phía Tiểu đoàn II. , chỉ có đại đội của tôi và Đại đội 5 là còn quân số gần như đầy đủ vượt qua được bức màn lửa. Chúng tôi len lỏi qua hố bom và tàn tích nhà cửa để đến một con đường trũng ở rìa tây ngôi làng. Trên đường đi, tôi chụp vội một chiếc mũ sắt lượm được lên đầu, một hành động mà tôi chỉ quen làm trong những khoảnh khắc nguy cấp. Thật ngạc nhiên, Favreuil hoàn toàn vắng lặng, đơn vị phòng thủ dường như đã bỏ vị trí.
Đại úy von Weyhe, người đã nằm đơn độc và bị thương nặng trong một hố bom của ngôi làng, đã ra lệnh cho Đại đội 5 và Đại đội 8 xung phong ở tuyến đầu, Đại đội 6 ở tuyến hai và Đại đội 7 ở tuyến ba. Vì vẫn chưa thấy bóng dáng Đại đội 5 và Đại đội 8 đâu, tôi quyết định cứ xông lên, không cần bận tâm nhiều đến việc dàn quân theo lệnh.
Lúc đó đã 7 giờ tối. Qua khung cảnh tàn tích nhà cửa và gốc cây, tôi thấy một hàng lính xung kích bước ra cánh đồng trống trải, dưới làn đạn súng trường yếu ớt. Hẳn là Đại đội 5.
Tôi triển khai binh lính của mình trong con đường trũng và ra lệnh xung phong thành hai đợt. “Giãn cách 100 mét. Bản thân tôi sẽ ở giữa đợt một và hai!”
Cuộc xung phong cuối cùng bắt đầu. Đã bao lần trong những năm tháng chinh chiến vừa qua, chúng tôi hành quân về phía mặt trời phương tây trong tâm trạng tương tự! Les Eparges, Guillemont, St. Pierre-Vaast, Langemarck, Paschendale, Moeuvres, Braucourt, Mory! Một lễ hội đẫm máu nữa lại vẫy gọi.
Chúng tôi rời con đường trũng một cách bài bản, chỉ có điều “bản thân tôi”, như cách nói hoa mỹ trong mệnh lệnh, bỗng thấy mình cùng Trung úy Schrader đi trước đợt xung phong đầu tiên một quãng xa.
Vài phát súng trường lẻ tẻ nổ ra về phía chúng tôi. Tay phải cầm gậy đi bộ, tay trái cầm súng lục, tôi bước đi vững chắc và, không hề nhận ra, đã bỏ lại phần lớn hàng lính xung kích của Đại đội 5 phía sau, một phần bên phải tôi. Trong lúc tiến quân, tôi nhận thấy Huân chương Thập tự Sắt của mình đã bung ra khỏi ngực và rơi xuống đất. Schrader, anh lính hầu và tôi vội vã tìm kiếm, dù những tay súng bắn tỉa ẩn mình dường như đang ngắm bắn chúng tôi. Cuối cùng, Schrader lôi nó ra từ một đám cỏ, và tôi lại cài nó lên ngực.
Địa hình thấp dần. Những bóng người lờ mờ di chuyển trên nền đất sét nâu. Một khẩu súng máy nhả đạn xối xả về phía chúng tôi. Một cảm giác vô vọng chết người xâm chiếm lấy tôi. Dù vậy, chúng tôi vẫn bắt đầu chạy. Giữa lúc nhảy qua một đoạn hào, một cú đấm xuyên thấu vào ngực hất tôi lên không trung. Với một tiếng kêu lớn, tôi xoay tròn theo trục dọc và ngã xuống đất, đầu óc choáng váng.
Tôi tỉnh dậy với cảm giác một tai họa lớn ập đến, bị kẹp giữa những bức tường đất sét chật hẹp, trong khi tiếng hô “Quân y! Đại đội trưởng bị thương!” lan truyền giữa hàng người cúi rạp.
Một người đàn ông lớn tuổi thuộc một đại đội khác cúi xuống bên tôi với gương mặt hiền hậu, cởi dây lưng và mở áo khoác của tôi. Hai vệt máu hình tròn đỏ rực hiện ra từ giữa ngực phải và sau lưng. Một cảm giác tê liệt trói chặt tôi xuống đất, và bầu không khí nóng rực của đoạn hào chật hẹp tắm tôi trong mồ hôi đau đớn. Người giúp đỡ đầy thương hại quạt cho tôi bằng cách vẫy chiếc bản đồ của tôi. Tôi hy vọng, thở dốc chờ trời mau tối để được cáng về hậu cứ.
Bất chợt, một cơn bão lửa từ Sapignies ập đến. Rõ ràng là cái sự ầm ầm liên hồi, cái sự gầm rú và rền vang đều đặn này mang đến mối đe dọa lớn hơn là sự kháng cự của cuộc tấn công tồi tệ của chúng tôi. Phía trên tôi, tôi nhìn vào gương mặt hóa đá dưới mũ sắt của Trung úy Schrader, người cứ như một cái máy, bắn rồi lên đạn , bắn rồi lên đạn. Giữa chúng tôi diễn ra một cuộc trò chuyện, gợi nhớ đến cảnh tháp canh trong vở Jeanne d’Arc. Tuy nhiên, tôi chẳng còn tâm trí đâu mà hài hước, vì tôi đã ý thức rõ ràng rằng mình đã thua cuộc.
Phía trên vang lên tiếng kêu kinh hoàng:
“Bên trái bị chọc thủng rồi! Chúng ta bị bao vây rồi!”.
Nó trả lại cho tôi sức lực xưa cũ. Tôi bám vào một cái lỗ mà chuột chũi đào trên vách hào, và kéo mình lên, máu rỉ ra từ vết thương. Đầu trần, áo khoác mở toang, tay cầm khẩu súng lục, tôi nhìn chằm chằm vào trận chiến.
Qua làn khói trắng xóa, một hàng người gánh nặng lao thẳng về phía trước. Vài người ngã xuống và nằm bất động, những người khác nhào lộn như thỏ trúng đạn. Cách chúng tôi 100 mét, những người cuối cùng bị hút vào địa hình hố bom.
Như có sợi dây vô hình kéo, bốn chiếc xe tăng bò lên đỉnh một gò đất. Chỉ trong vài phút, chúng đã bị pháo binh nghiền nát xuống đất. Một chiếc gập làm đôi như một món đồ chơi bằng thiếc. Bên phải, Chuẩn úy Mohrmann dũng cảm ngã xuống với một tiếng kêu thấu trời.
Mọi chuyện dường như vẫn chưa kết thúc. Tôi thì thầm với Chuẩn úy Wilsky, hãy bò sang trái và dùng súng máy quét sạch một khoảng trống phía trước. Anh ta quay lại ngay sau đó và báo cáo rằng, cách đó 20 mét, mọi chuyện đã kết thúc. Ở đó có tàn quân của Trung đoàn số 99 (Zabern). Quay người lại, tôi thấy một cảnh tượng kỳ lạ. Từ phía sau, người ta giơ tay đầu hàng, tiến về phía trước! Đối phương hẳn đã chiếm được ngôi làng mà chúng tôi vừa xung phong.
Khung cảnh ngày càng trở nên náo nhiệt. Một vòng vây lính Anh và Đức bao quanh chúng tôi và yêu cầu chúng tôi vứt vũ khí. Với giọng nói yếu ớt, tôi khuyến khích những người đứng gần nhất chiến đấu đến cùng. Họ bắn vào cả quân ta lẫn quân địch. Một vòng tròn những người câm lặng và la hét bao vây nhóm nhỏ của chúng tôi. Bên trái, hai tên lính Anh lực lưỡng cắm lưỡi lê vào một đoạn hào, từ đó những cánh tay van xin vươn ra.
Trong số chúng tôi, những tiếng nói thất thanh cũng vang lên:
“Vô ích thôi! Bỏ súng xuống đi! Đừng bắn nữa, đồng đội!”.
Tôi nhìn về phía hai sĩ quan đang đứng cùng tôi trong hào. Họ cười đáp trả một cách cam chịu và thả dây lưng xuống đất.
Chỉ còn lại sự lựa chọn giữa đầu hàng và một viên đạn. Giờ đây, khoảnh khắc đã đến, khoảnh khắc mà người ta phải chứng tỏ rằng, những điều mà tôi đã nói với binh lính của mình trong những ngày nghỉ ngơi, về chiến đấu đến cùng , không chỉ là những lời sáo rỗng vô nghĩa. Tôi bò ra khỏi hào và lảo đảo tiến về Favreuil. Hai lính Anh, đang dẫn một tốp tù binh thuộc Trung đoàn số 99 về tuyến của họ, chặn đường tôi. Tôi chĩa súng lục vào ngực tên gần nhất và bóp cò. Hắn gục xuống như một hình nhân trong hội chợ. Tên còn lại chĩa súng trường vào tôi và bắn, nhưng không trúng. Những cử động vội vã khiến máu từ phổi trào ra từng hồi. Tôi có thể thở dễ dàng hơn và bắt đầu chạy dọc theo đoạn hào. Sau một ụ súng, Trung úy Schläger đang ẩn mình giữa một nhóm lính đang nổ súng. Họ nhập bọn với tôi. Vài lính Anh đang bước đi trên địa hình dừng lại, dựng súng máy Lewis xuống đất và nã đạn vào chúng tôi. Ngoại trừ tôi, Schläger và hai người lính hộ tống, tất cả đều trúng đạn. Schläger, người đã đánh mất cặp kính pince-nez, về sau kể lại rằng, anh ta chẳng nhìn thấy gì ngoài chiếc cặp bản đồ của tôi cứ bay lên hạ xuống. Việc mất máu liên tục mang lại cho tôi sự tự do và nhẹ nhõm của cơn say, tôi chỉ lo lắng rằng mình sẽ gục ngã quá sớm.
Cuối cùng, chúng tôi cũng đến được một ụ đất hình bán nguyệt bên phải Favreuil, từ đó nửa tá súng máy hạng nặng nhả đạn vào cả quân ta lẫn quân địch. Đạn địch văng tung tóe trên cát của công sự, sĩ quan la hét, binh lính kích động nhảy nhót lung tung. Một trung sĩ quân y thuộc Đại đội 6 giật phăng áo khoác của tôi xuống và khuyên tôi nên nằm xuống ngay lập tức, nếu không thì tôi có thể mất máu đến chết trong vài phút nữa.
Tôi được cuốn vào một tấm bạt và bị lôi dọc theo rìa Favreuil. Vài lính thuộc đại đội của tôi và Đại đội 6 đi theo hộ tống. Đi được vài trăm bước, chúng tôi bị súng trường từ ngôi làng bắn rát mặt ở cự ly gần. Đạn nổ chát chúa vào thân người. Anh lính quân y thuộc Đại đội 6, người khiêng đầu sau tấm bạt của tôi, bị một phát đạn vào đầu quật ngã xuống đất; tôi cũng ngã theo anh ta.
Đoàn người nhỏ bé vội vã nằm rạp xuống đất và bò về chỗ trũng gần nhất, giữa làn đạn xối xả.
Tôi ở lại một mình, gói mình trong tấm bạt trên cánh đồng, chờ đợi phát đạn kết liễu cuối cùng.
Nhưng chừng nào còn một người lính đại đội của tôi còn sống, tôi vẫn chưa hoàn toàn bị bỏ rơi. Bên cạnh tôi vang lên giọng nói của Điểu thương thủ Hengstmann:
“Tôi sẽ cõng ngài Trung úy trên lưng, hoặc là chúng ta cùng thoát, hoặc là cùng nằm lại đây.”
Tiếc thay, chúng tôi đã không thể thoát. Có quá nhiều súng đang nhắm vào chúng tôi ở cự ly gần. Khi tôi ngồi trên lưng người lính trung thành, vòng tay ôm chặt cổ anh ta, giữa lúc chạy, một tiếng rít kim loại vang lên. Hengstmann từ từ gục xuống dưới người tôi. Tôi gỡ mình ra khỏi vòng tay anh ta, đôi tay vẫn còn ôm chặt lấy đùi tôi. Một viên đạn đã xuyên thủng mũ sắt và thái dương anh ta. Một người dũng cảm, người đã lấy cái chết vì lòng trung thành với chỉ huy, là con trai của một giáo viên ở Letter gần Hannover. Về sau, tôi đã đến thăm gia đình anh và giữ hình ảnh anh trong tim như một điều thiêng liêng.
Tấm gương đau lòng ấy không làm nản lòng một người khác, người sẵn sàng lại thử vận may để cứu tôi. Đó là trung sĩ quân y Strichalsky. Anh ta cõng tôi trên vai và may mắn đưa tôi đến được chỗ khuất của gò đất gần nhất.
Trời đã nhá nhem tối. Binh lính tìm tấm bạt của một người lính đã chết và khiêng tôi đi qua một vùng đất hoang vắng, nơi những chùm pháo sáng răng cưa bùng cháy dữ dội ở gần và xa. Tôi phải thở dốc từng hồi, một trong những cảm giác đau đớn nhất mà con người có thể trải qua. Mùi thuốc lá của một người lính đang hút cách tôi mười bước chân, cũng khiến tôi nghẹt thở.
Cuối cùng, chúng tôi cũng đến được một trạm quân y dã chiến, nơi Bác sĩ Key, người bạn thân thiết của tôi, đang bận rộn với công việc của mình. Ông pha cho tôi một cốc nước chanh tuyệt hảo và ru tôi vào giấc ngủ êm đềm bằng một mũi tiêm morfin.
Ngày hôm sau, cuộc chuyển thương về hậu cứ theo từng chặng quen thuộc lại bắt đầu. Chuyến đi ô tô hỗn loạn đến bệnh viện dã chiến đã đẩy tôi đến bờ vực của tử thần. Rồi tôi rơi vào vòng tay của các nữ tu. Dù không hề ác cảm với phái yếu, nhưng mỗi khi số phận chiến trận xô đẩy tôi vào giường bệnh viện, tôi đều cảm thấy có chút gượng gạo trước bản chất nữ tính. Từ thế giới hành động nam tính, quả quyết và hữu dụng của chiến tranh, người ta bỗng rơi vào một bầu không khí của những ảnh hưởng khó tả. Một ngoại lệ dễ chịu là sự khách quan điềm tĩnh của các nữ tu Công giáo.
Sau 14 ngày, tôi nằm trên chiếc giường êm ái của một đoàn tàu quân y và may mắn được xuống ga ở Hannover. Tại đó, tôi nằm viện Clementinenstift cùng với một phi công trẻ thuộc phi đội của Richthofen, người đã hạ gục mười hai máy bay đối thủ trong không chiến. Kẻ cuối cùng trước đó đã bắn nát xương cánh tay trên của anh bằng một viên đạn. Trong buổi đi dạo dưỡng bệnh đầu tiên, chúng tôi gặp lại em tôi và vài đồng đội, cùng nhau đi ăn tối. Vì nghi ngờ khả năng sớm trở lại chiến trường của chúng tôi, cả hai chúng tôi đều cảm thấy có một nhu cầu thôi thúc không thể cưỡng lại, phải leo trèo lên một chiếc ghế bành khổng lồ. Điều đó khiến chúng tôi cảm thấy rất tệ. Dù vậy, chẳng bao lâu sau, chúng tôi lại cảm thấy mình đã sẵn sàng cho một chiến dịch mùa đông mới. Tuy nhiên, chiến dịch này đã bị hoãn lại trước mắt. Chúng tôi sẽ sớm tham gia vào những cuộc chiến khác, vượt xa những gì chúng tôi từng mơ tưởng. — — —
Ngày 22 tháng 9 năm 1918, tôi nhận được bức điện báo sau:
“Hoàng đế Bệ hạ đã ban tặng ngài Huân chương Pour le Mérite. Thay mặt toàn Sư đoàn, tôi xin gửi lời chúc mừng nồng nhiệt nhất đến ngài.”
Thiếu tướng von Busse
Giờ đây thì những trận chiến này đã kết thúc , và như chúng ta có thể thấy ánh sáng mờ mịt của tương lai lại là hình bóng của một trận chiến khác . Chúng ta - tôi đang chỉ đến thế hệ trẻ của đất nước này , là những người có tinh thần cuồng nhiệt với một ý tưởng sẽ không bị phai nhạt trong lòng họ . Chúng ta sẽ chiến đấu vì thứ mà trước kia cha ông đã chiến đấu . Dùng sức mạnh nhưng không man di , chỉ cần thanh gươm có thể tạo được tia lửa trong đêm thì vẫn còn câu : Nước Đức vinh quang và nước Đức sẽ không bị chà đạp !
Hết
Lịch sử
TRUNG ĐOÀN ĐIỂU THƯƠNG THỐNG CHẾ-THÁI TỬ ALBRECHT XỨ PHỔ (HANNOVER) , SỐ 73
Füsilier-Regiment Feldmarschall Prinz Albrecht von Preußen (Hannoversches) Nr. 73
Trung đoàn Vệ sĩ Hannover được thành lập vào năm 1631 bởi Công tước xứ Hannover , ban đầu chỉ có 2 đại đội chuyên dùng để canh gác cung điện của nhà Hannover .
Đến năm 1662, nhờ nỗ lực từ Công tước August xứ Braunschweig-Wolfenbüttel, Công tước Ernst August xứ Braunschweig-Lüneburg và Giám mục Osnabrück, một tiểu đoàn đã được thành lập tại Osnabrück. Từ năm 1665 đến 1711, trung đoàn liên tục tham gia vào nhiều cuộc chiến tranh lớn trên khắp châu Âu, bắt đầu với việc phục vụ tại Hà Lan, tham gia các trận chiến và cuộc bao vây trong Chiến tranh Pháp-Hà Lan (1672-1678) như Entzheim, Konzer Brücke, Maastricht, Charleroi, và Saint-Denis. Tiếp đó, trung đoàn hành quân đến Hamburg vào năm 1679 và tham gia Đại chiến Thổ Nhĩ Kỳ (1683-1699) với các trận Neuhäusel, Gran, Ofen, và Mohács. Trong Chiến tranh 9 Năm (1688-1697), trung đoàn góp mặt trong các cuộc vây hãm Mainz và Bonn, cũng như các trận đánh tại Fleurus, Landen, Huy, và Namur. Sang thế kỷ 18, trung đoàn tiếp tục chiến đấu trong Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha (1701-1713) tại các trận Ekeren, Schellenberg, Blenheim, Ramillies, Oudenarde, Malplaquet và nhiều cuộc vây hãm quan trọng khác. Đến Chiến tranh Kế vị Áo (1740-1748), trung đoàn vẫn hoạt động tích cực trên chiến trường, tham gia các trận Dettingen, Rocoux, và Lauffeld, nơi họ chịu tổn thất nặng nề.
Trong chiến tranh 7 năm , vào mùa xuân năm 1756, hai tiểu đoàn đã được phái đến Anh để phòng thủ trước nguy cơ xâm lược từ Pháp, họ đóng quân ở đây một thời gian trước khi quay trở lại Đức vào cuối năm đó . Năm 1757, trung đoàn tham gia trận Hastenbeck chống lại cuộc xâm lược Hamnover của Pháp. Năm 1758, họ góp mặt trong cuộc tấn công mùa đông của liên quân Anh-Phổ , tham gia vây hãm Minden và chiến đấu tại trận Krefeld. Năm 1759, trung đoàn tiếp tục ghi dấu ấn tại trận Minden, nơi họ có đóng góp quan trọng vào chiến thắng của liên quân , dù phải chịu một số tổn thất về lực lượng sĩ quan. Cuối năm 1759, trung đoàn được điều động đến Fulda và Erfurt, phối hợp với quân của Friedrich Đại Đế tại Sachsen . Năm 1760, trung đoàn tham gia vào cuộc giao tranh tại Hedemünden. Năm 1761, họ chiến đấu tại trận Vellinghausen, hỗ trợ các đơn vị của Anh. Đến năm 1762, trung đoàn tiếp tục tham chiến tại trận Wilhelmsthal trước khi rút về sông Ohm vào tháng 9 cùng năm vào giai đoạn cuối của chiến tranh 7 năm .
Như đã kể ở phần bên trên thì Gibraltar là chiến công tự hào nhất trong lịch sử của trung đoàn (cùng nhiều trung đoàn Hannover khác) nên vì thế mà cổ tay áo khoác của trung đoàn lại may dòng chữ Gibraltar màu vàng .
Vào năm 1810 , Napoléon đã giải tán Hầu quốc Hannover cùng các bang quốc lân cận để gộp lại và lập thành Vương quốc Westfalen , dù phần lớn đất nước này còn chẳng nằm ở vùng Westfalen . Các đơn vị quân đội Hannover cũng bị sát nhập vào quân đội Westfalen mới .
Vào tháng 4 năm 1813 trong không khí nổi dậy của chiến tranh giải phóng , các đơn vị của quân đội Hannover cũ đã tập hợp lại dưới quyền Thiếu tướng August xứ Knesebeck đã nổi dậy và tham gia Binh đoàn Nga-Đức của Công tước Wallmoden-Gimborn . Kết thúc năm 1813 thì toàn bộ Đức đã được giải phóng và Hầu quốc Hannover đã được tái thiết lập .
Trong hội nghị Wien vào tháng 10 năm 1814 , Hannover được nâng lên hàng Vương quốc , Quốc vương Hannover khi ấy là Georg III. cũng chính là Quốc vương Anh (cùng là nhà Hannover) . Mục đích của nước đi này là nhằm kiềm chế sự ảnh hưởng của Phổ ở Bắc Đức . Sau chiến tranh giải phóng thì Quân đội Hannover là thành phần chính của Quân đoàn X. thuộc Lục quân Liên bang Đức .
Vào năm 1862 thì quân phục cùng trang bị của quân đội Hannover được đổi sang kiểu của Áo . Đây là khoảng thời gian mà căng thẳng giữa Áo và Phổ trong cuộc chiến giành quyền thống trị toàn Đức được đẩy đến đỉnh điểm .
Sau chiến tranh Áo-Phổ vào năm 1866 thì Vương quốc Hannover bị buộc giải thể và trở thành tỉnh Hannover thuộc Vương quốc Phổ . Theo mệnh lệnh của Wilhelm I vào ngày 16.8.1866 thì khi ấy mỗi tiểu đoàn bộ binh có 5 đại đội thì sẽ nhường lại 1 đại đội để lấy quân lập thành các trung đoàn mới .
Khi ấy thì tập trung tại tỉnh Hannover có tổng cộng 8 đại đội , được dùng để lập thành Trung đoàn số 73 và Trung đoàn số 74 . Theo mệnh lệnh vào ngày 2.10.1866 , dựa trên 4 đại đội từ các đơn vị ở Đông Phổ thì Trung đoàn Bộ binh số 73 (Infanterie-Regiment Nr.73) đã được thành lập . Theo mệnh lệnh tiếp theo vào ngày 10.10.1866 thì doanh trại của trung đoàn được chỉ định ở các vị trí sau : Tiểu đoàn I. và Tiểu đoàn F. ở Münster , Tiểu đoàn II. ở Coesfeld . Đồng thời trung đoàn được biên chế cho Sư đoàn bộ binh Westfalen 1. , số 13 thuộc Quân đoàn VII. đóng quân ở gần biên giới phía Tây của Vương quốc Phổ .
Quá trình tái tổ chức được hoàn thành vào tháng 11 năm 1866 , khi ấy thì trung đoàn đã có đủ 12 đại đội . Toàn bộ 12 đại đội này đều lấy quân từ Đông Phổ nhằm mục đích tuyên truyền tư tưởng của quân đội Phổ , nên có thể thấy dù Ernst Jünger là người Hannover nhưng ông luôn nhận mình là một ''sĩ quan Phổ'' trong suốt tác phẩm bên trên .
-Đại đội 1. lập thành từ Đại đội 3./Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 1. , số 1.
-Đại đội 2. lập thành từ Đại đội 14./Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 1. , số 1
-Đại đội 3. lập thành từ Đại đội 13./Trung đoàn Bộ binh Đông Phổ 5. , số 41.
-Đại đội 4. lập thành từ Đại đội 5./Trung đoàn Bộ binh Đông Phổ 5. , số 41
-Đại đội 5. lập thành từ Đại đội 13./Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 2. , số 3.
-Đại đội 6. lập thành từ Đại đội 6./Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 2. , số 3.
-Đại đội 7. lập thành từ Đại đội 13./Trung đoàn Bộ binh Đông Phổ 6. , số 43.
-Đại đội 8. lập thành từ Đại đội 14./Trung đoàn Bộ binh Đông Phổ 6. , số 43.
-Đại đội 9. lập thành từ Đại đội 15./Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 1. , số 1
-Đại đội 10. lập thành Đại đội 15./Trung đoàn Bộ binh Đông Phổ 5. , số 41.
-Đại đội 11. lập thành từ Đại đội 15./Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 2. , số 3.
-Đại đội 12. lập thành từ Đại đội 9./Trung đoàn Bộ binh Đông Phổ 6. , số 43.
Khoảng một năm sau đó vào ngày 7 tháng 7 năm 1867 thì Trung đoàn Bộ binh số 73 cùng với các Trung đoàn số 80 và 86 được hoán cải thành Trung đoàn Điểu thương , đồng thời họ cũng sẽ được gắn tên vùng miền của mình vào . Kể từ lúc này trở đi thì trung đoàn chính thức mang tên : Trung đoàn Điểu thương Hannover , số 73 và Tiểu đoàn F. của trung đoàn được đổi tên thành Tiểu đoàn III. .
Ngày 3 tháng 7 năm 1869 , Trung đoàn Lựu binh Đông Phổ 1. , số 1 - trung đoàn anh cả của quân đội Phổ ăn mừng kỷ niệm 250 năm ngày thành lập , bởi vì đây là trung đoàn mẹ của Trung đoàn số 73 nên nhiều sĩ quan được mời đến Königsberg để dự tiệc . Để mừng sự kiên này thì vào ngày 4 tháng 7 , Vương Thái tử Friedrich Wilhelm đã chọn Trung đoàn số 73 để mang danh hiệu của mình nên kể từ đó đổ về sau thì trung đoàn có tên gọi chính thức là :
Trung đoàn Điểu thương Vương Thái tử - , số 73 . (- tùy vào việc Vương Thái tử khi ấy là ai) .
Vào mùa thu năm 1870 trong cuộc chiến với Pháp , trung đoàn đã cùng Quân đoàn VII. của Thượng tướng Zastrow tập trung ở gần biên giới Pháp-Phổ-Luxemburg tại Trier . Biên chế của trung đoàn khi ấy như sau :
-Chỉ huy : Đại tá von Loebell
-Tiểu đoàn I. : Thiếu tá von Deutsch
-Đại đội 1. : Đại úy Krause
-Đại đội 2. : Đại úy von Petersdorff
-Đại đội 3. : Đại úy von Koschkull
-Đại đội 4. : Đại úy Schlütter
-Tiểu đoàn II. : Thiếu tá von Langen
-Đại đội 5. : Đại úy Molbenhawer
-Đại đội 6. : Đại úy Schröber
-Đại đội 7. : Đại úy von Struenfee
-Đại đội 8. : Đại úy von Schmidt
-Tiểu đoàn III. : Thiếu tá von Blumenthal
-Đại đội 9. : Đại úy Strecker
-Đại đội 10. : Đại úy von Bülow
-Đại đội 11. : Đại úy Taureck
-Đại đội 12. : Đại úy von Klüfer
Quân đoàn VII. tràn qua biên giới Pháp vào ngày 2.8.1870 trong trận Spicheren-Forbach với Sư đoàn bộ binh 14 . Sau đó Tập đoàn quân I. truy đuổi chủ lực quân Pháp tới pháo đài Metz thì có đánh lớn tại Colombey vào ngày 14.8 . Trung đoàn kết thúc trận đánh với thiệu hại rất nặng , bao gồm 19 sĩ quan (44%) và 484 hạ sĩ quan , binh sĩ (25%) . Không dừng lại ở đó mà trung đoàn còn phải đánh tiếp thêm 2 trận nữa gần Metz trong vòng 4 ngày tiếp theo , đặc biệt là trận St.Pripyat-Gravelotte vào ngày 18.8 - trận chiến có quy mô lớn nhất trong chiến tranh Pháp-Đức .
Sau chiến tranh thì trung đoàn tham gia đồn trú ở Pháp đến năm 1873 thì rút quân về Hannover . Lúc ấy thì trung đoàn được biên chế cho Sư đoàn 19. thuộc Quân đoàn X. của Lục quân Đức .
Trong quá trình mở rộng Lục quân Đức vào cuối Thế kỷ 19 thì nhiều lần trung đoàn bị cắt quân để lập thành đơn vị mới , tuy nhiên các đại đội bị thiếu nhanh chóng được thay thế ở các đợt gọi quân sau đó :
Vào ngày 1.4.1881 , Đại đội 12. của trung đoàn được điều chuyển tới Quân đoàn XXI. để lập thành Trung đoàn Bộ binh Thượng Rhine 2. , số 99 .
Vào ngày 1.4.1887 , Đại đội 7. của trung đoàn được điều chuyển tới Quân đoàn XIV. để thế chỗ cho 1 đại đội của Trung đoàn Bộ binh Westfalen 4. , số 17 .
Tiểu đoàn IV. được thành lập vào ngày 2.10.1893 gồm có 2 đại đội . Tới ngày 24.1.1899 thì Tiểu đoàn IV. được tách ra để lập thành Trung đoàn Bộ binh Hannover 4. , số 164 .
Theo lệnh vũ trang vào ngày 2.8.1914 thì trung đoàn tập trung ở mặt trận phía Tây cùng Sư đoàn bộ binh 19. thuộc Quân đoàn X. , Tập đoàn quân 2. Trung đoàn tham chiến với 12 đại đội ngoài mặt trận và 4 đại đội thuộc Tiểu đoàn Ersatz ở lại Hannover để huấn luyện lực lượng thay thế .
Tới ngày 25.3.1915 thì trung đoàn được biên chế cho Sư đoàn bộ binh 111.
Kết thúc chiến tranh , trung đoàn cùng với toàn bộ các đơn vị của Lục quân Đức bị buộc giải thể .
Ảnh : Phần còn lại thuộc các lá quân kỳ của Tiểu đoàn I. , Tiểu đoàn II. và Tiểu đoàn III./FR 73 sau Thế chiến I.
Trung đoàn chính thức giải thể vào ngày 19.9.1919 , một số cựu quân nhân của trung đoàn bao gồm có Ernst Jünger đã gia nhập Reichswehr - quân đội của chính quyền mới và được biên chế vào Đại đội 5./Trung đoàn bộ binh 16 .
Khi Wehrmacht tiến hành vũ trang vào thập niên 1930s thì trung đoàn được đổi tên thành Trung đoàn bộ binh Oldenburg . Tiểu đoàn II. của trung đoàn (bao gồm Đại đội 5) được điều chuyển tới Trung đoàn bộ binh 17 . Tới ngày 12.10.1937 thì Tiểu đoàn II./IR 17 lại tiếp tục được điều chuyển và đổi tên thành Tiểu đoàn I./IR 73 . IR 73 là trung đoàn mới được thành lập vào tháng 4 năm 1937 .
Trong chiến dịch Ba Lan và chiến dịch phía Tây thì trung đoàn được biên chế cho Sư đoàn bộ binh 19 . Sau đó vào ngày 1.11.1940 thì Tiểu đoàn I./IR 73 tách ra để hoán cải thành Tiểu đoàn xe máy-súng trường 19 và được biên chế cho Sư đoàn Thiết giáp 19.
Tới ngày 14.8.1941 thì tiểu đoàn bị giải tán và hợp nhất với Tiểu đoàn Thiết Trinh sát 19 . Có lẽ tới đây thì toàn bộ mọi vết tích còn tồn tại từ Trung đoàn Điểu thương Hannover đã biến mất .
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét